«Мектепке дейінгі мекемелерде В.В.Воскобовичтың

технологиясын қолдану әдістері»

Досахаева Гүлдана Аманжанқызы

Маңғыстау облысы,Түпқараған ауданы

Ақшұқыр ауылы.

«Хан» балалар бақшасы.Тәрбиеші

Аңдатпа. Бұл жұмыста мектепке дейінгі мекемелерде В.Воскобовичтің технологиясын қолдану әдістері қарастырылады.Балалардың танымдық қабілетін дамыту,шығармашылық ойлауын жетілдіру және қызығушылығын арттыру мақсатында Воскобовичтің дамытушы ойындары мен әдістерінің тиімділігі көрсетілген.Зерттеу барысында әдістемелік тәжірибелер талданып,мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесінде қолдану жолдары ұсынылады.

Түйін сөздер: Мектепке дейінгі мекеме,В Воскобович технологиясы,дамытушы ойын,әдіс-тәсіл, танымдық қабілет,

шығармашылық ойлау,тәрбие.

Бүгінгі таңда Воскобович бойынша Даму әдістерімен таныс адамдар аз. Өз балаларымен бірге уақытты дамыта отырып өткізу пайдалы болуы мүмкін. Балалар Воскобовичті жақсы көреді, ал ата-аналар бағалайды.

«Қазіргі заманда мектеп жасына дейінгі балаларға ақпараттық технологиямен

байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет»,деп Н.Ә.Назарбаев атап көрсеткендей, жаңа типпен білім беруді жаңаша әдіс – тәсілмен жүргізу керек.

Мектеп жасына дейінгі балалардың  ойлау, сөйлеу, танымдық, шығармашылық қабілеттерін дамытуда В.Воскобовичтің дамытушы  ойындарын пайдалану тиімді.

Осыған орай дамыту ойындарының әдістемесін негізін қалаушылардың бірі

осы Вячеслав Вадимұлы Воскобович. 40 астам дамытушылық ойындар мен

құралдарды шығарған.

Мұндай ойындар психологиялық  тұрғыдан жайлы.

Бала өзіне және ойыншыққа зиян келтірмей жаттығады, тәжірибе жасайды, шығармашылықпен айналысады.

Жаңа педагогикалық технологияны пайдалану нәтижелерін дамыта отырып,

ойын технологиясын баланың интеллектуалдық дамуына, денсаулығына, 

жақсы көңіл- күйде болуына бағыттап қолдануда.

Мектепке  дейінгі  жастағы балаларға арналғандықтан автор ойын мен ертегіні

 біріктірген. Білім беру мақсаттары ойынның барысынаенгізілген.Ал ертегілер-

 ол мотивация, баланы қызықтыру әдісі. Аталған технологиядағы дамыту ойындарының бірқатар ерекшеліктері бар.

В оскобовичтің дамытушы ойындарының принциптері. Кесте 1

шығармашылық

Таным

Қызығушылық

әрекетте  болады,  өйткені ойын балаға мейірімді, өзіндік ерекшелігі, көңілді

және мұңды ертегі, қызықты кейіпкер немесе қызықты сапарларға шақыру тілі

мен берілген. Осы ойындарды ойлап табуға өзінің балалары себеп болған. 

Вячеслав Воскобовичтің балалары қиыншылық заманда дүниеге келген, ойын 

дүкендері жас әкені тығырыққа тіреді. Онда бар ойындарды біздің әжелеріміздің әжелері ойнаған ойындарды ұсынды. Ал елімізде альтернативті педагогика 

туралы әңгімелер белсенді жүріп жатты. Сондықтан да Вячеслав Вадимұлы

 Воскобович тәрбие берудің алдыңғы қатарлы әдістеріне өзінің лебін қосуды

 жөн көрді. 

Воскобовичтің алғашқы ойындары 90-шы жылдардың басында пайда болды. "Геоконт", "Ойын шаршысы", "Складушки" «Түс сағаттар» бірден өзіне  зейін аударды.  Жылдан жылға олар көбейе берді -  "Мөлдір шаршы", "Мөлдір цифр", "Домино", "Көбейту планетасы", "Сиқырлы басқатырғыштар", "Математикалық себеттер" сериялары. Бірінші әдістемелік ертегілер де пайда

 болды. Воскобовичтің практикасы отбасы аясынан тез шықты.

