«ЖЫЛ МЕЗГІЛДЕРІНІҢ ҚҰПИЯСЫН АШУҒА ДАЙЫНСЫҢ БА?» 5 СЫНЫП

МАЗМҰНЫ

«ЖЫЛ МЕЗГІЛДЕРІНІҢ ҚҰПИЯСЫН АШУҒА ДАЙЫНСЫҢ БА?»

Мақсаты: Оқушылар төрт жыл мезгіліндегі қоршаған ортаның ерекшеліктерін бақылап, деректерді өңдеп, сараптайды; эксперименттер жүргізу арқылы табиғи өзгерістерді түсінеді; осы өзгерістерді математикалық есептермен сипаттап, макет арқылы визуалдайды. Жобада Абайдың табиғат лирикасы мен критериалды ойлау қабілеті қолданылады.

КІРІСПЕ

Жылда төрт жыл мезгілі болады: көктем, жаз, күз және қыс. Әр мезгілде табиғат өзгереді. Көктемде ағаштар гүлдейді, құстар қайтып келеді. Жазда күн ұзақ шығып, ауа жылы болады. Күзде жапырақтар сарғаяды да, ағаштар жапырағын түсіреді. Қыс айларында қар жауады, күн қысқарады, ал кейбір жануарлар ұйықтап қалады. Жыл мезгілдері Жердің Күнді айналуы мен оның көлбеуінен пайда болады. Сондықтан әр маусымда ауа райы өзгеше болады.

ЖОБАНЫҢ МАЗМҰНЫ

Бұл STEM жобасы арқылы оқушылар қоршаған ортаны жүйел түрде зерттейд, ауа райы мен табиғи өзгерстерд бақылайды, мәлметтер жинап, сараптай отырып ғылыми болжамдар жасайды. Бұл жұмыс табиғат құбылыстарын жаратылыстану, математика, көркем еңбек, орыс тл мен әдебиет және информатика тұрғысынан түснуге мүмкндк беред. Жоба барысында оқушылар зерттеу дағдыларын дамытып, ғылыми ойлау мен практикалық машықтарды меңгереді.

НЕГІЗГІ ЖӘНЕ ЦИФРЛЫҚ ДАҒДЫЛАР: Коммуникация, Топта жұмыс жасау, Сын тұрғысынан ойлау, Креативтілік

НЕГІЗГІ АҚПАРАТ СЫНЫБЫ: 5 сынып ПӘНДЕР ИНТЕГРАЦИЯСЫ: математика, жаратылыстану, орыс тілі мен әдебиеті,көркем еңбек және информатика пәндері кіріктірілген.

САБАҚ ҰЗАҚТЫҒЫ: 45 минут.

ИКЕМДІЛІК: бағдарламаны бір тоқсан ішінде өтуге немесе қажеттіліктеріңізге сай жекелеген сабақтарды таңдауға болады.

РЕСУРСТАР: Әр сабақта қажетті материалдар мен құралдардың толық тізімі, сондай-ақ оқушылар мен мұғалімге арналған әдістемелік нұсқаулық беріледі.

БАСТАПҚЫ ДАҒДЫЛАР: Жыл мезгілдерінің құпиясы жобасы аясында табиғаттағы маусымдық өзгерістерді бақылап, деректерді жинап, оларды түрлі пәндер арқылы сипаттайды. Математикада натурал сандармен амалдар орындап өрнек құрастырады. Жаратылыстануда маусымдық құбылыстарды зерттеп, қарапайым тәжірибе жасайды. Орыс тілі мен әдебиетінде Абайдың табиғат лирикасын талдап, сипаттама мәтіндер жазады. Көркем еңбекте әр мезгілді макет пен сурет арқылы бейнелейді. Информатикада жоба деректерін слайд түрінде ұсынады.

ҚАУІПСІЗДІК : Эксперимент басталмас бұрын мұғалімнің нұсқауын мұқият тыңдау. Қолды таза ұстау, қажет болса қолғап кию. Қоршаған ортаны ластамау және табиғатқа зиян келтірмеу. Жеке қауіпсіздік үшін жылы киім кию, ауа райына сай дайындалу. Ауыр заттарды көтеруден және қауіпті әрекеттерден аулақ болу.

