Каратэ жаттығуларының ағзаға пайдасы

Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті

“Қоғамдық пәндер және дене мәдениеті” кафедрасы

“Дене шынықтыру және спорт” факультеті

ӨЗІНДІК ЖҰМЫС

Тақырыбы: “Каратэ жаттығуларының ағзаға пайдасы”

Орындаған: “Дене шынықтыру және спорт” білім беру бағдарламасының 3 курс студенті Казыбекова Ж. Н.

Тобы: ФКС-311/2

Тексерген: PhD қауымдастырылған профессоры Меңдіғалиева А. С.

Орал қаласы 2023ж

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ.......................................................................................................3

1.1 Каратэнің тарихы ...............................................................................4

1.2 Каратэ жаттығуларының ағзаға пайдасы.......................................7

1.3 Каратэнің басты әдістері.....................................................................8

1.4 Соққы техникасы.................................................................................9

1.5 Қозғалыстар..........................................................................................11

1.6 Шалу.......................................................................................................14

1.7 Менің Каратэ спортына келуім.........................................................16

1.8 Менің жетістіктерім.............................................................................17

1.9 Каратэден ҚР құрамасының спортшылары..................................19

1.10 Қорытынды.........................................................................................21

Кіріспе

«Каратэ тек спорт емес, Каратэ адамды дене дертінен, рухтың әлсіздігінен сақтайды»

Гитин Фунакоси

Бүгінде көптеген адамдар спортпен айналысады. Мүмкін әрқайсымыздың өмірімізде осы немесе басқа спорт түріне орын бар шығар. Бүкіл әлемде әртүрлі және қызықты спорт түрлері өте көп, олар санаттарға бөлініп, халықтың мүлдем басқа топтарынан адамдарды тартады. Егер барлық танымал адамдар арасында жекпе-жек өнері өте әсерлі десек, өтірік шығар. Ия, бұл жекпе-жек өнері жастарды жиі қуантады және оларды осы бағытта жаттығуға және дамуға итермелейді.

Өзектілігі: Каратэ – бұл өте қатаң метод. Каратэ өнерін игеру үшін қатаң тәртіп және табандылық қажет. Оқушыларға басты айла-әдісті үйрену үшін екі ай уақыт беріледі. Қазіргі балалар жиі физикалық белсенділіктің жетіспеушілігін сезінеді. Каратэнің дене және психикалық қасиеттерімізге оң әсері оны тек спорт немесе жекпе-жек өнері ретінде ғана емес, сонымен қатар үйлесімді тұлғаны тәрбиелеу, дамыту жүйесі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Біздің прогрессивті жасымызда балалар өз денсаулығына немқұрайлы қарап, бос уақыттарын теледидар экранында немесе компьютерде өткізуді жөн көреді. Бұл жұмыс мектеп оқушыларының каратэге деген қызығушылығын оятып, осы спорт түрімен таныстырып, салауатты өмір салтын ұстана алады.Спортпен айналысу денсаулыққа пайдалы, бұған ешкім күмән келтірмейді.

1.1 КАРАТЭНЫҢ ТАРИХЫ

Каратэ тарихының тамыры жекпе-жек өнерінің жүйесі ретінде тереңде жатыр. Ұрыс өнерінің жетекші эксперттері қоян-қолтық ұрыс жүйесінің отанын ежелгі Үндістан деп есептейді. Б.д.д шамамен VI-ғасырда Будда монахы қалың сақалды бодхидхарма (жапонша Да Мо) « Сақалды варвар» Қытайға келеді. Ұзақ уақыт ел аралағаннан кейін Хенань провинциясындағы Шаолинь монастырына тоқтайды, онда ол әрбір тірі жанның кеудесінде Будда табиғатының оянуы туралы өзінің білімін үйретеді. Бодхидхарма Будда әрбір адамда, кез-келген затта болады. Оны тек өмірге ояту керек деп тұжырымдайды. Бірақ монахтар негізінен сутра мен киелі кітапты оқуға жүгінді, шындықтан әрі кете берді және жаңа білімге ұмтылмады. Ары қарай аңызда Бодхидхарманың 9 жыл бойы қабырғамен ойласып және өзін-өзі жетілдіру үстінде үңгірде өмір сүргендігі баяндалады. Да Мо ұзақ уақыт қимылсыз отырғаннан қозғалу қабілетінен айырылады, бірақ ол кешенді дене жаттығуларын жасай отырып, жоғалтқанын қалпына келтіреді.