Осылай технология  дамып отырды.

Қолданудың тиімділігі және нәтижелері:
Балалар алдарына қойылған міндеттердің мәнін түсінеді, олардың талдау, салы

тыру дағдылары дамиды сары, қызыл, көк түстерді оңай ажыратады, жасыл,

 күлгін, көгілдір, қызғылт сары түстерді шатастырмайды ұсақ қол және білек 

моторикасының жоғары деңгейі байқалады. Бес-алты жасар балалар
күрделі тапсырмаларды орындауда жинақталып, бастаған істі аяғына дейін 

жеткізе алады. Сандарды, әріптерді меңгереді, түстерді, пішіндерді ажырата алады, және есінде сақтайды, сөйлеу, ойлау, зейін, есте сақтау, қиялдау қабілеттерін жетілдіреді.

Бүркін-бүркін» кішкентай кеме». Көп бояулы жинақ 2-4 жастағы балаларға арналған, дегенмен, балаңыз үшін одан әрі оқуда да пайдасы тиеді.

«Бүркін-бүркін» кішкентай кеме» ойынының құрамы:

5 діңгекті кішкентай кеме

Бес түсті 15 жалауша

Ұзындығы 60 см бау

Тапсырмалары бар нұсқаулық

Діңгектер биіктігі жағынан әр алуан және 1-ден 5-ке дейін нөмірленген. Олардың әрқайсысында желкен-жалаушалардың сәйкес саны сияды. Саңылаулар жалаушаларды бауға тізуге мүмкіндік береді.  Палуба мен діңгектер жуан берік фанерадан жасалған.

« Бүркін-бүркін ішкентай кеме ойыны»

Воскобовичтің «Бүркін-бүркін» кішкентай кемесі» нені дамытады?

Бұл ойынның негізгі мақсаты – баланы 5 шамасында санауды үйрету. Оның үстіне онымен сандарды жаттап алу ғана емес, оған мөлшер түсінігін көрнекі түрде түсіндіру. Баланың алғашқы математикалық түсінігі қалыптасады: ол «көбірек/азырақ/тепе-тең», «көп/аз» түсініктерін айыруды үйренеді. Сонымен бірге, бала түстер мен өлшемдерді үйренеді, логикалық, тіпті, шығармашылық ойлауды (мысалы, айшықтарды орналастыру кезінде) дамытады.

Бауларға жалаушаларды кигізу саусақтардың ұсақ моторикасына тамаша жаттықтырады ендеше, баланың интеллектуалдық-сөйлеу тілінің дамуына да әсер етеді деген сөз.

Воскобович шамдары – бұл кіші және орта мектеп жасына дейінгі балаларға арналған дамытушы ойын. Шамдарды «жаға» отырып, бала заттардың өлшемдері мен пішіндері, түстері туралы түсінігі болады, сондай-ақ санаудың алғашқы дағдыларын құрайды.

Бұл ойын «Қобдиша» коврографы үшін қосымша көрнекі құрал ретінде қолданылуы мүмкін.

Воскобович шамдары, құрамы

Ковролиннен жасалған ойын алаңы

15 ағаш тетік

ережелер

Воскобович шамдарымен қалай ойнауға болады

Жинақта 5 пішінді тетіктер бар: дөңгелек, сопақша, шаршы, тікбұрыш пен үш бұрыш. Олармен сіздің балаңыз тамаша шамдар жасап шығарады.

5 үлкен жасыл тетікте (әр пішіннен біреуден) терезелер болады, оған бала сәйкес келетін кішкене мүсіншелерді келтіріп қояды. Олар жасыл да, қызыл да болуы мүмкін. Сол кезде шамдар «жанады»!

Бала шамдардың өлшемдерін өзгертеді, олардың пішіні мен түстерін салыстырады. Мұндай жаттығулар логикалық ойлауды жетілдіріп қана қоймай, ұсақ моториканы да жетілдіруге мүмкіндік береді. Әр пішінде пластмасса қада бар, соның көмегімен оны жеңіл бекітіп, алып тастауға болады. Тетіктер жабыстырғышпен ұсталып тұрады.