ТАҚЫРЫПТАРҒА СІЛТЕМЕ: Математика: жыл мезгілдерінің өзгеруін бақылап, температура мен жауын-шашынның мөлшерін кесте, график және диаграмма түрінде құру арқылы есептеулер жасау. Жаратылыстану: жыл мезгілдерінің табиғатқа әсері, өсімдіктер мен жануарлардың маусымдық өзгерістері, ауа райы құбылыстары мен экожүйелерді зерттеу. Орыс тілі мен әдебиеті: жыл мезгілдері туралы мәтіндер оқу, түсіну және олар бойынша шығарма жазу; табиғат көріністерін бейнелейтін поэзия мен прозаларды талдау. Технология: жыл мезгілдерінің ерекшеліктеріне сәйкес киім, құрал-жабдық және тұрмыстық заттарды жасау әдістерін қарастыру. Информатика: жыл мезгілдері туралы мәліметтерді компьютерлік бағдарламаларда (мысалы, кестелер немесе презентациялар) өңдеу, графиктерді құру және ақпараттық модельдеу.

ДАМЫТУШЫЛЫҚ МАҚСАТ: -Оқушылардың шығармашылық және логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. -Ғылыми әдістерді қолдануға және нақты мәселелерді шешуге ынталандыру. -Командамен жұмыс жасау, талқылау және зерттеу дағдыларын жетілдіру. Бұл жобаны жүзеге асыру оқушылардың STEM салаларына қызығушылығын арттырып, олардың теориялық білімдерін тәжірибеде қолдануға мүмкіндік береді.

«ЖЫЛ МЕЗГІЛДЕРІНІҢ ҚҰПИЯСЫН АШУҒА ДАЙЫНСЫҢ БА?» МАТЕМАТИКА ПӘНІ

Мақсаты: Оқушылар жыл мезгілдеріне байланысты деректерді қолдана отырып, натурал сандармен амалдар орындау, өрнектердің мәнін табу және теңдеулерді шешу арқылы маусымдық өзгерістерді математикалық жолмен сипаттайды.

ТАҚЫРЫПТАРҒА СІЛТЕМЕ

Бұл тақырыпта оқушылар натурал сандар мен арифметикалық амалдардың негіздерін меңгереді. Оларды пайдалана отырып, ауа температурасының өзгерістерін өлшеу, көрсету және есептеу әдістерін зерттейді. Сонымен қатар, -93,2 °C сияқты экстремалды температуралар қай жерде байқалатынын, -71 °C сияқты суықта адам өмір сүре алатынын немесе алмайтынын қарастырады. Оқушылар ауа райының мезгілдерге байланысты қалай өзгеретінін түсініп, осы өзгерістерді сандармен (градус Цельсий) және график, кесте немесе суреттер арқылы көрсетуді үйренеді.

НЕГІЗГІ ДАҒДЫЛАР: Тыңдау және топта жұмыс жасау, Интернетте зерттеу жүргізу, Сын тұрғысынан ойлау

УАҚЫТ 45 минут және қосымша 4 сағат бақылау

РЕСУРСТАР МЕН КЕРЕК ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАР

• Термометр — температураны өлшеу үшін

• Карта мен глобус — ең суық және ең ыстық аймақтарды табу үшін

• Интернет (Қазгидромет, NASA) — ауа райы және климат туралы нақты мәліметтер

• Кесте мен графиктер — деректерді көрнекі көрсету үшін Қарындаштар, фломастерлер, сызғыш — өз суретің мен диаграммаңды жасау үшін

Зерттеу сұрақтары:

1. Температураны немен өлшейміз?

2. -93,2 С градус температура көрсететін аймақ бар ма?

3. -71 С граудуста адам өмір сүре ала ма?

4. Қай мезгілде ауа суық, қай кезде жылы?

5. Табиғаттағы бұл өзгерістерді сандармен көрсетуге бола ма?

АУА РАЙЫ МӘЛІМЕТІН КЕСТЕ НЕМЕСЕ СУРЕТПЕН КӨРСЕТУГЕ БОЛА МА?

