ПИЗА тапсырмалары география пәні

1. Кешенді тапсырма «Қандай ғаламшар?»

1 - тапсырма

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Жер және ғарыш жүйелері

• Құзыреттілік: Қорытынды тұжырым жасау үшін деректерді түсіндіру және ғылыми дәлелдерді қолдану

• Мәнмәтін: ғаламдық

• Танымдық деңгейі: төмен

• Ғылыми білім түрі: мазмұндық білім

• Жауап формасы: бір дұрыс жауабы бар тапсырма

Жүзге жуық жыл бұрын жазылған фантастикалық роман Күн жүйесінің шынымен бар планеталарының бірінде орын алады. Бұл планета Жерге қарағанда Күнге жақын, ал мөлшері бойынша ол біздің планетадан сәл ғана кіші.

Роман Күн жүйесінің қай планетасында орын алған? Бір жауапты таңдаңыз.

А.Марс Б.Шолпан В. Юпитер Г. Меркурий

Бағалау жүйесі

2 – тапсырма

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Жер және ғарыш жүйелері

• Құыреттілік: Құбылыстарға ғылыми тұрғыдан түсінік беру

• Мәнмәтін: ғаламдық

• Танымдық деңгейі: орташа

• Ғылыми білім түрі: мазмұндық білім

• Жауап формасы: толық жауабы бар тапсырма

Романның сюжеті бойынша бұл планетада адамдарға ұқсас тіршілік иелері өмір сүреді және жасыл өсімдіктер өседі. Осы планетаның атмосферасының құрамы туралы нақты мәліметтер диаграммада көрсетілген.

басқа

Азот

көмірқышқылгаз

көмірқышқылгазыыыы96,5%

Планета атмосферасыныңқұрамы

_Азот3,5% басқа0,1%

Мұндай планетада адам тәрізді адамдар мен жасыл өсімдіктер болуы мүмкін бе?

Төменде «Болады» немесе «Болмайды» деп жазыңыз және диаграммадағы деректерді пайдаланып шешіміңізді түсіндіріңіз.

Бағалау жүйесі

3 - тапсырма

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Жер және ғарыш жүйелері

• Құыреттілік: Ғылыми зерттеулердің ерекшеліктерін түсіну

• Мәнмәтін: ғаламдық

• Танымдық деңгейі: жоғары

• Ғылыми білім түрі: рәсімдік білім

• Жауап формасы: бірнеше жауабыбар тапсырма

Бұл планетаны қазіргі кезде автоматты планетааралық станцияларды қолдану арқылы зерттеу жүргізілуде (суретті қараңыз).

Бұл құрылғы планетаның бетіне түскен кезде, оның атмосферасы арқылы өтеді.

Аппаратқа орнатылғанаспаптар планета бетінетүсукезіндекелесісипаттамалардыанықтай ала ма?

Аппаратқа орнатылғанаспаптар өлшей алатын сипаттамаларды төмендегі тізімнен белгілеңіз.

Тізімдегі барлық дұрыс жауаптарды белгілеңіз.

А.Атмосфералық қысым

Б.Қоршаған ортаның температурасы

В.Осы планетаның жасы

Г.Атмосфера құрамы(қандай газдардан тұрады)

Бағалау жүйесі

^{4 - тапсырма}

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Жер және ғарыш жүйелері

• Құыреттілік: Қорытынды тұжырым жасау үшін деректерді түсіндіру және ғылыми дәлелдерді қолдану

• Мәнмәтін: ғаламдық

• Танымдық деңгейі: орташа

• Ғылыми білім түрі: рәсімдік білім

• Жауап формасы: толық жауабы бар тапсырма

^{Алғашқы ғарыш аппараттарының бірі осы ғаламшарға жіберілгенде, планета бетіндегі атмосфералық қысым 10 атмосфераға жетуі мүмкін деп болжанған, бұл Жер бетіндегі атмосфералық қысымнан 10 есе артық. Бірақ құрылғы беріктік шегімен жасалған және тіпті 20 атмосфералық қысымға да төтеп бере алады. Алайда, түсу кезінде ол планетаның бетінен 28км биіктікте жаншылды.}

Ғалымдар бұл планетаның атмосферасы туралы қандай қорытынды жасауы керек еді?

