«ПЕДАГОГТЕРДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ САБАҚТАРДА ЖӘНЕ РЕЖИМДІК СӘТТЕРДЕ ҚОЛДАНУЫ»

«ПЕДАГОГТЕРДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ САБАҚТАРДА ЖӘНЕ РЕЖИМДІК СӘТТЕРДЕ ҚОЛДАНУЫ»

М.Г.Мусина

КМҚК«Алпамыс» бөбекжайының

қазақ тілі мұғалімі

Халық алығы былай дейді:"Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте". Біздің еліміздің әрбір азаматы өз ана тілінде сөйлей алады, өз халқының дәстүрлерін сақтай алады. Сондықтан барлық халықтар бейбітшілік пен келісімде өмір сүретін елде адамдардың мемлекеттік тілді үйренуге деген үлкен ықыласы бар. Сондықтан қазір қазақ тілін ерте жастан үйренуге үлкен көңіл бөлінуде. Қазірдің өзінде кішкентай азаматтардың тәрбиесіне қамқорлық қажет. Бала тіл үйренуді неғұрлым ертерек бастаса, тілді үйрену оңайырақ болады. Тілді меңгерудің ең қолайлы кезеңі үш жасқа дейінгі жас болып саналады, бұл жаста сөйлеу дағдыларын практикалық меңгерудің негізі қаланады, қазақ тілін үйренуге қызығушылық қалыптасады .

"Алпамыс" балабақшасында қазақ тілін меңгеру үшін қолайлы жағдайлар жасалған: пәндік-кеңістіктік орта қалыптасқан, дидактикалық материалдарға, көрнекі оқу құралдарына бай,заман талабына сай құралдарымен жабдықталған қазақ тілі кабинеті жұмыс істейді. Әр топта ойын және иллюстрациялық материалдармен жабдықталған этникалық орталықтар бар: ұлттық киімдегі қуыршақтар, тұрмыстық заттар, халықтық қолданбалы өнер туындылары.

Пәндік даму жағдайында балалар алған білімдерін бекітуге және оларды еркін іс-әрекетте қолдануға мүмкіндік алады. Бұл маған барлық жастағы топтардың тәрбиешілеріне көмектеседі. Тәрбиешілер өз жұмысында билингвалды режимді орындайды. Сабақта таңертеңгі шеңберлер, лексикалық сөздік,үндеулер, өлеңдер және т. б. қолданылады

Лексикалық жандымасының сөздігі

Режим сәттерін өткізу кезінде қолданылатын лексикалық сөздік 1. Таңертең – утро

Қайырлы таң! - Доброе утро! Сәлеметсің бе - Здравствуй

Қалың қалай? - Как дела?

Жақсы - Хорошо

2. Әңгіме -Беседа

Өз мекен –жайыңды айт ( көшесі, үй, пәтер нөмірі) - Назови свои адрес

Сенің сүйікті ойыншықтарың бар ма? Қандай? - Какие у тебя любимые игрушки

Сенің досың бар ма? - У тебя есть друг ?

Кіммен ойнағанды жақсы көресің?- С кем ты дружешь?

Сен кіммен келдің балабақшаға? - Ты с кем пришел в детский сад?

Жолда не көрдің? - Что видел по дороге?

Кешке не істедің? - Что делал (а) вечером?

3. Тазалық әдеттерін қалыптастыру – Формирование гигиенических навыков

Әрқашан таза,жинақы жүретін балалардың достары нелер? - У чистых опрятных детей кто друзья

Айна,тарақ,сабын,сүлгі,су - Зеркало,расческа,мыло,полотенце,вода

Дәретханадан кейін қолдарымызды жууға ұмытпаймыз – Не забудьте после туалета мыть руки

Тазалық-денсаулық кепілі - Чистота – залог здоровья

Сабын –мыло

Сабын салғыш – мыльница

Орамал-полотенце

4.Таңғы ас- Завтрак

Миша бүгінгі таңғы асты білгісі келеді-Миша хочет знать , что сегодня на завтрак

Біздің бойымыздың өсуіне ботқаның қандай пайдасы барын қуыршақ Катя бізге айтып берші! – Кукла Катя расскажи, как каша помагла вырасти!

Миша үстелдің әдемі безендірілгеніне қарап, таңдануда- Миша рассматривает столы и восхищается , как красиво они сервированы

Ең ұқыпты үстел- Самый аккуратный стол

Ең таза тәрелке- Самая чистая тарелка

Тамақтану – Прием пищи

Ұқыпты тамақтанамыз- Аккуратно едим

Нанды аламыз- Берем хлеб

Үндемей тамақтанамыз- Едим молча

Ауызымызды жауып шайнаймыз- Жевать с закрытым ртом

Майлықты қолданамыз- Пользоватся салфеткой

Үстел басында дұрыс отырамыз- Правильно сидет за столом

Шанышқыны дұрыс қолданамыз- Правильно обращаемся с вилькой

Тамақты мұқият шайнаймыз- Тщательно пережевываем пищу

Таңертеңгілік асқа шақырамын - Приглашаю на завтрак

Ас дәмді болсын - Приятного аппетита

Рахмет - Спасибо

Ас дәмді ма? - Пища вкусная?

Иә,дәмді - Да,вкусно

6.Ұйымдастырылған оқу-әрекеттеріне дайындық- Подготовка к занятию

Убераем игрушки на свои места- Ойыншықтарды өз орындарына қоямыз.

У каждой игрушки есть свой домик - Әр ойыншықтың өз үйі бар. Поставьте игрушки на свои места - Ойыншықтарды өз үйлеріне қояйық.