QR-кодты сканерлеп бейнероликтегі ең суық жер туралы ақпартпен танысыңыз.

QR-кодты сканерлеп бейнероликтегі адам мекендейтін ең суық жер туралы ақпартпен танысыңыз.

1 топ тапсырмасы. Наукастинг бойынша бүгнг күннң ауа райы болжамын жаз. Төменде КАЗГидроМед слтемесн пайдалан. Осы ақпаратты пайланып кесте жасап толтыр

2 топ. №1 Есеп: Қыста шағын орманда 24 емен ағашы бар. Қыста орманның көктеректері еменнен 9 ағашқа көп болады. Көктеректердің саны мен емендердің саны қосындысына теңдей қайын ағаштары бар. Орманда жалпы неше емен, көктерек және қайын ағаштары бар?

Шешуі: Емен ағаштары = 24

Көктеректер еменнен 9 ағашқа артық, яғни:

Көктеректер = 24 + 9 = 33 Қайын ағаштары емен мен көктеректің қосындысына тең, яғни:

Қайын = 24 + 33 = 57

Ормандағы ағаштардың жалпы саны: 24 (емен) + 33 (көктерек) + 57 (қайын) = 114 ағаш.

Жауабы: Орманда 24 емен, 33 көктерек және 57 қайын ағаштары бар. Жалпы 114 ағаш.

3 топ. №2 есеп Үй жанындағы ұзындығы 7 м, ені 3м гүл егілген жерге жауған жаңбыр суының көлемін есептеу үшін тікше (бүйір жақтары тік) шелек қойылды. Жаңбыр жауып болған соң, шелектегі судың деңгейі 8 см болды. Үй жанындағы гүл егілген жерге неше литр жаңбыр суы жауды?

Шешуі:

1.Гүл егілген жердің ауданы:

А = 7м * 3м = 21 м2

2.Жаңбыр суының қалыңдығы (биіктігі):

Шелектегі су деңгейі 8 см болса, ол жерге де 8 см су жауды деп есептейміз. Бірақ бізге барлық өлшемді метрмен алу керек: 8 см=0,08 м

3. Судың көлемі (жауған жаңбыр суының көлемі):

V=аудан×биіктік=21 м2×0,08 м=1,68 м3

4. Көлемді литрмен табу: Бір текше метрде 1000 литр бар:1,68 м3×1000=1680 литр

Жауабы: Гүл егілген жерге 1680 литр жаңбыр суы жауған.

Практикалық жұмыс

4 топ тапсырмасы

Жыл мезгілдеріне байланысты натурал сандар, өрнектер және теңдеулер арқылы судың үш түрлі күйін (суық, жылы, ыстық) зерттейтін практикалық жұмыс. Бұл STEM элементтерімен үйлескен құбылысты математикалық жолмен сипаттауға арналған тәжірибе.

Қажетті құралдар:

• 3 стақан (суық, жылы, ыстық су үшін)

• Термометр

• Секундомер (немесе сағат)

• Түстер белгісі (суық — көк, жылы — сары, ыстық — қызыл)

• Жұмыс парағы: Оқушылар термометрмен өлшеп жазады. Температураны дөңгелектеп, натурал сан түрінде алады.

Қорытындылау

• Қай стакан су жаз мезгіліне сәйкес келеді? Неге?

• Егер ауа райы 15°C болса, ол қай су күйіне жақын? Қай мезгіл?

• Судың температурасы артқан сайын, ол қандай маусымды еске түсіреді

«ЖЫЛ МЕЗГІЛДЕРІНІҢ ҚҰПИЯСЫН АШУҒА ДАЙЫНСЫҢ БА?» ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ПӘНІ

Мақсаты: Оқушылардың ғылыми таным негіздері туралы түсінігін қалыптастыра отырып, табиғатты бақылау, өлшеу, алынған мәліметтерді өңдеу және сараптау дағдыларын дамыту, сондай-ақ қоршаған ортаны танып білуде ғылымның маңызын түсіндіру.