Воскобович шамдары – бұл пішіндер өлшемдері. Бала оларды әр түрлі ойындар кезінде есіне сақтасын. Түйсіну жадын қатыстырыңыз – тетіктердің шеттерін саусақтарыңызбен айналдыра өтіп, баланың сол немесе басқа элементті сипау арқылы тауып беруін сұраңыз. Пішіндерді қағазда айналдыра қоршауға болады – себебі, бала дұрыс мүсіндерге үйренеді, сондай-ақ, қолын жаттықтырады.

Геометриялық пішіндерден кішкентай адамдарды, жануарларды тұрмыстық заттарды, гүлдер мен тағы басқаларды құрастыруға болады! Ең бастысы – олардың тура және өткір бұрыштарын көрсе болғаны. Нұсқаулық-кітапшада тақырыптарға бөлініп орналастырылған пішінер мысалға келтірілген тұтас альбом бар. Ұсынылған сызбаларда жаттыға отырып, сіздің балаңыз аса қызығушылықпен өзінікін ойлап шығарады.

Өзіңіздің бірегей кейіпкеріңізді ойлап табыңыз, ол туралы оқиға ойлап шығарыңыз, сонда ойын одан да қызықты бола түседі!

«Коврограф сиқырлы шаршылар»

«Сиқырлы шаршысы»-5 сурет Коврограф-6 сурет

Воскобович ойындары бойынша сабақ барысында педагогтың келесілерге баса назар аударғаны жөн:

Дайындық. Балаға ойынды ұсынар алдында алдымен өзіңіз әдістемелік кеңестермен және ойынның өзімен танысып алыңыз.

Сөйлеу. Негізінен балалар қолмен жұмыс істеп, аз сөйлейді. Сабақ барысында баладан оның не степ жатқанын сұраңыз, не себепті басқасын емес, дәл сол пішінді таңдап алғанын сұраңыз, ертегі тапсырмасын мазмұндап беруін сұраңыз немесе жаңа сюжет ойлап табыңыз.

Орнықтылық. Ойын материалдарымен ойнай отырып, бала көбінесе бір қалыпта отырады. Балалардың жастық ерекшеліктерін есепке алып, «ойын қызығына» түсіп кеткен балалардың назарын басқаға уақытылы аударған жөн.

Ыждаһаттылық. Воскобович құралдарымен ойын үшін ыждаһаттылық қажет. Кез-келген бала оған шыдай алмайды. [Бала және балабақша №2 ]

Ойын – балалардың танымын, тіл байлығын, сөзбік қорын дамытудың ең тиімді жолы болып саналады. Мектепке дейінгі мекемеде ойынның бірнеше түрі (дидактикалық, театрлық, сюжетті- ролдік, қимылды т.б) кеңінен қолданылады. Мен өз іс тәжірибемде Вячеслав Вадимович Воскобовичтің «Коврограф Воскобовича”, «Коврограф Ларчик” ойындарына сүйене отырып, ойындар дайындадым . Осы бағытта екі жылға жуық жұмыстадым. Бұл ойындардың мақсаты ойлау операцияларын дамыту болып табылады. Ерте балалық шақ балалардың дене мүшелерінің әсіресе ми функциясының дамуының ерекше кезең. Мен өзімнің іс-тәжірибемді Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартын, мектепке дейінгі кіші жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқытуға арналған ‘’Зерек бала” бағдарламасын басшылыққа ала отырып, осы тақырыпқа б айланысты пәндік дамытушы орта құрдым. [ Ақпарат құралдары]

