"Нашақорлық және құмар ойындар" тәрбие сағаты

Бөлім:

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып: 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Тәрбие тақырыбы

"Нашақорлық және құмар ойындар"

Мақсаттары

1.Оқушылардың қазіргі уақыттағы нашқорлық, құмар ойын мәселесі туралы түсінігін қалыптастыру;

2.Оқушыларға нашақорлық пен құмар ойынның бар кемшіліктерін түсінуін дамыту;

3.Салауатты өмір салтын насихаттай алады;
4. Өз болашағына сеніммен қарай алады;

Сабақтың кезені/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушылардың әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Негізгі бөлігі

Балалар, бүгінгі таңда жасыратыны жоқ бізді қоршаған ортамызды жаман әдетті аурулар қаптап кетті. Олар,нашақорлық, СПИД, ішімдікке салыну сияқтыларды айта аламыз. Соның ішінде жастар арасында нашақорлық әдеті өте көп тарап кетті.Бұған біз кімді кінәлаймыз? Бұл сұраққа жауап іздеу де қиын.

Жалпы есірткі заттар адамзатқа өте ертеден белгілі және оны емдік және еліктіргіш құрал ретінде өткен ғасырлардың өзінде-ақ қолданған. 60-жылдары капиталистік елдерде кең тарады. Кейбір Орта Азия, Кавказ елдері негізгі ошаққа айналды.

Нашақорлыққа көбінесе, жасөспірімдер шалдығады, алайда осы кезде ересектер арасында да есірткінің зиянын шегіп жүрген адамдар көбейіп барады.Нашақор қаражатты ұрлықпен табуды көздейді, ал ұрлық жазасыз болмайды.Нашақор ата-анасы ауқатты жасөспірімдерді есірткіні әуестендіруге, соның арқасында өзінің «қамын» ойлауды мақсат етеді.Нашақордың жасөспірімдер тобына қосылуының себебі де сол.Ол алдымен наша шегуді немесе ес ауыстыратын дәрі ішуді ұсынады, еліктегіш жастар дәм тата бастайды.Бара-бара жасөспірімдер нашақорға, есірткінің құлына айналады.Есірткіні түнгі клубтарда би алаңдарында, тіпті мектептерде де сатып алуға болады.

Бұрын жасөспірімдер анаша, марихуана шегіп, әр түрлі желімдер иіскейтін болса,қазір героин,какоин, синтетикалық есірткілерді қолданады.Ал синтетикалық есірткінің ерекшелігі сол, бір дәмін татқаннан кейін есі ауады да тұрады.Бір пайдалансаң жайын жай табады, керемет күйге түсесің деп алдайды.Аз уақытқа болса да ләззат алғанына мәз болам деп, нашақор сатына қосылғанын білмей қалады.

Жаңа экономикалық жол біздің елімізді өмір сүру жағдайының өзгеруіне ғана емес, сонымен қатар жаңа психологиялық тәуелділіктің пайда болуына алып келді. Кейбір ойын автоматтары немесе лотереялар құлазуды басу үшін ойын-сауық орталығы зиянсыз құрал болып көрінеді. Алайда соңғы уақытта адамдар ойынға жаппай тәуелді бола бастады. Ойынға деген құштарлық - бұл ойын деп аталатын психологиялық тәуелділік.

Ойын, сондай-ақ, ойын тәуелділігі, құмар ойындарға, эмоционалдық бұзылуларға және олардың негізінде туындаған депрессивті жағдайға бақыланбайтын психологиялық тәуелділікпен сипатталатын кең таралған ауыр жағдай болып табылады.

Ойынқұмарлыққа салыну себептері:

Бірінші нәрсе бірден - эмоциялар. Қанға түсетін адреналин, психиканы қозғаушы, адамды төзбеушіліктен және белгісіз құдайға сәттілік туралы дұға етеді. Бұл эмоциялардың қол жетімділігі адреналинді алудың барлық белгілі тәсілдерінен асады! Өйткені ойланыңыз: мысалы, экстремалды спортпен айналысу үшін жақсы құрал-жабдыққа ақша қажет, беткейлерге, тау жолдарына, парашют мұнараларына және т. б. баруға уақыт пен мүмкіндік табу керек. Алайда, сұрақ туындайды: неге біреу осындай күшті эмоцияларға қажеттілік сезінеді, ал басқалары-жоқ? Түсіндірмелердің бірі-мұндай адамның факторлар салмағына байланысты қандай да бір тұрақты құндылықтар мен ішкі бағдарлар қалыптаспаған. Мысалы, отбасы баланың киініп, киінуіне ғана қамқорлық жасады,ал жалғыз қолайлы ойын-сауық теледидар болды. Баланың жанының ішкі жағдайына, рухани, интеллектуалдық дамуына дейін ешкімге де іс болған жоқ. Ал ішкі, жеке бос орын - адамның өзіне әрдайым тәуелді емес. Көбінесе ол қоршаған ортаның зияткерлік инерттілігінің әсері. Сонымен, біз қалыпты өмір мен нормалды эмоцияларды сұрыптағанмен, жылдам әрекет ететін, өткір, бір уақытта да адамды жеке босаңсудан арылтуға қабілетті алмастырумен айналысамыз.

