г.Астана. «Кусаинова Ж.С.» ЖШС «Еркеназ»балабақшасының тәрбиешісі:

Тасболатова Гулайым Калдыбековна

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚЫТУ МЕН ТӘРБИЕЛЕУ ҮРДІСІНДЕ ТАПҚЫРЛЫҚ ТАПСЫРМАЛАРДЫ ШЕШУ ТЕОРИЯСЫН ҚОЛДАНУ

Мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеу үрдісінде шығармашылық қабілетті барынша дамытуға және тұлғаның өзіндік дамуына бағытталған педагогикалық теориясын бірі – ттшт теориясын.

ТТШТ – кең тараған таныс педагогикалық жүйе. Ол – тапқырлық тапсырмаларды шешу теориясына және шығармашылық тұлға дамыту теориясына негізделген. оны ресейлік ғалым және қиялшыл – жазушы Генрих Альтшуллер жасаған.

МАҚСАТЫ:

- балалардың қиялын ғана емес, сонымен қатар шынайылықты түсініп жүйелі ойлауға;

• өзін - өзі тануға;

• қоршаған ортаның қиындығын байқауға;

• өздерінің шағын қиындықтарын шешуге баулу .

ТРИЗШЫЛАРДЫҢ ҰРАНЫ – «БАРЛЫҒЫН АЙТУҒА БОЛАДЫ!

МИҒА ШАБУЫЛ ӘДІСІ

Нақты шешім қабылдауға болмайтын жағдайын талқылау кезінде қажет. Мысалы:балалармен келесі мәселелерді шешуде

• бауырсақты түлкіден қалай құтқарамыз;

• қоян үйшігінен түлкіні қалай қуып жібереміз;

• қағаз болмаса, неге сурет саламыз.

Миға шабуыл арқылы балалар кез- келген амалсыз жағдайдан да құтылуға болатынын тусінді. Сол себепті балаларда тиімді ойлау негізі қалыптасады.

ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖАЗУ МӘСЕЛЕСІН ШЕШЕТІН

ӘДІСТІН БІРІ –. ТІЗБЕ ӘДІСІ

ТІЗБЕ ӘДІСІ – жорамалдап таңдалған сөздерден ертегі құрастыру. Ол үшін мен кез-келген кітапты алып, ертегі негіз құрайтын сұрақтар қоямын, ал балалар жауабын мәтіннің мазмұнын естеріне түсіре отырып айтады.

Ұсынылатын ертегі желісі: өнертапқыштық, шығармашыл, мектепке дейінгі дидактика.

- Ертеде......... өмір сүрген.

- Ол .... болған

- ......... жасай алған.

- ......... сондықтан солай жасаған.

Балалар осылай ертегі құрастыруды ұнатады, себебі ертегі желісі күтпеген мінездеме мен мен теңеулер арқасында қызықты болады.

ТТШ – теориясының әдістерін айта отырып, морфологиялық талдау әдісіне тоқталмау мүмкін емес. Оның мәні – жаңа бейнені құру кезінде белгілі бір мінездемелердің біріктіру нұсқаларын іріктеу. Бұл мәселені шешуге Л.Е.Белоусовтың құрастырған «Чудесные вещи» ойынның шарты бойынша балалар өз бетінше ерекше ыдыс, ғажайып көлікті, ғажайып аңдарды және т.б. ойлап табады. Бұл баланың сөйлеу өнері мен креативтілікті жақсы дамытумен қатар, психологиялық тұрғадан өзін еркін ұстауға, дұрыс емес пікір айтудан қорықпауға үйретеді, батылдылық пен қиялды қалыптастырады.

ҚИЯЛ ДАМУЫНА ТТШ ТЕОРИЯСЫНЫҢ ЭЛЕМЕНТТЕРІ БАР ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ТАПСЫРМАЛАР ӘСЕР ЕТЕУІ:

-«аяқтап сал» тапсырмалары, әр жерге салынған нүктелерді өзара біріктір отырып, бала қандай да бір бейнені көріп оны аяқтап салады;

-сызықшалармен ойын қиял арқылы кішкене сызықшада құсты,аңды не өзге затты көруге көмектеседі;

-«сиқырлы дақ» ойыны қарапайым дақты ғажайып нәрсеге айналдыруға көмектеседі;

-«көңіл-күйді сал», «әуенді сал», «менің түрлі-түсті түстерім» тапсырмалары балаға өзінің ішкі дүниесін, сезімін қағаз бетінде бейнелеуге көмектеседі.

