Қазақ қыздарының әшекейлері

Егемберді Айерке

Тараз қаласы

5^А сынып оқушысы

Жетекшісі: Муханова Б.Т.

Қазақ мәдениетінде қыздардың әшекейлері ерекше орын алады. Олар тек сәндік бұйымдар емес, сонымен қатар халықтың мәдениеті, тарихы және дүниетанымы туралы терең мағлұмат беретін символикалық мәні бар заттар. Әшекейлерді қолдану қыздардың әлеуметтік мәртебесін, отбасылық жағдайын және әсемдігін айшықтаған.

Қазақ қыздарының әшекейлері арасында білезік, сырға, жүзік, шолпы, алқа және сәукеле маңызды рөл атқарған. Мысалы, сырға мен жүзік қыз баланың бойжеткенін білдірсе, білезік қолдың сұлулығын көрсетіп, әдемілік пен нәзіктікті дәріптеген. Шолпы – шашқа тағылатын әшекей, оның сыңғыры қыздың жүріс-тұрысын көркемдеп, жүрісінің сәнін келтірген. Алқа мен сәукеле сияқты әшекейлер тек сәндік емес, сонымен қатар қорғаныштық рөл атқарып, жамандық пен тіл-көзден сақтайтын тұмар ретінде саналған.

Әшекейлерде қолданылатын ою-өрнектердің өзіндік мәні болған. Мысалы, «құс қанаты» өрнегі – жеңілдікті, «қошқар мүйіз» – байлық пен молшылықты білдірген. Әшекейлер көбінесе күмістен жасалып, шеберлердің қолынан шыққан өнер туындылары ретінде жоғары бағаланған.

Қазақ қыздарының әшекейлері бүгінгі күні де ұлттық мұра ретінде сақталып, мәдениетіміздің ажырамас бөлігі болып қала береді.