Да Мо монахтардың денсаулығының әлсіздігінен көп сағатты медитацияларға шыдай алмайтындығын байқады, содан кейін «ар хат қолдарының 18 қимылы» атты психофизикалық жаттығулар жүйесін енгізуді шешті (архат – Оңтүстік Үндістандағы Будда пантеонының жартылай бұты). Кешен әдісі монархтардың күші мен рухын ұзақ діни лауазымдарда сутра оқу кезінде және рухани-медитациялық тәжірибе дене жаттығуларымен ауысып жатқанды, сондай-ақ аспан астында жолында сенімді қорғаныс құралымен қызмет етуі қатаюға бейімделді.

Бодхидхарма бүгінгі күнге жеткен әйгілі қоян-қолтық ұрыс өнері у-шу жүйесін жасаушы болып саналады. Кейінірек XI-ғасырда: жылан, айдахар, тырна, бағылан және жолбарыс. Бодхидхарманың Үндістаннан Қытайға әкелен тәсілінің түрлері «Шаолинь кэмпосы» атымен таралды және бірте-бірте қытайшаға айналды.

Монах жекпе-жекшілері туралы сөз Шаолинь монастырынан бүкіл аспан астына аты шыға бастады, артынша сол жерге басқа жақтардан монахтар келе бастады. Шаруалар соғысы және азаматтық бүлік кезінде Бодхидхарма орт үстікте қаза болады, ал тірі қалған бірнеше «Бес Баба» Фукиен провинциясында қайта құрылған Оңтүстік Шаолиньге кетеді. Осылайша «Шаолинь кэмпосы» ұрыс өнері Империя төріне шығады және ешқандай да құпиялылығын қалдырмады.

Осылайша екі бағыт дүниеге келді. Біріншісі «Тэ» деп аталады, оның жергілікті аристократтар мен қалалықтар тәжірибеледі. Екіншісінің алғашқыда ешқандай да аты болмады. Тек уақыт өте келе оған «кобудо» деен ат берілді, оны шаруалар мен балықшылар тәжірибеледі. XX ғасырға дейін Окинавада каратэ сөзі екі иероглиыпен жазылатын: кара сөзінің баламасы «Тян династиясын» басқаруы кезіндегі «Қытай» мағынасын білдіреді, бірақ кейде «Ұлы Қытай» және тэ – «қол» түсінігін беруде кең мағынада да қолданады.

XIXғасырдың 30 жылдарының басында Сакуаваның шәкірті Сокон Мацумура Серідзи-Ри Гокону каратэ мектебін құрды. Бұл мектеп кейіннен пайда болған Окинавалық стильдер мен мектептердің негізгі өзегі пайда болды.

Мемлекеттік мекемелерде каратэні ашық түрде оқытатын ұстаз, ескі Окинава стилі Сюри-тэ Ясуцуне Итосу болды. Ғажайып техник, жекпе-жекші және тамаша ұстаз Окинаватэның Окинавадағы бастауыш мектебінің оқу бағдарламасына 1900/1 оқу жылынан бастап енгізілді. Ежелгі Окинавалық қоян-қолтық ұрыс мектебін негізгі екі топқа: «Сэрин-рю» және «Серэй-рю» бөлу жалпығабірдей қабылданған.

50 жылдардың соңына қарай каратэ-до біржолата бекітілді, ал 60 жылдаран бастап бүкілдүние жүзіне кең түрде тәжірибеленді.