ТАҚЫРЫПТАРҒА СІЛТЕМЕ

Бұл сабақта оқушылардың ғылыми таным негіздері туралы түсінігін қалыптастыру көзделеді. Олар табиғатты бақылау, өлшеу, алынған мәліметтерді өңдеу және сараптау дағдыларын меңгере отырып, қоршаған ортаны танып білуде ғылымның маңызын түсінеді.

НЕГІЗГІ ДАҒДЫЛАР: Тыңдау және топта жұмыс жасау, Интернетте зерттеу жүргізу, Сын тұрғысынан ойлау

УАҚЫТ 45 минут және қосымша 4 сағат бақылау

РЕСУРСТАР МЕН КЕРЕК ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАР

• Дәптер немесе бақылау парағы

• Қалам немесе қарындаш

• Ауа райын бақылауға арналған термометр (қалауы бойынша)

• Жел бағытын анықтайтын қарапайым құрал (мысалы, қағаз жалауша)

• Сағат немесе телефон (уақыт белгілеу үшін)

• Фотоаппарат немесе телефон (егер бар болса)

• Ауа райына сай киім

• Мұғалімнің немесе атаананың нұсқаулығы

Зерттеу сұрақтары:

1. Ғылым біздің күнделікті өмірімізде қандай мәселелерді шешуге көмектеседі?

2. Өсімдіктің өсуіне жарықтың әсері бар ма?

3. Ауа температурасын тәуліктің әр түрлі уақытында өлшегенде қандай өзгерістер байқалады?

4. Әртүрлі материалдар жылуды әрқалай өткізеді ме?

QR-кодты сканерлеп бейнероликтегі адам мекендейтін ең ыстық жер туралы ақпартпен танысыңыз.

1 топтапсырмасы. Қоршаған ортаны бақылау
Сенің міндетің – өз үйңнң немесе мектебңнң маңындағы бр табиғи нысанды (мысалы, ағаш, гүл, құс, бұлт, күн, жел, т.б.) таңдап, үш күн бойы бақылау жүргзу. Әр күн сол нысанға не болғанын, қандай өзгерстер байқағаныңды және ауа райының қандай болғанын сипаттап жаз.

Үлг жауап:

Мен бақылаған нысан – үймздң алдындағы үлкен емен ағашы. Брнш күн ауа райы ашық, жылы болды. Ағаштың жапырақтары жасыл түст, желмен жай ғана тербелп тұрды. Екнш күн ауа райы бұлтты болып, жел күшейд. Ағаштың жапырақтары қатты шайқалып, кейбр жерге түсе бастады. Үшінші күн жаңбыр жауды. Ағаштың жапырақтары суланып, төмен салбырап тұрды.

Ағаш күн сайын өзгерп отырды. Ауа райының өзгеру – күннң ашық немесе бұлтты болуы, жел мен жаңбыр – ағаштың сыртқы келбетне және қозғалысына ткелей әсер етті.

Қорытындылай келе, мен табиғатты бақылау арқылы оның үнем өзгеріп отыратынын, бұл өзгерстерге ауа райының үлкен әсер бар екенн түсндм. Осындай бақылаулар бзге қоршаған ортаны жақсы тануға көмектеседі.

2 топ сараптау тапсырмасы:

"Ағаш неге иіледі?"

Тапсырма сипаттамасы:

Сен 3 күн бойы ауладағы немесе мектеп маңындағы бір ағашты бақыладың делік. Енді сенің міндетің – алынған бақылау деректеріне сүйене отырып, ағаштың қозғалысындағы өзгерістердің себебін сараптау және ауа райы мен табиғи құбылыстардың әсерін түсіндіру.

• Ағаш күн сайын бірдей күйде болды ма?

• Қандай өзгерістер байқадың?

• Осы өзгерістердің себебі не деп ойлайсың?

• Бұл жағдайды ғылыми тұрғыдан қалай түсіндіруге болады?

• Адам табиғаттағы мұндай өзгерістерді қалай пайдалы қолдана алады?

Жауап:

Жоқ, ағаш әр күн сайын әртүрлі күйде болды. Бірінші күні ол тік тұрды, екінші күні қатты желден майысты, ал үшінші күні жаңбырдан кейін жапырақтары төмен салбырады. Ағаш жел кезінде қатты шайқалды, ал жаңбырлы күні салбырап тұрды.

