Қаныш Сәтбаевтың туғанына 125 жыл

Қаныш Имантайұлы Сәтбаев – Қазақстанның ғана емес, бүкіл әлемнің ғылым тарихындағы ұлы тұлға. Ол тек қана геология ғылымының дамуына зор үлес қосып қана қоймай, Қазақстанның табиғи байлықтарын зерттеп, елдің индустриалды-экономикалық дамуына негіз қалаған ғалым болды. Оның өмір жолы – еңбексүйгіштіктің, табандылық пен білімге деген шексіз құштарлықтың жарқын үлгісі.

Қаныш Сәтбаев 1899 жылы 12 сәуірде қазіргі Қарағанды облысында дүниеге келді. Бала кезінен ғылымға деген қызығушылық танытып, білім алуға ұмтылды. Омбыдағы оқуы және кейінгі Томск технологиялық институтындағы инженер-геолог мамандығын игеруі оның ғылымға жолын ашты. Жас ғалымның алғашқы ғылыми еңбектері мен зерттеулері Қазақстанның жер қойнауының байлығын зерттеуге арналды.

Сәтбаевтың ең ірі жетістіктерінің бірі – Жезқазған аймағындағы мыс кен орындарын ашу және олардың көлемі мен маңызын әлемдік деңгейде дәлелдеу болды. Бұл зерттеулердің нәтижесінде Жезқазған мыс өндіру орталығына айналды, ал Сәтбаев Қазақстанның индустриалдық дамуының негізін қалаған тұлғалардың біріне айналды. Ол тек геология ғылымын дамытумен шектелмей, Қазақстанда ғылымды жүйелі түрде дамыту қажеттілігін түсініп, Қазақ КСР Ғылым академиясын құруға белсенді атсалысты. 1946 жылы осы академияның тұңғыш президенті атанды.

Сәтбаевтың өмірі мен қызметі Қазақстанның ғылыми элитасының қалыптасуына үлкен әсер етті. Оның жетекшілігімен көптеген талантты қазақ ғалымдары ғылым жолына түсті, ал Сәтбаевтың өзі отандық ғылымның көшбасшысы ретінде елге қызмет етті. Оның зерттеулерінің арқасында Қазақстан әлемге өзінің бай табиғи ресурстарын танытып, жаңа өндіріс ошақтары ашылды.

Қаныш Сәтбаевтың ғылыми мұрасы оның өмірден өткеннен кейін де өзекті болып қала берді. Оның есімі Қазақстанның ғана емес, әлемдік ғылымда да мәңгі сақталды. Алматы қаласында оның атындағы көшелер, мектептер және Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті бар. Сонымен қатар, ғалымның құрметіне Сәтбаев қаласы аталған. Бұл – ғалымның халқына, еліне және ғылымға жасаған өлшеусіз еңбегінің құрметіне берілген лайықты баға.

Қаныш Сәтбаевтың өмірі мен еңбегі – ғылым мен білімге деген адалдықтың, өз Отанына деген сүйіспеншіліктің үлгісі. Ол бізге еңбектің, ғылымның құндылығын ұғындырды, әрі болашақ ұрпаққа ғылымның асқар шыңдарын бағындыруға жол ашты. Оның 125 жылдық мерейтойы бізге ғалымның мәңгілік мұрасына қайта оралып, оны жаңа қырынан тануға мүмкіндік береді.

Қаныш Сәтбаевтың өмір жолы мен еңбектері әрбір қазақстандық үшін үлгі-өнеге, ал оның ғылыми жетістіктері Қазақстанның болашағы үшін зор мәнге ие.