«Лудомания – ойын құмарлық» «Жалған ақпаратты, оның ішінде желіде таратқаны үшін жауапкершілік»

Іс шара тақырыптары

«Лудомания – ойын құмарлық» «Жалған ақпаратты, оның ішінде желіде таратқаны үшін жауапкершілік»

Педагогтің Т.А.Ә.

Мурадинова А.С.

Күні:

14.10.2024

Сынып:

10 «Ә»

Сабақтың мақсаттары

Оқушылардың қазіргі уақыттағы ойын мәселесі туралы түсінігін қалыптастыру;

Оқушыларға ойынның бар кемшіліктерін түсінуін дамыту;

Оқушыларды адамгершілік мәдениетіне тәрбиелеу.

Жалған ақпаратты, оның ішінде желіде таратқаны үшін жауапкершілік туралы ақпарат беру.

Құндылықтар

Қоғамдағы тәртіп пен қауіпсіздікті сақтау үшін құқықтық нормалар мен ережелерге сәйкес әрекет ете алу.

Ақпаратты бағалау және талдау негізінде салмақты шешімдер қабылдау.

Кез-келген қызмет түріне немесе іс-әрекетке жауапкершілікпен қарау.

Сабақтың кезені/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушылардың әрекеті

Ресурстар

Сабақтың басы

Негізгі бөлігі

Жаңа экономикалық жол біздің елімізді өмір сүру жағдайының өзгеруіне ғана емес, сонымен қатар жаңа психологиялық тәуелділіктің пайда болуына алып келді. Кейбір ойын автоматтары немесе лотереялар құлазуды басу үшін ойын-сауық орталығы зиянсыз құрал болып көрінеді. Алайда соңғы уақытта адамдар ойынға жаппай тәуелді бола бастады. Ойынға деген құштарлық - бұл ойын деп аталатын психологиялық тәуелділік.

Ойын, сондай-ақ, ойын тәуелділігі, құмар ойындарға, эмоционалдық бұзылуларға және олардың негізінде туындаған депрессивті жағдайға бақыланбайтын психологиялық тәуелділікпен сипатталатын кең таралған ауыр жағдай болып табылады.

Ойынқұмарлыққа салыну себептері:

Бірінші нәрсе бірден - эмоциялар. Қанға түсетін адреналин, психиканы қозғаушы, адамды төзбеушіліктен және белгісіз құдайға сәттілік туралы дұға етеді. Бұл эмоциялардың қол жетімділігі адреналинді алудың барлық белгілі тәсілдерінен асады! Өйткені ойланыңыз: мысалы, экстремалды спортпен айналысу үшін жақсы құрал-жабдыққа ақша қажет, беткейлерге, тау жолдарына, парашют мұнараларына және т. б. баруға уақыт пен мүмкіндік табу керек. Алайда, сұрақ туындайды: неге біреу осындай күшті эмоцияларға қажеттілік сезінеді, ал басқалары-жоқ? Түсіндірмелердің бірі-мұндай адамның факторлар салмағына байланысты қандай да бір тұрақты құндылықтар мен ішкі бағдарлар қалыптаспаған. Мысалы, отбасы баланың киініп, киінуіне ғана қамқорлық жасады,ал жалғыз қолайлы ойын-сауық теледидар болды. Баланың жанының ішкі жағдайына, рухани, интеллектуалдық дамуына дейін ешкімге де іс болған жоқ. Ал ішкі, жеке бос орын - адамның өзіне әрдайым тәуелді емес. Көбінесе ол қоршаған ортаның зияткерлік инерттілігінің әсері. Сонымен, біз қалыпты өмір мен нормалды эмоцияларды сұрыптағанмен, жылдам әрекет ететін, өткір, бір уақытта да адамды жеке босаңсудан арылтуға қабілетті алмастырумен айналысамыз.

