Бөлім:

1-бөлім: «Дананың сөзі- ақылдың көзі»

Педагогтің аты-жөні

Күні:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Күлдір-күлдір кісінетіп» толғауындағы көріктеу құралдары

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

8.2.3.1 - шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау.

Сабақтың мақсаты

Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдау жасай алады;

Автор стилін анықтайды.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың

басталуы

5 минут

Сабақтың

ортасы

5 минут

10 минут

10 минут

10 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1. Оқушылармен амандасу.

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

«Жақсылық тамшысы»

2. Сабақ тақырыбы мен мақсаты, бағалау критерийі таныстырылады.

Ойтүрткі

Шығармада қандай көркемдегіш құралдар кездеседі?Көркемдегіш құралдардың толғауға әсері қандай?

Мұғалім түсіндірмесі:

Теңеу, эпитет - затты, нәрсені, құбылысты немесе заттың, нәрсенің, құбылыстың белгісін, қасиетін, сапасын көрсететін көркемдік ұғым. Теңеу -дай, -дей, -тай, -тей жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Мысалы: Асқар таудай, дардай. Халық тілінде тұрақты теңеу (алтын көпір, бұйра толқын, сын сағат, берік байлам, ыстық ықылас, т. б.) мол ұшырасады. Абай поэзиясында теңеудің көптеген түрлері бар болмысымен, қиысымен қолданылған.

Параллелизм (гр. parallelismos > parallelos - қатар жүруші, симметрия) — бір-біріне ұқсас құрылымды сөйлемдер мен сөз тіркестерінің, формалас сөйлем мүшелерінін қабаттаса қатар қолданылуы. Мысалы: Ереуіл атқа ер салмай, Егеулі найза қолға алмай, Еңку-еңку жер шалмай (Махамбет).

Перифраз (гр. perіphrasіs — айналым) — құбылыстар мен заттардың атын атап, түсін түстемей, айрықша белгі-қасиеттеріне негіздей отырып ауыстыру тәсілі. 

Перифраз мәтіннің идеялық-эстетикалық және көркемдік байлығын арттырады. Мағыналық реңк пен оның әсерін күшейтеді. Мысалы, орман патшасы (арыстан дегеннің орнына), дала кемесі (комбайн), қара алтын (көмір), пәниден бақи кетті, аққу ұшып көлге кетті (өмірден өтті)...

Риторикалық сұрау(лепті сұрау)-шешендік тәсілге жататын айшықты сөз тіркесі, ойды, сезімді әсерлі ету үшін жауабы өзінен өзі-ақ айқын нәрсені әсерлі леппен, сұрау түрінде айту. Бұл күмәндану, шүбә келтіру мүмкін емес деген айрықша сенімділікті білдіреді. Мысалы: Арыстанмын, айбатыма кім шыдар? Жолбарыспын, маған қарсы кім тұрар? Көкте-бұлт, жерде желмін гулеген, Жер еркесі желдің жөнін кім сұрар?

6-тапсырма

Толғаудағы бейнелеу құралдарын тауып, дәптерлеріңе жазыңдар.

Тапсырма

Берілген жолдардағы психологиялық параллелизм, перифраз, риторикалық сұрақтардың қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтаңыз.

***

Қоңыраулы найза қолға алып,

Қоңыр салқын төске алып,

Қол төңкерер ме екеміз?!

***

Ел жазылып жайлауда,

Жақсылар кеңес құрғанда,

Мұртымыз өрге шаншылып,

Бұрын да сөйлер ме екеміз?!

***

Жарлауға біткен жапырақ -

Жамылсақ, тоңар ма екеміз?!

Жазыққа біткен бүлдірген -

Сұғынсақ, тояр ма екеміз!

Қорытындылау

Ақтамберді толғауларының көркемдік қуаты мен философиялық тереңдігіне төмендегі үлгі бойынша жан-жақты талдау жүргізіңіз.

Үйге тапсырма: 9-тапсырма

Рефлексия

Алшы - Сабақтан өзіңе пайдалы не алдың?

Тәйке – Сабақта не қиын болды?

Бүк – Сабақта нені басқаша өзгертуге болады деп ойлайсың?

Шік – Бүгінгі сабақтан үйренгенің бойынша алда не істеймін деп ойлайсың?

Психологиялық

ахуалды қалыптастыру

«Жақсылық тамшысы»

Әр бала тамшыға өзі жасаған жақсы істерін немесе өзінің бойындағы жақсы қасиеттерін стикерге жазып жеткізеді. Іліп жатқанда әрқайсысы өзгелерге, айналасына өзі жасаған жақсылықтарын, қасиеттерін жария етеді

Толғаудағы бейнелеу құралдарын тауып, дәптерлеріңе жазады.

Толғаудағы бейнелеу құралдарын тауып жазады. Талдау жасайды.

Берілген жолдардағы психологиялық параллелизм, перифраз, риторикалық сұрақтардың қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтайды.

Ақтамберді толғауларының көркемдік қуаты мен философиялық тереңдігіне көрсетілген үлгі бойынша жан-жақты талдау жүргізіңіз.

Оқушылар бүгін сабақтан пайдалы не алғанын, не қиын болғанын, алдағы уақытта не істеуге болатындығы жөнінде рефлексия жасайды.

Ауызша мадақтау арқылы бағалау Жарайсың! Тамаша!

Керемет!

Барлық тапсырмаларды асық арқылы бағалау

Алшы –

(9-10 балл)

Тәйке 

(7-8 балл)

Бүге (бүк) –

(4-6 балл)

Шіге (шік) –

(1-4 балл

Дескриптор:

-жырда қолданылған көркемдегіш құралдарды ажыратады;

-көркемдегіш құралдардың қолданысын талдайды;

-автор стилін анықтайды

Дескриптор

Білім алушы

-үзіндіден психологиялық параллелизмді анықтайды,

- үзіндіден

перифразды анықтайды,

-риторикалық сұрақтарды анықтайды,

- көркемдегіш құралдардың қолданысын талдайды;

-автор стилін анықтайды

Дескриптор

Білім алушы

-толғаудың көркемдік қуатына және философиялық тереңдігіне талдау жасайды,

-өмірлік мақсатын айқындайды, дәлелдеме келтіреді,

-көркемдік тәсілін сипаттайды.

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптас

тырушы бағалау тапсырма

лары

Оқытудағы жаңа әдіс-тәсілдер қоржынынан Есбосын Нағиша Қожаққызы