ОҚУШЫЛАРДЫ БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІНДЕГІ ПЕЙЗАЖ ЖАНРЫ АРҚЫЛЫ ЭСТЕТИКАЛЫҚ ТӘРБИЕГЕ БАУЛУ

ƏОЖ 371.322.043.2

Жақсылық Қуаныш Оралбайұлы

ОҚУШЫЛАРДЫ БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІНДЕГІ ПЕЙЗАЖ ЖАНРЫ АРҚЫЛЫ ЭСТЕТИКАЛЫҚ ТӘРБИЕГЕ БАУЛУ

Кілт сөздер: эстетикалық тәрбие, эстетикалық білім беруді дамыту, көркемөнер, шығармашылық, мектеп оқушыларын.

Ключевые слова: эстетическое воспитание, развитие эстетического образования, художественная, творчество, учащихся школы.

Keywords: aesthetic education, development of aesthetic education, art, creativity, school student.

Резюме

Воспитывать эстетическое представление ребенка, воспитывать желание подражать добру, учить любить, уважать Родину

Summary

To educate the aesthetic representation of the child, to cultivate the desire to imitate the good, to teach to love and respect the Motherland

Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық реформалар жастарды болашақ дамуына, сондай-ақ сүйікті азамат ретінде Отанын қалыптастыруда ерекше орын алады.

Дамыған елдердегі жетекші компаниялармен нарықтық экономикаға көшу, тұрақты жұмыспен қамтылу негізінде фермерлік шаруашылық құру және ауыл шаруашылығындағы басқа да жетістіктер мектепте білім беру сапасы мен болашақ жастарды дайындау арқылы шешіледі.

Республиканың егемендігі жағдайында ұлттық өзін-өзі тану, мәдени-рухани дәстүрлерді, тіл мен дінді жаңғырту, эстетикалық тәрбиедегі ғылыми негізделген ұсыныстарды талдау қажеттілігі ғана емес, сонымен бірге айтарлықтай өсті. Мұғалім үшін ұрпақты тәрбиелеу жауапкершілігінен маңызды жауапкершілік жоқ.

Әбу Насыр әл-Фараби былай деді: «Бұл білім беруді үйретпейді. Ғалым А.Байтұрсынов: «Рас, біз әрдайым білім алуға тырысамыз. Негізінде, ең алдымен, біз үйретуіміз керек. Бізге жақсы білімді рух пен білім қажет. Ал, білім - ең үлкен зұлымдық. Ол барлық нәрсені біледі, ал оның мақсаты үшін ол мұның бәрін бақылайды. Білімді білім ... Бұл адамның өзі! Міне адам! Бұл менің ең жақын досым. Ол тәжірибесіз адамға қайта оралмас бұрын тәртіпке басымдық беру керектігін атап өтті [1].

Біз әрбір адамның адамдық мәнін дамытуға ұмтыламыз, сондықтан әрбір бала сезімін, шеберлігін және әдемілігін сезінуді әдемі ету үшін дамиды. Ерлердің сұлулығы мен жеккөрушілік, архитектура және шешендік, қуаныш пен қайғы және тағы басқалар. оның саналы мінез-құлқы мен мінез-құлқына байланысты. Сондықтан әрбір жас ұрпақтың сұлулыққа деген дұрыс көзқарастары мен идеалдары болуы керек.

Эстетикалық тәрбие - адамдағы сұлулық сезімін дамытады. Адам сұлулық заңын қолдана отырып, өз өмірін құруға тырысады. Эстетикалық тәрбие моральдық, ақыл-ой, еңбек және дене тәрбиесімен тығыз байланысты.

Табиғат, әдебиет, театр, музыка, поэзия, кескіндеме және т.б. Өнердің махаббаты адамның толық дамуына әсер етеді. Эстетикалық тәрбие адамгершілік қалыптастыруда маңызды. Салтанатты ләззат жақсы, ұжымдық және адал жұмысқа әкеледі. Оқушылар эстетика бойынша теориялық білімдерін өздерінің білім алуымен білуі керек. «Эстетикалық» термині грекше «эстезис» - сезімталдықтан шыққан. Ол алғаш рет неміс ғалымы Баумгартенді ғылыми атау ретінде енгізді. «Эстетика» атты шығармасы жарық көрді. Содан бері эстетика ғылымға айналды. Эстетика тұжырымдамасы ерте туылды. Оның пайда болуы ежелгі дәуірден бастау алады. Өркениетті өрісте адам қоршаған ортада сұлулық іздейді. Бұл қабілет эстетикалық сезім деп аталады. Ол еңбек процесінде дамып, дамып келеді. Адам өзінің табиғатын, әлеуметтік қарым-қатынасын, табиғатты өзгертеді [2].

Оқу үрдісінде эстетикалық білім беруді дамыту - конкурстар, викториналар, мектеп мерекелері, клубтар, шығармашылық ұжымдар және т.б. оқушылар өздерінің қысқаша білімдерін біліп қана қоймай, эстетика ғылымын толығымен түсінуге кірісе алады. Этетикалық эстетикалық сабақ оқушыларға заңдар мен заңдарды білу, ақпарат өнерінің жалпы принциптері.

Психикалық денсаулықты қорғау заңдарының жұмысын ұйымдастыруды эстетикалық қабылдауды үйрену, оқушылардың жасын, эстетикалық келбетін ескеру керек және алға қарай жүру керек, жағдайдың күрделі сәттеріне сену қиын.

Эстетикалық қабылдаудың маңызды аспектісі - шындыққа еріп жүрген адамға назар аударатын шарлардың бейнесі. Көркемөнер шығармашылығын меңгерген оқушылар үміт пен қорқыныш, қуаныш пен әсер қалдырады. Бұл балалардың сезімін сұлулық заңымен өмір сүруге бағыттайды.Эстетикалық тәрбиенің түрлі құралдары өнер туындыларында көрініс табады. Эстетикалық бағдар құралы әртүрлі: табиғаты, жұмыс, адамның қатынасы, өнер және т.б. Білім беру көздері - қоршаған орта, білім беру және оқыту, өнер, музыка, кескіндеме және т.б.

Мектеп оқушыларын мектепке, көшеге, почта бөлімшесіне, кітапханаға, фармацияға, балабақшаға, шеберханаға, шеберханаға танымал және таныстырған сыртқы әлемге бастауыш мектеп оқушыларын таныстыру маңызды. Экскурсия барысында балалар осы сұрақтарға жауап таба алады. Олар құрылысшы, сатушы, кітапханашы, шаруа, кәсіпкердің жұмысымен танысады [3].

Баланың байқағыштығын, көз алдына елестету қабілетін, сезімдерін дамытуға табиғаттың әсері өте күшті. Бала табиғатты алғашқыда өте сезімталдықпен қабылдайды,оның көз алдында төңіректегі табиғаттың сұлулығы ашылады. Экскурциялар бүкіл жыл бойына жүргізіліп тұрғаны абзал,себебі жыл мезгілдеріне орай болатын табиғаттағы өзгерістерді оқушылар байқап,салыстырып және қорытынды жасауға тәрбиеленеді.

Балалардың эстетикалық сезімі мен ұғымын, көркемдік шығармашылық қабілетін үздіксіз дамыту әрбір ата-ананың, педагогтың борышы. Мысалы, бала бойында байқалған әңгіме құрастыру, өлең шығару, ән айту, сурет салу, жапсыру т.б. талпыныстарын байқап, жетелеп отыру керек.

