Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Қызыл төбе2 ауылы, “Hippo”балабақшасының тәрбиешісі

Орунбасарова Жамиля Оралқанқызы

Тақырыбы: Күз келді -табиғаттың әсем бояулары.

Кіріспе

Күз мезгілі — табиғаттың ерекше сұлулығымен, бай түс гаммасымен, ауа райының салқындай бастауымен және егіннің пісіп-жетілуімен сипатталатын жыл мезгілдерінің бірі. Бұл кезең балалардың табиғаттағы өзгерістерді бақылап, қоршаған орта туралы жаңа түсініктер қалыптастыруына зор мүмкіндік береді.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту бағдарламасында күз тақырыбына ерекше назар аударылады, себебі бұл мезгіл табиғатты тану, экологиялық тәрбие беру, еңбек дағдыларын қалыптастыру және шығармашылық қабілеттерді дамыту үшін қолайлы уақыт болып табылады.

Күз мезгілінің тәрбиелік мүмкіндіктері

Күз — балаларды табиғатты сүйе білуге, оған қамқорлықпен қарауға баулитын кезең. Табиғи құбылыстар мен өзгерістерді бақылау арқылы балаларда байқағыштық, ойлау, салыстыру және талдау қабілеттері қалыптасады.

Тәрбиеші күзгі серуен кезінде балалардың назарын жапырақтардың түсінің өзгеруіне, құстардың жылы жаққа ұшуына, ауа райының салқындауына аударып, сұрақтар қою арқылы олардың ойлау белсенділігін арттырады.

Мысалы:

• «Неліктен жапырақтар сарғаяды?»

• «Құстар неге жылы жаққа ұшады?»

• «Күзде қандай көкөністер мен жемістер піседі?»

Осындай сұрақтар балалардың табиғаттағы заңдылықтарды түсінуге деген қызығушылығын оятады.

Танымдық іс-әрекет арқылы экологиялық тәрбие беру

Мектепке дейінгі ұйымдарда экологиялық тәрбие — баланың табиғатқа сүйіспеншілігін, жауапкершілік сезімін қалыптастырудың маңызды бөлігі. Күз мезгілінде табиғатты бақылау, күзгі өнімдерді жинау, жапырақтарды зерттеу, жануарлар мен құстардың тіршілігімен танысу сияқты жұмыстар жүргізіледі.

Балалар күзгі серуен кезінде жиналған табиғи материалдарды (жапырақ, жаңғақ, бұтақ, дәндер, жемістердің қабығы) қолөнер жұмыстарына пайдалана алады. Бұл әрекеттер баланың ұсақ моторикасын, қиялын және эстетикалық талғамын дамытады.

Мысалы, «Күзгі орман», «Жапырақтар биі», «Жеміс себеті» тақырыбындағы шығармашылық жұмыстар балалардың бейнелеу өнеріне қызығушылығын арттырып, еңбекке баулиды.

Еңбек тәрбиесі мен шығармашылықты ұштастыру

Күзгі кезеңде еңбек тәрбиесі мен шығармашылықты қатар дамытуға көп көңіл бөлу қажет. Балалар топ ауласындағы жапырақтарды жинап, гүлдерді суарып, көкөніс бақшасын тазалауға атсалыса алады. Осындай қарапайым еңбектің өзі баланың жауапкершілік сезімін арттырып, ұжымдық іс-әрекетке бейімдейді.

Еңбек іс-әрекетін ұйымдастыру барысында тәрбиеші балалардың жас ерекшеліктерін ескеріп, әрқайсысына қолайлы тапсырмалар береді. Мысалы:

• кішкентайлар – жапырақ жинау,

• ортаңғы топ – гүл отырғызу немесе суару,

• ересектер – бақша өнімдерін сұрыптау.

Еңбек барысында балалар табиғаттың адам өміріндегі маңызын түсініп, табиғатқа қамқор болуға үйренеді.

Күзгі мерекелер мен іс-шаралардың тәрбиелік маңызы

Балабақшада күз тақырыбында өткізілетін мерекелер мен ертеңгіліктер балалардың шығармашылық қабілетін ашуға бағытталады. «Алтын күз», «Күзгі жәрмеңке», «Күзгі сән көрмесі» сияқты шаралар арқылы балалар ән айтып, би билеп, өлең оқиды, сахналық көріністерге қатысады.

Мұндай іс-шаралар:

• баланың эстетикалық сезімін дамытады;

• ұжыммен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастырады;

• өнерге, әдемілікке құштарлықты арттырады;

• ата-анамен байланыс орнатуға мүмкіндік береді.

Тәрбиеші үшін бұл кезең – балалардың қабілетін байқап, олардың жеке шығармашылығын дамытуға бағытталған тиімді педагогикалық сәт.

Ата-анамен бірлескен жұмыс

Күз тақырыбына арналған жұмыстарды ұйымдастыруда ата-аналармен серіктестік қарым-қатынас орнату маңызды. Тәрбиеші ата-аналарды балалармен бірге табиғи материал жинауға, үй жағдайында қарапайым тәжірибелер жасауға, сурет салу немесе қолөнер бұйымдарын дайындауға тартуы тиіс.

Мысалы:

• «Күзгі композиция» байқауы;

• «Отбасылық күзгі серуен» фотокөрмесі;

• «Күзгі дастарқан» тақырыбында дәстүрлі тағамдар көрмесі

Осындай шаралар ата-аналар мен балалар арасындағы эмоционалды байланысты нығайтып, тәрбиелік үдерістің тиімділігін арттырады.

Қорытындылпй келе, күз – балалардың дүниетанымын кеңейтіп, табиғатқа сүйіспеншілік пен қамқорлық сезімін қалыптастыруға бағытталған ерекше кезең. Тәрбиеші күз тақырыбы бойынша түрлі іс-әрекеттер ұйымдастыра отырып, баланың интеллектуалдық, шығармашылық және эмоционалдық дамуын қамтамасыз етеді.

Күзгі табиғаттың әсем бояулары балалардың қиялын оятып, өмірге деген қызығушылығын арттырады. Сондықтан әр педагог бұл мезгілдің тәрбиелік мүмкіндіктерін тиімді пайдаланып, баланың жүрегіне табиғаттың сұлулығын сезіндіре білуі қажет.