М.Әуезовтың «Көксерек» әңгімесін меңгертудегі тиімді әдіс- тәсілдер.

Сабақтың тақырыбы:

М.Әуезов «Көксерек» әңгімесі

Сабақтың мақсаты:

М.Әуезов өмірімен, шығармашылығымен танысу.

Сыни ойлау көқарасын дамыта отырып, әңгіменің тақырыбын, идясын мағынасын түсіну;  жағдаятты шешу арқылы сабаққа  қызығушылығын арттыру; білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер диалогтік оқытуды қолдану арқылы негізгі идеяны түсіну;

Күтілетін нәтиже:

 М.Әуезов өмірімен, шығармашылығымен танысады. Шығарманың тақырыбы мен идеясын аша алады. Сұрақтарға нақты жауап береді. Өмірден мысал келтіреді. Өз ойларын дәлелдей алады.

Кіріктірілген модуль:

«Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер», «Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету», «ОүБ және ОБ», «Талантты және дарынды балаларды оқыту», «Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту мен оқу», «Оқытудағы басқарушылық және көшбасшылық», «Оқыту мен оқуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану».

Әдіс тәсілдер:

Топтастыру, тұжырым кестесі, мағынаны тану, сергіту сәті, жүзім кластері, сөзжұмбақ.

Көрнекіліктер:

Жазушы портреті, интерактивті тақта, сызбалар, үлестірмелі қағаздар, электронды оқулық, бейнеролик, интернет, ноутбук.

Кезеңі

Уақыты

Мұғалім іс әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

3 мин

І. Ұйымдастыру.

-Амандасу, оқушылардың назарын бүгінгі сабаққа аудару.

Жылулық атмосферасын қалыптастыру.

Оқушылар ортаға дөңгеленіп тұрып, сағат тілінің бағытымен бір-біріне бүгінгі күнге сәттілік тілеп, жүрек жарды жылы сөздерін айтады.

Оқу құралдарын дайындау.

Кіріспе

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру. Оқушыларға бағалау парақшаларын тарату. Топқа бөлу.

Психогеометриялық диагностика жасау.

Квадрат. Сенде төзімділік, шыдамдылық, еңбекқорлық дамыған. Өз айналаңа адамдарды жинап ұйымдастыру, реттеу және жүйелеу қабілетін баршылық. Сенен үздік администратор шығады.

Шеңбер. Сенде адамгершілік жоғары дамыған. Сен өз әріптесіңді тыңдай аласың және оның қайғысы мен қуанышын бірге бөлісесің, басқаның ауыртпалығына жәрдемдесу қабілетін жоғары қалыптасқан.

Үшбұрыш. Саған басқарушылық қасиет тән. Өз көздеген мақсатына қол жеткізуге барлық мүмкіншілігіңді жасайсың. Өзіңе сенімдісің және жеңіске, жетістіктерге, ұтыстарға оңай қол жеткізесің. Айтқаныннан шықпайсың, абыройлысың. Сен қоғамда, өмірде жоғары жетістіктерге қол жеткізесің, жұмысыңда жоғарыға көтерілуге бейімділігін бар.

5 мин

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1.Білу. «Жүзім сабағы» әдісі.

-М.Әуезов кім?

-Қай жылдары өмір сүрді?

-Өмір жолы?

- Қандай шығармалары бар?

---Ұлы Мұхаң алғаш сауатын Абай өлеңдерімен ашты. Жазушының алғашқы шығармалары 1917жылдан басталады. «Қорғансыздың күні», «Қараш-қараш», «Қилы заман», «Жетім», «Абай жолы» атты прозалық шығармалары, көптеген драмалық шығармалары, аудармалары, ғылыми сын еңбектері бүгінде алтын мұра болып біздерге қалды.

Қол шапалақтау арқылы ауызша бағалау

Негізгі бөлім

7 мин

5 мин

5 мин

3 мин

7 мин

ІІІ. Жаңа сабақ «Ой шақыру»

2. Түсіну.

Әңгіменің мазмұнын 3 бөлімге бөліп оқып, «Тұжырым » кестесін толтыру.

3. Қолдану. «Мағынаны тану» Сұхбат алу.

1. Көксерек фильмін көрдің бе?

2. Қай жері сіздің есіңізде қалды?

3. Көксерек туралы сіздің ойыңыз?