Бағалау жүйесі

2. Кешенді тапсырма «Дүниежүзілік мұхит ластануда»

1 – тапсырма

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Ғаламдық мәселелер

• Құыреттілік: ақпаратты бағалау

• Мәнмәтін: қоғамдық

• Танымдық деңгейі: төмен

• Ғылыми білім түрі: рәсімдік білім

• Жауап формасы: бірнеше дұрыс жауабыбар тапсырма

Дүниежүзілік мұхит ластануда

Дүниежүзілікмұхит 3 миллиард адамның өмір сүруін қамтамасыз етеді. Мұхит ​​климаттың өзгеруінен бастап оның суларының ластануы, жағалаудағы тіршілік ету орталарының бұзылуы және шамадан тыс балық аулау сияқты түрлі қолайсыз факторлардың әсеріне ұшырайды. Өмірі мұхитпен байланысты тірі жаратылыстардың көптеген басқа түрлері құстар, теңіз тасбақалары, маржандар және басқалар қауіпке ұшырайды.БіріккенҰлттарҰйымының баяндамаларының бірінде: «Мұхиттардың жағдайы ешқашан қазіргідей қауіп төндірген емес», - делінген.

https://news.un.org/ru/story/2019/06/1356941

Дүниежүзілік мұхиттағы өзгерістер

Пластмассаны пайдалану қарқыны жаһандық экологиялық апатқа алып келді. Мұхитқа жыл сайын 13 миллион тоннаға жуық пластик шығарылады. Пластмассадан жасалған бұйымдардың көпшілігі ғасырлар бойы ыдырамайды. Ал ыдырауы мүмкін заттар ақыр соңында балықтар және басқа мұхит тұрғындары жейтін ұсақ бөлшектер - микропластикаларге айналады. Бұл көбінесе олардың ауруына және өліміне әкеледі.

Кейбір сарапшылар 2050 жылға қарай мұхиттардағы пластикалық қалдықтардың мөлшері балық ресурстарының көлемімен теңеседі деп санайды. Жер шарындағы ғаламдық жылынудан туындаған мұхиттардағы судың көтерілуі нәтижесінде көптеген елдердің жағалау аймақтары су астында қалады. Климаттың жылынуының тағы бір салдары - мұхиттағы судың орташа температурасының жоғарылауына, яғни Дүниежүзілік мұхиттың кейбір аудандарындағы маржан рифтерінің бұзылуына және өсімдіктер мен жануарлардың кейбір түрлерінің жойылуына алып келеді.

«Дүниежүзілік мұхиттағы өзгерістер?» мәтінінде айтылған мұхитта болатын өзгерістерді қандай тұжырымдар растай алады?

Сұраққа жауап беру үшін бір немесе бірнеше жауап нұсқаларын белгілеңіз.

Бағалау жүйесі.

2 - тапсырма

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Ғаламдық мәселелер

• Құзыреттілік: әрекеттер мен оның салдарларын бағалау

• Мәнмәтін: жеке

• Танымдық деңгейі: орташа

• Ғылыми білім түрі: рәсімдік білім

• Жауап формасы: бірнеше дұрыс жауабыбар тапсырма

Теңіз жағалауындағы қала тұрғындары алтыншы сынып оқушылары Дүниежүзілік мұхиттың негізгі ластаушыларының бірі– пластик, яғни пластик бөтелкелер, сөмкелер, сабалар, ойыншықтардың қаптамалары және т.б.екенін білді.Олар өз қаласы жағажайынан мұхитқа түсетін пластикалық қоқыстардың мөлшерін азайту үшін кейбір шаралар қабылдауға шешім қабылдады.