Ойын (ойынға тәуелділік), өз дамуында кез келген өзге де бөртпе түрлері сияқты (алкоголь, есірткі және басқа) белгілі бір кезеңдерден өтеді, оларды шартты түрде үшке бөлуге болады.

Бейнебаян

Аурудың халықаралық жіктемесіне сәйкес, ойынның басты және анықтаушы белгісі адамның бір немесе бірнеше құмар ойындарға үнемі қайталанатын қатысуы болып табылады. Әдетте, ауру тез өршиді және жақын арада ойын тәуелділігімен зардап шегетін адам азаю, жеке өмірін бұзу және отбасылық қарым-қатынас сияқты әлеуметтік салдарға тап болады.

Біздің еліміз үшін ойын тәуелділігі - қайғы, негізінен соңғы онжылдықта: қаланың ортасында ғана қол жетімді әр түрлі казинолар, ал тоқсаныншы жылдардың аяғында аренаға жаңадан "барлығы үшін"орындар шықты. Хит-парадты ойын автоматтары басқарды.

https://youtu.be/PVGJHYSJQ60

https://youtu.be/IAjiZhreW8c

Сабақтың ортасы

Бірінші кезеңде ойын тәуелділігінің негізі қалыптасады, ол ойнауды күшейте бастайды. Сонымен қатар, нақты алынған тәуелділік әлі де жоқ, бірақ ойын жиілігі артады, біртіндеп ставкалардың көлемі артады және ойын сеанстары ұзағырақ болады.

Ойыншының ойын тәуелділігінің екінші кезеңінде ойнау ниетін басуға ерік күшпен ғана қиын. "Ойнау – ойнамау"мотиві пайда болады және нағыз күреске айналады. Ойын сеанстары ұзарады, ұлғаяды және ойын жиілігі. Ойынның сипаты шексіз сипатқа ие болады. Мүмкін ұтыстар бірден ойынға түседі. Иә, ойынның мінез-құлқы барлық өсіп келе жатқан құмарлықпен және иллюзиямен анықталады – ол өзінің бақытты жұлдызына сенеді, сәттілік, өз ойын әдістерін жасай бастайды, "фарталық" сандарды өзі үшін анықтайды және жалпы, мистикамен және ырымшылдықпен ойын бүкіл процесін шатастырады.

Патологиялық ойыншының белгілері:

1. Жұтылу, ойынға алаңдаушылық (өткен ойындар туралы есіне алады, келесі ойынға ақша табуды ойлайды);

2. Ойнай отырып, қозуды бастайды;

3. Ойынды бақылау немесе тоқтату кезінде қиындықтар туындайды;

4. Ойынды тоқтату қажет болған жағдайда алаңдаушылық немесе тітіркену сезінеді;

5. Өз мәселелерінен қашып немесе көңіл көтеру үшін ойнайды (кінәсін сезінуден кету, алаңдаушылық, депрессия);

6. Жеңілістен кейін келесі күні ойнауға әрекет етеді;

7. Ойынға қатысудың шынайы дәрежесін жасыру мақсатында отбасы мүшелерін алдайды;

8. Ойын қаржыландыру үшін алдау, ұрлық сияқты заңсыз әрекеттер жасайды;

9. Ойын жақындарыңызды, достарыңызды немесе білім алу қаупін тудырады.