Эйгілі стильдерден басқа келесі стильдер, мектептер, бағыттар да бар: Сето-кай, Сюко-кай, Санкю-кай, Сериндзю-рю Кэнко-кай каратэ-до, Кекусинкай, Сенки-кайб Сэйсин-кай, Хаяси-ха, Тани-ха және т.б.

Жапондық каратэ ассоциациясы 1955 жылы неізінде, оның құрметті президенті Г.Фунакоси болды. 1957 жылы өткізілген каратэнің бүкілжапондық чемпионатынын бастап осы ежелгі ұрыс өнерінің жаңа спорттық өмірі басталады.Каратэның танымалдылығының өсуімен байланысты әр алуан стильдердің бірігу әрекеті және каратэның олимпиядалық мойындауға қол жеткізу үшн күрес басталды. 1965 жылы каратэнің Еуропалық Одағы құрылды (EKU). Президенті болып Жак Делькур (Франция) сайланады. 1966 жылдан бастап каратэден Еуропа чемпионаты жыл сйын өткізіледі.

1969 жылы Ж.Делькур және жапон миллиардері сол кезде каратэның жапондық федерациясын басқарған Сасагава 1970 жылы Токиода боған каратэден 1 элемдік чемпионатын өткізу туралы келісім-шартқа қол қояды. Осы чемпионатта 33 елдің өкілдерінің конгресі каратэны ұйымдастырудың дүниежүзілік одағын (WVKO) құру туралы шешімді қабылдайды. Қазіргі уақытта WVKO дүниежүзілік каратэ федерациясы WKF болып қайта құрылды. 1976 жылы WVKO құрамынан Сетокан стилинің әйгілі шебері өзінің дәстүрлі жеке каратэ ұйымын (ITKF) құрған Нишияма Хидэтаки шықты және олимпиядалық ойындарда каратэны жеке өзін ұсыеу құқық үшін күресті бастады. Бұл шебердің беделі мен әсері жоғары болғаны сонша дүниежүзілік каратэекі лагерьге бөлінді. Халықаралық Олимпиядалық комитет каратэны мойындауды екі ұйымның бірігуі шартымен қойды. Нишияма мен Делькур арасындағы келісімге келу 20 жылдан астам уақытқа созылды.1998 жылы желтоқсанда EKF және WKF президенті Антонио Эспинос (Испания) сайланғаннан кейін Халықаралық олимпиядалық комитет WKF-ты мойындады, каратэ 2004 жылы Афиныда өтетін Олимп ойындары бағдарламасына енгізілген.Каратэден жарыс ерлер мен әйелдер арасында екі негізгі бөлім бойынша өткілген:

Кумитэ – спортшылардың негізгі тәртіппен соққы беруде жіберілетін байланыс сатысын анықтайтын жекпе-жегі. Спортшылар бірнеше салмақ категориясында жеке және командамен сайысқан. Жеңімпаз жинаған ұпайлары бойынша анықталады.

Ката (жапонша «форма») – дәстүрлі каратэ тәсілдерінің техникалық кешені, олардың орындалуы тұрақты критерилермен бағаланады. Жеңімпаз орындалу формасы мен сапасына қарай анықталады. Сайыс жеке және командалық түрде өткізіледі.

(1-сурет)

Кию Шимидзу (Жапон елінің спортшысы) Токио 2020 Олимпиадасының күміс жүлдегері

1.2 КАРАТЭ ЖАТТЫҒУЛАРЫНЫҢ АҒЗАҒА ПАЙДАСЫ

Каратэ жаттығулары кезінде дененің барлық бұлшықеттері қатысады. Каратэшілердің күшті бұлшықет қаңқасы бар. Осыған қарамастан, поза мен үйлестіруге де назар аударылады: дененің қозғалғыштығы дуэль кезінде соққылардан құтылу үшін маңызды.

Каратэ сабақтары спортшының ағзасына пайдалы әсер етеді:

1. Жалпы денсаулықты нығайту.

2. Төзімділік пен күшті дамыту.

