ББҰА

Қарабұлақ орта мектебі.

Пәні:

Биология

Бөлім:

10.3А Жасушалық цикл

Педагогтің аты-жөні:

Ермуканова Анар

Күні: 20.01.2025 ж

Қатысушылар саны: 11 Қатыспағандар саны: 2

Сынып:

10

Сабақтың тақырыбы:

Қартаю. Қартаю үрдісі туралы теориялар

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

10.2.2.4 - қартаю үдерісін түсіндіру

Сабақтың мақсаты:

-Қартаю туралы теорияларды сипаттау

-Қартаю процессінің басталу факторларын, қартаю түрлерін салыстыру.

-Қартаю үдерісін түсіндіру

Сабақ кезеңі/

уақыты

Педагогтің

іс-әрекеті

Білім алушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Үй тапсырмасын сұрау

9 мин

І.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу. Түгендеу

Оқушылар орындарында тұрып амандасады, сол күйі отырмай тұрып үй тапсырмасына ыстық орындыққа отыра сұрақтарға жауап береді.

Кюзлет сайтындағы карточкалар арқылы үй тапсырмасын ауызша сұрау

Карточкада берілген сұрақтар тізімі.

1.Тұқым қуалайтын қатерлі ісік аурулары (Ретинобластома (торқабықтың қатерлі ісігі) 2.Фанкони анемиясы 3.Пигменттік ксеродерма 4.Нейрофибриматоз)

2 Кемірушілерді маймыл вирусымен зақымдап, оларда қатерлі ісік пайда болғанын зерттеп, анықтаған ғалым? (Р. Делебкко.)

3. ДНҚ молекуласының синтезделуін қамтамасыз ететін фермент (Кері транскриптаза)

4.Кері транскриптаза ферментін ашқан ғалымдар. ( Д.Балтимор, Г.Темин)

5. Канцерогенез дегеніміз? (Қатерлі ісік ауруының пайда болу процесі.)

6. Протоонкогендер-с-опс (Жасушаны қоздырып, обыр жасушасына айналдыратын гендер. Саны 20-ға жуық.)

7. Радиация сәуле, ультракүлгін сәуле, химиялық заттар әсері (сомалық мутация)

8. Қалыпты жасушадағы ген, адам онтогенезінің алғашқы кезеңінде өте маңызды рөл атқарады. Онкогендер с-опс

9. Қатерлі ісік ауруының пайда болу процесі (Концерогенез)

10. Қатерлі ісік тудырушы жасушаның кәдімгі жасушадан айырмашылығы? ( тез өсіп, көбеюі,лимфа, қантамырлар арқылы басқа жасушаларға таралып сол жерде ісік ауруын тудыруы.

11. Қатерлі ісіктің пайда болуының себептері ( сомалық мутация, вирус әсері)

Ыстық орындыққа отыру арқылы сұрақтарға жауап береді.Өткен білімді еске түсіру

Бағалау критериі:

Оқушылар қатерлі ісік аурулары, тудырушы өнімдер, мутация тудыратын факторларды нақты ажыратып айтады.

Дескриптор:

- Генде мутация тудыратын

факторларды атайды;

- Обырдың пайда болуына ықпал

ететін заттарды айтады;

• Обыр ауруын туғызатын жасушаларды,вирустарды сипаттайды;

• Ісік ауруларын тудырушыларды ашқан ғалымдарды атайды.

Тик ток әдісі арқылы қалыптастырушы бағалау жүргізіледі.

2 балл

Интербелсенді тақта

https://quizlet.com/kz/798288399/64-

Жалпы 16

Жаңа сабаққа кіріспе

Адамның 1 минутта қартаю құбылысы Тик ток «Aged эффектісі»

1.Көршісіне: Сенің болашақта ... ? »

Ойымызға не түсті

Қалай ойлайсыздар, бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай?

3. Мұғалім оқушылармен бірге сабақтың тақырыбын анықтайды, сабақ мақсаты анықталады .

А) (Тилда) Мұғалім анықтама береді. Қартаю деген не?, геронтаология ғылымы, 1903 ж И.И. Мечников, Гериатрия терминін американдық дәрігер И.Л.Нишар енгізді. 1914 ж Америкада «Гериатрия: егде адамдардың аурулары және оны емдеу» атты тұңғыш кітабы жарық көрді. Гериатрия — қартайған адамдардың ауруларын зерттейтін медицина саласы, клиникалық геронтология бөлімі қарастырады.

