ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ АРҚЫЛЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ОЙЛАУ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ

Автор: Мергенбаева Акбатес Жумабаевна

Мекеме: Ақмола облысы ,Шортанды ауданы, «Ақбота» балабақшасы

Аннотация

Бұл мақалада мектепке дейінгі жастағы балалардың ойлау қабілетін жасанды интеллект (ЖИ) технологиялары арқылы дамыту мәселесі қарастырылады. Цифрлық білім беру кеңістігінде ЖИ құралдарын тиімді қолдану арқылы танымдық процестерді ынталандыру жолдары ұсынылады. ЖИ-дың оқу процесіндегі рөлі, артықшылықтары мен шектеулері талданады.

Түйін сөздер: жасанды интеллект, мектепке дейінгі білім, ойлау қабілеті, цифрлық педагогика, интерактивті технологиялар.

Кіріспе

Қазіргі таңда білім беру жүйесінде цифрландыру үдерісі белсенді жүргізілуде. Жасанды интеллекттің білім беру саласына енуі — педагогикадағы сапалы өзгерістердің көрінісі. Әсіресе мектепке дейінгі кезеңдегі балалардың ойлау, таным, логикалық қабілеттерін дамытуда жаңа мүмкіндіктер ашылуда.

Негізгі бөлім

1. Мектепке дейінгі жастағы балалардың ойлау қабілетінің ерекшеліктері

Жасанды интеллект мектепке дейінгі жастағы балалардың ойлау қабілетін дамытуда жаңа перспективалар ұсынады. Алайда оның тиімділігі — педагог пен ата-ананың саналы, үйлесімді қолдануына байланысты. ЖИ технологияларын дәстүрлі әдістермен қатар пайдалану баланың жан-жақты дамуына оң әсерін тигізеді. Баланың 3–6 жас аралығы — ойлау, елестету, сөйлеу және есте сақтау қабілеттерінің негізі қаланатын кезең. Бұл жастағы балалардың психологиялық дамуына әсер ететін факторлар: ойын, қоршаған ортамен қарым-қатынас жән

2. Жасанды интеллект технологияларының сипаттамасы

ЖИ — адамның ойлау әрекетін модельдеуге арналған алгоритмдер мен жүйелер жиынтығы. Мектепке дейінгі білім беру жүйесінде қолданылатын ЖИ құралдарына мыналар жатады:

- Интерактивті қосымшалар (мысалы, Lingokids, Montessori apps)

- Оқытуға арналған роботтар (мысалы, Bee-Bot, Cubetto)

- Ақылды ойыншықтар мен онлайн платформалар

3. ЖИ арқылы ойлау қабілетін дамыту әдістері

- Логикалық тапсырмалар: баланың себеп-салдар байланысын түсінуіне ықпал етеді

- Сұрақ-жауап жүйесі: танымдық белсенділікті арттырады

- Модельдеу және болжам жасау: баланы шығармашылық ойлауға үйретеді

4. ЖИ қолданудың артықшылықтары мен шектеулері

Артықшылықтары:

- Жеке оқу траекториясын қалыптастыру

- Уақтылы кері байланыс

- Ойын арқылы үйрету тәсілі

Шектеулері:

- Экран алдында артық уақыт өткізу

- Әлеуметтік қарым-қатынастың төмендеуі

- Контенттің сапасына қойылатын талаптар

Қорытынды

Жасанды интеллект мүмкіндіктері мектепке дейінгі балалардың ойлау қабілетін дамытудың жаңа деңгейіне жол ашады. Алайда оны педагогикалық мақсатпен, үйлесімді түрде пайдалану — тәрбиеші мен ата-ананың жауапкершілігі. Саналы қолданылған ЖИ — баланың болашағына инвестиция.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Смирнова Е.О. Психология дошкольного возраста. — М.: Академия, 2021.

2. Yudkowsky, E. Artificial Intelligence as a Positive and Negative Factor in Global Risk. 2008.

3. Ministry of Education and Science of Kazakhstan. Цифрлық білім беру ресурстары бойынша әдістемелік нұсқаулықтар. 2023.

4. Kazakh National Academy of Education. Мектепке дейінгі білім берудегі цифрлық трансформация. 2022.