3. Дененің сау қозғалғыштығын сақтау, созылу.

4. Жүрек және тыныс алу жүйесінің жұмысын жақсарту.

5. Белсенді калорияларды жағу, салмақ жоғалту.

Каратэ сабақтары жалаңаяқ өткізіледі, соның арқасында олар денені қатайтудың тиімді әдісі болып саналады. Осылайша, каратэ спортшылардың иммундық жүйесін нығайтады.

Сонымен қатар, каратэ ерік-жігер мен рухты нығайтады, сонымен қатар ақыл-ой белсенділігін дамытады. Каратэшілер жекпе-жек кезінде соққыларды таңдауға және өзгеретін жағдайларға жылдам әрекет етуге үйретіледі. Жаттығудың тактикалық бөлігі өте маңызды, өйткені ұрыс стилі соған байланысты, демек, жеңіске жету мүмкіндігі.

Каратэ денені қатайтады, оны сергек, спорттық, мобильді етеді. Қарапайымнан күрделіге дейінгі принцип бойынша тұрақты жүктемелер бұлшықеттерді, жүректі және өкпені жаттықтырады, қанайналым жүйесінің жұмысын жақсартады, жекпе-жекте өте маңызды жылдамдық пен күш төзімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Каратэ әйел фигурасына теріс әсер етпейді-артық бұлшықет массасы, май шөгінділері, қатты қозғалыстар жоқ. Каратэ сабағының денесінің жалпы жағдайына оң әсер етеді-бұлшықет корсеті күшейеді, төзімділік артады.

Балаларға арналған Каратэ-бұл төзімділікті, ептілікті, күшті, өзін-өзі тәрбиелеуді дамытатын физикалық белсенділіктің бір түрі

1.3 КАРАТЭНЫҢ БАСТЫ ӘДІСТЕРІ

Каратэ өнері жүздеген жылдардан бері қалыптасып келе жатыр. Бұл өнердің де аздаған қателіктері де бар. Бұл өнерді игеру үшін қиын және ұзақ уақыт кетті.

Каратэ – бұл өте қатаң метод. Каратэн өнерін игеру үшін қатаң тәртіп және табандылық қажет. Қиын физикалық жаттығуларға әркім төзе бермейді. Физикалық жаттығулар арқылы адамның денсаулығы да нығая түседі.

Каратэмен айналысатын киелі ө жаттығу залы (доджо). Жаттығу залына кірерде барлық проблемаларды және ұайым-қайғыны ұмыту керек. Барлық ықылас-ынтамен жаттығуға кірісу керек. Залдан тек қана мұғалімнің рұқсатымен шығу керек. Мұғалім каратэ әдістерін түсіндіріп жатқан кезде, оқушылардың барлық ой-ықылыстары мұғалімде болуы тиіс. Оқушыда каратэ өнерін үйренуден басқа ешқандай ой болмауы керек.

Мұғалім мен оқушының арасындағы қарым-қатынас этикетке сай болуы керек. Эрбір жаттығу бас ию арқылы басталады және аяқталады.

Оқушылар басты айла-әдісті үйрену үшін екі ай уақыт беріледі. Бұл уақытта оларды толық үреніп шығу мүмкін емес. Оқушылар күнбе-күн жаттығу жасап тұруы керек, және барлық ынта-ықылыстарын жаттығуға жұмсауы керек. Егер жаттығу дұрыс жасалмаса және жүргізілмесе онда көздеген мақсатқа жету мүмкін емес. Каратэ сабақтары ғылымдық салада және физикалық, физиологиялық әдістерге сай болуы керек. Каратэ сабақтарын оқушы бастапқы кезде қалай түсінсе, ары қарай іс жүзінде де солай орындайды.