Төмендегіәрекеттердіңқайсысымектеп оқушыларына жағажайдан мұхитқа түсетін пластикалыққоқыстардыазайтуғакөмектеседі?

Сұраққа жауап беру үшін бір немесе бірнеше нұсқаларды белгілеңіз

Бағалау жүйесі

3 - тапсырма

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Ғаламдық мәселелер

• Құзыреттілік: пікірлерді, перспективаларды анықтау

• Мәнмәтін: жеке

• Танымдық деңгейі: орташа

• Ғылыми білім түрі: рәсімдік білім

• Жауап формасы: сәйкестендіру тапсырмасы

Болат сыныптастарының жағажайда пластмассадан жасалған бұйымдарды пайдалануды азайту бойынша шаралар қабылдау туралы шешімін қолдамады. Ол «Бір сынып оқушыларының әрекеті бүкіл әлемдік мұхиттың ластану мәселесін шеше алмайды», - деді. Балалар Болатты сендіруге тырысты.

Болаттың сыныптастары оны бір сыныпың оқушыларының іс-әрекеттері мұхиттарға түсетін пластикалық қалдықтарды азайтуға ықпал ететіне сендіру үшін төмендегі аргументтерді қолдана ала ма?

Әр тұжырым үшін «Ия» немесе «Жоқ» белгісін қойыңыз.

Бағалау жүйесі

4 - тапсырма

Тапсырма сипаттамасы:

• Ғылыми білім саласы: Ғаламдық мәселелер

• Құзыреттілік: дәлелдерді тұжырымдау

• Мәнмәтін: қоғамдық

• Танымдық деңгейі: жоғары

• Ғылыми білім түрі: рәсімдік білім

• Жауап формасы: ашық жауап

Сізге пакет керек пе? – Жоқ, рахмет!

«Сізге пакет керек пе? – Жоқ, рахмет!» экологиялық акциясы көптеген елдерде көптеген жылдар бойы өткізіледі.

Акцияның мақсаты - дүкендерді өнімді сату кезінде полиэтилен пакеттерін беруден бас тартуға және клиенттерді сауда үшін қайта пайдалануға болатын сөмкелерді пайдалануға шақыру.

Пластикалық пакеттер - бұл ресейлік супермаркеттерде ең көп сатылатын зат. Оларды азық-түлікты дүкеннен әкелу үшін 12 минут қана қолданылады. Содан кейін олар пакеттермен қоқысты шығарады немесе әртүрлі мақсаттар үшін үйде сақтайды, соңынан бәрібір қоқыс үйіндісіне жіберілуі мүмкін. Экологтардың мәліметтері бойынша әлемде жыл сайын 500 миллиард, Ресейде 26,5 миллиард пакет қолданылады.

Пакеттер жағалаудағы аудандардағы негізгі ластаушы заттардың тізіміне кіреді, ал қалаларда олар канализацияға бітеліп, әсерінен су басады.

Алтыншы сынып оқушылары Дүниежүзілік мұхиттың пластикалық қалдықтармен ластануы туралы презентация дайындады.

Айжан интернеттен «Сізге пакет керек пе? – Жоқ, Рахмет!» акциясы мәлімет тапты және оны презентацияға қосуды ұсынды.Айжанның кейбір сыныптастары қарсы болды. Олар бұл акцияның әлемдік мұхиттың пластикалық қоқыстармен ластану мәселесін шешуге көмектеспейдігін алға тартты. Сыныпта пікірталас басталды. Жақтайтын және қарсы дәлелдер болды.

Дүкендерде полиэтилен пакеттерін пайдалануды азайту әлемдік мұхиттағы пластикалық ластану мәселесін шешуге көмектесетінін дәлелдейтін бір негіздеме келтіріңіз.

Негіздеме:

Дүкендерде полиэтилен пакеттерін пайдалануды азайту әлемдік мұхиттағы пластикалық ластану мәселесін шешуге көмектеспейтінін дәлелдейтін бір негіздеме келтіріңіз.

Негіздеме:

Бағалау жүйесі