МҰНАЙХИМИЯ МАМАНДЫҒЫ КОНТЕКСТІНДЕГІ БАСҚАРУ ПСИХОЛОГИЯСЫНЫҢ РӨЛІ

Қазіргі заманда кез келген салада кәсіби бәсекеге қабілетті маман болу үшін тек техникалық білім жеткіліксіз. Әсіресе мұнайхимия сияқты жоғары жауапкершілікті, қауіпті әрі күрделі өндірістік ортада жұмыс істейтін маман үшін адам психологиясын түсіну, ұжыммен дұрыс қарым-қатынас орнату, конфликтіні басқару, шешім қабылдау және тұлғалық тұрақтылықты сақтау – маңызды кәсіби құзыреттердің бөлінбес бөлігі. Сондықтан да «Басқару психологиясы» пәні менің кәсіби қалыптасуыма үлкен әсер етіп, мамандығыммен үйлесімді түрде маңызын дәлелдеп келеді.

Мен мұнайхимия мамандығын еліміздің энергетикалық қауіпсіздігіне, өндірістік-технологиялық дамуына үлес қосқым келгендіктен таңдадым. Бұл сала – ғылым мен тәжірибенің тоғысқан жері, жаңа технологиялардың, катализаторлық процестердің, мұнай және газ өнімдерінің химиялық түрленуінің орталығы. Мен үшін бұл тек мамандық емес, үлкен жауапкершілік пен үздіксіз дамуды талап ететін жол. Оқу барысында мұнай өнімдерінің қасиеттерін, өндірістік технологияларды, катализ механизмдерін, экологиялық қауіпсіздік нормаларын меңгерумен қатар, адаммен жұмыс істеудің психологиялық қырларын да түсінудің аса маңызды екенін байқадым.

Өмірде маған ең пайдалы болған тақырыптардың бірі – қарым-қатынастың перцептивті факторлары. Адамдарды дұрыс қабылдау, олардың әрекеттерін субъективті бағалаудан аулақ болу, әлеуметтік перцепциядағы қателіктерді азайту – күнделікті қарым-қатынас сапасын жақсартады. Сонымен қатар қорғаныс механизмдерін түсіну өз эмоциямды бақылауға, стресстік жағдайдағы мінез-құлқымды реттеуге көмектеседі. Бұл әсіресе жауапкершілік жоғары, қысым көп салаларда өте маңызды.

Ал мамандығыма тікелей қатысты тақырыптар ішінде басқару стилдері, көшбасшылық психологиясы, ұжымдық мәдениет, конфликтілерді басқару, шешім қабылдау психологиясы ерекше құнды. Мұнайхимия өндірісінде коммуникация дәл, нақты және қауіпсіздік ережелерімен тікелей байланысты болуы тиіс. Сондықтан ұжыммен тиімді байланыс орната білу — аварияның алдын алу, технологиялық процестердің тұрақтылығын қамтамасыз ету және еңбек өнімділігін арттыруға тікелей әсер етеді.

Перцептивті және қорғаныс механизмдері мұнайхимия саласында жұмыс істейтін кез келген маманның кәсіби ойлауында болуы тиіс түсініктердің бірі. Өйткені өндірісте адам эмоциясы, шаршауы немесе стрессі технологиялық процестер сияқты маңызды рөл ойнайды. Бір адамның қабылдаудағы қателігі немесе қорғаныс реакциясының шектен шығуы кейде өндірістік қателікке әкелуі мүмкін. Сондықтан бұл механизмдердің табиғатын түсіну – тек жеке дамуға емес, кәсіби қауіпсіздікке де әсер етеді.

Алған білімімді өмірде де, болашақ жұмысымда да нақты қолданамын деп сенемін. Өмірде – адамдармен түсіністікке келу, жанжалдарды ушықтырмай шешу, эмоцияны басқару үшін. Жұмыста – командамен тиімді өзара әрекет ету, басшылықпен және әріптестермен кәсіби қатынас қалыптастыру, өндірістегі стресске төтеп беру және дұрыс шешім қабылдау үшін. Мұнайхимия саласы қателіктерді кешірмейтін сала болғандықтан, басқару психологиясы бойынша алған білімім мені кәсіби тұрғыдан жауапкершілікті, байсалды, қауіпсіздікке бағытталған маман болуға жетелейді.

Қорытындылай келе, «Басқару психологиясы» пәні маған қарапайым теория болып қалған жоқ. Бұл пән – адамды түсіну өнеріне, ішкі мәдениетке, кәсіби этикаға және ұжыммен жұмыс істеу шеберлігіне жол ашқан маңызды қадам болды. Мұнайхимия саласы – технологиялар саласы ғана емес, ең алдымен адамдар саласы. Сол себепті психологиялық құзыреттілік болашақта менің кәсіби имиджимді қалыптастыратын негізгі факторлардың бірі болады.

Оразов Н.Б.

1курс магистранты

Болтаева А.М.

психология ғылымдарының кандидаты

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті