Баяндама

Тақырыбы: Оқушыларға патриоттық тәрбие берудің маңызы

Жоспары:

Кіріспе

• «Патриоттық тәрбие» ұғымына анықтама

• Заманауи қоғамдағы патриоттық тәрбиенің маңызы

Негізгі бөлім

1. Оқушылардың азаматтық ұстанымын қалыптастырудағы білім беру мекемелерінің рөлі

2. Мәдени мұраны сақтаудың маңыздылығы және оны өскелең ұрпаққа жеткізу

3. Оқушылардың бойындағы адамгершілік қасиеттер – патриоттық тәрбиенің бастауы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Патриоттық тәрбие – Қазақстан Республикасының білім беру жүйесіндегі басым бағыттардың бірі. Ол адамгершілігі мол тұлғаны қалыптастыруда және өскелең ұрпақтың белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Жаһандану мен құндылықтардың өзгеруінің қазіргі жағдайында патриоттық тәрбиенің рөлі барған сайын маңызды бола түсуде. Бұл өскелең ұрпаққа өз елінің мәдениеті мен дәстүрлерін жақсы түсінуге және құрметтеуге ғана емес, олардың қоғам мен мемлекет алдындағы жауапкершілік сезімін дамытуға көмектеседі.

1. Оқушылардың азаматтық ұстанымын қалыптастырудағы білім беру мекемелерінің рөлі

Қазақстанда азаматтық бірегейлікті қалыптастыру патриоттық тәрбиенің негізгі аспектісі саналады және елдің білім беру жүйесінің маңызды міндеті болып табылады. Қазақстан көпұлтты және көпмәдениетті мемлекет жағдайында оқушылардың өзінің мемлекетке және ұлтқа қатыстылығын сезінуін, ортақ құндылықтарды, нормалар мен дәстүрлерді ұстана білуі, сондай-ақ қоғам мен мемлекет алдындағы жауапкершілік сезімін қамтитын азаматтық бірегейлік мәселелеріне назар аудару аса маңызды.

Қазақстандағы патриоттық тәрбие қоғамдағы бірлік пен келісімді нығайтудың маңызды құралына айналатынын атап өткен жөн. Бұл жас қазақстандықтарға өз елі үшін мақтаныш сезімін дамытуға, оның мәдени әртүрлілігін құрметтеуге және бейбітшілік пен тұрақтылықтың маңыздылығын түсінуге көмектеседі. Бұл әсіресе жүзден астам ұлт өкілдері тұратын көпұлтты Қазақстанда өзекті құндылықтың бірі болып табылады.

Мектептер мен басқа да білім беру мекемелері оқушылардың азаматтық бірегейлігін қалыптастыруда шешуші рөл атқарады. Сол себепті, оқу бағдарламасында Қазақстан тарихы, қазақ тілі мен әдебиеті, қоғамтану сияқты Қазақстанның тарихы мен мәдениетін зерттеуге бағытталған арнайы пәндер қарастырылған. Бұл пәндер білім алушыларға ел тарихындағы маңызды кезеңдерді, оның мәдени мұрасын және Тәуелсіздік жетістіктерін түсінуге көмектеседі.

Сонымен қатар, мектептерде оқушылардың бойында отансүйгіштік пен ұлттық сана сезімін дамытуға бағытталған іс-шаралар белсенді түрде өткізілуі керек. Мұндай іс-шараларға мемлекеттік мерекелерді ерекше құрметпен атап өту, Қазақстан тарихы мен мәдениеті бойынша мектепішілік, аудандық және республикалық олимпиадаларға қатысу, сондай-ақ елдің тарихи орындарына экскурсиялар жасау жатады. Мектептегі тәрбие жұмысы этникалық және мәдени әртүрлілікті құрметтеу қағидаттарына негізделеді, бұл оқушылардың бойында елдің көпұлтты мәдениетін құрметтеуге негізделген ортақ қазақстандық бірегейлікті қалыптастыруға ықпал етеді.

2. Мәдени мұраны сақтаудың маңыздылығы және оны өскелең ұрпаққа жеткізу

Мәдени мұраны сақтаудың және оны Қазақстанда өскелең ұрпаққа жеткізудің маңыздылығы мемлекеттік саясатта басты орын алады. Жаһандану жағдайында, мәдени шекаралар бұлыңғыр болып тұрған кезде, Қазақстан ұлттық бірегейліктің негізгі элементі ретінде өзінің мәдени мұрасын сақтау және танымал ету қажеттілігін түсінеді. Бұл іске асыру елдің мәдени құндылықтарын қорғауға және дамытуға бағытталған стратегиялық бастамалар мен бағдарламаларда көрініс тапты.

Бірінші кезекте, Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің бастамасымен 2017 жылы іске қосылған "Рухани жаңғыру" бағдарламасын атап өткен жөн. Бұл бағдарлама қоғамдық сананы жаңғыртуға бағытталған және мәдени мұраны сақтау және насихаттау жобаларын қамтиды. Осы бағдарлама аясында Қазақстан тарихын зерттеуге, тарихи ескерткіштерді қалпына келтіруге және ұлттық дәстүрлерді жаңғыртуға ерекше көңіл бөлінеді. Атап айтқанда, "Туған жер" жобасы жергілікті жерлердегі мәдени және тарихи объектілерді қолдауға бағытталған, бұл олардың сақталуына және келесі ұрпаққа берілуіне ықпал етеді.

