Алматы облысы

Балқаш ауданы

Бақбақты ауылы

«№1 Жамбыл атындағы орта мектебі» МКМ

Тарих пәні мұғалімі

Кибираева Айгуль Альмуханбетовна

Оқыту тілі -қазақ

Басылым бағыты -мақала

Мекен -жайы:

Алматы облысы

Балқаш ауданы

Бақбақты ауылы

Т.Бокин көшесі 100

Индекс 040305

Телефон 87714619758

Қазақ хандығының қалыптасуы мен нығаюындағы

хандардың маңызы

Қазақ хандығы – қазақ халқының мемлекеттілігінің негізін қалаған тарихи бірлестік. Ол XV ғасырдың ортасында, 1465-1466 жылдары Керей мен Жәнібек хандардың басшылығымен құрылған. Қазақ хандығының құрылуы – ұлт тарихындағы аса маңызды кезең, ал бұл мемлекеттің қалыптасуы мен нығаюына хандардың қосқан үлесі ерекше. Қазақ хандығының құрылуы Қазақ хандығының негізін қалаған Керей мен Жәнібек хандар – Әбілқайыр хандығынан бөлініп, Шу мен Талас өңіріне қоныс аударған көшпелі тайпаларды біріктірген көшбасшылар. Олар халықтың тәуелсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жеке хандық құрып, Қазақ хандығының алғашқы құрылымын қалыптастырды. Бұл – орталықтанған мемлекеттіліктің бастамасы болды.

Хандардың мемлекетті нығайтудағы рөлі Қазақ хандарының басты міндеті – елдің бірлігін сақтау, сыртқы қауіптерден қорғау, ішкі тәртіпті реттеу және экономиканы дамыту болды. Есім хан, Тәуке хан, Қасым хан, Абылай хан сияқты ел билеушілер ел ішінде заңдылық пен тәртіп орнатуға үлкен мән берді.

Қасым хан – қазақ тарихындағы ең ірі мемлекет қайраткерлерінің бірі. Ол тұсында хандықтың аумағы кеңейіп, халқының саны миллионға жеткен. Қасым ханның "Қасым ханның қасқа жолы" атты заңдар жинағы ел басқару жүйесін нығайтып, ішкі тұрақтылықты қамтамасыз етті.

Есім хан – мемлекеттілікті сақтап қалу үшін көп соғыстар жүргізді.

Ол да заңнамалық тұрғыдан "Есім ханның ескі жолы" атты заң жүйесін енгізіп, қоғамдық тәртіпке үлкен үлес қосты.

Тәуке хан – қазақ халқының саяси, әлеуметтік, құқықтық жүйесін дамытуда елеулі еңбек сіңірген. Оның тұсында "Жеті жарғы" заңдар жинағы қабылданып, қоғамда әділдік пен тәртіп орнады. Абылай хан – XVIII ғасырдағы ең көрнекті хандардың бірі. Ол Ресей, Қытай және Жоңғариямен күрделі дипломатиялық қатынастар орнатып, Қазақ хандығының тәуелсіздігін сақтауға тырысты.

Қорытынды: Қазақ хандығының қалыптасуы мен нығаюы – хандардың көреген саясаты мен батырлығына тікелей байланысты. Олар тек мемлекетті басқарушылар ғана емес, елдің бірлігі мен болашағы үшін күрескен тұлғалар болды. Хандардың арқасында Қазақ хандығы өз тәуелсіздігін сақтап, кейінгі ұрпаққа мемлекеттілік идеясын мұра етіп қалдырды.