Авторлар: Муханова Альбина Бактыгалиевна

Балабекова Шолпан Даулеткелдиевна

Жазу дағдысының бұзылыстарын (дисграфия) алдын алу мен түзету

Қазіргі таңда білім беру жүйесінде оқушылардың сауаттылық деңгейін арттыру мәселесі ерекше өзектілікке ие. Соның ішінде жазу дағдысының бұзылыстары, атап айтқанда дисграфия, оқушылардың оқу жетістіктеріне елеулі әсер етеді. Жазу қабілетінің дамуы тек тілдік дағдыларға ғана емес, сонымен қатар танымдық, психологиялық және әлеуметтік бейімделуге тікелей байланысты. Сондықтан дисграфияның алдын алу мен түзету бағытындағы жүйелі жұмыстар білім беру процесінде маңызды орын алуы тиіс.

Біздің авторлық бағдарламамыздың мақсаты – жазу дағдысының бұзылыстарын ерте анықтап, алдын алу және тиімді түзету әдістерін ұсыну. Бағдарламада логопедиялық жаттығулар, тілдік ойындар, көру және есту арқылы қабылдауды дамыту әдістері, сондай-ақ ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану қарастырылған. Әдістемелік материалдар оқушының жеке ерекшеліктерін ескеріп, жеке траекториясын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Бағдарлама үш негізгі бағытта жүзеге асырылады:

1. Алдын алу жұмыстары – мектеп жасына дейінгі және бастауыш сынып оқушыларының фонематикалық естуін, дыбыс-буква сәйкестігін және кеңістіктік қабылдауын дамыту.

2. Түзету жұмыстары – жазуда жиі кездесетін қателерді талдау, арнайы жаттығулар арқылы қателердің алдын алу және біртіндеп дұрыс жазуға үйрету.

3. Ата-аналармен және мұғалімдермен жұмыс – үйде орындалатын тапсырмалар жүйесі, кеңес беру және бірлескен бақылау.

Авторлық бағдарлама тәжірибелік түрде сынақтан өткізілген және оң нәтижелерін көрсетті: оқушылардың сауаттылық деңгейі көтеріліп, жазба жұмыстарындағы қателер саны азайды, ал тілдік белсенділігі артты.

Қорытынды: дисграфияны алдын алу мен түзету жүйелі жүргізілген жағдайда оқушылардың оқу жетістіктері жақсарып қана қоймай, олардың жалпы дамуына оң ықпал етеді. Біздің бағдарлама осы бағыттағы педагогтерге әдістемелік көмекші құрал бола алады.

Қолданылған әдебиеттер

1. Айдарова Л. И. Логопедия: теория и практика коррекционной работы при нарушениях письменной речи. – Алматы: Рауан, 2019.

2. Жұбанова Ә. Қ. Бастауыш сынып оқушыларының жазу дағдысын қалыптастыру жолдары. – Астана: Фолиант, 2020.

3. Лалаева Р. И. Нарушения письменной речи у школьников и пути их коррекции. – Санкт-Петербург: Речь, 2018.

4. Сүлейменова Э. Д. Тіл және сөйлеу дамуының психолингвистикалық негіздері. – Алматы: Қазақ университеті, 2017.

5. Васильева Т. А. Профилактика и коррекция дисграфии у младших школьников. – Москва: Владос, 2021.