4. Талдау.

Әңгіменің композициялық құрылысы:

1. Басталуы.

2. Байланыс.

3. Дамуы. .

4. Шарықтау шегі.

5. Шешімі.

Сергіту сәті

Қасқыр туралы мақал-мәтел жинақтау.

5. Жинақтау.

«Жүзім кластері» әдісі арқылы фильмі мен әңгімесін байланыстыра отырып өз ойларын жинақтайды

«Жаңа ұғым- жаңа ой»

Әңгіменің басты кейіпкерлерін жүйелеу. Естелік әңгімелермен таныстыру, дискіден үзінділер көрсету.

Көксерек фильмінен үзінді көру.

1-бөлім: Қасқырлар мекені

2-бөлім: Адамдар қиянаты

3-бөлім: Көксерек пен Құрмаш

4-бөлім: Әжесі мен Құрмаш

5-бөлім: Айқас

6-бөлім: Қасқыр қашанда қасқыр

1. Қасқырлар мекені. Бөлтіріктер

2. Көксеректің ұяластырымен табысуы

3. Қарадыр еліндегі мазасыздық

4. Құрмаштың қазасы

5. Көксеректің жазасы

Жулдызша арқылы бағалайды

Бағдарщам арқылы ауызша

бағалау

Топтық бағалау

Жұлдызша арқылы бағалау

Қоры тынды

5 мин

5 мин

ІІІ. «Ой толғау»

6.Бағалау.

«Сөзжұмбақ». «Көксеректің кино әлемі»

1.Қ. Уәлиев Швецарияның қай қаласында өткен кинофестивалінде құрмет грамотасымен марапатталды.

2. Режиссер ... Өкеев

3. Әжесінің рөлін сомдаған Әлиман...

4.Хасен рөліндегі Қарғамбай...

5. Аханқұл рөліндегі ..Чоқморов

6. Көксерек әңгімесі

7. Құрмашты сомдаған Қамбар..

8. Қазақ тіліне аударған

«Кері байланыс»

Үйге тапсырма: М.Әуезов «Көксерек» әңгімесін оқып, талдау.

к

ө

к

с

е

р

е

к

1. Локарно

2. Төлеміш

3. Жанкорозова

4. Сатаев

5. Сүйменқұл

6. Драма

7. Валиев

8. Кекілбаев.

«Шығарма несімен ұнады, сүйікті кейіпкерлерің, жасаған қорытындың» стикерге жазып пікір ағашына жапсырады.

Критериал

ды бағалау

1-4 балл- «3»

5-9 балл «4»

10-16 балл «5»

Барлық стикерлерді пікір ағашына жапсырады.

2. Сабақтың тақырыбы:

«Адам мен аң тартысы» 2 сабақ

Сабақтың мақсаты:

Адам мен табиғат арасындағы байланысты түсіну. Жазушының аң мен адам арасындағы тартысын суреттеуі арқылы тіршілік үшін күрестің өте күрделі де қиын әрекет екенін дәлелдеу.

Күтілетін нәтиже:

Әңгіменің мәнін ашып, мазмұнын түсіндіре алады. Өмірден мысал келтіріп, өз ойларын еркін жеткізеді. Бір-бірін бағалап, ойын ортаға салады. аң мен адам арасындағы тартысын суреттеуі арқылы тіршілік үшін күрестің өте күрделі де қиын әрекет екенін дәлелдеу.

Кіріктірілген модуль

«Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер», «Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету», «ОүБ және ОБ», «Талантты және дарынды балаларды оқыту», «Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту мен оқу», «Оқытудағы басқарушылық және көшбасшылық», «Оқыту мен оқуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану».

Әдіс тәсілдер:

Ойлан тап, «Ыстық орындық» әдісі, КУБИЗМ, Фила әдісі, Кафель әдісі, Синквейн әдісі.

Көрнекіліктер:

Жазушы портреті, интерактивті тақта, сызбалар, үлестірмелі қағаздар, электронды оқулық, бейнеролик, интернет, ноутбук.

Кезеңі

Уақыты

Мұғалім іс әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

3 мин

І. Ұйымдастыру.

-Амандасу, оқушылардың назарын бүгінгі сабаққа аудару.

Жылулық атмосферасын қалыптастыру.

