Ғылыми жобаның тақырыбы: «Жасанды интеллекттің күнделікті өмірге әсері»

Ғылыми жоба тақырыбы: «Жасанды интеллекттің күнделікті өмірге әсері»

Жоспар

Кіріспе.......................................................................................................3

Негізгі бөлім..............................................................................................5

Қорытынды. .....................................................................................................10

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі: XXI ғасырда жасанды интеллект (ЖИ) технологиялары қарқынды дамып, күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. ЖИ-дің негізгі мақсаты — адам ақыл-ойының әрекеттерін модельдеу, шешім қабылдау процестерін автоматтандыру және адам өмірін жеңілдету. Бүгінгі таңда ЖИ смартфондар мен тұрмыстық техникалардан бастап, күрделі медициналық диагностика мен қаржы жүйелеріне дейін қолданылады. ЖИ технологияларының дамуымен бірге оның біздің өмірімізге оң және теріс әсерлері де айқын бола бастады. ЖИ құралдарының дұрыс қолданылуы өмір сапасын жақсартса, кейбір жағдайларда олар жеке деректердің қауіпсіздігі мен адам этикасына байланысты мәселелер тудыруы мүмкін.

Зерттеу мақсаты: Жасанды интеллекттің күнделікті өмірге тигізетін әсерін зерттеу арқылы оның оң және теріс жақтарын анықтау және болашақта ЖИ-ді тиімді әрі қауіпсіз қолдану жолдарын қарастыру.

Зерттеу міндеттері:

1. ЖИ-дің негізгі ұғымдары мен түрлері: Жасанды интеллекттің даму тарихы, негізгі принциптері және түрлерін қарастыру (машиналық оқыту, нейрондық желілер, табиғи тілді өңдеу, компьютерлік көру және т.б.).

2. ЖИ қолданылатын негізгі салаларды талдау: Денсаулық сақтау, көлік, тұрмыс, бизнес, білім беру және ақпараттық технологиялар саласындағы жасанды интеллекттің рөлін зерттеу.

3. ЖИ-дің оң әсерлері: Адамдардың өмір сапасын арттыру, тиімділікті жоғарылату, шешім қабылдау процестерін жеделдету және ресурстарды үнемдеу.

4. ЖИ-дің теріс әсерлері: Жұмыссыздық деңгейінің артуы, жеке мәліметтердің қауіпсіздігі, адам құпиялылығының бұзылуы және этикалық мәселелер.

5. ЖИ-ді қауіпсіз пайдалану: Жасанды интеллектті қолдану барысында сақталуы тиіс этикалық принциптер мен құқықтық реттеулерді қарастыру.

Зерттеу объектісі: Жасанды интеллект технологияларының адамдардың күнделікті өміріне тигізетін әсерлері.

Зерттеу пәні: Жасанды интеллекттің әртүрлі салалардағы әсері, оның қолдану тиімділігі мен этикалық мәселелері.

Зерттеу әдістері:

- Теориялық талдау: Жасанды интеллекттің түрлерін және олардың қолдану салаларын зерттеу.

- Деректерді жинау мен өңдеу: ЖИ-дің әртүрлі салалардағы қолдану нәтижелерін статистикалық талдау.

- Сараптамалық шолу: ЖИ туралы соңғы ғылыми мақалалар мен зерттеулерді шолу.

- Практикалық талдау: Жасанды интеллекттің нақты қолдану жағдайларының оң және теріс жақтарын бағалау.

Ғылыми жаңалығы: Бұл зерттеу жасанды интеллекттің күнделікті өмірге тигізетін ықпалын кешенді талдау арқылы оның оң және теріс жақтарын анықтап, болашақта тиімді қолдану бойынша ұсыныстар ұсынады. Жасанды интеллекттің болашағы жарқын, бірақ оның дұрыс бағытта дамуы үшін қоғамның дайын болуы қажет.

Негізгі бөлім

1.Жасанды интеллекттің негізгі ұғымдары мен түрлері

Жасанды интеллект (ЖИ) — компьютерлер мен бағдарламалардың адам сияқты ойлау және шешім қабылдау қабілеті. Бүгінгі таңда біз ЖИ-ді күнделікті өмірде жиі кездестіреміз, бірақ көп жағдайда оның қалай жұмыс істейтінін білмейміз. ЖИ-дің ең танымал түрлері:

- Дауыстық көмекшілер (мысалы, Siri, Google Assistant, Alexa): Бұл жүйелер адамның дауысын танып, сұрақтарға жауап береді, тапсырмаларды орындайды және күн тәртібін ұйымдастыруға көмектеседі.