Каратэ өнерінде оқушы өзін-өзі басқара білуі және күш-жігерін игере алуы шарт. Караты өнерінде мына басты қағидаларды ескеру керек:

Ауырлық тепе-теңдік

Күш, жылдамдық, концентрациясы

Ритм, Тыныс алу, Ес және еркіндік, Арақашықтық соққы кезінде берілген сәт

1.4 СОҚҚЫ ТЕХНИКАСЫ

Қол, аяқ және дененiң басқа да бөлiктерiмен соққы түрлерi жеткiлiкгi. Көптеген ғылыми-танымалы басылымдарда олардьң орындалуы мен техникасы өте мұқият көрсетiлтен. Сондықтан да бұл оқу қуралында оларды қайтадан қайталап жазудьң қажетi жоқ. Спортгық каратэде қолданылатын соққы түрлерi шектеулi. Осыған байланысты бiз тек кейбiреулерiн ғана ұсынамыз.

Сэйкен — “тура жудырық”. Базалық техникадағы негiзгi форма. Жұдырықты дұрыс қолдану үшiн келесi нәрселерге сүйенудi усынамыз: алақан мен саусақты алға созу, алдымен кiшкентай саусақты қатты майыстырып, кейiн бiрте-бiрте қалган саусақтарды майыстыру аркьқлы алаканды жұдьтрық етiп түйiстiру қажет. Дұрыс жиналған жұдырық өте мықты әрi қатгы болу қажет.

Саусақты майьтстырып қысқаннан кейiн, бiрiншi қатарда үлкен саусақ майысады және басқаларын күшпен басады. Саусақтар бiлезiктiң устңiгi бөлiгiмен сүйiр бұрыш жасауы қажет. Жұдырықтың бiлектiң жалғасы бодады. Сонымен бірге сьтнықты болдырмау үшiн бiлезiк майыспауы қажет. Жұдырықтьң соқыда қолданылатын нүктелерi сұқ және ортанғы саусақ (кэнто) негiзi болып табылады.

Тұра соққылар

Ои-цуки — бұл тол жұдырығыныңмтұра соққысы мен бір уакытта алға жiберiлген аяқпен шабуьтл.

Дзен-куцу қалпыт тiреуiш аяқты көтермей, артқа калдьтрылған аяқты алға карай жылдам аусытру. Қозгалатын аяттың еденге жанасуы кезiнде өте катты соқы жұдырықпен берiлуi тиiс. Сонымен бiрге жарытлай айналу болады, жұдьтрыктың қозғалу траекториясында тұрактылықты және соққының делдiгiн арттыруды қамтамасыз етедi.

Бастапқы жағдайда алға жiберiлген қол жылдам артқа тартылады, бұл реактивтi қозгалыс соқынын мықтылығын күшейтедi.

Сол жақтық тұрыстан оң жақтыға ауысудың нәтижесiнде мықын 90 градусқа бұрылады, бұл соқы күшi болып табылады.

Ои-цукидi орындау техникасында келесi жағдайларды орындау маңызды:

— сымбат ( бастың орналасуы, түзу тiк арқа);

— қимылға берiлетiн алғашқы күш;

— өкшенiң ауысуы үйлестiгiнiң дұрыстығы, соққының шешүшi фазасында санның айналуы;

— қатты баланс және соққы энергиясын алып тастаудың iргетасы ретiнде дұрыс акырғы тұрыс;

— биомеханикалық және психикалық құрамалардың дәл фокусировкасы.

Гияку—цуки — “керi соқы”, негiзгi қарсы шабуыл соққысы. Қолмен, немесе бiр орында, немесе алға қозғалуда әр түрлi атпен алға жiберiлген аяқпен орындалады.

Орындалуы Хидари-фудо-датидың бастапқы жағдайында сол қол алда болады, оң аяқта тiзеден түзулеп, ауырлық ортасы алдыңғы аяққа аз ғана жылжиды, дзенкуцу-датиге ауысады.

Мұнымсн бiрге бiр уақытга санның айналуы, сол қолдың артқа бiр кырына қарай тартылуы және оң қолдың соққысы басталады. Барлық қимылда бiр уакытта аяқталады.

Аяқ

Коси — саусақтың негiзi.

Куби — өкшенiң көтерiлуi.