Оқушылар ортаға дөңгеленіп тұрып, сағат тілінің бағытымен бір-біріне бүгінгі күнге сәттілік тілеп, жүрек жарды жылы сөздерін айтады.

Оқу құралдарын дайындау.

Кіріспе

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстырамын. Оқушыларға бағалау парақшаларын таратамын. Топқа бөлемін

«Адамзат» , «Табиғат», «Түз тағылары» бейнеленген сурет қималары бойынша топқа бөлінеді.

5 мин

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1.Білу.

1. «Көксерек» кімнің шығармасы? Жазушы неліктен шығарманың тақырыбын «Көксерек» деп атады.

2. «Көксерек» әңгімесінің шығу тарихына тоқталу. Жазушының негізгі идеясы.

3. «Көксерек» фильміне тоқталу. Құрмаш рөліндегі бала кім?

Мәнін мазмұнын әр топтан кезекпен «Ойлан, тап» әдісі арқылы сұраққа жауап беріп, мысал келтіреді.

Қол шапалақтау арқылы ауызша бағалау

Негізгі бөлім

7 мин

5 мин

7 мин

3 мин

5 мин

ІІІ. Жаңа сабақ «Ой шақыру»

2. Түсіну.

Интерактивті тақтадан «Көксерек» бейнефильмін көрсету. Естеріңе түсіріңдер, ойларыңа не келеді? Қандай іс-әркеттерге барады?. Түрткі болу сұрақтарын қоя отырып, назарын оқулыққа аудару.

А)«Ыстық орындықта Құрмаш»

Ә)«Ыстық орындықта Көксерек»

3. Қолдану. «Мағынаны тану»

«Кубизм» әдісі бойынша тапсырмалар

1.Суретте: Көксеректің портреті

2.Зертте: Қасқыр туралы мақал-мәтел

3.Салыстыр: Ауыл иті-көксерек

4.Қолдан: Көксерек туралы ел не дейді

5.Дәлелде: Көксеректің Құрмашқа бас салуының себебі неде?

6.Талда: Көксеректің қатыгездігі.

4. Талдау.

«Фила» әдісі арқылы ғаламторды пайдаланып, әр топ өз тобының атымен байланыстыра отырып постерлерін қорғайды.

Сергіту сәті

Жұмбақ шеше білейік

Күші десең, күші бар, Белестен шыққан бестіит,

Тісі десең, тісі бар. Бүкір келген желісті ит.

Торуылдап ауылды Бейғам елді іздейді,

Түнде жортар ісі бар. Малдан күдер іздейді.

5. Жинақтау.

«Кафель» әдісі арқылы

1-топ.Табиғат

2-топ. Адамзат

3-топ. Түз тағылары

1. Көксеректі неге асырадың?

2. Көксерек үлкейгенде өзіңе тап береді деп қорықпадың ба?

1) Көксерек, сен неге ит сияқты асырауға көнбейсің?

2) Адамдармен жауласудағы басты мақсатың не?

3) Құрмашты неге өлтірдің?

4) Өмірге өз қалауыңмен келер болсаң қасқыр болған жақсы ма әлде ит боп өмір сүрген жақсы ма?

Кубиктің алты қырының жауабы:

1.Жотасы күдірейген, құйрығы шолақ бойы тау басында тайдай көрінеді, нағыз көкжал, сұсты, көзі жап-жасыл.

2. «Қасқырды қанша бақсаңда, тауға қарап ұлиды.»

«Қасқырды қасқыр қылатын да адам.»

«Қасқыр қасқырлығын істемей қоймайды.»

3. Көксерек- айлакер, ашқарақ, дыбыс шығармайды, сұсты, жасымайды.

Ит- қолдан тамақтанады, өз иесіне бауыр басады, еркелейді, тілін алады, иесіне қызмет етеді

4. Кәпір, қырыс, тағы емес пе? Кеудесін бермейді жасымайды. Ұры асырасаңда мал болмайды, тұқымы жау емес пе?

5. 1-шіден ол аш, 2-шіден адамдарға деген өшпенділік және ол бөрі, тағы аң, оның иесі болмайды

6. Қасқырдың болмысы адам тәрбиесіне көнбейді екен, түз тағысы да өмір сүруге құқылы.

1-топ. Екі аяқты адам жыртқыш па?

2-топ. Әлде көкбөрі күшті ме?

3-топ. Табиғаттың заңдылығы мықты ма?

