Жылдам оқудың тиімді тәсілдері

Р.Мырзашев атындағы №76 негізгі орта мектебінің кітапхана меңгерушісі Бұхарбаева Әсем Әлімбекқызы

Бүгінгі ақпараттық қоғамда білім мен ғылымға деген сұраныс күннен-күнге артып отыр. Жаһандану дәуірінде ақпарат көлемі еселеп өсіп, әрбір адамның күнделікті өмірінде деректерді тез әрі дұрыс игеру қажеттілігі туындайды. Қарапайым оқу жылдамдығы қазіргі заман талабына жауап бере бермейді, себебі ол уақытты көп қажет етеді. Сондықтан жылдам оқу технологиялары білім алушылардың ғана емес, кәсіби қызмет атқаратын тұлғалардың да басты қажеттілігіне айналуда.

Жылдам оқу – адамның мәтінді жылдам қабылдау, оны түсіну және есте сақтау қабілетін дамытатын арнайы әдістер мен тәсілдердің жиынтығы. Бұл дағдыны меңгеру арқылы жеке тұлға оқу уақытының тиімділігін арттырып қана қоймай, ойлау мәдениетін, логикалық талдау қабілетін және ақпаратты саралау дағдысын жетілдіреді. Сонымен қатар, жылдам оқу – интеллектуалдық дамудың, білім алудың және кәсіби жетістіктің маңызды құрамдас бөлігі.

Жылдам оқуды меңгеру бірқатар ғылыми негізделген қағидаттарға сүйенеді. Олар адам психологиясы мен физиологиясының ерекшеліктерін ескере отырып жасалған. Әрбір қағидат оқу жылдамдығын арттырумен қатар, ақпаратты сапалы түсініп, терең игеруге бағытталған.

Бірінші қағидат – көру өрісін кеңейту. Әдеттегі оқу кезінде көз көбіне бір сөзді немесе қысқа тіркесті ғана қамтиды. Ал жылдам оқуда көру өрісін кеңейту арқылы көз бір мезетте бірнеше сөзді немесе тұтас сөйлемді қамти алады. Бұл әдіс оқу процесін айтарлықтай жылдамдатады.

Екінші қағидат – ішкі артикуляцияны азайту. Көптеген оқырмандар мәтінді іштей дыбыстап оқиды. Мұндай әдет оқу жылдамдығын тежейді. Жылдам оқуда мәтінді сөздердің дыбыстық бейнесі емес, мағыналық тұтастығы арқылы қабылдау көзделеді.

Үшінші қағидат – негізгі ақпаратты бөліп алу. Кез келген мәтінде негізгі идея мен қосымша мәлімет болады. Жылдам оқуды меңгеру барысында адамның басты назары негізгі ойға аударылуы тиіс. Бұл артық ақпаратқа уақыт жоғалтпай, мәтіннің мәнін тез түсінуге көмектеседі.

Төртінші қағидат – зейінді толық шоғырландыру. Жылдам оқу кезінде адам назарын барынша мәтінге аударуы керек. Кез келген алаңдатушы факторлар (шулы орта, гаджеттер, бөгде ойлар) оқу сапасын төмендетеді.

Бесінші қағидат – жүйелі жаттығу. Жылдам оқу бір реттік әрекет емес, тұрақты еңбекті қажет ететін үдеріс. Арнайы жаттығуларды күнделікті орындап отыру арқылы ғана нәтиже көруге болады.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Бозжанова К.Қ. Жылдам оқуды меңгерудің психологиялық негіздері. – Алматы: Қазақ университеті, 2019.

2. Әбдіғаппарова Г. Ақпараттық қоғамдағы білім беру технологиялары. – Астана: Фолиант, 2021.

3. Сайынова А. Студенттердің оқу дағдыларын жетілдіру жолдары. – Алматы: Білім баспасы, 2020.

4. Tony Buzan. Speed Reading. – London: BBC Active, 2010.

5. Paul Scheele. PhotoReading. – Minnesota: Learning Strategies Corporation, 2017.