Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық

Алматы облысы Талғар ауданы

Бірлік ауылы Бауыржан Момышұлы атындағы

№35 мектеп-гимназиясы

Рсалдиева Гүләйна Әділханқызы

Бастауыш сынып мұғалімі

Авторлық бағдарлама

Қазақ ертегілері «Батырлық пен адалдық»

1-4 сынып

Алматы 2024ж

Қазақ ертегілері.

Батырлық пен адалдық

авторлық бағдарлама

Алматы, 2024

ӘОЖ

КБЖ

Пікір жазған:

Сайдахметова Л.Т. – Қазақ Ұлттық Қыздар педагогикалық

университетінің доценті, педагогика ғылымдарының кандидаты

Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық: авторлық бағдарлама /Құраст.: Рсалдиева Гүләйна Әділханқызы. – Алматы: «Тайлан», 2024.

ISBN

Бағдарлама оқушылардың әдебиеттік оқу пәнінен алған білімдерін жетілдіруге арналған. Бағдарламаның мазмұны мен құрылымдық ресімделуі талапқа сай әзірленген.

ӘОЖ

КБЖ

Бағдарлама «Көкжиек» республикaлық ғылыми-әдістемелік ортaлығының ғылыми-әдістемелік кеңесінің шешімімен бaсуғa ұсынылды

№11 хaттaмa қараша 2024 жыл.

© Рсалдиева Гүләйна Әділханқызы., 2024

Алматы облысы Талғар ауданы Бірлік ауылы

Б.Момышұлы атындағы №35 мектеп-гимназиясының

бастауыш сынып мұғалімі Рсалдиева Гүләйна

Әділханқызының «Қазақ ертегілері. Батырлық пен

адалдық» атты авторлық бағдарламасына

ПІКІР

1. Бағдарлама тақырыбының өзектілігі. Бағдарлама тақырыбы қазіргі таңда ерекше өзекті. Қазақ ертегілері арқылы балалардың бойына батырлық, адалдық, әділдік секілді ұлттық құндылықтарды сіңіру – заман талабына сай жас ұрпақты тәрбиелеудің басты міндеттерінің бірі. Глобализация және ақпараттық кеңістіктің қарқынды даму дәуірінде ұлттық мәдениетке негізделген білім беру оқушылардың рухани-адамгершілік қасиеттерін нығайтуға септігін тигізеді. Осыған байланысты бұл бағдарлама оқушылардың тәрбиелік және танымдық әлеуетін арттыруға бағытталған маңызды құрал болып табылады.

2. Жұмыстың ғылыми-әдістемелік деңгейі. Бағдарлама ғылыми-әдістемелік тұрғыдан жүйелі құрылымдалған. Ертегілерді оқыту әдістері, сабақ формалары, бағалау жүйесі мен қолданылатын практикалық тапсырмалар балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді. Әдістемелік бөлімде көрсетілген дәстүрлі және инновациялық әдіс-тәсілдер оқушылардың қызығушылығын арттыруға, олардың әдебиетке деген ынтасын қалыптастыруға бағытталған.

3. Жұмыстың жаңашылдық дәрежесі. Бағдарлама жаңашылдығы оның ұлттық мазмұн мен заманауи оқыту әдістерін үйлестіруінде. Аймақтық және республикалық деңгейде осы бағытта бағдарламалар бар болғанымен, «Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық» бағдарламасының өзіндік ерекшелігі – оқушыларды батырлық пен адалдық қасиеттеріне басымдық бере отырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған әдістерінің кешенділігі. Мұндай мазмұндағы бағдарламалар аудан мен қала деңгейінде сирек кездеседі, бұл оның білім беру жүйесінде ерекше орнын анықтайды.

4. Жұмыстың ғылымилығы. Бағдарлама қазақ халқының мәдени мұрасын зерттеуге негізделген. Оның ғылыми базасы қазақ ертегілерінің тәрбиелік құндылығын, олардың психологиялық-педагогикалық әсерін зерттеуге сүйенеді. Әдебиеттану, фольклортану салаларындағы ғылыми еңбектерге негізделе отырып, балалардың танымдық және рухани әлеуетін дамытуға бағытталған.

5. Ішкі бірлікті бағалау және әдіснамалық негізін сипаттау. Бағдарламаның құрылымы логикалық бірізділікпен ұйымдастырылған. Мақсаты, міндеттері, әдіс-тәсілдері, сабақ формалары мен бағалау жүйесі өзара үйлесімді және біртұтас әдіснамалық негізге құрылған. Оқу процесі жүйелілік принциптеріне сәйкес жүргізіліп, күтілетін нәтижелер бағдарламаның мақсат-міндеттерімен тығыз байланысты.

6. Нәтижелердің негізділік және анықтық дәрежесі. Бағдарламада әрбір нәтиже нақты және негізделген. Балалардың батырлық, адалдық, әділдік сияқты қасиеттерді игеруі, шығармашылық қабілеттерінің дамуы және әдебиетке деген қызығушылығы оқыту әдістемесінің тиімділігін көрсетеді. Әрбір нәтиже бағдарламаның әдіснамалық негіздерімен логикалық түрде байланысқан.

7. Жұмыстың практикалық маңыздылығы. Бағдарламаның практикалық маңызы өте жоғары. Оны бастауыш сыныптарда қазақ тілі мен әдебиеті, әдебиеттік оқу пәндерінде қолдануға болады. Сонымен қатар, тәрбие сабақтарында және сыныптан тыс жұмыстарда тиімді пайдаланылады. Бағдарлама оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып, ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын оятады.

8. Жұмыстың аралық және қорытынды нәтижелерін ұсынудың нысандары мен тәсілдері:

Бағдарламаны жүзеге асыру барысында аралық және қорытынды нәтижелер төмендегідей ұсыны лады:

- Ертегі мазмұны бойынша шығармашылық жұмыстар (әңгіме жазу, сурет салу, сахналық қойылымдар);

- Кейіпкерлердің мінез-құлқын талдау арқылы эссе немесе хат жазу;

- Оқушылардың білім деңгейін бағалау үшін тесттер, викториналар ұйымдастыру;

- Ертегілер бойынша көркем шығармалар конкурстарын өткізу.

9. Жұмысты пайдалану бойынша қорытындылар мен ұсыныстар:

Бағдарламаны аудандық және қалалық деңгейде апробациялау ұсынылады. Мұғалімдер қауымдастығында тәжірибе алмасу мақсатында әдістемелік семинарлар мен вебинарлар ұйымдастыру пайдалы. Бағдарлама негізінде қосымша оқулықтар немесе практикалық құралдар әзірлеу ұсынылады.