Ойын (ойынға тәуелділік), өз дамуында кез келген өзге де бөртпе түрлері сияқты (алкоголь, есірткі және басқа) белгілі бір кезеңдерден өтеді, оларды шартты түрде үшке бөлуге болады.

Аурудың халықаралық жіктемесіне сәйкес, ойынның басты және анықтаушы белгісі адамның бір немесе бірнеше құмар ойындарға үнемі қайталанатын қатысуы болып табылады. Әдетте, ауру тез өршиді және жақын арада ойын тәуелділігімен зардап шегетін адам азаю, жеке өмірін бұзу және отбасылық қарым-қатынас сияқты әлеуметтік салдарға тап болады.

Біздің еліміз үшін ойын тәуелділігі - қайғы, негізінен соңғы онжылдықта: қаланың ортасында ғана қол жетімді әр түрлі казинолар, ал тоқсаныншы жылдардың аяғында аренаға жаңадан "барлығы үшін"орындар шықты. Хит-парадты ойын автоматтары басқарды.

презентация

Сабақтың ортасы

Бірінші кезеңде ойын тәуелділігінің негізі қалыптасады, ол ойнауды күшейте бастайды. Сонымен қатар, нақты алынған тәуелділік әлі де жоқ, бірақ ойын жиілігі артады, біртіндеп ставкалардың көлемі артады және ойын сеанстары ұзағырақ болады.

Ойыншының ойын тәуелділігінің екінші кезеңінде ойнау ниетін басуға ерік күшпен ғана қиын. "Ойнау – ойнамау"мотиві пайда болады және нағыз күреске айналады. Ойын сеанстары ұзарады, ұлғаяды және ойын жиілігі. Ойынның сипаты шексіз сипатқа ие болады. Мүмкін ұтыстар бірден ойынға түседі. Иә, ойынның мінез-құлқы барлық өсіп келе жатқан құмарлықпен және иллюзиямен анықталады – ол өзінің бақытты жұлдызына сенеді, сәттілік, өз ойын әдістерін жасай бастайды, "фарталық" сандарды өзі үшін анықтайды және жалпы, мистикамен және ырымшылдықпен ойын бүкіл процесін шатастырады.

Патологиялық ойыншының белгілері:

1. Жұтылу, ойынға алаңдаушылық (өткен ойындар туралы есіне алады, келесі ойынға ақша табуды ойлайды);

2. Ойнай отырып, қозуды бастайды;

3. Ойынды бақылау немесе тоқтату кезінде қиындықтар туындайды;

4. Ойынды тоқтату қажет болған жағдайда алаңдаушылық немесе тітіркену сезінеді;

5. Өз мәселелерінен қашып немесе көңіл көтеру үшін ойнайды (кінәсін сезінуден кету, алаңдаушылық, депрессия);

6. Жеңілістен кейін келесі күні ойнауға әрекет етеді;

7. Ойынға қатысудың шынайы дәрежесін жасыру мақсатында отбасы мүшелерін алдайды;

8. Ойын қаржыландыру үшін алдау, ұрлық сияқты заңсыз әрекеттер жасайды;

9. Ойын жақындарыңызды, достарыңызды немесе білім алу қаупін тудырады.

Ойын тәуелділігіне әкелетін негізгі психологиялық себептердің тізімін жасап, талдап көрейік (оқушылар өз көзқарасын айтады, содан кейін нәтижелерді мамандардың пікірімен салыстырамыз)

* бақытсыз өмір;

* өзіне қанағаттанбаушылық;

* балалар немесе жасөспірімдер жағдайында психологиялық бекіту;

* адам мәдениетінің төмендігі;

* кедейлік;

* ақыл-ой кемістігі •

Наркология ҰҒО-мен бірлесіп, біз байқаған пациенттер (83 адам) келесі ерекшеліктер бойынша жіктелді: * жасы бойынша құмар ойындарға тарту-21-30 жас (44,3%), 31-40 (37,7%), 41-50 (14,9%), 51-65 (3.1%) жыл;