Тәрбиеші педагог баланың намысына тимей, қиялын ұштап, айналадағы болып жатқан құбылысты барынша түсіне білуге ұмтылдыруы тиіс. Қыдыру, саяхат жасау, серуендеуге шығу жұмыстарын ұйымдастырғанда туған ауыл, аудан, облыс орталығы, республика астанасында ұмытпау керек. Қаладағы жаңа құрылыстар, әдемі көше, бау-бақша, архитектура ескерткіштері, әртүрлі көркем көріністер, көше тәртібі мен тазалығы, жүріс-тұрыс ережелері жас бала сезіміне тез ықпал етеді. Туған өлкенің көрнекті орындарына серуен жасау, онымен жүзбе-жүз танысу баланың эстетикалық ұғымын молайтып, жақсыға еліктеу ынтасын қозғаумен қатар Отанды сүюге, оны құрметтеуге үйретеді[4].

Эстетикалық тәрбиенің келесі бір құралы-ол халықтың қол өнері болып табылады. Зергерлік бұйым - ежелгі әлемде кең таралған сәндік және қосалқы өнердің бір түрі. Алтын, күміс, асыл тастар мен сүйектерді қолданатын зергерлік бұйымдар мен әшекейлер үшін сәндік бұйымдар зергерлік бұйымдар мен қару-жарақтардан, броньерлер мен зергерлік бұйымдардан жасалған. Тас, сүйек, металл, бояу, былғары сияқты материалдарда кеңінен қолданылады. Семей музейіндегі Байбибай батыр батальоны, Түркістан тайфуны, Алматы облысының Есік қаласында орналасқан алтын мәйіті және т.б. Қазақ жерінде зергерлік өнердің дамығаны байқалады.

Зергерлік бұйымдар ерлердің ерлігі, ақындардың поэзиясы және тіршілік нәсіліне арналған жарыс болды, өйткені олар ең жақын, мақтан тұтады, қалыңдықтың мақтанышы, жас жігердің шабыты.

Халықтық педагогикада сұлулық білімін күнделікті өмірді «ұялшақ», «ар», «ар-намыс» ретінде пайдалану арқылы оқыту, жазу, оқыту, бейімдеу, жігерлендіру, жігерлендіру, жігерлендіру, мақұлдау, ересек адамның пародиясын қолдану әдісімен жүзеге асырылды [5].

Әлемді балаға көрсетудің жалғыз жолы - визуалды өнердің өнері. Көркем өнер - өмірдің шындықты, тікелей көріністі немесе мүсінді білдірудің, айналадағы әлемдегі тіршілікке қарап шығудың тәсілі. Оның ішінде кескіндеме (мүсін), мүсін, графика, сәндік (сәндік) және қолөнер бұйымдары және тағы басқалар бар. Әлеуметтік дамудың бастапқы сатыларында адамдар бейнелеу өнерімен де айналысады. Олар тұратын үйдің тастарын және қабырғаларын кесіп тастады. Бұл суреттер сол уақыттың адамдарының негізгі мүдделерін бейнелейді. Бұл Жасыбай мен Ұлытаудағы суреттермен расталады. Бұл өткен ғасырда ата-бабаларымыздың арасында көптеген шеберлер болғаны өте айқын көрсеткіш. Бұған Қарғалы мен Жамбыл облысының стендтерінен табылған зоопарктер мен әшекейлер бейнеленген. Өнер иелері шығармашылығының арқасында жастар өз жерінің сұлулығын, республиканың өткен және бүгінгі күнін, біздің халқымыздың әдеттерін және әдеттерін ашып біле алады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Ұзақбаева С.А. Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі халық дәстүрі. –Алматы: Рауан, 1990. -252 б.

2. Ақбаева Ш.Ә. Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі. – Алматы: Өнер, 2015 ж. -178б.

3. Болатбаев Қ. Көкжиек және кеңістік. –Алматы: Алматы баспа үйі ЖШС, 2015 ж. -192 б.

4. Н. Раупова, Ә. Төлебиев Бейнелеу өнері. Оқулық. - Алматы: Алтамұра, 2014 ж. -234 б.

5. Фёдоров-Давыдов А.Ф. Русский пейзаж XVIII - начала XIX веков. - Москва: СХ, 1986. – 304 с., ил.