- Сурет пен бейнені тану: Facebook және Instagram сияқты әлеуметтік желілер беттерді тану арқылы суреттерді автоматты түрде белгілейді. Бұл әдістер қауіпсіздік камераларында және смартфондарда кеңінен қолданылады.

- Чат-боттар: Күнделікті өмірде түрлі сайттарда және қызмет көрсету салаларында жиі кездесетін чат-боттар клиенттермен қарым-қатынас жасап, сұрақтарға жауап береді. Олар банктерде, интернет-дүкендерде және қызмет көрсету орталықтарында қолданылады.

- Генеративті жасанды интеллект: ChatGPT және DALL-E сияқты жүйелер мәтін жазу, сурет салу және музыка жасау үшін қолданылады. Мысалы, ChatGPT-ді пайдаланып, студенттер ғылыми жұмыстар жазса, дизайнерлер DALL-E-ді қолдана отырып, жаңа өнім концепттерін жасап шығарды. Бұл ЖИ-дің креативті мүмкіндіктерін көрсетіп, жаңа өнер туындыларын жасау процесін жылдамдатады.

2. Жасанды интеллект қолданылатын негізгі салалар

- Күнделікті тұрмыста: Смарт үй жүйелері (мысалы, Google Nest, Xiaomi) арқылы үйдегі құрылғыларды дауыспен басқаруға болады. Жарықты өшіру, есіктерді құлыптау немесе температураны реттеу сияқты жұмыстарды автоматтандыруға мүмкіндік береді.

- Медицина: ЖИ медициналық деректерді талдау және ауруларды ерте анықтау үшін қолданылады. Мысалы, кейбір ауруханаларда ЖИ диагноз қоюды жеңілдету үшін рентген суреттерін немесе МРТ нәтижелерін сараптайды.

- Көлік: Автономды көліктер (Tesla, Waymo) жолдағы кедергілерді анықтап, өздігінен қозғалу үшін ЖИ-ді қолданады. Сонымен қатар, навигациялық жүйелер (Google Maps) жол қозғалысын талдап, ең тиімді маршруттарды ұсынады.

- Бизнес және қаржы: ЖИ бизнесте тұтынушылардың мінез-құлқын талдап, маркетингтік стратегияларды жетілдіруге көмектеседі. Қаржы саласында алаяқтықты анықтау және инвестициялық шешімдерді оңтайландыру үшін де пайдаланылады.

- Медиа және ойын-сауық: Netflix, Spotify сияқты платформалар ЖИ-ді қолдана отырып, әрбір қолданушыға жеке ұсыныстар жасайды. ЖИ тыңдалған әндер мен көрілген фильмдерді талдап, ұқсас контенттер ұсынады. Геймерлер арасында танымал виртуалды қарсыластар да ЖИ арқылы ойын деңгейін жылдам өзгертіп, ойынның тартымдылығын арттырады.

- Дрондар және ауыл шаруашылығы: ЖИ басқарылатын дрондар ауыл шаруашылығында егінді бақылау, арамшөптерді анықтау және зиянкестермен күресу үшін пайдаланылады. Олар егіннің денсаулығын қадағалап, суару және тыңайтқыш қолдануды тиімдірек етеді, бұл фермерлерге өнімділікті арттыруға мүмкіндік береді.

- Сән және киім индустриясы: ЖИ сән саласында да кеңінен қолданылады. Мысалы, Zara және H&M секілді компаниялар ЖИ арқылы нарықтағы трендтерді талдап, болашақтағы трендтерді болжайды. Сонымен қатар, виртуалды киім ауыстыру бөлмелері тұтынушыларға интернет дүкендерде киімнің қалай көрінетінін алдын ала көруге мүмкіндік береді.

3. ЖИ-дің оң әсерлері

- Өнімділікті арттыру: ЖИ көптеген күрделі және уақытты қажет ететін процестерді автоматтандырады. Мысалы, зауыттарда роботтар адамдарға қарағанда әлдеқайда жылдам жұмыс істейді, ал қаржы жүйелерінде ЖИ үлкен көлемдегі деректерді қысқа уақыт ішінде талдай алады.