Кестені сөйлету мұғалімнен сұрақ

В) Қартаю себептеріне әсер етуші тағамдар мен әдеттер. (2 мин)

С) Хромосома теломерінің қартаюға негізгі себебі. (1 мин 20 сек)

Қазақстанда Атырау облысы, Мұқыр ауданында Нұржан Өркешбаев 4 жасында құлақ терісі салбырап, 9 жасында қарт адамға айналған «прогерия» немесе «бос терінің синдромы» деген диагноз қойылды. Бұл –адам ағзасын ерте қартаюға алып келетін, сирек кездесетін генетикалық сырқат. Әлемде бұл сырқатпен бірнеше ондаған адам ауырады.

• Aged эффектісіндегі қартайған шақтағы өз бейнесіне қарай отырып досына тілек айтады;

• Эффектідегі бейнеден

жаңа тақырыпты

болжайды;

• жаңа сабақтағы тірек сызбаларға болжамды сипаттама береді

Жаңа сабаққа қатысып отырған оқушыларға 2балл лүпіл

Жаңа сабақта

А)https://virtualdy-didaktica.kz/page60843957.html

В) https://virtualdy-didaktica.kz/page60843957.html

С)

Д) слайд

Сабақтың ортасы

15 мин

( Топтық жұмыс) Тапсырма 1

1 топқа. Қартаю туралы теориялар. Оқулықты пайдаланып кесте толтыру, түсіндіру

2 топ. «Клото гені» оқулықты пайдалану.

90 жылдары американдық ғалымдар адам организмінің « . . . » генін тауып, оны «...». Бұл ген шамамен адамзаттың шамамен ... кездеседі. Адам геномында ... көп болса адамдар ерте қартайып, дүние салады. ... және ... зерттеулер жасушаның тіршілік ұзақтығын өлшеп отыратын механизмдер А.Оловниковтің ... гипотезасына негізделген.

Жеке жұмыс дәптерге

Функционалды сауаттылық тапсырмасы

Шығармашылық тапсырма:

Анаңызға кеңес болмаса әжеңізге: қартаюды баяулататын өмір салтын ұсыну үшін, 6 негізгі ережені және теорияны кірістіре топтастырыңыз.

Кері байланыс: Тест тапсырмасы сұрақ сілтемеге кіре отырып

Бағалау критериі

-оқушылар теорияның негізгі идеясын оқулықтан оқиды;

-Топпен талқылап, тәжірибелерді кестеге орналастырады

-Қартаюдың қазіргі теориясына мән бере отырып, сипаттайды.

- оқулықтан «клото генінің» анықтамасын тауып, сөйлемді толықтырады.

Дискриптор:

- мәтінді түсініп оқиды;

-топтық жұмыстың жүргізілуіне мін беру;

- теорияның негізгі идеясын түсініп кестеге сипаттамасын жазады;

- Қартаюдың қазіргі теориясына мән бере отырып, ажыратып жазады.

Дискриптор

• Оқушылар клото генін оқулық мазмұнынан оқиды;

• Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып, мұқият танысады;

• Теломерлік хромосоманың қызметін есте сақтап, достарына анықтама береді.

Бағалау критериі

• Қартаюды баяулататын негізгі ұстанымдарды атауы;

• Ойын ғылыммен ұштастыра жеткізе білуі.

Оқушылардың болжамды жауаптары: 1. Күнделікті тағам рационында сүт өнімдерін көбірек қосу әсіресе қарт адамдарды;

2. күйзелістің алдын алу, болдырмау

3. Таза ауада көбіреке серуендеу;

4. Дене жаттығуларын жасау;

5. бет күтіміне арналған касметикалар пайдалану;

6. Артық салмақтан арылу

Дискриптор

• Blooket – те тест сұрақтарына нақты жауап беру

Жаңа сабақты бекіту тапсырмаларына белсенді, тауып талдап, айтуға қатысып отырған оқушыларды 2 балл беру.

1 мин 6 ереже жазған оқушылар. 2 балл

лүпіл 2 балл

10 класс 2 бөлім,

Е.А. Очкур.

оқулық,

кеспе қағаздар.

Дәптер

Blooket.соm

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

Рефлексия

5 мин.

Геронтологияның қазіргі кездегі негізгі міндеттеріне адамды кәрілікке дайындау, егде жастағы адамдар мен қарттардың белсенді әрі толық өмір сүруі амалдарын зерттеу, т.б. жатады.

сабақтан алған әсерің

өзіңе болмаса досыңа керек мәлімет

ізденуімді талап етеді

Джэ

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсатына жеткізетін тапсырмалар орындауына қарай, өз түсінгенін, пікірін, өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

Бағалау парағы тақтада,

білім класс