Бұл өзгерістердің себебі – сыртқы орта жағдайлары: желдің бағыты мен күші, жаңбырдың салмағы.

Ғылыми тұрғыдан, жел механикалық күш ретінде әрекет етеді, ол ағаштың икемді бөліктерін қозғалтады. Жаңбыр суының салмағы жапырақтарға жүктеме түсіріп, оларды төмен түсіреді. Адамдар желдің күшін пайдаланып жел диірмендері мен электр энергиясын өндіреді, ал ағаштардың қозғалысына қарап ауа райының өзгерісін болжай алады.

Практикалық жұмыс

3 топ тапсырмасы

Жапырақтардың жасыл түстес болу себебін зерттеу және жыл мезгілдеріне байланысты жапырақ түсінің өзгеруін бақылау.

Қажетті құрал-жабдықтар:

• Түрлі жапырақтар (жазғы жасыл, күзгі сарғайған, құрғақ)

• Ақ парақтар

• Қарапайым микроскоп немесе лупа

• Қарапайым үлгі жинағыш (қапшық, қорап)

• Су ыдысы Қалам мен дәптер

QR-кодты сканерлеп бейнероликтегі жапырақтың жасыл түстес туралы ақпартпен танысыңыз.

Жұмыс барысы:

Жапырақтарды жинау:

Үйдің немесе мектептің маңынан жазғы жасыл және күзгі сарғайған жапырақтар жинаңдар.

Әр түрін жеке бөліп қоямыз.

Жасыл жапырақтарды бақылау:

Микроскоппен немесе үлкейту әйнегімен жасыл жапырақтың бетіне қараңдар.

Жапырақтың құрылымын суреттеп, түсін сипаттаңдар.

Түс себептерін түсіндіру:

Жасыл жапырақтардың ішінде хлорофилл деген пигмент бар екенін, ол күннің жарығын сіңіріп, өсімдіктің тіршілік етуіне көмектесетінін түсіндіріңіз.

Хлорофилл жапыраққа жасыл түс береді.

Жыл мезгілдеріне байланысты өзгеріс:

Қыста және күзде хлорофилл ыдырап, басқа пигменттер (қызыл, сары) көрініп қалады.

Сондықтан жапырақтар түсін өзгертеді.

Қорытынды жасау:

Жапырақтардың жасыл болуы – өсімдіктің күн энергиясын алуына және фотосинтезге қажетті хлорофиллге байланысты.

Жыл мезгілдеріне қарай бұл пигменттің мөлшері өзгереді, сондықтан түсі де өзгереді.

Рефлексия

Табиғатты бақылау арқылы ғылыми танымның маңызын түсініп, жапырақ түсінің өзгеру себептерін зерттеді.

Олар бақылау, өлшеу, сараптау дағдыларын дамытып, табиғи құбылыстарды ғылыми тұрғыда түсінуге үйренді. Бұл тапсырмалар олардың зерттеушілік қабілетін арттырып, табиғатқа жауапкершілікпен қарауға тәрбиелейді.

Практикалық жұмыс

4 топ тапсырмасы

"Күн мен көлеңке: өсімдіктің өсуіне не әсер етеді?"

• Күн жарығының өсімдіктің өсуіне әсерін бақылау және салыстыру.

• Екі бірдей гүл өсімдігі

• Екі ыдыс (шыны стақан немесе гүл құтысы)

• Су

• Қағаз және қалам

• Жарық (терезе маңы) және көлеңке (жарық түспейтін жер)

Жұмыс барысы:

• Екі бірдей өсімдікті (немесе дәнді) екі ыдысқа отырғыз.

• Бірін терезе алдына (күн түсетін жерге), екіншісін көлеңкелі жерге қой.

• Екеуіне бірдей мөлшерде су құйып, 5–7 күн бойы бақыла.

• Өсімдіктің бойы, жапырақ түсі, пішіні мен тіршілік белгілерін салыстыр.