«Кафель» әдісі арқылы ойларын жинақтайды1

1.Құбылыстар, тау, тас, күн, ай,

2. тірі ағза, еңбектенеді, сөйлейді.

3.жыртқыш,ит-құс,бөрі, қомағай.т.б

Жулдыз ша арқылы бағалайды

Бағдаршам арқылы ауызша

бағалау

Топтық бағалау

Жұлдызша арқылы бағалау

Қоры тынды

5 мин

5 мин

ІІІ. «Ой толғау»

6.Бағалау.

«Синквейн» әдісі арқылы

«Қасқыр» сөзіне

Кері байланыс

(Стикерге өз ойларыңды жазып жапсыру)

Үйге тапсырма: «Адам және табиғат» эссе жазу.

Бес жолды өлең: «Қасқыр» сөзіне

1. Қасқыр               

 2. Жыртқыш, қомағай.             

3. Ұлиды, шабуылдайды, жортуылдайды

4. Қасқыр-түз тағысы, перзенті.                  

5. Бөрі, көкжал.

«Шығарма несімен ұнады, сүйікті кейіпкерлерің, жасаған қорытындың» стикерге жазып пікір ағашына жапсырады.

Критериал

ды бағалау

1-4 балл- «3»

5-9 балл «4»

10-16 балл «5»

Барлық стикерлерді пікір ағашына жапсырады.

3-сабақтың тақырыбы:

«Көксерек» әңгімесіндегі негізгі мәселе 3 сабақ

Сабақтың мақсаты:

Әңгімедегі көтерілген мәселені талдау. Адамдар мен көк бөрінің іс — әрекеттерін саралай отырып, адамзаттың табиғатпен психологиялық тепе — теңдікті сақтау керектігін түсіндіру. Қасқырдың тағылық жолға түсу жолдарын суреттеудегі жазушының шеберлігін тану.

Күтілетін нәтиже:

Аң мен адам арасындағы тартысын суреттеуі арқылы тіршілік үшін күрестің өте күрделі де қиын әрекет екенін дәлелдеу. Шығарма құрылысына талдайды. Әңгімеден түйген ойларын ортаға салып, пікір алмасады.

Кіріктірілген модуль

«Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер», «Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету», «ОүБ және ОБ», «Талантты және дарынды балаларды оқыту», «Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту мен оқу», «Оқытудағы басқарушылық және көшбасшылық», «Оқыту мен оқуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану».

Әдіс тәсілдер

Көрнекіліктер:

Жазушы портреті, интерактивті тақта, сызбалар, үлестірмелі қағаздар, электронды оқулық, бейнеролик, интернет, ноутбук.

Кезеңі

Уақыты

Мұғалім іс әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

3 мин

І. Ұйымдастыру.

-Амандасу, оқушылардың назарын бүгінгі сабаққа аудару.

Жылулық атмосферасын қалыптастыру.

Оқушылар ортаға дөңгеленіп тұрып, сағат тілінің бағытымен бір-біріне бүгінгі күнге сәттілік тілеп, жүрек жарды жылы сөздерін айтады.

Оқу құралдарын дайындау.

Т

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстырамын. Оқушыларға бағалау парақшаларын таратамын. Топқа бөлемін

«Адамзат» , «Табиғат», «Түз тағылары» бейнеленген сурет қималары бойынша топқа бөлінеді.

5 мин

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1.Білу.

1. Жазушының бұл әңгімені жазуына не себеп болды?

2. Адамдардың бөлтірікке жасаған іс - әрекеттеріне қалай қарайсыздар?

3. Әңгіменің идеясы не?

4. Көксерек Құрмашпен неге тез тіл табысты?

5. Көксеректі жауыздыққа баулыған не?

6. Құрмаштың өліміне кінәлі кім?

Мәнін мазмұнын әр топтан кезекпен «ТВ- шоу» әдісі арқылы сұраққа жауап беріп, мысал келтіреді.

Қол шапалақтау арқылы ауызша бағалау

Негізгі бөлім

7 мин

5 мин

5 мин

3 мин

7 мин

ІІІ. Жаңа сабақ «Ой шақыру»

2. Түсіну. «Ой тастау» әдісі.