Сонымен қатар, Қазақстан "Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы" бағдарламасын белсенді іске асыруда, оның мақсаты елдің киелі жерлерін анықтау және сақтау болып табылады. Бұл бастама әрбір азаматқа өз халқының тарихы мен мәдениетіне қатысты жерлерді білуге және құрметтеуге бағытталған. Бағдарлама шеңберінде киелі объектілердің тізімін құру, оларды зерделеу және жас ұрпақты қоса алғанда, халық арасында танымал ету бойынша жұмыстар жүргізілуде. Бұл материалдық мұраны сақтап қана қоймай, ұрпақтар арасындағы рухани байланысты сақтауға да ықпал етеді.

3. Оқушылардың бойындағы адамгершілік қасиеттер – патриоттық тәрбиенің бастауы

Оқушылардың адамгершілік қасиеттері патриоттық тәрбиенің негізі болып табылады, ол шынайы азаматтық сана-сезімді қалыптастыруда басты рөл атқарады. Патриоттық тәрбиелеудің бастауы – балаларды өз қоғамы мен еліне белсенді және саналы қызмет ету жолына бағыттайтын эталондар болып табылатын адалдық, әділеттілік, басқаларға құрмет, Отанға деген сүйіспеншілік және өз іс-әрекеттері үшін жауапкершілік сияқты адамгершілік қасиеттер.

Оқушыларға патриоттық тәрбие беру бағытындағы жүргізілетін жұмыстың теориялық мәселелерін сөз еткенде, Бауыржан Момышұлының «Ұшқан ұя» повесін мысал ретінде келтіруге болады. Ерлік – барлық адамға қажетті категория. Олай дейтініміз, Б. Момышұлы «Ерлік – өзінің ең жаман мінез-құлқын жеңе білу» деген тұжырым жасаған. Міне, мұндай асыл қасиеттерді қазақ ата-аналары өз отбасында тәрбиелеп, өз еркімен дамыта аларлық дәрежеге жеткізген. Осы қағиданы басшылыққа ала отыра, ата-аналардың өз уәдесінде тұру, өз кемшіліктерін мойындау да ерлік іске жататынындығын атап өткен жөн. Ата-аналардың отбасындағы сыйластығы әдептіліктері баланың іс-әрекетінен, сөйлеген сөзінен байқалып тұратынын әр кездесуде ата-аналардың есіне салып отырудың еш артықшылығы жоқ. Тіршіліктегі барлық нәрсенің бір-бірімен сабақтас болғаны сияқты, баланың бойындағы, әдетіндегі небір жақсы, жаман қасиеттің негізі – ата-анасы. Ананың, тәрбиешінің, ұстаздың шеберлігіне қарай бала бойындағы ұстамдылық, ұқыптылық, нәзіктік, кішіпейілділік, қасиеттері қалыптасса, әке арқылы еңбекқорлық, батылдық, адамгершілік, азаматтық, табандылық мінезге ие болады. Сондықтан да оқушылардың бойындағы адамгершілік қасиеттердің патриоттық тәрбиенің бастауы екеніне баса назар аударылуы тиіс.

Қорытынды

Қорытындылай келе, білім беру мекемелері оқушылардың азаматтық ұстанымын қалыптастыруда шешуші рөл атқаратынын атап өткен жөн. Мектептер мен жоғары оқу орындарында патриоттық тәрбиенің негізі қаланады, адамгершілік қасиеттер дамиды және елдің мәдени мұрасына құрмет қалыптасады. Білім беру бағдарламалары мен тәрбие бастамалары арқылы жас ұрпақ өз Отанының тарихы мен дәстүрлеріне қосылып, қоғамдағы өз рөлін және оның алдындағы жауапкершілікті сезінеді.

Мәдени мұраны сақтау және оны келер ұрпаққа таза қалпында жеткізу де білім берудің маңызды міндеттері болып табылады, өйткені мәдени құндылықтарды білу және құрметтеу арқылы оқушылар ұлттық мақтаныш пен патриотизм сезімін толықтай түсінеді. Сонымен қатар, ерте жастан басталатын адамгершілік тәрбиесі өз қоғамының дамуына белсенді қатысуға дайын жауапты және саналы азаматтарды қалыптастыру үшін берік негіз қалайды.

Осылайша, осы аспектілердің барлығын біріктіру – азаматтыққа тәрбиелеу, мәдени мұраны сақтау және адамгершілік қасиеттерді нығайту — оқушылардың шынайы азаматтық ұстанымын сәтті түрде қалыптастырудың кепілі болып табылады. Осындай кешенді жұмыстың нәтижесінде Қазақстанның білім беру мекемелері өз Отанын сүюге ғана емес, сонымен қатар оның өркендеуі мен болашақ ұрпақ үшін мәдени байлықты сақтау үшін белсенді жұмыс істеуге қабілетті патриоттарды тәрбиелеуге елеулі үлес қосуда.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

• Назарбаев Н. Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру//Егемен Қазақстан, 12 сәуір 2017.

• Бауыржан Момышұлы: «Ұшқан ұя» - Алматы: «Санат», 2005.- 224 бет

• «Қазақстан – 2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты». Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы//Егемен Қазақстан. 2012.

• Қазақстан ғылымы: талдамалық шолу. Наука Казахстана: аналитический обзор. Астана, 2013. – 192 бет.

• «Сакральды Қазақстан» жобасы - 12 сәуір 2017 жылы