10. Жұмысты пайдалану бойынша ұсыныстар:

- Бағдарламаны білім беру ұйымдарының күнтізбелік жоспарларына енгізу;

- Жұмысты мектептер мен оқу орталықтарында кеңінен тарату;

Бағдарлама мазмұны ұлттық құндылықтарды насихаттауға, оқушылардың рухани-адамгершілік қасиеттерін дамытуға, олардың әдебиетке қызығушылығын арттыруға бағытталған. Бағдарлама әдістемелік тұрғыдан негізделген және білім беру жүйесінде кеңінен қолдануға лайық.

Қазақ Ұлттық Қыздар педагогикалық

университетінің доценті, педагогика

ғылымдарының кандидаты Сайдахметова Л.Т.

ТҮСІНІК ХАТ

Бағдарлама тақырыбының өзектілігі. Қазақ ертегілері – халықтың сан ғасырлық даналығы мен ұлттық рухани құндылықтарын сақтап, ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп келе жатқан асыл мұра. Олар адамгершілік, батырлық, адалдық, отансүйгіштік секілді қасиеттерді дәріптеп, жас ұрпақты тәрбиелеуде маңызды құрал болып табылады. Әсіресе, бастауыш сынып оқушыларының тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру кезеңінде қазақ ертегілерінің рөлі ерекше.

4-сынып оқушыларына арналған «Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық» тақырыбы бүгінгі күнде өте өзекті. Себебі қазіргі заманда балалардың бойында ұлттық құндылықтарға деген қызығушылықты арттырып, адалдық пен батырлыққа баулу – қоғамның басты міндеттерінің бірі. Ғаламдану мен цифрлық ақпараттың кеңінен таралуы балалардың ұлттық дәстүр мен мәдениеттен алыстауына ықпал етуі мүмкін. Осы тұрғыда қазақ ертегілері ұлттық рухты сақтап қалуға және балалардың ой-өрісін, адамгершілік қасиеттерін дамытуға ықпал етеді.

Бұл бағдарлама балалардың әдебиетке деген қызығушылығын арттырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға, сондай-ақ олардың сыни ойлау дағдыларын жетілдіруге бағытталған. Сонымен қатар ертегілерді оқу арқылы оқушылар батырлық пен адалдық секілді құндылықтарды ұғынып, оларды күнделікті өмірде қолдануды үйренеді. Бұл қасиеттер бала бойында жауапкершілік, тәртіп, ерік-жігерді нығайтып, оларды келешекте мықты тұлға ретінде қалыптастыруға септігін тигізеді.

Бағдарламаның өзектілігі – ұлттық тәрбиенің негізінде балаларды моральдық тұрғыдан жетілдіру, ұлттық мәдениетке қызығушылықтарын арттыру, қазақ халқының салт-дәстүрлері мен құндылықтарын бойларына сіңіру болып табылады. Бұдан бөлек, бұл бағдарлама оқушылардың мәтінмен жұмыс жасау, мазмұнды түсіну, талдау, қорытынды шығару және өз ойын еркін жеткізу қабілеттерін дамытуға да зор мүмкіндік береді.

Осылайша, «Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық» тақырыбы қазіргі заманның білім беру үрдісінде маңызды орын алып, тәрбиелік мәні жоғары және оқушылардың жан-жақты дамуына ықпал ететін өзекті бағыттардың бірі болып табылады.

«Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық» тақырыбын оқытудың қажеттілігі.

Бастауыш сыныптарда балалардың дүниетанымы мен тұлғалық қасиеттері қалыптасу кезеңінде ұлттық мәдениет пен құндылықтарға негізделген білім беру – олардың жан-жақты дамуы үшін аса маңызды. Осы тұрғыдан алғанда, «Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық» тақырыбын оқыту бірнеше себептерге байланысты қажеттілікті туындатады:

1. Ұлттық құндылықтарды насихаттау

Қазақ ертегілері арқылы балалар ұлттық мәдениетпен, ата-баба дәстүрімен, тарихы мен дүниетанымымен танысады. Ертегілерде кездесетін батырлық, адалдық, достық, әділдік сияқты құндылықтар оқушылардың мінез-құлқы мен адами қасиеттерін қалыптастыруға ықпал етеді. Бұл ұлттық болмысымызды сақтап, оны кейінгі ұрпаққа жеткізудің тиімді жолы.

2. Рухани-адамгершілік тәрбиесі

Ертегілерде кездесетін батырлық пен адалдық секілді қасиеттер жас ұрпақты адамгершілікке, жақсылыққа, әділеттілікке тәрбиелейді. Бұл қасиеттер қоғамдағы тәрбиенің басты негізі болып табылады. Балалар ертегі кейіпкерлерінің іс-әрекеттерін үлгі тұтып, оларды күнделікті өмірде қолдануға тырысады.

3. Шығармашылық пен қиялды дамыту

Ертегілер оқушылардың қиялдау, ойдан сюжет құру, оқиғаны суреттеу қабілеттерін дамытады. Бұл олардың шығармашылық ойлауын қалыптастырып, болашақта кез-келген күрделі мәселелерді шешу қабілеттерін арттыруға көмектеседі.

4. Әдебиетке деген қызығушылықты арттыру

Бастауыш сынып оқушыларына ертегілерді оқыту әдебиетке деген сүйіспеншілік пен қызығушылықты қалыптастырады. Оқушылар оқиғаларды қызығушылықпен талдап, кейіпкерлердің жақсы қасиеттерін бойларына сіңіре отырып, әдеби шығармаларды оқу мен түсінуге бейімделеді.

5. Тіл байлығын дамыту

Ертегілер оқушылардың сөздік қорын молайтып, тілді еркін қолдану дағдыларын дамытады. Ертегі мәтіндері арқылы олар жаңа сөздер мен сөз тіркестерін үйреніп, өз ойларын көркем әрі дәл жеткізуге машықтанады.

6. Критикалық және сыни ойлау қабілеттерін қалыптастыру

Ертегі кейіпкерлерінің іс-әрекеттеріне баға беру, оқиға желісін талдау, олардың салдары туралы ойлану балалардың сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін жетілдіреді. Бұл дағды олардың өмірдегі түрлі жағдайларды дұрыс бағалап, шешім қабылдауына негіз болады.

7. Батырлық пен адалдықтың өмірдегі маңызын түсіндіру

Қазіргі қоғамда балаларды өз еліне, отбасына адалдыққа және қиындықтарға төтеп бере алатын батырлық қасиеттерге баулу маңызды. Ертегілерді оқыту барысында оқушылар осы қасиеттердің құндылығын түсініп, оларды өз өмірінде қолдануға тырысады.

8. Оқушыларды патриотизмге тәрбиелеу

Батырлар туралы ертегілерді оқыту арқылы балаларға өз елін, жерін сүю, оның тарихын құрметтеу сезімдері беріледі. Бұл ұлттық сана мен отаншылдық сезімін тәрбиелеудің негізгі тәсілдерінің бірі.

«Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық» тақырыбын оқыту – балаларды ұлттық құндылықтармен тәрбиелеудің, олардың ой-өрісін кеңейтудің, шығармашылық қабілеттерін дамытудың және болашақта өмірге қажетті адамгершілік қасиеттерді қалыптастырудың тиімді құралы. Осылайша, бұл тақырып қазіргі білім беру жүйесінде маңызды және қажетті бағыт болып табылады.

Бағдарламаның мақсаты – оқушыларды қазақ ертегілері арқылы батырлық пен адалдық сияқты ұлттық және адами құндылықтарға баулу, олардың әдебиетке деген қызығушылығын арттыру, шығармашылық және тілдік дағдыларын дамыту, сондай-ақ ұлттық мәдениетке деген сүйіспеншілікті қалыптастыру.

Бағдарламаның міндеттері

1. Рухани-адамгершілік тәрбие беру

Оқушыларды қазақ ертегілері арқылы батырлық пен адалдық, әділдік пен қайырымдылық сияқты құндылықтарға баулу.

2. Әдебиетке деген қызығушылықты арттыру

Ертегілерді оқып, мазмұнын талдау арқылы оқушылардың әдеби шығармаларға қызығушылығын дамыту.

3. Ұлттық мәдениетті таныту

Қазақ халқының мәдениеті мен дәстүрлерін ертегілер арқылы таныстыру және ұлттық құндылықтарға құрмет сезімін қалыптастыру.

4. Шығармашылық қабілеттерді дамыту

Оқушылардың қиялдау, сюжеттік оқиғаларды құру және ертегі мазмұны бойынша шығармашылық тапсырмаларды орындау қабілеттерін жетілдіру.

5. Тілдік дағдыларды жетілдіру

Оқушылардың сөздік қорын байыту, қазақ тілінің көркемдік құралдарын қолдануға машықтандыру және өз ойын нақты әрі еркін жеткізуге баулу.

6. Сыни ойлау дағдыларын дамыту

Ертегі кейіпкерлерінің іс-әрекеттеріне баға беру, олардың салдарын талдау арқылы оқушылардың сыни ойлау дағдыларын қалыптастыру.

7. Патриоттық тәрбие беру

Батырлық ертегілер арқылы оқушылардың Отанға деген сүйіспеншілігін, елін қорғауға дайын болу қасиеттерін тәрбиелеу.

8. Танымдық қабілеттерін арттыру

Ертегілердің мазмұнын түсіну, оларды талдау, негізгі ойды анықтау және қорытынды жасау дағдыларын дамыту.

Бұл міндеттер бағдарламаның негізгі мақсатына қол жеткізуге бағытталған.

Бағдарлама бойынша күтілетін нәтижелер

1. Рухани-адамгершілік қасиеттердің қалыптасуы

Оқушылар батырлық, адалдық, әділдік, қайырымдылық сияқты құндылықтарды түсініп, оларды күнделікті өмірде қолдануды үйренеді.

2. Ұлттық мәдениетке қызығушылықтың артуы

Қазақ ертегілері арқылы оқушылар ұлттық мәдениетке, салт-дәстүрлерге деген қызығушылық танытып, оларды құрметтеуге дағдыланады.

3. Әдебиетке деген сүйіспеншіліктің қалыптасуы

Балалар әдеби шығармаларды оқуға, мазмұнын түсініп, оны талдауға қызығушылық білдіреді.

4. Шығармашылық және қиялдау қабілеттерінің дамуы

Оқушылар ертегілерге сүйене отырып, өз ойларын шығармашылық тұрғыда жеткізуді, жаңа оқиғаларды ойлап табуды үйренеді.

5. Тілдік дағдылардың жетілдірілуі

Оқушылардың сөздік қоры кеңейіп, мәтінді талдау, өз ойын көркем әрі жүйелі түрде жеткізу қабілеттері дамиды.

6. Сыни ойлау қабілеттерінің қалыптасуы

Ертегілер мазмұнын сыни тұрғыдан талдап, кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне баға беру дағдылары қалыптасады.

7. Патриоттық сезімнің нығаюы

Ертегілердегі батырлар мен кейіпкерлердің үлгісінде оқушыларда өз Отанына, еліне деген сүйіспеншілік пен құрмет сезімі артады.

8. Танымдық қабілеттердің дамуы

Оқушылар оқиғалардың мазмұнын түсініп, негізгі ойды анықтап, қорытынды жасай алатын болады.

9. Өзіндік пікір білдіру дағдыларының жетілуі

Балалар өз көзқарастарын еркін білдіріп, ертегі кейіпкерлері мен оқиғалары туралы пікірталасқа қатыса алады.

10. Эстетикалық талғамның қалыптасуы

Оқушылар әдеби шығармалар арқылы қазақ тілінің байлығы мен көркемдігін бағалай алуды үйренеді.

Бағдарлама Бенджамин Блумның «Оқу мақсаттарының таксономиясы» теориясына негізделген. Бұл теорияны қолдану арқылы оқушылардың таным деңгейін арттыру және оқу қызметін тиімді ұйымдастыру көзделеді. Бағдарламада танымның барлық алты деңгейі қарастырылған: білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау.

1. Білу деңгейі

Мақсаты:

• Қазақ ертегілерінің мазмұны, кейіпкерлері, негізгі идеясы туралы ақпаратты есте сақтау және қайта жаңғырту.

Міндеттері:

• Ертегілердің түрлерін білу (қиял-ғажайып, шыншыл, жануарлар туралы).

• Ертегілердің тәрбиелік мәнін есте сақтау.

• Батырлық пен адалдық тақырыбына қатысты мақал-мәтелдерді жаттау.

Оқу қызметі:

• Ертегіні мәнерлеп оқу, негізгі оқиғаларын мазмұндау.

• Негізгі кейіпкерлерді атау.

Нәтиже:
Оқушылар ертегінің мазмұнын, негізгі оқиғаларын, кейіпкерлерін жатқа біледі.

2. Түсіну деңгейі

Мақсаты:

• Ертегінің негізгі идеясы мен кейіпкерлерінің іс-әрекеттерін түсіну.

Міндеттері:

• Ертегі мазмұнынан негізгі ойды ажырата білу.

• Кейіпкерлердің әрекеттерінің мағынасын түсіндіру.

Оқу қызметі:

• Ертегі мазмұнын талқылау.

• Кейіпкерлердің жақсы және жағымсыз қасиеттерін сипаттау.

Нәтиже:
Оқушылар ертегінің негізгі идеясын түсінеді, кейіпкерлердің әрекеттерін сипаттай алады.

3. Қолдану деңгейі

Мақсаты:

• Алған білімдерін практикалық жағдайларда қолдану.

Міндеттері:

• Ертегіден алынған тәрбиелік идеяларды өмірлік жағдайларда қолдану.

• Ертегінің мазмұнына сәйкес шығармашылық тапсырмаларды орындау.

Оқу қызметі:

• Ертегінің мазмұны бойынша сурет салу, сахналық қойылым қою.

• Ертегінің жалғасын ойлап табу.