* жынысы бойынша-ерлер (89,7%), әйелдер (10,3%);

• білім деңгейі бойынша - жоғары (8,7%), аяқталмаған жоғары (11,1%), арнаулы орта (19,8%), орта (41,7%), аяқталмаған орта (15,1%), бастауыш (3,6%)%);

* отбасылық мәртебесі бойынша - үйленген/тұрмыста (23,4%), ажырасқан (29,3%), некеде тұрған (47,3%, оның ішінде қайталама некелер) •

Ойын тәуелділігінің салдары:

* Жеке тұлғаның деңгейін төмендету.

• Үлкен ақша қарызы.

* Отбасының ыдырауы.

* Достарды жоғалту.

• Әлеуметтік мәртебені жоғалту.

Ойын тәуелділігін емдеу жылдам болуы мүмкін емес. Ойыншы мен оның жақындарынан шыдамдылық пен табандылық талап етіледі, ол кешенді және ұзақ емдеумен бірге осы ауыр аурудан құтылуға мүмкіндік береді. Ойын тәуелділігінен толық босату көбінесе адамның психикалық денсаулығын қалпына келтірумен де, оның өмірлік құндылықтары жүйесін қайта бағалаумен, үйреншікті өмір салтын өзгертумен де байланысты.

Ойынмен емдеуді тәжірибелі мамандар ғана жүргізілуі тиіс: психолог және психиатр-психотерапевт. Ойынға тәуелділікпен күресте ойыншының отбасы, оның туыстары мен достары баға жетпес көмек көрсетеді.

Тест: сізде ойын тәуелділігі бар ма?

1. Сіз ойынға жиі қатысып, ойынға жиі ақша табасыз ба?

2. Сіз жиі үлкен сомаға ойнайсыз ба?

3. Сіз казино немесе ойын автоматтары залына келгенге қарағанда ұзақ уақыт ойнайсыз ба? .

4. Жеңіске жету үшін ставкалардың мөлшерін немесе жиілігін арттыруға ниет бар ма?

5. Сіз алаңдаушылық сезінесіз, егер ойын үзілген болса, тітіркенгіш келесіз?

6. Сіз ұтып алу үшін "аң аулайсыз": мысалы, ақша қарызға аласыз?

7. Сіз ставкаларды қысқартуға немесе ойыннан мүлдем шығуға бірнеше рет әрекет жасайсыз ба?

Үшінші кезеңде ойын өте күшті, бұл ойын мотивтердің күресі жоқ. Ол үнемі, күнделікті және ұзақ уақыт бойы ойнауға дайын. Ойын арасындағы үзілістерде ол тура қызады. Бұл кезеңде ақша ойыншыға ойын атрибуты ретінде қабылданады. Ойынның мақсаты: ойын өзі болып, үлкен қарыздар да, ұтылудың жаңа мүмкіндігі де маңызды болмайды. Және ойынмен емдеудің ең қиыны ойын тәуелділігін емдеу үшін дәрі-дәрмектік әдістері жоқ.

Интербелсенді тақта/ компьютер

8. Сіз дағдарыстық жағдайларда жиі ойнайсыз (мысалы, жұмыста проблема болған кезде)?

9. Ойын үшін сіз үшін маңызы болған кәсіби немесе көңіл көтеру іс-шараларын құрбандыққа шаласыз ба?

10. Сіз өсіп келе жатқан борыштарға немесе басқа сипаттағы (әлеуметтік, кәсіби) мәселелерге қарамастан ойнай аласыз ба?

Егер сіз 10 сұрақтардың ең болмаса 4-не оң жауап берсе, сіз ойын тәуелділігі бар.