ҰОІӘ ӨТКІЗУ БАРЫСЫНДА АРТ-ТЕРАПИЯ ЭЛЕМЕНТТЕРІН ҚОЛДАНУ

Балалар ағашқа, гүлдерге, аңдарға құбылады. Солардың атынан өздерінің сезімдерін, әсерленушіліктерін әңгімелейді. Бұл әдіс балаларға қаңдай да бір тірі нысандардың көңіл-күйін жақсырақ сезінуге көмектеседі, сонымен қатар ол сурет салу кезінде бейнелерді бейнелеу сапасына әсер етеді. Ондай суреттерде әдетте балалардың дербес мінез-құлық ерекшеліктерін байқауға болады. Ер бала: «мен күштімін, үлкенмін, меннен барлығы қорқады» деген сөзбен өзін табандары жалпақ, көздері үлкен мысық бейнесінде салған.

БАЛАЛАРДЫН ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫН ДАМЫТУДА ЕРТЕГІНІҢ МӘНІ

, себебі ол өзінің мағынасымен бала жанына өте жақын. Сурет салу кезінде «Күзгі жапырақ туралы», «Бұлттар туралы», «Қара дақ туралы», «Қыс пен көктемнің таласы туралы», «Жаңа Жылдық оқиға» сияқты авторлық ертегілер қолданады. Олар баланың қоршаған орта туралы көз қарастарын кеңейтеді, жағымды көңіл-күй тудырып, ертегінің соңың ойлап табу қызығушылығын арттырады. Суреттер дербестікпен және бейнелеудегі шығармашылық тәсілмен ерекшеленеді. Дәстүрден тыс техникалық қызығушылық арттырады. Балалар бір нысанды өзгеше бейнелеу тәсілін зор қуанышпен қабылдайды.

ӘРБІР ЖАС ЕРЕКШЕЛІК ТОБЫНДА ТҮРЛІ СУРЕТ САЛУ ТЕХНИКАСЫН ҚОЛДАНУ

СӘБИЛЕР ТОБЫНДА БАЛАЛАР ҮШІН:

саусақ суретін қолдануға болады, балалар саусақпен күзгі түрлі-түсті жапырақты салады, әр түс үшін түрлі саусақ қолданады.

ЕРЕСЕК ТОП БАЛАЛАРЫ ҮШІН:

-балауыз қарындаштары мен майысқан қағаз таңбасымен «Күзгі ағашты» салу;

-дақтар техникасын қолдана отырып, «Көңілсіз ағашты» салу;

-поролонмен таңбалау техникасын қолдана отырып, «Алма ағашын» салу;

-монотипия техникасының көмегімен «Суға сәулесі түскен ағашты» салу;

-түрлі-түсті не ақ-қара граттаж техникасында «Сиқырлы орманды» салу

«Гүлдер» тақырыбында сурет салу барысында батырып салудан басқа

-«Себеттегі бәйшешекті» өшіргішті таңбалау арқылы салу;

-«Жауқазынды» үлгімен салу;

-«Күзгі гүл шоқ» суретін шашыратып салу;

-бүктелген матамен «Раушангүлін» салу т.б

ТРИЗ технологиясының барлық әдіс-тәсілдерін қолдану - баланың тілін, шығармашылық ойын, қиялын дамытуға септігін тигізеді. Балалар бұрынғыға қарағанда жақсы қарым-қатынас жасайды, өз ойларын жасқанбай айтады, алған білімдерін күнделікті өмірде қолданады.

ТРИЗ балаға мектепте және болашақ өмірінде қажет болатын, кез-келген жағдайда оң шешім табуға көмектеседі. Егер саған қышқыл лимон түссе, сен қамығып жылама, одан да лимоннан шырын жаса. Сонда әлемде бақытсыз адам саны азайып, бір бақытты адамға көбейетін шығар.

Балалармен әртүрлі мәселелерді шеше отырып, үйлесімді әлемге жақындап келеміз.