Алматы қаласы Алатау
ауданы
№152
мектеп-гимназия
қазақ тілі мен әдебиеті
пәнінің мұғалімі
Жакипова Арайлым
Сериковна
Қазақ тілін оқытуда
сөздік қорды жетілдірудің инновациялық
әдістері
Қазақ тілін оқыту процесі тек
тілдік білімдерді меңгерумен шектелмей, сонымен қатар, оқушылардың
сөздік қорын дамытуға да бағытталуы тиіс. Сөздік қорды жетілдіру —
тіл үйренушілердің коммуникативтік дағдыларын қалыптастыруда,
мәтінді түсіну мен дұрыс сөйлеуде маңызды рөл
атқарады.
Бұл мақалада қазақ тілін
оқытуда сөздік қорды жетілдірудің инновациялық әдістері
қарастырылады. Инновациялық әдістер білім беру жүйесінде жаңаша
тәсілдер мен технологияларды енгізуді білдіреді. Бүгінгі таңда,
білім беру үдерісінде цифрлық құралдар мен интерактивті әдістердің
пайдаланылуы сөздік қорды тиімді дамытуға мүмкіндік береді. Мысалы,
мультимедиялық материалдар, онлайн платформалар, ойын
технологиялары және т.б.
1. Мультимедиялық
ресурстар
Мультимедиялық материалдар
(видео, аудио, графика) студенттердің назарын аударып, оқу процесін
қызықты етеді. Тіл үйренушілер визуалды және аудиалды ақпаратты
қабылдай отырып, жаңа сөздермен таныса алады. Мысалы, қазақ
тіліндегі фильмдер, подкасттар мен онлайн курстар сөздік қорды
молайтуда тиімді.
2. Ойын
технологиялары
Ойындар — тіл үйренушілердің
мотивациясын арттырып, жаңа сөздерді меңгеру процесін жеңілдететін
құрал. Ойын элементтері, мысалы, сөзжұмбақтар, кроссвордтар мен
рөлдік ойындар арқылы оқушылар жаңа сөздерді есте сақтай алады.
Ойындарда қолданылатын контекстualized vocabulary teaching
(контекстегі сөздерді оқыту) әдісі, студенттерге сөздерді нақты
жағдайда қолдануға мүмкіндік береді.
3. Онлайн платформалар мен
мобильді қосымшалар
Бүгінгі таңда онлайн
платформалар мен мобильді қосымшалар арқылы қазақ тілін үйрену өте
ыңғайлы. Мысалы, Duolingo, Memrise секілді платформаларда жаңа
сөздер мен фразаларды үйренуге, жаттығулар орындауға, және өз
деңгейін тексеруге болады. Бұл құралдар оқушылардың сөздік қорын
дамытуда үлкен рөл атқарады.
4. Коммуникативтік
әдіс
Коммуникативтік әдіс — тілдік
дағдыларды дамытуға бағытталған тәсіл. Оқыту барысында студенттерді
нақты қарым-қатынас жағдайларына тарта отырып, сөздік қорын
белсенді түрде қолдануға үйретеді. Мұндай әдіс тіл үйренушілердің
сөйлеу дағдыларын дамытуға ықпал етеді.
5. Жобалық
әдіс
Жобалық әдіс — оқушылардың
шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған. Оқушылар белгілі
бір тақырып бойынша жоба жасап, оны қорғау арқылы жаңа сөздер мен
терминдермен танысады. Бұл әдіс сөздік қорды белсенді түрде
кеңейтуге мүмкіндік береді.
6. Оқу-тәрбие үдерісінде
инновациялық әдістерді енгізу
Инновациялық әдістерді тиімді
пайдалану үшін, мұғалімдер оқу-тәрбие процесін жоспарлауда мынадай
аспектілерді ескеруі қажет:
Мақсаттар мен міндеттерді
анықтау: Оқыту мақсаттарын нақты
анықтап,
оқушылардың даму деңгейіне
сәйкес әдістерді таңдау.
Әдістемелік
негіз: Оқыту әдістемесі заманауи
талаптарға сай болуы тиіс.
Оқушылардың қызығушылығын
арттыру үшін жаңа тәсілдерді енгізу.
Кері
байланыс: Оқу процесінің тиімділігін
арттыру үшін оқушылардан кері байланыс алу. Қазақ тілін оқытуда
сөздік қорды жетілдірудің инновациялық әдістері оқушылардың білімін
молайту, коммуникативтік дағдыларын дамыту үшін
маңызды.
Мультимедиялық ресурстар, ойын
технологиялары, онлайн платформалар, коммуникациялық әдіс және
жобалық әдіс сияқты тәсілдер сөздік қорды дамытуда тиімді құралдар
болып табылады. Мұғалімдер осы әдістерді оқу процесіне енгізу
арқылы оқушылардың тілдік білімдерін арттыра алады. Осылайша,
инновациялық әдістерді пайдалану қазақ тілін оқытуда жаңа
мүмкіндіктер ашады, және оқушылардың сөздік қорын дамытуда маңызды
рөл атқарады.
Пайдаланылған
әдебиеттер:
Мұхамедова, Ә. (2021). Қазақ
тілін оқытуда инновациялық технологиялар. Алматы:
Ғылым.
Сейітбекова, Н. (2020). Тіл
үйрену процесінде ойын технологиялары. Жас ғалым,
5(2), Иманбекова,
Ж.
(2019). Мультимедиялық
құралдардың тиімділігі. Қазақстанның білім беру жүйесі, 3(1),
23-29.
Қуандық, Б. (2022). Қазақ тілі
сабақтарында жобалық әдісті қолдану. Педагогикалық зерттеулер,
4(3), 50-55.
17 Сәуір 2025
70
