Мектеп бағдарламасындағы Абай Құнанбаев поэзиясын оқытудың өзекті тәсілдері

Абай Құнанбаевтың шығармашылығы — қазақ әдебиеті мен руханиятының алтын қазығы. Мектеп бағдарламасында Абай поэзиясын оқыту оқушының көркемдік талғамын, ұлттық сана-сезімін, адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталады. Қазіргі заман талаптарына сай бұл үдерісті тиімді ұйымдастыру үшін мұғалімдер жаңартылған білім мазмұнына сәйкес келетін, шығармашылыққа жетелейтін, тұлғалық даму мен сын тұрғысынан ойлауға негізделген заманауи тәсілдерді қолдануы қажет.

1. Интерпретациялық оқу тәсілі

Абай өлеңдерінің мазмұны мен мәніне терең бойлау үшін интерпретациялау әдісі қолданылады:

• Оқушылар өлеңнен өзіне әсер еткен жолдарды таңдап, не себепті сол үзіндіні таңдағанын дәлелдейді;

• «Менің түсінігімдегі Абай» тақырыбында эссе, пікір жазу;

• Поэзиялық туындыны прозалық баяндауға немесе өз сөзімен мазмұндауға дағдыландыру.

2. Көркем оқу және талдау

• Абайдың өлеңдерін мәнерлеп оқу арқылы оқушылар сөйлеу мәдениетін, дауыс ырғағын меңгереді;

• Поэзиялық құрылым, ұйқас түрлері, көркемдік құралдар (теңеу, эпитет, метафора) бойынша тапсырмалар орындалады;

• «Өлеңнен көркем сөздерді табу», «Абайдың лексикасы» сияқты тілдік-әдебиеттік жаттығулар ұйымдастырылады.

3. Оқушы шығармашылығын дамыту

• Абай өлеңіне жалғастырып шумақ шығару;

• Қазіргі заман тақырыбында Абай стилінде өлең жазу;

• Өлең мазмұны бойынша комикс, бейнебаян, коллаж немесе инфографика жасау.

4. Диалогтік оқыту және пікір алмасу

• «Абайдың “Қара сөздері” мен өлеңдері үндестігі» туралы шағын пікірталастар;

• «Абай және қазіргі заман», «Абайдың жастарға үндеуі» сынды тақырыптарда дөңгелек үстелдер ұйымдастыру;

• Өлеңге байланысты сұрақ қою, өз пікірін дәлелдеп айту (мысалы: "Абай неге “Сен де бір кірпіш дүниеге…” деді?").

5. IT және цифрлық ресурстарды пайдалану

• Kahoot, Quizizz платформаларында интерактивті викториналар;

• Canva немесе PowerPoint арқылы “Абай шығармашылығы” тақырыбында постер, слайд дайындау;

• Абай өлеңдеріне аудио-бейнежазбалар тыңдату, мультфильм немесе деректі фильмдер көрсету арқылы визуалды қабылдауды арттыру.

6. Интеграцияланған сабақтар

• Қазақ тілі, тарих, музыка пәндерімен байланыс жасау:

  • “Абай — ақын, композитор, ойшыл” тақырыбында интеграциялық сабақтар;

  • “Желсіз түнде жарық ай” әнін тыңдап, поэзия мен музыка үндестігін талдау.

7. Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы

• «INSERT», «Кластер», «Бес жолды өлең», «Автор орындығы» әдістері арқылы өлең мазмұнын түсіну және талдау;

• «Не білдім? Не үйрендім? Не қызықтырды?» деген сұрақтар төңірегінде рефлексия жасау.

Қорытынды:

Абай Құнанбаевтың поэзиясын оқытуда оқушыны тек тыңдаушы емес, белсенді ойлаушы, өз пікірін жеткізе алатын тұлға ретінде қалыптастыру маңызды. Сол үшін дәстүрлі әдістермен қатар, заманауи білім беру технологияларын, шығармашылық және зерттеушілік бағыттағы тапсырмаларды тиімді қолдану қажет. Абай мұрасы – мәңгілік, ал оны оқыту әдісі – уақытпен бірге дамып отыруы тиіс.