Дамытушы орта деп ойын материалдарын және әр түрлі заттармен қамтылған рацональді түрде ұйымдастырылған және табиғи заттармен жабдықталған кеңістікті айтамыз. Вячеслав Вадимович Воскобовичтің ойындары дамытушы ортаға өте жақсы енеді. Оның ойындары көп функционалдығымен ерекшеленіп балалардың ойынға деген құштарлығын оятып, көңілін аудартады.Сонымен қатар өз тобымда да баланың жас ерекшелігіне сай дамытушы орта жасақтадым, яғни тақталар ілдім. Бұл жұмыста ата- аналар көп көмек көрсетеді. Балаларға әр түрлі пішінді жалюзиден жасалған пішіндерді ұсындым. Олар арнайы әзірленген үлгілер бойынша пішіндерді өздері құрастыра бастады. Бұл пішіндер арқылы қиялдап өздерінше ертегілер ойлап тауып, сөздік қоры молая түсті.Сонымен қатар ата- аналар қызыға бастады, өз үйлеріне қалай пайдалануға болатындығы туралы кеңестер сұрады. Бұл ойындар балаларға ұнаса,онда ол барлық кезеңде де ойналады. Ал ата аналар баласының ұйымдастырылған оқу іс әрекетінен тыс уақыттағы жұмыстарынан да хабардар болып отырады.

«Геоконт»  – немесе оны «шегелері бар тақтайша» немесе «түрлі-түсті өрмек» деп атайды.  Ол координаттық үлдір жағылған шере тақтайша түрінде болады. Ойын алаңына пластмасса шегелер бекітілген және оларға түрлі-түсті «динамикалық» резеңкелер тартылып тағылады. Осындай құрылымдау нәтижесінде пәндік мүсіндер, геометриялық пішіндер, айшықтар, сандар, әріптер шығады.

«Шегелері бар тақтайша»

«Воскобович шаршысы» немесе «Ойын шаршысы» 2 түсті (2-5 жастағы балалар үшін) және 4 түсті (3-7 жастағы балалар үшін) болады.

Ойында негізі иілгіш матадан құралған бір-бірінен 3-5 мл арақашықтықта екі жағына жабыстырылған 32 қатты үш бұрыштан тұрады. Оның бір жағында жасыл және сары түсті «Шаршы», екінші жағында – көк және қызыл түсті «Шаршы» болады. «Шаршы» жеңіл өзгереді: оны көлемді және жазық пішіндерге қол жеткізу үшін «оригами» ұстанымы бойынша әр түрлі бағытта бүктелетін сызық бойымен қаттап қоюға болады. Міне, сондықтан да, бұл ойынды «Мәңгілік орига» немесе «Түрін өзгертетін шаршы» деп те атайды.

«Воскобович ойындары»

Аталған ойындарды меңгеру кезеңдері:

Бірінші кезең – танымдық ойын іс-әрекетін ұйымдастыру ересектерге жүктеледі. Ол балаларды ойын кейіпкерлерімен не материалдарымен таныстырады, балалардың мүмкіндігі мен қызығушылдығына қарай ойын тапсырмаларын іріктейді, балалармен біргі ойнайды.

Екінші кезең - мектеп жасына дейінгі балалар негізігі ойын тәсілдерін меңгереді, содан сол интеллектуалдық күшті талап ететін тапсырмаларды орындайды.

Үшінші кезеңде - балаларды шығармашылығы мен дербестігін дамытуға көңіл бөлінеді. Балалар ересектердің көмегінсіз ойын тапсырмаларын орындай алады, тапсырманың жаңа жолдарын ұсынады, сызбалар құрастырады. Шығармашылық атмосфера құрылып, балалдардың бастамасы мадақталады және қолдау көрсетіледі. Бұл ойындар балаларға ұнаса, онда ол барлық кезеңде де ойналады..В.В.Воскобовичтің ойындарын қолдана отырып, балалардың білімін

арттыратындығына сенімдімін.Бала біздің болашағымыз, олай болса,

балаларымыздың болашағы жарқын болсын, егемен елдің көк байрағы әлемді 

шарлай берсін дегім келеді.

Күтілетін нәтиже:

• В. Воскобовичтің дамытушылық ойындарын меңгереді;

•  бала өзі де байқамай сандарды үйренеді.

• түс пен түрді танып есіне сақтайды;

• санауға, кеңістікті бағдарлауға үйренеді;

• қолдың ұсақ моторикасын жаттықтырады;

• тілін , ойын, зейінін, есін, қиялын жетілдіреді;

• ойын тапсырмалары мен жаттығуларының вариативтігі.

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Бала және балабақша №2 [10-13]

2. Отбасы және балабақша №3 [№2-2012ж]

3. Ақпарат құралдары

4.Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту № 5-2012ж [14бет]

5.Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту №4-2012ж [7 бет]