-Кинофильмін көрдіңдер,

Қай жазушының шығармасын алсақ та, табиғат мәселесі назардан тыс қалған емес. Мына сөйлемге назар аударыңдар: «Табиғат- күллі тіршілік атаулының құтты қоныс мекені, алтын ұя, талбесігі». Осы сөйлемді оқығанда еске, ойға алдымен не түседі?

• Табиғат дегеніміз не?

3. Қолдану. «Мағынаны тану»

«Айналмалы бекет» әдісі бойынша тапсырмалар

1. Көксерек Құрмаштан гөрі ақ қасқырмен неге тез бауырласты?

2. Қасқырлар іс-әрекеті мен адамдар іс-әрекетінде ұқсастық бар ма? Қайсысы қаталырақ?

3. Көксеректің тағдыры немен аяқталды?

4. Талдау.

«Зерделеу» әдісі

Зерттеңіз. Шығарма жазудағы мақсаты, тақырыбы, идеясын ашып көрсету.

Шығармманың тақырыбы:

Шығарманың идеясы:

Сергіту сәті

5. Жинақтау.

Сәйкестендіру кестесі.

«Кейіпкерлер әлемі»

Табиғат- қоршаған орта. Табиғат халық қазынасы. Табиғат –Алланың адамға тартқан сыйы

Адам мен табиғат арасындағы байланыс пен бірлік туралы:

«Жақтаушылар» тобының қарары:

Адам-ең саналы тіршілік иесі. Өлшемі: Барлығы адамға бағыну керек.

«Даттаушылардың қарсы қарары»: Қасқыр да табиғаттың бір бөлшегі. Өлшемі: Табиғаттағы барлық тіршілік иелерінің өмір сүру құқы бар.

2. Әңгімедегі бейкүнә бала Құрмаштың өлімі – табиғаттың адамға берген жауабы секілді, екі аяқты пенделер, біздер, табиғат заңдылығын бұзуға хақымыз жоқ. Себебі, адам мен табиғат арасындағы үйлесімділік сақталуы тиіс.

3. - Көксерек тіпті қатігезденіп алып. Тағы ауылға шабуылға шықты. Құрмаш қой бағып жүрген. Ол жақындап келіп адам сияқты суық оймен ойлағандай болды. Бұл жерде автор былай дейді. Көсеректің ойы: Туғаннан бері барлық көресі осыдан – екі аяқтыдан дегендей, жығылып жатқан баланы талап өлтірді. Ақыры өз тағдыры Қасен аңшының аққасқа иті көксеркті де өлтірді.

Табиғатты қорғау, Әрбір табиғат перзенті өмір сүруге құқылы екенін ұғындыру.

Адам мен табиғат арасындағы байланыс пен қайшылық.

Табиғаттағы байланыс үйлесімде болу керек екендігін, адамдар табиғаттың заңдылығын бұзса, апатқа әкелетіндігін ұғындыру.

Жулдызша арқылы бағалайды

Бағдарщам арқылы ауызша

бағалау

Топтық бағалау

Жұлдызша арқылы бағалау

Қоры тынды

5 мин

5 мин

ІІІ. «Ой толғау»

Сабақты қорытындылау:

Сұрақ – жауап арқылы қорытындылау.

«Көксерек» әңгімесі қалай аяқталушы еді?

Қалай ойлайсыңдар, кемпір қарғысымен әңгімені аяқтауына не себеп?

Жазушы неге үндейді?

6.Бағалау.

Кері байланыс.

Үйге тапсырма:

«Көксерек – табиғаттың тағы перзенті» тақырыбына шағын шығарма жазу

Жауабы: Әңгіме кемпірдің қарғысымен аяқталады.

Жауабы: Бұл кемпір қарғысы - Әуезовтің озбырлыққа, жауыздыққа, қаталдыққа деген қарғысы

Жауабы: Жазушы жер бетіндегі адамдарды татулыққа, бір – бірін, өзін сыйлауға, құрметтеуге үндейді.

Табиғат – Ана!

Табиғаттың сырын танып білейік,

Табиғаттың тілін ұғып көрейік.

Тыныштығын сақтап өмір - өзеннің,

Ізгіліктің шамын жағып жүрелік!

Адам рухани дүниесін сыртқы табиғат құбылысын тану арқылы қалыптастырады.

Ш. Айтматов

Критериал

ды бағалау

1-4 балл- «3»

5-9 балл «4»

10-16 балл «5»

Барлық стикерлерді пікір ағашына жапсырады.