Жауап:

Мен екі үрмебұршақ дәнін екі түрлі жерге қойдым: біреуін күн түсетін терезе алдына, екіншісін жарық түспейтін сөренің ішіне. Бір аптадан кейін терезе алдындағы өсімдік тік, жасыл және мықты өсті. Ал көлеңкедегі өсімдік ұзарып, сарғыш тартып, әлсіз болды.

Қорытынды:

Күн жарығы өсімдіктің дұрыс өсуіне маңызды. Жарық жетіспесе, өсімдік күнге ұмтылып созылады, бірақ әлсіз болып қалады. Бұл тәжірибе арқылы өсімдіктерге жарықтың қандай маңызы бар екенін түсіндім.

Рефлексия

Қай өсімдік жақсы өсті?

Қайсысының жапырағы қою жасыл болды?

Қайсысы әлсіз, сарғыш немесе созылыңқы болды?

Бұл айырмашылықтың себебі не?

«ЖЫЛ МЕЗГІЛДЕРІНІҢ ҚҰПИЯСЫН АШУҒА ДАЙЫНСЫҢ БА?» ОРЫС ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІ ПӘНІ

Цель: Понимать содержание художественного произведения, определять его тему и основную идею, применять виды чтения (обзорное, пояснительное), создавать постер, работать с ментальной картой и использовать чтение по ролям.

ССЫЛКА НА ТЕМЫ

Понимание содержания – анализ художественного текста. Определение темы и основной идеи – главная мысль произведения. Виды чтения – обзорное и пояснительное чтение. Постер – визуализация содержания. Ментальная карта – структурирование информации. Чтение по ролям – выразительное групповое чтение.

БАЗОВЫЕ НАВЫКИ

Понимание текста, работа сментальной картой, создание постера

Определение темы и основной идеи

Анализ текста через ответы на вопросы

Использование различных видов чтения

Чтение по ролям

ВРЕМЯ 45 минут и дополнительно 4 часа наблюдения

РЕСУРСЫ И НЕОБХОДИМЫЕ МАТЕРИАЛЫ.

Текст художественного произведения

Рабочая тетрадь / лист с вопросами

Иллюстрации и шаблоны для постера

Онлайн-сервис для ментальной карты (например, Coggle, Canva)

Презентация с примерами видов чтения (обзорное, пояснительное)

Маркеры, бумага, флипчарт для групповой работы

Зерттеу сұрақтары:

1. Какие слова чаще всего используются для описания каждого времени года?

2. Как изменяются прилагательные в зависимости от времени года?

3. Какие части речи чаще всего употребляются в описаниях природы? Почему?

QR-кодты сканерлеп бейнероликтегі ментальді карта ақпартпен танысыңыз.

То́ни Бьюзе́н —британский психолог, автор методики запоминания, творчества и организации мышления «карты ума».

Дата и место рождения: 2 июня 1942 г.

Образование: Университет Британской Колумбии, Китзилано Секондари Скул, Simon Langton Grammar School for Boys

Практическое задание№1

Тема: Времена года. Весна в поэме Н.А. Некрасова «Дед Мазай и зайцы».

Цель: Понять, как автор описывает весну, какие природные изменения происходят, и как это влияет на героев произведения.

Задание:

1. Прочитайте отрывок из поэмы Н.А. Некрасова «Дед Мазай и зайцы», где описывается наводнение.

2. Ответьте на вопросы:

• Какое время года описано?

• Какие природные явления происходят?

• Как на них реагируют животные и человек?

3. Составьте ментальную карту, в центре которой будет тема «Весна в поэме». Добавьте ветви:

• Природа весной (река, лёд, снег, вода)

• Поведение зайцев

• Действия Деда Мазая

• Настроение и чувства героев

4. Создайте постер с иллюстрацией одной сцены (например, какДед Мазай спасает зайцев).

5. Распределите роли (Дед Мазай, рассказчик, зайцы) и прочитайте отрывок по ролям.

Итог: Представьте свою ментальную карту и постер классу. Объясните, как описана весна и какую роль она играет в сюжете.

Отсканируйте QR код прослушайте прослушать аудиокнигу

Практическое задание №2: «Путешествие по природе Казахстана»

Цель: Развивать речь, воображение, навыки описания природы, повторить части речи, словарный запас по теме «природа».