Нәтиже:
Оқушылар ертегі идеяларын шығармашылық және практикалық тапсырмалар арқылы қолданады.

4. Талдау деңгейі

Мақсаты:

• Ертегі мазмұнын бөліктерге бөліп, әрқайсысының маңыздылығын түсіндіру.

Міндеттері:

• Кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне талдау жасау.

• Ертегіде жақсылық пен жамандықтың күресін анықтау.

Оқу қызметі:

• Кейіпкерлердің іс-әрекеттерін салыстыру.

• Ертегідегі оқиғалардың себеп-салдарын анықтау.

Нәтиже:
Оқушылар ертегінің құрылымын түсініп, кейіпкерлердің әрекеттерін талдайды.

5. Жинақтау деңгейі

Мақсаты:

• Ертегідегі идеялар мен оқиғаларды біріктіріп, жаңа мазмұн жасау.

Міндеттері:

• Ертегінің сюжетін өзгертіп, жаңа оқиға құрастыру.

• Жаңа кейіпкерлер енгізу арқылы ертегіні байыту.

Оқу қызметі:

• Шығармашылық жұмыс: ертегінің жалғасын жазу, кейіпкерлерді сипаттау.

• Ертегі мазмұнына сәйкес эссе жазу.

Нәтиже:
Оқушылар жаңа мазмұн құрастырып, ертегідегі ойларды өз идеяларымен байытады.

6. Бағалау деңгейі

Мақсаты:

• Ертегі мазмұнын, кейіпкерлердің әрекеттерін бағалау және өз көзқарасын білдіру.

Міндеттері:

• Ертегінің тәрбиелік мәнін бағалау.

• Кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне жеке пікір білдіру.

Оқу қызметі:

• Кейіпкерлерге хат жазу.

• «Ертегіден үйренгенім» тақырыбында рефлексия жазу.

Нәтиже:
Оқушылар ертегідегі ойларға сыни көзқарас танытады, өз пікірін еркін жеткізеді.

Бағдарлама Бенджамин Блумның таксономиясын қолдана отырып, оқушыларды танымның барлық алты деңгейінде дамытады. Жаңа стандартқа сай бұл әдіс оқушылардың тек «білу» және «түсіну» деңгейімен шектелмей, олардың жоғары деңгейлі ойлау дағдыларын – талдау, жинақтау және бағалауды меңгеруіне мүмкіндік береді. Бағдарлама нәтижесінде оқушылар ертегілерді түсініп қана қоймай, оларды өмірде қолдануды, сын тұрғысынан бағалауды және шығармашылықпен жұмыс істеуді үйренеді.

Сабақ формалары

1. Дәстүрлі сабақтар

Оқушылармен ертегілерді оқу, талдау және мазмұндау арқылы білім беру.

2. Интерактивті сабақтар

Ойындар, топтық және жұптық жұмыстар арқылы оқушыларды белсенді түрде қатыстыру.

3. Шығармашылық сабақтар

Ертегілерге негізделген сурет салу, шағын әңгіме жазу, рөлдік ойындар өткізу.

4. Тәжірибелік сабақтар

Ертегілердің мазмұны бойынша кейіпкерлерге мінездеме беру немесе сюжетті сахналау.

5. Жобалық сабақтар

Оқушылардың ертегі кейіпкерлерінің батырлығы мен адалдығы тақырыбында жеке немесе топтық жобалар жасау.

6. Саяхат сабақтары

Ертегілер әлеміне виртуалды саяхат ұйымдастырып, мультимедиалық құралдарды пайдалану.

7. Пікірталас сабақтары

Оқушыларды ертегілердегі кейіпкерлердің әрекеттеріне талдау жасауға және өз пікірлерін қорғауға үйрету.

Қолданылатын әдіс-тәсілдер

1. Оқылым әдістері

Ертегіні дауыстап оқу;

Кейіпкерлердің диалогтарын мәнерлеп оқу;

Мазмұнды бөліктерге бөліп оқу.

2. Талқылау әдістері

Кейіпкерлердің іс-әрекетін талдау;

«Сұрақ-жауап» әдісі арқылы оқиғаның негізгі идеясын анықтау;

«Бес жолды өлең» әдісі арқылы ертегідегі негізгі ойды сипаттау.

3. Ойын әдістері

«Сиқырлы сандық» ойыны: кейіпкерлерді табу немесе сипаттау;

«Кім жылдам?» ойыны: ертегі бойынша сұрақтарға жауап беру;

«Жұмбақ ертегі» ойыны: ертегіден үзінділер оқып, оны табу.

4. Шығармашылық әдістер

Ертегінің жалғасын ойлап табу;

Ертегіні басқа стильде қайта жазу;

Ертегі мазмұнына сәйкес сурет салу немесе постер жасау.

5. Топтық жұмыс әдістері

Ертегі мазмұны бойынша кейіпкерлерге мінездеме беру;

Ертегі сюжеті бойынша шағын көрініс қою;

«Фишбоун» әдісі арқылы ертегінің мазмұнын түсіндіру.

6. Миға шабуыл әдісі

Оқушыларға ертегі мазмұны туралы сұрақтар қою;

Сюжеттегі шешімдерге болжам жасау.

7. Сахналау әдісі

Кейіпкерлердің диалогтарын қойылым түрінде көрсету;

Ертегіні рөлдерге бөліп ойнау.

8. Визуалды әдістер

Ертегілер бойынша иллюстрацияларды көрсету және талқылау;

Мультимедиа құралдары арқылы ертегі кейіпкерлерін таныстыру.

9. Салыстыру әдісі

Бірнеше ертегіні салыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау;

Батырлар мен жағымсыз кейіпкерлердің мінез-құлықтарын салыстыру.

10. Рефлексия әдістері

«Не білдім? Не үйрендім?» әдісі арқылы сабақ соңында ой қорыту;

«Ертегіден алған әсерім» әдісі бойынша эссе жазу.

Қолданылатын әдіс-тәсілдердің нәтижелілігі.

1. Дәстүрлі әдістер

Мысалы: ертегілерді оқу, мазмұндау, сұрақ-жауап әдісі.
Нәтижелілігі:

• Оқушылардың ертегі мазмұнын толық түсінуі қамтамасыз етіледі.

• Негізгі кейіпкерлерді, оқиғаларды есте сақтау қабілеттері дамиды.

• Оқушылардың тілдік дағдылары (оқу, сөйлеу) жетілдіріледі.

2. Интерактивті әдістер

Мысалы: «Фишбоун», Венн диаграммасы, «INSERT» әдісі.
Нәтижелілігі:

• Ертегі мазмұны бойынша негізгі идеяларды құрылымдауға мүмкіндік береді.

• Кейіпкерлердің әрекеттері мен оқиғаларды сыни тұрғыдан талдау дағдылары қалыптасады.

• Оқушылардың белсенділігі артады, топтық жұмыс арқылы қарым-қатынас қабілеттері жетілдіріледі.

