Әлемде жануарлардың орасан көп түрі бар.
Алғашында олардың барлығы жабайы болған, бірақ адам кейбірін қолға
үйретті. Адамдар үй жануарларына қамқорлық көрсетеді. Қамқорлық
көрсету дегеніміз — оларды қоректендіру, емдеу, қорасын салу,
олардың ұрпақтарына қамқорлық
көрсету болып табылады.
Үй жануарлары үшін адам малқора соғады. Сиырға арналған малқора —
сиырқора деп
аталады. Бұл
үлкен, жылы қора, онда су құюға арналған науа, жем салатын астау
болады.
Жылқыға арналған малқора
атқора деп
аталады. Бұл — ұзын ағаш қора, екі жағынан
қашаларға
бөлінеді.
Түйеге арналған қора — түйеқора, ал
қойға арналғаны қойқора деп
аталады.
Арқар. Жұптұяқты сүтқоректі. Денесінің ұзындығы 1 м-ден
2 м-ге, биіктігі 1 м-ге дейін жетеді. Тау бөктерінде, жартасты тау
етегінде, шатқалдарда тір шілік етеді.
Құлан. Сырттай есекке ұқсайтын түз жануары,бірақ
жылқымен ортақ белгілері көп. Жазықта, шөл және шөлейт жерлерде
тіршілік етеді, тау бөктерлерінде де кездестіруге
болады.
Құндыз. Сүтқоректі, ірі кеміргіш. Денесініңұзындығы кейде
1 м-ге дейін жетеді. Жүзе алады, артқы аяқтарының саусақтарының
арасында жар ғақтары бар, алдыңғы аяқтарымен бұтақтарды қар мап
ұстап, жерді қаза алады. Судың астында 15 минутқа дейін бола алады.
Ағаштың қабығы мен сүрегін қорек етеді.
|
Кіріспе
тапсырма. Сабақты жануарлар
туралыжұмбақтар дайындап әкеліп, шешкізуден
бастаңыз.
Мұғалім: “Сендер бұл жануарды
білесіңдер ме? Қазақстанның қандай жануарларын білесіңдер?” — деп
сұрайды.
Жануарлар
дүниесі. Оқушылар суреттергеқарасын.
“Бейнеленген жануарлардың қайсысын білесіңдер? Олар туралы не айта
аласыңдар? Қай сысы біздің өлкемізде тіршілік етеді?” деп сұраңыз.
Мәліметті сабаққа байланысты деректі материал дардан немесе
энциклопедиядан қарауға болады. Суреттердегі жануарларды қандай
топтарға бөлуге болатынын сұраңыз. (Жабайы және үй жануарлары.)
Егер оқушылар жауап беруге қиналса, жетелеуші сұрақтарын қойыңыз.
“Суреттегі әр жануар қай жерде тіршілік етеді? Немен
қоректенеді?”
Жабайы және үй
жануарлары. Оқушылардыңназарын суреттерге
аударыңыз.
Сұрақ қойыңыз: “Суреттердегі
әр жануар не істеп жатыр? Салыстырыңдар. Суреттер несімен ұқсайды?
Ит пен құндыздың іс-әрекеттерінде қандай айырмашылық бар? Осы екі
суретті жұптастыруға бола ма? Сендерде қандай жұптар
шықты? Неге?” Суреттерді төмендегідей етіп жұптастыруға
болады:
-
қоректену: құндыз қорегін өзі табады, итке адам
тамақ береді;
-
емделу: құндыз жарақатын жалап жазады, ал итке
адам қамқорлық жасайды, мал дәрігеріне апарады;
-
баспана: құндыз өзіне ағаш бұтақтарынан ін жасап
алады, ал итке адам үйшік жасайды. Оқу
шылардан өмірде осы әрекеттердің қайсысын
көргенін сұраңыз.
|
Дүниетану. Жануарларды қолға үйрету.
|
Енелері мен төлдері.
Үй жануарларын атапшығуды тапсырыңыз.
Әр жануар қандай дыбыс шығаратынын дыбыстап көрсетуге болады.
Сонымен қатар “Жалғастыр”
ойынын ойнасын.
Мысалы:
ит —
күшік,
тауық —
балапан,
мысық —
марғау,
үйрек —
балапан,
қаз —
балапан.
Зерттейік.
Мұғалім алдын ала әзірленіп қойғанбелгілі үй жануарларының,
олардың қораларының,
азықтарының,
бағып-күтуге арналған құралдардың суреттерін таратады.
Мысалы,
сиыр,
түйе,
ит,
жылқы,
шөп,
қырғыш,
жем-шөп,
сүйектер,
сиырқора,
ит үйшігі,
қойқора,
атқора.
Оқушылар топпен талдап,
адам әр үй жануары үшін не істей алатындығын сәйкестендіреді.
Әр топқа бір жануарды таңдап алып,
ол туралы мәлімет дайындауға ұсыныс жасауға болады.
Ойлан!
Оқушылар мынадай сұрақтар бойынша ойланып көрсін:
Ит қандай әрекеттер жасайды?
Қасқыр ше?
Олардың қандай ұқсастығы бар?
Негізгі ерек
шеліктері не?
“Орман”
және “үй”
деген үлестірмелі материал
дарды оқушыларға таратып беріңіз.
Мұғалім жа
нуарларды атайды,
ал оқушылар оны жабайы жануар деп санаса “ОРМАН”,
үй жануары деп ойласа “ҮЙ”
белгісін көтереді.
Сөздер:
сиыр,
бұғы,
қасқыр,
қой,
есек,
бұлан,
кірпі,
қоян,
тауық,
қаз,
түлкі,
мысық,
аю.
|
Бағалау
|
Оқушылар жабайы жануарларды үй
жануар ларынан ажырата білуі
керек.
Үй және жабайы жануарлар. Бұл
тапсырманы барлық оқушыларға жеке орындауға беріңіз. Тап сырманы
аяқтаған соң өзара бағалау арқылы тек серуді ұсыныңыз. Тапсырманы
орындау жылдамдығы мен дұрыстығына назар аударыңыз. Содан соң
бейнеленген жануарларды тағы бір атап шығуды
ұсыныңыз.
Жауабы:
Үй жануарлары: 2, 4, 5, 9.
Жабайы жануарлар: 1, 3, 6, 7, 8.
Оқушылар әртүрлі жануарлардың
тіршілік ете тін орнының атауларын
біледі.
Адасқан жануарлар. Оқушылар
жануарларға өз мекендейтін орнын тауып алуына көмектесуі қажет.
Тапсырманы орындау барысында тағы бір рет жануарлардың және олардың
мекендейтін орнының атауларын айтып өтеді. Жұптағы балалардың
бірін-бірі бағалауын ұйымдастырыңыз. Жауап беруге қиналған
оқушыларға көмектесу қажет.
Жауабы:
Үйшік — ит, қойқора —
қой, атқора — жылқы
|
Қорытынды
бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды
(оқытуды да, оқуды да
ескеріңіз)?
1: Оқушыларды сабақтың әр
кезеңінде бағалау.
2: Дарынды және үлгерімі төмен
оқушылардың ерекшелігіне көңіл
бөлу.
Қандай екі нәрсе сабақты
жақсарта алады ( оқытуды да, оқуды да
ескеріңіз)?
1: Сабақтың нәтижесіне көңіл
бөлу.
2:
Рефлексия.
Сабақ барысында мен сынып
немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге
көмектесетін не білдім ?
|