- Күнделікті өмірді жеңілдету: ЖИ көмегімен күнделікті міндеттер оңайырақ және ыңғайлырақ орындалады. Дауыстық көмекшілердің көмегімен қажетті ақпаратты тез табуға немесе күнделікті жоспарды басқаруға болады.

- Қауіпсіздік: ЖИ қауіпсіздік жүйелерінде қолданылып, бейнебақылау жазбаларын талдау, алаяқтықты анықтау және қауіпті жағдайларды алдын алу үшін қолданылады.

4. ЖИ-дің теріс әсерлері

- Жеке деректердің қауіпсіздігі: ЖИ көптеген жеке деректерді жинап, өңдейді, сондықтан құпиялылыққа қатысты сұрақтар туындайды. Әлеуметтік желілердегі жазбаларды талдай отырып, жарнамалық ұсыныстар жасау немесе пайдаланушының рұқсатынсыз деректерді үшінші тараптарға беру мәселелері жиі кездеседі.

- Тәуелділік және қате шешімдер: ЖИ қате талдау жүргізсе немесе қате деректерге сүйенсе, қабылданған шешімдер де дұрыс болмайды. Мысалы, денсаулық сақтау саласында қате диагноз қою қаупі жоғары.

- Жұмыссыздық: Кейбір кәсіпорындар автоматтандыру арқылы шығындарын азайту үшін адамдарды роботтармен алмастыруда, бұл жұмыссыздықтың өсуіне себеп болуы мүмкін.

5. ЖИ-ді қауіпсіз және тиімді пайдалану жолдары

- Қоғамдық ақпараттандыру: ЖИ туралы ақпаратты қолжетімді ету және адамдарды оның мүмкіндіктері мен қауіптері туралы хабардар ету маңызды. Бұл ЖИ технологияларын дұрыс және қауіпсіз пайдалануға мүмкіндік береді.

- Технологиялық реттеу: ЖИ-ді дұрыс бағытта дамыту үшін құқықтық және этикалық реттеулер қажет. Бұл жеке деректердің қорғалуын және ЖИ шешімдерінің объективті болуын қамтамасыз етеді.

- ЖИ-ді дамытудағы жауапкершілік: ЖИ технологияларын жасаушы компаниялар этикалық принциптерді ұстанып, технологиялардың адам өміріне оң әсерін қамтамасыз етуі тиіс.

Негізгі бөлімге күнделікті өмірде сирек байқалатын, бірақ қызықты әрі өзекті ақпараттарды қоса отырып толықтырайық:

2.Жасанды интеллект жаңалықтары

Әлемді таңғалдырған жасанды интеллект (ЖИ) жаңалықтары жиі баспасөзде кеңінен жарияланып, қоғамда үлкен қызығушылық тудырады. Міне, осындай бірқатар жаңалықтар:

1. GPT-3 және GPT-4-тің таныстырылуы: OpenAI әзірлеген GPT-3 және оның кейінгі нұсқасы GPT-4 табиғи тілдерді түсіну және генерациялау саласында революциялық өзгерістер әкелді. Бұл модельдер мәтіндерді жазу, сұрақтарға жауап беру, шығармашылық жұмыстар жасау және тіпті код жазу сияқты көптеген функцияларды орындауда ерекше нәтижелер көрсетті.

2. AlphaGo-ның жеңісі: DeepMind әзірлеген AlphaGo бағдарламасы 2016 жылы го ойынының әлем чемпионы Ли Седолды жеңіп, ЖИ-дің күрделі стратегиялық ойындарда адамнан асып түсу мүмкіндігін көрсетті. Бұл оқиға ЖИ-дің интеллектуалдық қабілеттерін жаңа деңгейге көтерді.

3. DeepMind-тің AlphaFold жобасы: AlphaFold жобасы ақуыз құрылымын болжау бойынша ғылымға төңкеріс жасады. Бұл ЖИ жүйесі ақуыздардың үшөлшемді құрылымын дәл болжау арқылы биомедицина саласында маңызды жаңалықтарға жол ашты.

4. DALL-E және Stable Diffusion: OpenAI-дің DALL-E және Stability AI-дің Stable Diffusion сияқты ЖИ құралдары суреттерді мәтіндік сипаттамалардан жасай алады. Бұл жүйелердің көмегімен қолданушылар мәтін арқылы жаңа және шығармашылық суреттерді жылдам жасай алады.