Маи-гери — тұра алдыңдағы фронтальды сокы. Соккының сырты — коси. Орындалуы: Фудо-дати оң табаннан еденнен бiрден итерiлiп, аяқты созады және тiзенi барынiша көтередi. Соққьт беретiн аяқтың табаны еденге параллель, қорғаныс аяқ тiзеге аз ғана иiледi. Ары қарай жоғары көтерiлген аяқтың тiзесi жылдам жазылады, ал табан тура траекторияда көзделген нүктеге барады. Аякқтың қысқа мерзiмдi белгiсiнен кейiн соққының ақырғы бөлiгiнде ол бiрден соққы алдынғы жағдайға тартылады.

Маваши-гери — алдыңнан көлденең айналып, катты тиетiн соққы. Дзедан, Чудан деңгейi, табанның көтерiлуi арқылы орындалады. Әр түрлi тұрыста, бастапқы тұрыстағы алдыңғы және артқы аяқпен ауысуда өткiзiледi.

Орындалуы: бастапқы жағдайы — Фудо-дати тiзенi шетке нақты көтередi, сирақ санға қарай тқысылған, ал табан соққы беруге дайын, тура бағытталады. Бiр уақытта иiндi тiзенiң қозғалуына қарай қарсы айналдырып, сирақты бүктей шабуыл сызығына соққы беретiн тiзенi алып шығады. Иық пен жамбастың өзара барынша бұралуы кезiнде соққы беретiн аяктың саны мен сирағы шеңбер жасап көтерiледi (айналу ортасы тiзе болады), нүктенi “сабалап”, жылдам өкше мен бөксеге қайтарады, ал жамбастың бiр жагы темендейдi.

Одан ары тiзе қалыпты жағдайына келедi.

Ура-маваси-гэри — “керi” шеңберлi соққы. Дзедан деңгейi бойынша табанмен орындалады.

Егер маваси-гэри соққы алдындағы жағдайда қатты бүгiлгеннен кейiн түзуленетiн аяқты түсiрсе, ал ура-мавасиде бәрi керiсiнше: соққының алдында аяқ жiберiлген, ал аяқталған кезенде — өзіне өкшемен соққы бере отырып бiрден тез бүгiледi.

Орындалуы: бастапқы қалпы — Дзию-каме (еркiн тiк тұру).

Оң аяқпен алдында сермеу жасайды, қиғаш бағытта солға жоғарыға қарай аяқ жазылады. Соққы беретiн табанды көлденең жағдайда, өкшенiң көлденең жазықтықтағы солға-оңға қарай өзiне өкшенi шеңберлi қимылдармен қысып, санды бүгетiндердi жұмысқа тез қосу қимылымен бiр уақытта дамытады. Сирақты аралықтағы қалыпқа келтiру. Бастапқы тұрысты қабылдау. Маваси-гэри, Ура-маваси сияқты аяқты алға артқа қозғау арқылы орындалады.

(2-сурет) Ёко гэри – аяқтың шетін бүйірге соғу

1.5 ҚОЗҒАЛЫСТАР

Жекпе-жек кезде (бос спаррингте) тиiмдi атыс (қарсы шабуылда) кеэiнде карсыласына жақындау керек немесе оған тиiмсiэ аракашықтықта болу керек. Бiр тiк тұрудан екiншi жаққа ауысу, алға жылжу, шегiну, бұрылыстар — жекпе-жектегi ең қауiптi кездер, қарсыласың осы кездердi пайдаланып, шабуыл жасауьг мумкiн.

Сондықтан осындай барлық жағдайларды еске алу керек, барлық қозғалыстар шапшаң, элементгердi сақтай отырып iстеу керек. Қозғалыс кезінде мiндеттi түрде мына талаптарды орындау керек:

— қоэғалыс кенеттен және жылдам болуы керек;

қозғалыстың барлық фазасында абсолюттiк қатал баланыстарды сақтау керек;

дене қозғалысьтның нақты фиксациялық қалпы сақталуы керек;

— дененiң толық салмагғын сақтау.