Задание:

1. Ролевая игра: «Я — гид по Казахстану»

Выберите одну природную зону Казахстана:

⛰️ горы (Алтай, Тянь-Шань)

? степи (Сарыарка)

? пустыни (Бетпак-Дала)

? озёра и реки (Балхаш, Жайык, Ертіс)

Составьте устный рассказ от лица экскурсовода.

Включите:

• название местности

• описание природы (что видите, слышите, чувствуете)

• какие животные и растения там встречаются

• интересный факт или легенду

2. Креативная часть – “Мини-книга” или постер «Уголок природы»

Нарисуйте или сделайте коллаж выбранного места

Подпишите элементы рисунка (существительные, прилагательные, глаголы)

Придумайте короткий рассказ или стихотворение (4–6 строчек)

3. Работа с ментальной картой:

В центре — «Природа Казахстана»

Ветви: «Горы», «Степи», «Пустыни», «Озёра и реки»

К каждому разделу: ключевые слова, животные, растения, климат

Формат представления:

Мини-презентация (2–3 минуты)

Демонстрация рисунка или постера

Чтение текста или стиха

Подсказки:

Используйте яркие прилагательные: величественный, бескрайний, жаркий, зелёный

Глаголы: шумит, растёт, бегают, сверкает

Можно добавить музыку или фоновый звук природы для атмосферы

Отсканинуйте QR код посмотрите познавательное видео о живой природе

Задание №3: «Создай своё живое существо»

Цель: Развивать воображение, речевые навыки и умение описывать природные объекты.

Инструкция: Придумай новое живое существо, которое могло бы обитать в одной из природных зон Казахстана (степь, горы, пустыня, озеро и т.д.).

Ответь на вопросы:

Как его зовут?

Где оно живёт?

Чем питается?

Как выглядит?

Как ведёт себя?

Какие у него особенности (например, может менять цвет, летать, зарываться в песок и т.д.)?

Нарисуй это существо и подпиши его части (существительные, прилагательные, глаголы).

Напиши короткий рассказ или описание (5–6 предложений) от его лица или о нём.

Представь свой проект классу — покажи рисунок и расскажи, почему твоё существо подходит для выбранной природной зоны.

Заключение

Задание №4

Стихотворение «Лето» — это гимн родной природе, жизни в гармонии с ней. Абай не просто описывает лето — он воспевает его как символ полноты жизни, трудолюбия и благодарности. Через образ лета раскрывается и душа самого поэта — чувствительная, любящая и мудрая.

Абай Кунанбаев — «Лето» (в переводе Л. Соболева)

Когда приходит знойный зенит — июль,

Зелёный луг цветами вдруг расцвёл,

И в полный рост трава в степи стоит,

Шумит река, бегущая с холмов.

Аул в тени раскинул шатры у вод,

На берегу скот отдыхает вволю.

Гуляет табун, кобыла — молоком,

А кони в воду лезут понемногу.

Там серый жеребёнок по траве

Скачет, играя с ветром озорным,

Вся стая — в пляс, и в яркой кутерьме

Всплеск серебра над голубым ручьём.

В сторонке дети в игры увлечены,

Смеётся люд, доярки крутят дело,

И степь, как будто вся, в один мотив

Поёт про жизнь, про лето и про тело...

Рефлексия

1. Что нового ты узнал(а) о природе в разные времена года?

2. Какие образы или цвета ты выбрал(а) для своего сезона? Почему?

3. Удалось ли тебе передать свои чувства через работу?

4. Что тебе особенно понравилось в работе своей группы?

5. Что ты хотел(а) бы улучшить в следующий раз?

«ЖЫЛ МЕЗГІЛДЕРІНІҢ ҚҰПИЯСЫН АШУҒА ДАЙЫНСЫҢ БА?» КӨРКЕМ ЕҢБЕК ПӘНІ

Мақсаты: Оқушылардың жыл мезгілдерінің ерекшеліктерін бақылау арқылы табиғаттағы өзгерістерді көркем образдар арқылы бейнелеу қабілетін дамыту.