3. Шығармашылық әдістер

Мысалы: ертегіге жаңа кейіпкер қосу, оқиға жалғасын ойлап табу, сурет салу, шағын сахналық қойылымдар жасау.

Нәтижелілігі:

• Оқушылардың қиялы мен шығармашылық қабілеттері дамиды.

• Ертегі мазмұнына терең бойлау арқылы балалардың әдебиетке деген қызығушылығы артады.

• Топтық немесе жұптық жұмыстарда өз идеяларын ұсыну және оларды қорғау дағдылары қалыптасады.

4. Рөлдік ойындар

Мысалы: ертегі кейіпкерлерінің іс-әрекетін сахналау.
Нәтижелілігі:

• Оқушылар ертегі мазмұнын эмоционалдық тұрғыда түсінеді.

• Жаңа материалды практикалық жолмен меңгеру тиімділігі артады.

• Коммуникация және ынтымақтастық қабілеттері жетілдіріледі.

5. Ойын әдістері

Мысалы: «Сиқырлы сандық», «Жұмбақ ертегі», «Кім жылдам?» ойындары.
Нәтижелілігі:

• Оқушылардың қызығушылығы артады, сабаққа белсенді қатысуы қамтамасыз етіледі.

• Материалды жеңіл әрі тез меңгеруге мүмкіндік туады.

• Қарым-қатынас жасау, жылдам ойлау және шешім қабылдау қабілеттері дамиды.

6. Сын тұрғысынан ойлау әдістері

Мысалы: «Ойлан, жұптас, бөліс», «Екі түрлі күнделік», «Қос жазба күнделігі».
Нәтижелілігі:

• Оқушылар ертегі мазмұнына терең талдау жасай алады.

• Негізгі идеяны ажыратып, оған өз көзқарастарын қосады.

• Сыни ойлау және рефлексия дағдылары қалыптасады.

7. Жобалық әдіс

Мысалы: «Менің сүйікті ертегім» жобасы, ертегі бойынша презентация дайындау.
Нәтижелілігі:

• Оқушылардың өздігінен іздену және ақпаратты жүйелеу қабілеттері дамиды.

• Шығармашылық және зерттеушілік дағдылары жетілдіріледі.

• Нәтижесін топ алдында қорғау арқылы көпшілік алдында сөйлеу дағдылары қалыптасады.

8. Визуалды әдістер

Мысалы: иллюстрация жасау, постер қорғау.
Нәтижелілігі:

• Көрнекі материалдарды қолдану арқылы оқушылардың есте сақтау қабілеті жақсарады.

• Сабақ мазмұны қызықты әрі түсінікті болады.

• Балалар ертегілердегі идеяларды визуалды құралдар арқылы терең түсінеді.

Бағдарламада қолданылатын әдіс-тәсілдердің барлығы оқушылардың таным деңгейлерін арттыруға бағытталған. Олар:

• Мазмұнды меңгеру деңгейінен – оны талдау және бағалауға дейінгі қабілеттерді қалыптастырады.

• Шығармашылық және сыни ойлауды дамытады.

• Коммуникациялық және топтық жұмыстағы ынтымақтастық дағдыларын жетілдіреді. Осының нәтижесінде, оқушылар ертегілер арқылы ұлттық құндылықтарды меңгеріп, оларды өз өмірінде қолдануға үйренеді.

Бағдарлама «Оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары мен элективті курстарды сараптамадан өткізу және оларды жаңартылған білім беру мазмұны аясында әдістемелік қамтамасыз ету туралы ереже» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі №319-Ш «Білім туралы Заңына» (27.08.2022 ж. №382 бұйрығы) негізінде әзірленді.

ТҰРАҚТЫЛАУ БӨЛІМІ

1. Кіріспе сабақ. Ертегі әлеміне саяхат. Ертегінің анықтамасы мен маңыздылығы. Қазақ ертегілерінің түрлері мен тәрбиелік мазмұны.

2. Ертегінің тәрбиелік мәні. Ертегілердің адамгершілік қасиеттерді қалыптастырудағы рөлі. Батырлық пен адалдық тақырыптарының өзектілігі.

3. Қиял-ғажайып ертегілер: «Алтын сақа». Қиял-ғажайып элементтердің тәрбиелік мәні. Кейіпкерлердің негізгі әрекеттері мен мақсаттары.

4. Жануарлар туралы ертегілер: «Түлкі мен қасқыр». Жануарлар бейнесі арқылы адамның мінез-құлқын көрсету. Ақылдылық пен әділдік идеялары.

5. Шыншыл ертегілер: «Ер Төстік». Батырдың шыншылдық қасиеттерін талдау. Ерлік пен әділдік әрекеттерінің тәрбиелік мәні.

6. Кейіпкерлердің мінез-құлқы және оның тәрбиелік мәні. Жағымды және жағымсыз кейіпкерлердің мінез-құлқы. Кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы берілетін тәрбиелік идеялар.

7. Ертегілердегі батырлық пен адалдыққа арналған мақал-мәтелдер. Мақал-мәтелдер мен ертегілердің идеялық үндестігі. Ертегі мазмұнын мақал-мәтелдермен байланыстыру.

8. Қазақ ертегілеріндегі достық пен ынтымақтастық. Достық пен ынтымақтастықтың өмірдегі маңыздылығы. Ертегідегі кейіпкерлердің достыққа деген көзқарасы.

9. Ертегілердегі ананың рөлі. Ертегі кейіпкерлерінің анаға деген құрметі мен сүйіспеншілігі. Ананың отбасыдағы орны мен маңызы.

10. Шығармашылық жұмыс: ертегіге жаңа кейіпкер қосу. Қосымша кейіпкер арқылы ертегінің мазмұнын байыту. Жаңа кейіпкердің оқиғаға ықпалы.

11. Ертегі мазмұнындағы әділеттілік: «Аяз би». Әділеттілік пен даналық идеяларының маңыздылығы. Кейіпкерлердің әділеттілікке қол жеткізу жолдары.

12. Ертегілерді салыстыру: қазақ және әлем ертегілері. Қазақ және әлем ертегілеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтар. Әр халықтың ертегілері арқылы берілетін құндылықтар.

13. Қорытынды шығармашылық жұмыс: Батырлық туралы эссе. Батырлық пен қайсарлықтың маңыздылығын жеке түсіндіру. Оқушының батырлыққа деген жеке көзқарасы.

14. Ертегі кейіпкерлерінің батырлыққа, әділеттікке жету жолы. Батырлардың қиындықтарды жеңу тәсілдері. Ерлікке жету жолындағы басты әрекеттер мен қасиеттер.

15. Достық пен қайырымдылық туралы ертегілер: «Күшік пен мысық». Қайырымдылық пен достық әрекеттерінің өмірлік маңызы. Кейіпкерлердің қайырымдылық таныту үлгілері.