Қорытындылау:

Біздің сынып сағатының соңында сіздер бүгінгі сұхбаттың қорытындысын шығарып, ойын мен интернет тәуелділікке өз пікірлеріңізді және көзқарасыңызды білгіміз келеді. Қандай тұжырымдарға келгеніңізді естісек. (Оқушылар осы мәселе бойынша өз пікірлерін айтады,)

Оқушылар пікірлерін айтады

ҚС

ТАРАТУ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ»

Сабақтың мақсаты: жалған ақпаратты, оның ішінде желіде таратқаны үшін жауапкершілік туралы ақпарат беру.

Негізгі міндеттері:

1. «Жалған ақпарат дегеніміз не?!» деген сұраққа жауап алу

2. Жалған ақпаратты, оның ішінде желіде таратқаны үшін жүктелетін жауапкершілік туралы түсіндіру. Материалдар мен ресурстар:

Бейнематериалдар, жадынама, ситуациялық оқиғалар ұсынылған карточкалар.

Сабақтың құрылымы

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім

Тарату – мәліметтерді бір немесе бірнеше адамға ауызша, жазбаша немесе өзге де нысанда кез келген тәсілмен хабарлау, жария ету. Атап айтқанда, ақпараттықтелекоммуникациялық желілерді, оның ішінде интернет желісін пайдалана отырып, материалдарды беру немесе ақпаратты орналастыру.

Жалған ақпарат (false information) – объектінің сипаттамалары мен белгілері дұрыс емес әрі қате бейнеленген ақпарат немесе нақтылық жоқ объекті туралы ақпарат. Жалған ақпарат тарату үшін түрлі байланыс құралдары, баспасөз, радиохабарлар, теледидар және т.б. қолданылады. Жалған ақпарат тарату ашық қыр көрсету, ұқсаттыру (елестету), жасыру әрекеттерімен кешенді жүргізіледі. Қазақстанда жалған ақпарат таратқандарға 20 АЕК сомасындағы айыппұл төлеуден бастап, 7 жылға бас бостандығынан айыруға дейінгі жаза көзделген.

ҚС

Қылмыстық кодекстің бірнеше баптарына сәйкес жалған ақпарат таратушылар жазаланады:

174-бап. Әлеуметтік, ұлттық, тайпалық, нәсілдік, рулық немесе діни келіспеушіліктерді қоздыру.

Қоғамдық немесе бұқаралық ақпарат құралдарын немесе телекоммуникация желілерін пайдалана отырып, әлеуметтік, ұлттық, тайпалық, нәсілдік, таптық немесе діни араздықты тұтату кезінде: екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеу не сол мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза қолданылады.

273-бап. Терроризм актісі туралы қасақана жалған хабар тарату үшін 5000 АЕК мөлшерінде айыппұл; немесе түзеу жұмыстарына, немесе бес жылға дейінгі мерзімде бас бостандығын айыру түріндегі жаза қолданылады.

274-бап. Қасақана жалған ақпаратты тарату. Қоғамдық тәртіпті бұзуға, азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге қауіп төндіретін қасақана жалған ақпарат таратқаны үшін.

Топтық жұмыс.

Оқушылар жағдайларды сипаттайтын карталарды алады және оларға заңнама тұрғысынан түсініктеме береді.

Әлеуметтік желілерде және мессенджерде ақпарат лезде және дәстүрлі БАҚ тарапынан бақылаусыз таратылады.

Пайдаланушылар жаңалықтармен және жазбалармен олардың дұрыстығын тексермей жиі бөліседі.

Бұл фейктердің таралуы үшін қолайлы жағдай жасайды, әсіресе олар күшті эмоционалды реакцияларды тудырса.

3. Қорытынды: стикерлердегі кері байланыс

Пайдалы сілтемелер:

https://youtu.be/zt2SZZ2_aiQ https://youtu.be/QxoeXWM62GM

https://www.nur.kz/society/2127045-yurist-saida-taukeleva-v-kazahstane-zarasprostranenie-lozhnoy-informacii-predusmotrena-administrativnaya-i-ugolovnayaotvetstvennost/

Сабақтың соңы

Рефлексия «Бір минуттық эссе»