Игисенова Бану Ракымбердиевна

Алматы облысы Қонаев қаласы

№6 Қ.Жалайыр атындағы орта

мектептің қазақ тілі мен әдебиеті

пәні мұғалімі

М.Әуезовтың «Абай жолын» мектепте оқытудың инновациялық технологиялары

Қазақ әдебиетінің асыл мұрасы "Абай жолы" эпопеясы ұлттық руханияттың биік шыңдарының бірі болып табылады. Мұхтар Әуезовтің бұл еңбегі тек әдебиет сабақтарының ғана емес, сонымен қатар, ұлттық тәрбие мен мәдениетке баулитын маңызды құралдардың бірі. Бүгінгі таңда білім беру жүйесіне енгізіліп жатқан инновациялық технологиялар "Абай жолын" мектеп оқушыларына оқытуда жаңа тәсілдерді ұсынады. Бұл мақалада осы технологиялардың ерекшеліктері мен тиімділігі нақты мысалдармен дәлелденіп, ұсынылған әдістердің педагогикалық құндылығы қарастырылады.

Ұстаз ретінде «ХХІ ғасырда нені оқыту керек?», «Мұғалімдер оқушыларды ХХІ ғасырға қалай дайындайды?» деген сұрақтардың маңызы жоғары деп ойлаймын. Осы орайда жаңа заманға сай оқушыларды ғылым мен техниканың немесе өнердің бір саласын тереңдетіп оқыту арқылы танымдық белсенділіктері мен шығармашылық қабілеттерін дамыту- мектептердегі басты талап екені айдан анық. Әдебиет- сөз өнері, оны мектепте тереңдетіп оқыту, мұғалімдерден аса ізденімпаздықты, мұқияттылықты, төзімділікті талап етеді. Әлемдік білім беру жүйесіндегі озық инновациялық технологиялардың көптілігі алаң туғызатыны бәрімізге анық. Олардың ішінен жас ұрпақты оқытуда тиімді тәсілдерді таңдап алудың ұлкен маңызы бар.

Инновациялық технологиялар оқыту процесін оқушылардың қызығушылығын арттырып, материалды терең меңгеруге мүмкіндік береді. Әсіресе, цифрлық құралдар мен интерактивті әдістер "Абай жолын" талдауға, оның көркемдік әлемін түсінуге ықпал етеді. Бұл технологиялар мыналарды қамтиды:

Мультимедиялық құралдар

"Абай жолы" эпопеясындағы басты оқиғаларды анимациялық форматта ұсыну.

Оқушылар үшін арнайы дайындалған подкасттар мен аудиокітаптар арқылы мәтінді тыңдату.

Интерактивті платформалар

Google Classroom, Kahoot, Quizlet секілді платформалар арқылы "Абай жолы" бойынша викториналар, тесттер ұйымдастыру.

Padlet және Mentimeter арқылы шығарманы оқушылармен бірлесіп талдау.

Жобалық оқыту

Оқушыларға "Абай жолының" кейіпкерлері негізінде қысқа бейнероликтер түсіру тапсырмасы беріледі.

Әуезов заманының тарихи-мәдени контексін зерттеп, презентация дайындау.

AR және VR технологиялары

Абай өмір сүрген кезеңнің виртуалды көрінісін құру.

AR-қосымшалары арқылы "Абай жолындағы" жерлер мен оқиғаларды интерактивті зерттеу.

Мектепте Қанипа Бітібаеваның "Абай жолын" оқытуда қолданған әдістемелері заманауи инновациялық технологиялармен үйлескенде ерекше тиімділікке ие болады. Ол өз еңбектерінде "Абай жолын" оқушылардың сын тұрғысынан ойлауын дамыту үшін қолдануға болатын көптеген тапсырмалар ұсынған. Мысалы:

Проблемалық сұрақтарды пайдалану:

"Абай жолы" эпопеясындағы Құнанбайдың әрекеттері мен оның қоғамға әсерін талдау арқылы оқушыларды шығармашылық пікірталасқа тарту. Бұл сұрақтарды Padlet платформасында онлайн форматта талқылау мүмкіндігі қосылады.

Қ.Бітібаева ұсынған тәсіл бойынша "Абай жолындағы" кейіпкерлер арасындағы қарым-қатынасты Венн диаграммалары арқылы талдау. Бұл әдісті Google Slides немесе Jamboard сияқты құралдарда қолдануға болады.

Бітібаеваның әдістемесі бойынша, оқушылар "Абай жолындағы" оқиғалар негізінде эссе немесе драмалық көріністер дайындайды. Мысалы, "Абайдың әке-шешесімен қарым-қатынасы" тақырыбында сахналық қойылым әзірлеу.

Бұл тәсілдер оқушылардың әдебиетке деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, олардың шығармашылық және аналитикалық қабілеттерін дамытады.

Инновациялық тәсілдер "Абай жолын" оқыту процесіне ерекше ықпал етеді. Мысалы: Оқушылардың қызығушылығын арттыру

Интерактивті тапсырмалар мен мультимедиялық мазмұн оқушылардың шығарманы қабылдауын жеңілдетеді. Мысалы, Kahoot платформасындағы викторина арқылы "Абай жолының" маңызды сәттерін қайталап, оларды бекітуге болады.

Топтық жұмыс дағдыларын дамыту, жобалық әдістер арқылы оқушылар бірлесіп жұмыс істеп, шығармашылық қабілеттерін дамытады. Мысалы, "Құнанбай мен Абай" тақырыбында сахналық қойылымдар ұйымдастыру арқылы тарихи кейіпкерлердің бейнесін тереңірек түсінуге болады.

Сын тұрғысынан ойлау қабілетін қалыптастыру

"Абай жолы" мәтінін талдауда проблемалық сұрақтар қою арқылы оқушыларды өз пікірін дәлелдеуге үйрету. Мысалы: "Құнанбайдың әрекеттерін қалай бағалайсыз?" немесе "Абайдың ұстанымы бүгінгі жастар үшін қаншалықты маңызды?"

"Абай жолын" мектепте оқытудың инновациялық технологиялары оқушылардың әдебиетке қызығушылығын арттырып қана қоймай, олардың жеке тұлғалық және зияткерлік дамуына ықпал етеді. Цифрлық құралдар, интерактивті платформалар мен жобалық оқыту әдістерін тиімді пайдалану арқылы шығарманы меңгеру процесі қызықты әрі мазмұнды болады. Қ.Бітібаеваның әдістемелік тәсілдерін қолдану бұл процесті одан әрі байыта түседі. Мұндай әдістер қазіргі білім беру жүйесінің талаптарына толық сәйкес келеді және ұлттық құндылықтарды сақтауда маңызды рөл атқарады.

Пайдаланған әдебиеттер:

Әуезов М. "Абай жолы" эпопеясы. Алматы: Жазушы, 1959.

Құнанбаев А. Шығармалар жинағы. Алматы: Мектеп, 2010.

Қ.Бітібаева. Әдебиетті оқыту әдістемесі. Алматы: Рауан, 1997.

Оразбаева Ф. Ш. Инновациялық білім беру технологиялары. Астана: Назарбаев Университеті, 2018.

Smith J. Teaching Literature in the Digital Age. Cambridge: Cambridge University Press, 2020.

Қазақ ұлттық энциклопедиясы. "Абай Құнанбаев" мақаласы.