16. Рөлдік ойын: ертегіні сахналау. Ертегі кейіпкерлерінің диалогтары арқылы оқиға желісін көрсету. Сахналау арқылы оқиғаларды терең түсіну.

17. Ертегілердегі қиял және шынайылық. Ертегі мазмұнындағы қиял элементтері мен олардың маңызы. Шынайылық пен фантастикалық элементтердің үйлесімі.

18. Ертегілердегі батырлықтың маңызы. Батырлық қасиеттердің адам өміріндегі рөлі. Батырлықтың ертегі арқылы насихатталуы.

19. Қазақ ертегілеріндегі ұлттық құндылықтар: «Еңбекқор шегіртке». Еңбекқорлық және оның ұлттық құндылық ретінде маңызы. Ертегі мазмұнындағы тәрбиелік идеялар.

20. Батырлық пен адалдық тақырыбындағы ертегілерді талдау. Батырлық пен адалдықтың ертегідегі көріністері. Ертегідегі батырлардың іс-әрекеттерін талдау.

21. Ертегі кейіпкерлерінің жағымды және жағымсыз қасиеттері: «Екі дос». Достық пен адалдыққа негізделген қасиеттерді анықтау. Жағымсыз қасиеттердің оқиғаға әсерін талдау.

22. Қорытынды сабақ: Батырлық пен адалдық – өмірдің негізі. Ертегілерден алынған негізгі құндылықтарды қорытындылау. Батырлық пен адалдықтың өмірдегі орнын түсіндіру.

НОРМАТИВТІ БӨЛІМ

«Қазақ ертегілері. Батырлық пен адалдық»

авторлық бағдарламасының күнтізбелік-тақырыптық жоспары:

№	Тақырып	Оқу мақсаты	Сағат саны			Нәтиже, өнім
			Барлығы	Лекция/	Практика
1	Кіріспе сабақ. Ертегі әлеміне саяхат	Қазақ ертегілерінің ерекшеліктері мен тәрбиелік мәнін түсіндіру.	1	1		Қазақ ертегілерінің ерекшеліктерін көрсететін шағын постер.
2	Ертегінің тәрбиелік мәні	Ертегілер арқылы батырлық, адалдық және әділеттілік сияқты құндылықтарды түсіну.	1	1		Ертегінің басты идеясын сипаттайтын қысқаша жазба
3	Қиял-ғажайып ертегілер: «Алтын сақа»	Қиял-ғажайып ертегілердің құрылымын және қиял элементтерін анықтау.	2	1	1	Ертегі желісі бойынша кейіпкерлерге иллюстрация немесе шағын сурет салу.
4	Жануарлар туралы ертегілер: «Түлкі мен қасқыр»	Жануарлар бейнесі арқылы достық пен әділдік идеяларын талдау.	2	1	1	Ертегі мазмұнынан алынған оқиғаны сипаттайтын шағын көрініс (диалог).
5	Шыншыл ертегілер: «Ер Төстік»	Шыншыл ертегілердің батырлық пен әділдік идеяларын түсіну.	2	1	1	Ертегі кейіпкерлерінің батырлық қасиеттерін сипаттайтын кесте немесе жазбаша мінездеме.
6	Кейіпкерлердің мінез-құлқы және оның тәрбиелік мәні	Ертегі кейіпкерлерінің әрекеттеріне талдау жасап, олардың тәрбиелік мәнін анықтау.	2	1	1	Кейіпкерлердің жақсы және жағымсыз қасиеттерін талдауға арналған диаграмма.
7	Ертегілердегі батырлық пен адалдыққа арналған мақал-мәтелдер	Мақал-мәтелдердің ертегі мазмұнымен үндестігін анықтау.	1		1	Ертегі мазмұнына сай келетін мақал-мәтелдердің шағын жинағы (3-5 мақал).
8	Қазақ ертегілеріндегі достық пен ынтымақтастық	Ертегілерде бейнеленген достық пен ынтымақтастықтың маңызын түсіну.	2	1	1	Ертегі мазмұнына негізделген достық туралы шағын әңгіме немесе эссе.
9	Ертегілердегі ананың рөлі	Ертегі кейіпкерлерінің анаға деген құрметін сипаттау.	1		1	Ертегідегі ананың бейнесіне арнап жазылған сипаттама (мінездеме).
10	Шығармашы-лық жұмыс: ертегіге жаңа кейіпкер қосу	Қиялдау және шығармашылық қабілеттерді дамыту арқылы ертегіге жаңа кейіпкер ойлап табу.	1		1	Қосылған жаңа кейіпкердің мінезі мен оқиғаға әсерін сипаттайтын мәтін немесе сурет.
11	Ертегі мазмұнындағы әділеттілік: «Аяз би»	Ертегі мазмұны арқылы әділеттілік және даналық идеяларын анықтау.	1	0,5	0,5	Әділеттілік идеясын бейнелейтін шағын эссе немесе сурет.
12	Ертегілерді салыстыру: қазақ және әлем ертегілері	Қазақ және әлем ертегілерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдау.	2	1	1	Екі ертегінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын көрсететін кесте.
13	Қорытынды шығармашы-лық жұмыс: Батырлық туралы эссе	Батырлық тақырыбына өз көзқарасын шығармашылық тұрғыда жеткізу.	1		1	Оқушылардың батырлық туралы жазған шағын эссесі.
14	Ертегі кейіпкерлерінің батырлыққа, әділеттікке жету жолы	Батырлардың қиындықтарды жеңу жолдарын түсіну және талдау.	1		1	Кейіпкердің батырлыққа жету жолдарын сипаттайтын шағын әңгіме немесе карта.
15	Достық пен қайырымдылық туралы ертегілер: «Күшік пен мысық»	Ертегі мазмұнындағы қайырымдылық пен достық идеясын анықтау.	2	1	1	Кейіпкерлер арасындағы достық пен қайырымдылықты көрсететін қысқа диалог немесе көрініс.
16	Рөлдік ойын: ертегіні сахналау	Ертегі кейіпкерлерінің диалогтарын сахналау арқылы оқиғаларды түсіну.	2	1	1	Оқушылар қойған шағын сахналық қойылым.
17	Ертегілердегі қиял және шынайылық	Қиял мен шынайылықтың ертегідегі рөлін анықтау.	2	1	1	Ертегідегі қиял элементтерін бейнелейтін шағын жазба немесе сурет.
18	Ертегілердегі батырлықтың маңызы	Ертегілердегі батырлықтың тәрбиелік мәнін түсіндіру.	1	0,5	0,5	Батырлық туралы шағын презентация немесе плакат.
19	Қазақ ертегілеріндегі ұлттық құндылықтар: «Еңбекқор шегіртке»	Ертегі мазмұны арқылы еңбекқорлық пен ұлттық құндылықтарды түсіну.	2	1	1	Еңбекқорлық туралы ертегі мазмұнына негізделген көркем сурет немесе қысқа баяндама.
20	Батырлық пен адалдық тақырыбындағы ертегілерді талдау	Ертегі мазмұнын талдау арқылы батырлық пен адалдық идеяларын анықтау.	2	1	1	Батырлық пен адалдықты бейнелейтін жазбаша рефлексия немесе пікірталасқа арналған тезис.
21	Ертегі кейіпкерлерінің жағымды және жағымсыз қасиеттері: «Екі дос»	Кейіпкерлердің қасиеттерін салыстырып, олардың тәрбиелік мәнін түсіндіру.	2	1	1	Кейіпкерлерді салыстыратын шағын диаграмма немесе кесте.
22	Қорытынды сабақ: Батырлық пен адалдық – өмірдің негізі	Бағдарлама бойынша оқып үйренген батырлық пен адалдық құндылықтарын қорытындылау.	1		1	Оқушылардың ертегілерден үйренгенін қорытындылайтын постер немесе эссе.
	Барлығы		34	15	19

