Абай облысы, Семей қаласы

«Бала бақша –бөбек жай «Айым»»ЖШС

«Айым» балабақшасының әдіскері: Шакенова Гаухар Ильясовна. Семей қаласы.

Мектеп жасына дейінгі балалармен

эксперименттік –тәжірибелік әрекетті ұйымдастыру

Қазіргі кезде әлемдік қауымдастық Қазақстанды нарықтық экономика елі ретінде танып отыр. Тәуелсіздік алған жылдар ішінде Қазақстан экономикада жаңа сілкініс жасады, әлемдік өркениетпен ықпалдасуда жаңа прогресшіл технологияны пайдалануда. Елдің әлеуметтік-экономикалық даму перспективалары айқындалған. Осыған орай қоғам өмірінің жаңа сапасының негізін құрайтын және елдің экономикалық қуатымен ұлттық қауіпсіздігінің аса маңызды факторлары әрі базасы болып табылатын, қоғамдық даму деңгейінің өлшемдері ретінде, қазіргі білім беру жүйесінің, адам капиталының рөлі арта түсті.

Осы орайда, білім беру саласының жай-күйін талдау бір жастан алты жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың стандарты енгізілді. Бұл стандарт мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту үздіксіз білім беру жүйесінің алғашқы деңгейі ретінде қазіргі тұрақты өзгеріп тұрған әлемде табысты бейімделуге қабілетті бала тұлғасының қалыптасуы мен дамуы үшін жағдайлар жасайды.

Уақытында алынған мектепке дейінгі білімнің әр бала үшін де, еліміздің әл-ауқаты үшін де өмірлік маңызды рөлі бар.

Стандарт талапарының бірі – балалармен табиғатты зерттеу мүмкіндігін қарастыру, қарапайым эксперименттік іс-әрекетті ұйымдастыру. Белгілі философ Д.Кішібаев: «Сан ғасырлар бойы халқымыз табиғат аясында тіршілік еткен. Оның сан алуан құпия сырларына көңіл бөлді және қазақ халқының мінез-құлқы оны қоршаған ортаға, оның шаруашылығына байланысты қалыптасты» - дейді.

Баланың жаратылысынан пайда болған үздіксіз дамуы мен өзін-өзі жүзеге асыру әлеуеті баланың бойында бар. Баланың өмірінде 3 жастан 5 жасқа дейінгі жас аралығы кезеңі ерекше орын алады. Көптеген ғалымдардың: М.Монтессори, Л.С.Выготский, Ш.А.Амонашвили және тағы басқалардың педагогика мен психология саласындағы зерттеулері осыны растайды. Яғни, Л.С.Выготскийдің пікірі бойынша балалардың қайсысымен болмасын 3 жастан кейін, оған үйренудің жаңа түріне мүмкін бола бастайтын түбірлі өзгеріс пайда болады. Ол үшін жасқа дейін өзінің жеке (ішкі себептермен пайда болған) бағдарламасы бойынша, өзіне қоршаған ортадан ақпараттар жинақтай отырып, жігерлене үйренеді.

Ұсынылып отырған әдістемелік құрал баланың жас ерекшеліктерін ескере отырып, жаңа материалдармен мақсатты түрде эксперимент жүргізіп, заттар арасындағы жалпы қатынастарды едәуір бейнелеп, қоршаған ортаның үлгісін жасайды, эксперименталды іс-әрекетте мақсат қойып, нәтижеге жетілуіне үлкен мүмкіндіктер береді.

Әдістемелік құралдың мазмұнының келесі ерекшелігі - материалдың заманауилығы. Мысалы, кіші топтағы балаларға зерттеу-танымдық, эксперименттік іс-әрекеттердің жобалы түрлерімен, ақпараттармен жұмыс жасау және т.б. жұмыс түрлері ұсынылады. Балалардың ұйымдасқан танымдық қызметі бірнеше бағыттарда жүзеге асырылуы мүмкін, олар:

- балалардың зерттеушілік, эксперименталды іс-әрекет етуі үшін көпфункцияларды ортаны ұйымдастыру;

- балалардың мүдделері мен мүмкіндіктеріне сәйкес келетін (қосақтап, шағын топтармен, барлық топтармен) эксперимент ұйымдастыру;

- үлкендердің балалармен бірге эксперименталды іс-әрекеттер жасауының әртүрлі түрлеріні үшін сараланған уақыт тәртібі (7-ден 30 минутқа дейін).