5. GPT-4-тің кәсіби деңгейдегі мәтіндерді өңдеуі: GPT-4 өзінің жетілдірілген алгоритмдері арқылы заң, медицина, және басқа да кәсіби салаларда жоғары сапалы мәтіндер жасай алу қабілетін көрсетті. Бұл оны көптеген кәсіптік тапсырмаларды автоматтандыру үшін пайдалы құралға айналдырды.

6. Жасанды интеллекттің этикалық мәселелері: ЖИ-дің жаппай қолданысқа енуімен қатар этикалық мәселелер де басты назарда болды. Мысалы, терең фейктер (deepfakes) және ЖИ негізіндегі манипуляциялар қоғамда алаңдаушылық тудырды. Бұл мәселелер ЖИ зерттеушілері мен заң шығарушыларды жауапкершілікке тарту қажеттілігін көрсетті.

7. ЖИ және робототехниканың бірігуі: ЖИ және робототехниканың бірігуі адам тәрізді роботтар мен автоматтандырылған жүйелердің дамуында үлкен жетістіктерге қол жеткізді. Мұндай роботтар медицинада, өндірісте, және күнделікті өмірде қолданылып, әртүрлі функцияларды орындауға қабілетті.

Осы жаңалықтар ЖИ технологиясының қаншалықты жылдам дамып жатқанын және оның әр түрлі салаларда қалай қолданылып жатқанын көрсетеді. ЖИ-дің келешегі қызықты және күтпеген мүмкіндіктерге толы болады деп ойлаймын.

Қорытынды

Жасанды интеллект (ЖИ) қазіргі заманның маңызды технологияларының бірі болып табылады және оның күнделікті өмірімізге әсері кең ауқымды. Бұл технология көптеген салаларда инновациялық шешімдер ұсынып, өмір сүру сапасын арттыруға мүмкіндік береді. ЖИ-дің негізгі түрлері мен қолдану салалары, оның оң және теріс әсерлері, сондай-ақ қауіпсіз пайдалану жолдары туралы зерттеу нәтижесінде келесі қорытындыларға келуге болады:

1. ЖИ-дің қоғамға әсері: Жасанды интеллект технологияларының қоғам өміріне ықпалы зор. Олар денсаулық сақтау, көлік, тұрмыс, бизнес және білім беру салаларында тиімділікті арттырып, жаңа мүмкіндіктер ұсынып отыр. ЖИ көмегімен диагноз қоюды жеңілдету, көліктерді басқаруды автоматтандыру, күнделікті міндеттерді оңтайландыру және көп басқа салада инновацияларды енгізу мүмкіндігі бар.

2. Оң әсерлер: ЖИ адамдардың өмірін жеңілдетіп, жұмыс өнімділігін арттыруға көмектеседі. Смарт құрылғылар мен автоматтандырылған жүйелер күнделікті жұмыстарды оңайлатады, экологиялық мәселелерді шешуге көмектеседі, және қауіпсіздік пен денсаулық сақтау салаларында тиімділікті арттырады.

3. Теріс әсерлер: ЖИ технологияларының қолданылуы кейбір теріс әсерлерді де туындатуы мүмкін. Жеке деректердің қауіпсіздігі мен құпиялылығы, жұмыссыздықтың өсуі және қате шешімдер қабылдау қаупі маңызды мәселелер болып табылады. Бұл проблемалар қоғамда ЖИ-дің дұрыс және жауапты пайдаланылуын талап етеді.

4. Қауіпсіз пайдалану: ЖИ-дің қауіпсіз және тиімді пайдалануын қамтамасыз ету үшін этикалық стандарттар мен құқықтық реттеу қажет. Қоғамдық ақпараттандыру және ЖИ шешімдерінің ашықтығы ЖИ технологияларының әлеуетін тиімді пайдалану үшін маңызды факторлар болып табылады.

Жасанды интеллекттің болашағы кең перспективаларға ие, бірақ оның қоғамға оң әсерін максимизациялау үшін және теріс әсерлерін азайту үшін дұрыс бағытта дамуы қажет. ЖИ технологияларын қауіпсіз және әділ пайдалану арқылы біз оның мүмкіндіктерін толыққанды пайдаланып, өмір сапасын арттыра аламыз.