АҚПАРАТТЫҚ-ӘДІСТЕМЕЛІК БӨЛІМ

• Авторлық бағдарлама аясында қамтылған тақырыптар білім беру стандартына сай игеруге тиісті мазмұнды қамтиды;

• Авторлық бағдарлама мазмұнындағы тақырыптарды игеруде оқу барысында қолданылатын жаңартылған білім берудің әдіс-тәсілдері тақырыпты толық меңгеруге ықпал етеді;

• Орындалатын әрбір тапсырма оқушылардың әдебиеттік оқу пәні бойынша білімдерін толықтырып, алған білімдерін өмірде қолдана білуге жәрдемдеседі;

• Оқушылардың тапсырмаларды орындауы қалыптастырушы бағалау арқылы бағаланады;

• Бағдарлама мазмұны толықтай алғанда оқушылардың оқу сауаттылықтарының артуына, адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына септігін тигізеді.

Бағдарлама бойынша бағалау түрлері

1. Формативті бағалау

Сабақ барысында оқушылардың түсінігін, қатысу белсенділігін және тапсырмаларды орындау барысын бағалау. Бұл әдіс оқушыларға бірден кері байланыс беруге мүмкіндік береді. Формативті бағалау түрлері:

«Бағдаршам» әдісі (түсінгенін көрсету үшін қызыл, сары, жасыл түстер қолдану);

«Бас бармақ» әдісі (келісу немесе түсіну деңгейін көрсету);

Қысқа ауызша немесе жазбаша кері байланыс (мысалы: «Тамаша!», «Сәл нақтырақ!»);

Тапсырма орындау барысындағы мұғалімнің бақылауы мен ескертулері.

2. Суммативті бағалау

Белгілі бір тақырып немесе бөлім бойынша оқушылардың білімін қорытынды бағалау. Бұл әдіс оқушылардың ертегіні қаншалықты меңгергенін анықтауға көмектеседі. Суммативті бағалау түрлері:

Мәтін мазмұнын қайта баяндау немесе жазбаша мазмұндама;

Ертегі кейіпкерлерінің мінез-құлқы туралы пікір жазу;

Шығармашылық жұмыстарды (сурет, әңгіме, қойылым) бағалау;

Тест немесе сұрақ-жауап түріндегі бақылау жұмыстары.

3. Өзін-өзі бағалау

Оқушылардың өз оқу жетістіктерін бағалап, өз жұмыстарын сыни тұрғыдан талдауына жағдай жасау.

«Өзін-өзі бағалау парағы» (оқушы өз жұмысын критерийлер бойынша бағалайды);

«Бес саусақ» әдісі (саусақтар арқылы өз жетістігін көрсету);

«Менің жетістігім» күнделігі (оқушының сабақтан алған әсерлері мен түсініктері).

4. Топтық бағалау

Топтық жұмыстар кезінде топ мүшелері бірін-бірі бағалайды. Бұл әдіс оқушыларды бірлесіп жұмыс істеуге және өзара қолдау көрсетуге үйретеді.

«Бағалау парақтары» (әр топ мүшесінің үлесін анықтау);

Рөлдік ойындар мен қойылымдарды бағалау.

5. Критериалды бағалау

Алдын ала белгіленген критерийлер негізінде оқушылардың білім деңгейін бағалау. Бұл әдіс бағалаудың әділдігін қамтамасыз етеді.

Критерийлер мысалы:

Ертегі мазмұнын түсінуі;

Кейіпкерлердің мінез-құлқына талдау жасай білуі;

Жазбаша және ауызша жұмыстың сапасы;

Шығармашылық тапсырмаларды орындау деңгейі.

6. Шығармашылық жұмыстарды бағалау

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін көрсету арқылы алынған нәтижелерін бағалау.

Ертегі бойынша салынған суреттер;

Кейіпкерлерге арналған шығармалар немесе өлеңдер;

Ертегінің жаңа нұсқасын құрастыру.

7. Жобалық жұмысты бағалау

Ертегі негізінде жасалған топтық немесе жеке жобаларды бағалау.

Жобаның мазмұндылығы мен тақырыпқа сәйкестігі;

Жұмыстың көркемдік безендірілуі;

Қорғау барысындағы сөйлеу шеберлігі.

8. Ойын арқылы бағалау

Сабақта қолданылатын ойын тапсырмалары арқылы оқушылардың белсенділігі мен түсінігін анықтау.

«Сиқырлы сандық» ойынындағы дұрыс жауаптар саны;

Қойылым немесе сахналық ойындардағы орындаушылық қабілет.

Оқытуды ұйымдастыруға әдістемелік нұсқаулар

1. Оқыту мазмұнының ерекшеліктері

Бағдарлама қазақ ертегілері негізінде оқушылардың адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға, ұлттық құндылықтарды бойларына сіңіруге бағытталған. Оқу процесінде ертегілердің мазмұнын талдау, кейіпкерлердің әрекеттерін бағалау және шығармашылық жұмыстар арқылы оқушылардың танымдық және тұлғалық қабілеттерін дамыту көзделеді.

2. Оқыту әдістері мен тәсілдері

Бағдарламада оқытудың дәстүрлі және инновациялық әдістерінің үйлесімі қарастырылған:

- Түсіндірмелі-иллюстративті әдіс: Ертегілерді мұғалімнің жетекшілігімен оқып, мазмұнын түсіндіру.

- Мәселелік оқыту әдісі: Ертегі мазмұны бойынша сұрақтар мен мәселелерді талқылау.

- Топтық жұмыс әдісі: Оқушылардың бірлесіп жұмыс істеу арқылы шығармашылық тапсырмаларды орындауы.

- Рөлдік ойындар: Ертегі кейіпкерлерінің әрекеттерін сахналау.

- Ойын әдістері: Балалардың қызығушылығын арттыру үшін танымдық ойындар өткізу.

- Сын тұрғысынан ойлау әдістері: Фишбоун, INSERT, Венн диаграммасы, «Ойлан, жұптас, бөліс» сияқты тәсілдер.