ТАҚЫРЫПТАРҒА СІЛТЕМЕ

«Жыл мезгілдерінің табиғатқа әсері» тақырыбы аясында оқушылардың күз, қыс, көктем және жаз мезгілдеріндегі табиғат өзгерістерін бақылап, сол өзгерістерді поэтикалық және көркем образдар арқылы бейнелеу қабілеттерін дамыту.

НЕГІЗГІ ДАҒДЫЛАР

• Жыл мезгілдеріндегі табиғат өзгерістерін байқау және сипаттау;

• Табиғат көріністерін көркем сөздер мен образдар арқылы білдіру;

• Сезіммен елестетуді сөзбен жеткізу; Сөздік қорын дамыту және байыту;

• Бақылау нәтижесінде өз ойларын жүйелі түрде айту.

УАҚЫТ 45 минут және қосымша 4 сағат бақылау

РЕСУРСТАР МЕН КЕРЕК ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАР

• Табиғат суреттер мен иллюстрациялар жинағы.

• Бейнелеу өнер құралдары (сурет салу, аппликация жасау үшн).

• Видео және фото материалдар— жыл мезглдерндег табиғат көрнстер.

Зерттеу сұрақтары:

1. Табиғаттағы өзгерістерді қалай байқауға және жазбаша сипаттауға болады?

2. Табиғат көріністерін бейнелейтін қандай көркем образдар мен сөздерді қолдануға болады?

3. Жыл мезгілдері туралы көркем сөздерді пайдалану арқылы оқушылардың сөйлеу мәдениеті қалай дамиды?

QR-кодты сканерлеп бейнероликтегі картоннан ағаш жасау ақпартпен танысыңыз.

1-топ: Күз – «Сарғайған сырлар»

Тапсырма: Күзгі табиғатты елестетіп, түрлі- түсті кепкен жапыра қатар, шөптер, мата қиындылары арқылы «Күзгі көңіл күй» атты табиғат коллажын жасаңыз.

Композицияда қоңыр, сары, қызғылт - сары түстер басым болсын.

Әр элементтің фактурасын сезіп сипаттаңыз: «жапырақ сыбдыры қандай?», «жер иісі қандай?»

Қосымша: Күзге арналған қысқаша өлең жолдарын қосуға болады.

2-топ: Қыс – «Ақ тыныштық»

Тапсырма: Ақ қағаз , мақта , фольга, жылтыр қағаз арқылы «Қысқы көрініс» композициясын құрыңыз. Композицияда ақ, көк, күміс түстер басым болсын. Қар фактура сын сипаттау: мақта – жұмсақ қар, фольга – мұз сияқты. Қосымша: Қыс мезгілімен байланысты сезімді бір сөзбен бейнелеп, жұмыстың тақырыбын қойыңыз (мыс алы, «Салқын үнсіздік», «Ақ тыныштық»).

3 - топ: Көктем – «Оянған өмір»

Тапсырма: Түрлі-түсті қағаз, гүл пішіндері, бояу арқылы «Көктемгі жаңару» панносын жасаңыз. Жасыл, көк, қызғылт, сары түстерді қолданып, табиғаттың оянуын, жаңаруын бейнелеңіз. Пішіндер мен түстердің үйлесіміне назар аударыңыз: тепе-теңдік сақталысын. Қосымша: Әр оқушы көктемді бір сөзбен сипаттап, жұмысқа ассоциативті атау береді.

4- топ: Жаз – «Түсті әуен»

Тапсырма: Бояу, түсті ленталар, мата қиындылары, гуашь қолданып «Жазғы шаттық» атты көркем туынды жас аңыз. Ашық, жарқын түстер (сары, жасыл, көк , қызыл) арқылы жаздың көңілділігін жеткізіңіз. Фактура: тегіс – күн шуағы, жұмсақ – шөп, толқынды – су.

Рефлексия

• Композицияда түс, пішін, фактура, тепе-теңдік ескерілген бе?

• Идея мен сезім нақты әрі көркем жеткізілген бе?

• Қолданылған материалдар мен тәсілдер қаншалықты креативті?