Егер ауырлық орталығы жабдықталған болса, онда бұл жағдайда өткiэiлген атыс әлсiз болады.

Негiзгi қозғалыс бағыты қолданылады: алға, артқа, сол жаққа, оң жаққа, алға-солңа, артқа-солға, алға-оңға, артқа-солға.

Алға-артқа қозғалып секіру («челнок») солға-оңға.

Тұрган бойда (“фудо-дати”) аяқты алмастырмай орындау. Екi аяқты полдан секiру арқылы бiр мезгiлде итеру арқылы iске асады. Алға-артқа, солға-оңға қоэғалу бағытында.

2. Тұрған бойда алмасып секiру (сол жақтан оң жақ ,яяқ немесе керiсiнше).

Атыстан кету кезiнде немесе карсьтласын алмасу кезiнде шатастыру үшiн қолданылады.

3. Секiрудегi қозғалыста (окури-аши).

Жылдам атыс кезiндс нәтижелi. Артта тұрған аяқ алға қарай сырғанайды, алда тұрған аяқты итередi. Оны алға қарай итерiп, соның орнына iс жүзiнде тұратын сияқты етiп. Сол кезде атысқа айналып кету қауiпі бар. Сондықтан окур-ашиды тез орындау керек.

4.Суриком (немесе ери-аси)қозғалысының тәсiлi.

Табанды қозғалыс кезiнде әр жаққа қою немесе алдыңғы, немесе артқы жақтан басталады (алдыңғы адым, артқы адым, арткқы бiр адым).

Ара қашықтықты қыскарту үшiн сырғымалы адымды алдыңғы аяқпiен (алға қарай адым) жасаңдар, дененiц салмағы алға өтедi, ал артқы аяқ дененiн қозғалысынан кейiн жүредi. Керек жағдайда ара қашықтьтқты үзуге болады. Артқы аяқпен сырғамалы адым артқа”, ал дененiң салмағы артқа қарай өтедi, алдыңғы аяқ дененiң қозғалысының соңынан жүредi. Оны иығымен итере, таратады, бiрак, iлмекке iлiне бұрылып есiк айқара ашылады, және адам алға қарай ұшып түседi.

Ереже бойынша белдемше айналымы немесе иық, немесе бүкiл корпустьң айналымы табанның алмасуы арқылы жүзеге асады. Қарсыластардың алдындағы бос кеңiстiктi тез кысарту бұл өнер ұзак дайьндықты қажет етедi.

Қазiргi каратэге тең нәрсе — ол бiр калыптты қимыл-қозгалыстың жоқтығы. Жеңiлдiк және жыддамдық қозгалыста ерекше орын алады, қорғаныс және де шабуыл әдiстерiнде.

Қозгалыстың маңызы туралы әйгiлi боксер Мухаммед-али былай деп дәлме-дәл айтқан едi: «…қозғалғанда көбелек терiнi болып, ал шаққанда ара құсап шағу керек!” . Бұл боксерларға арнап айтылған сөз, бiрақ каратэге де катысы бар.

Каратэның қимыл -қозғалыстары тез және болжауға болмайтындай сонымен қатар әр ұрыс сайын олардың тұрi өзгерiп тұрады. Жоғарыда келтiрiлген түрлерi алға-артқа, оңға-солға қарай орындалуы мүмкiн. Бiрақ оның әрқайсысыньң өзiнiң ерекшелiгi бар.

Көптеген қимыл-қозгалыстарға тән нәрсе ол түзу тұру, фудо-дати да, бұл жан-жаққа қимылдауға өте ыңғайлы болады. Бiр типтi және әртурлi типтi қозғалыстарды түрлендiруге болады, сол арқылы күресте жақсы нәтижеге қол жеткiзуге болады.

Қозғалыстың маңызды түрлерiн үйрену үшін, жаттығу үшін, қолды белге қоя тұрып үйренген жөн.

Басты назарды аяқтың қимылы мен тұлғаны