Әрбір затқа қамқорлықпен қараймыз - Бережно обращаемся с каждой вещью

Әрбір затты өз орнына қоямыз – Кладем вещи на место

7. Шынығу – закаливание

Оянамыз - Просыпаемся

Тұрамыз - Встаем

Арқамызға жатамыз - Ложимся на спинки

Көздеріңді ашыңдар - Откройте глаза

Көрпелеріңді ашындар - Откиньте одеяло

Қайырлы түн! - Добрый день!

Керілеміз, созыламыз - Потянулись

8.Серуен – прогулка

Серуенге дайындаламыз - Готовимся к прогулке

Киінеміз - Одеваемся

Көмектесіп беріңізші - Помогите, пожалуйста

Ең алдымен шұлықты киеміз, содан соң шалбар,кеудеше,күрте - Сначала наденем колготки, затем брюки, кофту, куртку

Менің жаныма кел - Подойди ко мне

Мен саған құлықшыныңның бауын байлауға көмектесемін - Подойди ко мне, я помогу завязать шапочку

Түймені тағуға көмектесемін - Помогу застегнуть пуговицы

Жолдасыңнан көмек сұра - Попроси помощь у товарища

Әр киімді ұқыпты жина - Каждую одежду складываем аккуратно

Әр киімнің өз орны бар - У каждой вещи свое место

Құлықшынды, күртелерді жоғарғы сөреге қоямыз - Шапочки, кофты кладем на верхнем полки

Екі - екіден тұрамыз - Встали парами

Өз киімдеріңді тексеріңдер - Проверьте свою одежду

Түйме - Пуговицы

Бауларды - Шнурки

Ештеңе ұмытқан жоқсыңдар ма? - Ничего не забыли?

Ойыншықтарды кім аппарады? - Кто понесет игрушки

Екі-екіден барамыз - Идем парами

Қыз, ұл - Девочка, мальчик

Өз еркімен - По желанию

Бүгін ең бірінші тұрады - Сегодня первая пара

Қалмаймыз - Не отстаем

Тездетіңдер - Поторопитесь

Қолдарымыздан ұстаймыз - Держимся за руки

Өзіміздің жерімізге барамыз - Идем на участок

Ауа райын бақылаймыз - Наблюдаем за погодой

Ауа қандай? - Какой воздух?

Ауа таза - Воздух чистый

Ауа райы қандай? - Какая погода?

Ауа райы ашық - Погода ясная

Ауа райы бұлыңғыр - Погода пасмурная

Ойын-бұл балалық шақтың табиғи қызметі. Мектепке дейінгі білім берудің міндеті-философ және мұғалім С. и. Гессеннің пікірінше, бұл сөздің қарапайым мағынасында емес, ойынды ұйымдастыруда. Ойында импровизация, тосынсый, парадокс болуы керек. Ойын автоматизм мен реттелуге қарсы бағытталған. Ойындағы балалар (әсіресе рөлдік ойын) нәтижеге бағытталған емес, олар түсініп ойнайтыны жеткілікті. Олар үшін ойын процесінің өзі маңызды. Сондықтан, топтарда рөлдік ойындар,дидактикалық, қозғалмалы және ұлттық ойындар өткіземін.

Біз ертегілерді қазақ тілінде оқимыз және драматизациялаймыз.

Мысалы, топтарда ертегілер таңдалды, олар балалардың ең сүйікті және оларға ерте жастан таныс, мысалы, "Колобок", "Теремок" және т.б. оқытудың басында, өйткені балалар "Колобок" драматизация ойынына қатысуын жеңілдету үшін аз сөйледі, әңгімешінің рөлі енгізілді.

Драматизация ойыны кіші топтан бастап, Орыс тілді топтарда қазақ тілін үйрену бойынша жұмыстың өзегіне айналды.

Қазақ тілі қаншалықты бай және әдемі! Халық ғасырлар бойы ертегілерді, эпостарды, мақал-мәтелдерді сақтап, ауызша жеткізді. Қазіргі Қазақстанда қазақ тілін үйренуге үлкен көңіл бөлінеді, қазақ тілінің грамматикасын,лексикасын, фонетикасын дамытуға М.Г Арынов,с. Кеңесбаев, к. Қайдари сияқты тіл мамандары зор еңбек етті.

Қазақ тілі әуезді, көп қырлы, философиялық мәнге толы, қандай да бір мағынаны беруде. Қазақ тілін үйрену, оны түсінуге қол жеткізу үшін, бала алғашқы қадам жасаған кезде, балабақшаға келген кезде, оны оқуды жолдың басында бастау керек. Балабақшадан бастап туған өлкеге, қазақ тілінің мәдениетіне деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу қажет, оқу қызметі кезінде билингвалды компонентті қолдана отырып, мектепалды жастағы баланың қазақ тілін үйренуіне берік негіз қалауға болады. Тілді кезең-кезеңімен оқыту өте тиімді: бірінші қадам - фонетиканы оқыту. Өйткені, бұл кез – келген тілді үйренудің негізі болып табылатын фонетика. Қазақтың ерекше дыбыстарының дұрыс айтылуы 3-6 жас аралығында орындалуы керек. Менің жеке тәжірибемнен балалар, егер жаттығу ойын түрінде жүргізілсе, дыбыстарды дұрыс айтуға көбірек бейімделеді.

Оқу іс – әрекетін қорытындылай келе, білім инемен құдық қазғандай,балаға берген білім міндетті түрде өз жемісін береді.