- Шығармашылық әдістер: Ертегілердің жалғасын ойлап табу, сурет салу, өлең шығару.

3. Сабақтың ұйымдастырылу формалары

Бағдарлама аясында сабақтар түрлі формаларда өткізіледі:

- Жеке жұмыс: Әр оқушы ертегіні өз бетімен оқып, сұрақтарға жауап беру немесе шығармашылық тапсырма орындау.

- Жұптық жұмыс: Ертегіні талдау, мазмұнын талқылау немесе кейіпкерлерді салыстыру.

- Топтық жұмыс: Ертегі сюжеті бойынша көрініс қою, постер жасау, жобалық жұмыстар орындау.

- Ұжымдық жұмыс: Ертегілерді оқып, бірге талқылау, сұрақтарға жауап беру.

- Шығармашылық сабақтар: Рөлдік ойындар, сурет салу, шығармалар жазу.

4. Оқу материалдары мен ресурстар

- Мәтіндер: Қазақ ертегілерінің толық және қысқартылған нұсқалары.

- Визуалды материалдар: Кейіпкерлердің суреттері, иллюстрациялар, мультфильмдер.

- Дидактикалық материалдар: Сұрақтар, кестелер, тапсырма парақтары.

- Цифрлық ресурстар: Мультимедиа презентациялары, интерактивті ойындар, бейнероликтер.

5. Бағалау әдістері

Оқу барысында формативті, суммативті, өзін-өзі және топтық бағалау әдістері қолданылады:

- Ертегі мазмұнына қатысты сұрақтарға жауап беру арқылы білімді тексеру.

- Шығармашылық жұмыстарды бағалау.

- Кейіпкерлердің мінез-құлқына талдау жасау арқылы оқушылардың сыни ойлау дағдыларын анықтау.

6. Қолданылатын құралдар мен технологиялар

- Дидактикалық құралдар: Ертегі мәтіндері, карточкалар, көрнекіліктер.

- Технологиялар: Интерактивті тақта, компьютерлер, мультимедиалық ресурстар.

- Ойын элементтері: Танымдық викториналар, пазлдар, сюжеттік ойындар.

7. Сабақ құрылымы

- Кіріспе бөлім: Сабақтың мақсаты мен міндеттерін түсіндіру, оқушыларды тақырыпқа қызықтыру.

- Негізгі бөлім:

- Ертегіні оқу және талдау;

- Кейіпкерлерге мінездеме беру;

- Мазмұнды визуализациялау (сурет, кесте, диаграмма).

- Қорытынды бөлім:

- Шығармашылық тапсырмаларды орындау (сурет салу, мәтін жазу);

- Сабақ тақырыбы бойынша қорытынды пікір айту.

8. Сабақтан тыс жұмыстар

Бағдарлама аясында сабақтан тыс іс-шаралар ұйымдастырылады:

- «Ертегі әлемі» тақырыбында сайыстар өткізу;

- Мультфильм көру және оны талқылау;

- Ата-аналармен бірлескен шығармашылық жобалар жасау.

Дереккөздер:

1. Қазақ халық ертегілері жинақтары / https://adebiportal.kz/kz/books/view/qazaq-ertegileri__1130

2. Қазақтың 1001 ертегісі / https://www.twirpx.com/file/2703019/

3. Ғылыми мақалалар мен зерттеулер / https://dereksiz.org/aza-ertegilerini-adamgershilikke-terbieleu-eleueti-k-j-ojahmet.html

4. Халық ертегілерінің тәрбиелік мәні / https://martebe.kz/halykh-ertegilerinin-tarbielik-mani/

5. Kitap.kz / https://kitap.kz/author/1401

6. Ertegiler.kz / https://ertegiler.kz/

7. Ғабдулин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті, «Алматы», - 1974; 

қосымша

Бағдарлама бойынша ұсынылатын практикалық жұмыс тақырыптары:

1. «Ертегі кейіпкерлерінің мінез-құлқы: жақсы мен жаман»

Кейіпкерлерді талдап, олардың жақсы және жағымсыз қасиеттерін анықтау.

2. «Менің сүйікті ертегі кейіпкерім»

Сурет салып, кейіпкердің ерекше қасиеттерін баяндап жазу.

3. «Ертегілердегі батырлыққа жол»

Батырлық ертегілерді талдап, батырлардың ерлігін сипаттау.

4. «Адалдық – адамдықтың белгісі»

Ертегі кейіпкерлерінің адалдық әрекеттерін талдау арқылы эссе жазу.

5. «Ертегі желісі бойынша сахналық қойылым»

Топтық жұмыс арқылы ертегіні сахналау.

6. «Ертегінің жалғасын ойлап тап»

Оқиғаны өз қиялыңмен жалғастырып, жаңа ертегі құрастыру.

7. «Ертегі әлеміндегі достық пен ынтымақ»

Ертегі кейіпкерлерінің достығын сипаттайтын постер жасау.

8. «Батырлар ертегілеріндегі ұлттық құндылықтар»

Ертегіден ұлттық құндылықтарды анықтап, олардың маңызын талдау.

9. «Ертегіге сурет сал»

Таңдалған ертегі мазмұнына сәйкес иллюстрация жасау.

10. «Ертегілердегі ананың рөлі»

Аналар бейнесін сипаттап, олардың оқиғадағы маңызын талдау.

11. «Ертегі арқылы табиғатты қорғау идеясы»

Табиғатқа қатысты ертегілерді талдап, экологиялық тәрбиеге негізделген әңгіме құру.

12. «Қазақ ертегілері мен әлем ертегілерін салыстыру»

Ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтап, шағын кесте құрастыру.

13. «Кейіпкерлерге хат жазу»

Ертегідегі батыр немесе басқа кейіпкерге хат жазып, оның әрекетіне қатысты өз пікіріңді білдіру.

14. «Ертегінің негізгі ойын анықта»

Ертегі мазмұнынан негізгі идеяны тауып, оны өз сөзіңмен жазу.

15. «Мақал-мәтелдер және ертегілер»

Ертегі оқиғаларына сәйкес мақал-мәтелдер тауып, олардың үндестігін түсіндіру.

16. «Ертегідегі қиял әлемі»

Қиял-ғажайып ертегілердің ерекшеліктерін талдап, оқиғаға қосымша фантастикалық элементтер ойлап табу.

17. «Ертегіден өмірге»

Ертегі кейіпкерлерінің әрекеттерін өмірмен байланыстырып, оның тәрбиелік мәнін түсіндіру.

18. «Батырлардың портреті»

Ертегі батырларының сыртқы келбеті мен мінезін сипаттап, олардың ерекшеліктерін баяндау.

19. «Жақсылық пен жамандықтың күресі»

Ертегілердегі жақсылық пен жамандықтың бейнесін талдау.

20. «Ертегі желісімен саяхат картасын жаса»

Ертегі оқиғаларының желісін карта түрінде бейнелеу.