САБАҚ: 5

Мектеп: № 19 жалпы орта білім беретін мектебі

Мерзімі:

Мұғалім: Шакетова Самал Есенгелдыевна

СЫНЫП: 9

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Бөлім

Тарихи шындық пен көркемдік шешім

Сабақтың тақырыбы

Нысанбай жыраудың "Кенесары – Наурызбай" дастанының тарихи құндылығы мен тілдік ерекшелігі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

9.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру;

Сабақтың мақсаттары

• шығармадағы ұрпақтар сабақтастығының көрінісін заманауи тұрғыда салыстырады;

шығарманың жаңашылдығына баға береді;

Ойлау дағдыларының деңгейі

Жинақтау, бағалау

Жоспар

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой қозғау

Ұйымдастыру кезеңі. Оқу мақсатымен, бағалау критерийімен танысады.

Зейінін шоғырландыру:

Егер сен өз заманыңның жырауы болсаң, қандай тақырыпта ой қозғар едің?

Топқа бөлу

Мұғалім сынып оқушыларын «Неге?» әдісі арқылы «Тарихшылар», «Әдебиетшілер», «Ғалымдар» топтарына топтастырады.

Үй тапсырмасын тексеру мақсатында 3 топқа «Таза тақта» әдісі 6 талқылау сұрақтары беріледі.

1.Дастан неге «Кенесары – Наурызбай» деп аталған? («Қырғыздағы қырғын», «Қазақтың соңғы ханы», «Көтерілістің күйреуі» емес ...)

2.Осы дастанды жырлаудағы ақынның басты мақсаты не деп

ойлайсың?

3.Кенесары-Наурызбай жырындағы кейіпкерлер кімдер, олар қандай ерлік істер жасады?

4.

5.

Жаңа тақырыпты болжау мақсатында бейнекөрсетілім ұсынылады

Бейнефильмде 1837-1847 жылдар аралығында болған Кенесары ханның патшаның отарлау саясатына қарсы көтерілісі жөнінде айтылды. Кенесары хан бастаған ұлт-азаттық көтерілісіне бастан-аяқ қатысып, барлық оқиғаларды өзі көрген Нысанбай жыраудың Кенесары мен Наурызбайды жоқтауын тыңдадық. Нысанбай жырау осы тарихи оқиға жөнінде «Кенесары – Наурызбай» дастанын жазған. Бүгін осы дастанның көркемдік ерекшелігін, құндылығын талқылаймыз .

Сынып оқушылары

«Неге?» әдісі арқылы топтасады.

Топтық жұмыс

ҚБ «Нысана»

Оқушы

лар стикер жапсыру арқылы бағалай

«Кенесары көтерілісі қырғыз жерінде» Марат Қаниевтың бейне-

фильмі,

үнтаспада Нысанбай жыраудың Кенесары

мен Наурызбай

ды жоқтауы

https://www.youtube.com/watch?v=Aj7omxQzbMs

Сабақтың ортасы

Топтық жұмыс.

1-топ «Тарихшылар» Тарихқа шегініс: Кенесары хан бастаған ұлт-азаттық көтеріліс

Дастанның тарихи негізі туралы қандай дәлелді пікір айтар едіңіздер?

Кенесары – Наурызбай көтерілісі туралы мәлімет береді.

Көтерілісшілер қырғыз жерінде

… (сол жердегі көтерілістің барысы бойынша түсінік беру)

2-топ «Әдебиетшілер» тобы «Сәйкестендіру» кестесі

«Кенесары-Наурызбай» жыры мен батырлар жырындағы ұрпақтар сабақтастығын салыстырыңыз. Жырдың жаңашылдығын анықтаңыз, бағалаңыз.

3-топ «Ғалымдар» тобы “Шаңырақ”әдісі

1.Тарихи жыр

2.Реалистік жыр

3.Батырлық эпос үлгісінде жазылған

4.Батырларды психологиялық жағынан айқын бейнелеген

Тапсырма: Берілген ойды топта талқылай отырып, себебін анықтаңыздар.

1. Автор – оқиғаны баяндаушы, себебі ...

2. Автор батырлардың ерлігін бұрынғы батырлар жыры дәстүрінде бейнелейді, себебі ...

3. Автор – заман шындығын тебірене жырлаушы, себебі ...

4. Автор – ұлт-азаттық көтерілістің жыршысы, себебі ...

5. Автор – өмір шындығын көркем шындыққа айналдырды, себебі ...

Жырдың көркемдік ерекшелігін талдау

Жаңа тақырып «Wordwoll» әдісі арқылы бекітіледі

Түйін:

«Нысанбайдың бұл поэмасының бір зор қасиеті – эпикалық оқиғаға ақын лирика дәнін тамаша еге білген. Поэмада оқушының жан жүйесін босататын, ойын тербететін лирикалық мотивтер көп. Бұл поэмамен Нысанбай XIX ғасырдағы қазақ ақындарының арасында төрден орын алады.»

Сәбит Мұқанов «Кенесары, Наурызбай туралы» ,1991 жыл

Әдебиет – тарих емес, тарихи күрестің, оқиғалардың сәулесі ғана. Сондықтан тарихи мәліметтерді алып, сонымен тұп-тура шығуын талап етуге болмайды. Кейде дәл келсе, кейде тарихи шындықтан ауытқып жатуы мүмкін. Олай болуы заңды.

Түйінді ой: «Нысанбай жырында оқушының көз алдында ағып отырған қандай қызулы, жанды шындық бар. Барлық сөзінде сол жорықтың қуанышы мен қайғысы кеше ғана көз алдынан өткізген, көзі көргеннің жаңалығы бар. Көп қолмен бірге кешегі тарыққан қайғы, мұң, арманы бар. Өзі – сол оқиғаның адамы.»

Мұхтар Әуезов «Әдебиет тарихы», 1927 жыл.

Топтық жұмыс. Жырды салыстыру.

Дескриптор:

• Кенесары – Наурызбай көтерілісі туралы мәлімет береді.

• Көтерілістің мезгілін анықтайды;

• Мекенін анықтайды;

• Оқиғаны анықтайды.

ҚБ «Нысана»

ҚБ «Нысана»

Кесте

2 минут

Рефлексия

1. Мен алған қосымша ақпарат:

2. Мен үшін қажетсіз, артық дүние:

3. Ой елегінен өткізіп, әлі де қарастыруым керек:

Суреттер