Ойын тәуелділігіне әкелетін негізгі психологиялық себептердің тізімін жасап, талдап көрейік (оқушылар өз көзқарасын айтады, содан кейін нәтижелерді мамандардың пікірімен салыстырамыз)

* бақытсыз өмір;

* өзіне қанағаттанбаушылық;

* балалар немесе жасөспірімдер жағдайында психологиялық бекіту;

* адам мәдениетінің төмендігі;

* кедейлік;

* ақыл-ой кемістігі •

Наркология ҰҒО-мен бірлесіп, біз байқаған пациенттер (83 адам) келесі ерекшеліктер бойынша жіктелді: * жасы бойынша құмар ойындарға тарту-21-30 жас (44,3%), 31-40 (37,7%), 41-50 (14,9%), 51-65 (3.1%) жыл;

* жынысы бойынша-ерлер (89,7%), әйелдер (10,3%);

• білім деңгейі бойынша - жоғары (8,7%), аяқталмаған жоғары (11,1%), арнаулы орта (19,8%), орта (41,7%), аяқталмаған орта (15,1%), бастауыш (3,6%)%);

* отбасылық мәртебесі бойынша - үйленген/тұрмыста (23,4%), ажырасқан (29,3%), некеде тұрған (47,3%, оның ішінде қайталама некелер) •

Ойын тәуелділігінің салдары:

* Жеке тұлғаның деңгейін төмендету.

• Үлкен ақша қарызы.

* Отбасының ыдырауы.

* Достарды жоғалту.

• Әлеуметтік мәртебені жоғалту.

Үшінші кезеңде ойын өте күшті, бұл ойын мотивтердің күресі жоқ. Ол үнемі, күнделікті және ұзақ уақыт бойы ойнауға дайын. Ойын арасындағы үзілістерде ол тура қызады. Бұл кезеңде ақша ойыншыға ойын атрибуты ретінде қабылданады. Ойынның мақсаты: ойын өзі болып, үлкен қарыздар да, ұтылудың жаңа мүмкіндігі де маңызды болмайды. Және ойынмен емдеудің ең қиыны ойын тәуелділігін емдеу үшін дәрі-дәрмектік әдістері жоқ.

Интербелсенді тақта/ компьютер

Сабақтың соңы

Ойын тәуелділігін емдеу жылдам болуы мүмкін емес. Ойыншы мен оның жақындарынан шыдамдылық пен табандылық талап етіледі, ол кешенді және ұзақ емдеумен бірге осы ауыр аурудан құтылуға мүмкіндік береді. Ойын тәуелділігінен толық босату көбінесе адамның психикалық денсаулығын қалпына келтірумен де, оның өмірлік құндылықтары жүйесін қайта бағалаумен, үйреншікті өмір салтын өзгертумен де байланысты.

Ойынмен емдеуді тәжірибелі мамандар ғана жүргізілуі тиіс: психолог және психиатр-психотерапевт. Ойынға тәуелділікпен күресте ойыншының отбасы, оның туыстары мен достары баға жетпес көмек көрсетеді.

Тест: сізде ойын тәуелділігі бар ма?

1. Сіз ойынға жиі қатысып, ойынға жиі ақша табасыз ба?

2. Сіз жиі үлкен сомаға ойнайсыз ба?

3. Сіз казино немесе ойын автоматтары залына келгенге қарағанда ұзақ уақыт ойнайсыз ба?

4. Жеңіске жету үшін ставкалардың мөлшерін немесе жиілігін арттыруға ниет бар ма?

5. Сіз алаңдаушылық сезінесіз, егер ойын үзілген болса, тітіркенгіш келесіз?

6. Сіз ұтып алу үшін "аң аулайсыз": мысалы, ақша қарызға аласыз?

7. Сіз ставкаларды қысқартуға немесе ойыннан мүлдем шығуға бірнеше рет әрекет жасайсыз ба?

8. Сіз дағдарыстық жағдайларда жиі ойнайсыз (мысалы, жұмыста проблема болған кезде)?

9. Ойын үшін сіз үшін маңызы болған кәсіби немесе көңіл көтеру іс-шараларын құрбандыққа шаласыз ба?

10. Сіз өсіп келе жатқан борыштарға немесе басқа сипаттағы (әлеуметтік, кәсіби) мәселелерге қарамастан ойнай аласыз ба?

Егер сіз 10 сұрақтардың ең болмаса 4-не оң жауап берсе, сіз ойын тәуелділігі бар.

Қорытындылау:

Біздің сынып сағатының соңында сіздер бүгінгі сұхбаттың қорытындысын шығарып, ойын мен интернет тәуелділікке өз пікірлеріңізді және көзқарасыңызды білгіміз келеді. Қандай тұжырымдарға келгеніңізді естісек. (Оқушылар осы мәселе бойынша өз пікірлерін айтады,)

Оқушылар пікірлерін айтады