“Бекітемін”

Оқу ісі жөніндегі орынбасары:

______________ Г.А.Бекенова

“____”______________ 2024 ж

Пәні		Қазақстан тарихы
Мекмесінің аты		«Қарақия кәсіптік колледжі» МКҚК
Оқу бағдарламасының бағыты		Техникалық бағыт
ОН 7.2.		Қазақстан аумағындағы этногенезді, этникалық және әлеуметтік процестерді талдау
Педагог		Мұратова Лаура Қайырханқызы
Күні		25.11.2024
Курс, топ		Аспаз 1 курс
Сабақтың тақырыбы		Қазақстан аумағындағы ерте мемлекеттердің саяси ұйымдасуы
Сабақтың мақсаттары		Қазақстандағы ерте көшпенділердегі мемлекеттілік белгілерін анықтау үшін «мемлекет», «билік », «саяси ұйым» ұғымдарын пайдалану; Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру;
Оқыту нәтижелері (Үлгілік оқу бағдарламасына сәйкес)		Көшпенділердің ерте мемлекет болып қалыптасуының басты белгілерін анықтау үшін «мемлекет», «билік», «саяси ұйым» ұғымдарын пайдалану арқылы талдау. Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін зерттеу.
*Бағалау критерийі (Үлгілік оқу бағдарламасына сәйкес)		Қазақстандағы ерте көшпелілер мемлекеттерінің негізгі белгілерін анықтайды. Ерте көшпелілер мемлекеттерінің қалыптасуын талдайды
Пәнаралық байланыстар		Дүние жүзі тарихы пәні және география пәндерімен байланысты.
АКТ қолдану дағдылары		Ерте көшпелілер мемлекеттерінің қалыптасу тарихына қатысты қосымша қапарат іздеуде ғаламтор материалдарын қолдануға рұқсат етіледі
Сабақ барысы
Сабақ кезеңі / уақыты	Педагогтың әрекеті		Студенттің әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 5 минут 3 минут	Ұйымдастыру сәті: Амандасу, түгендеу. 1 топ «Сақтар» 2 топ «Үйсіндер» 3 топ «Қаңлылар» 4 топ «Ғұндар» «Ассоциация» әдісі арқылы «мемлекет» ұғымына қатысты пікірлерін жазу. Содан соң қосымша сұрақтар ұсынады: Мемлекеттің негізгі белгілері қандай? (Мемлекеттің негізгі белгілері мыналар болып табылады: Белгілі бір аумақтың болуы. Мемлекет — қоғамның саяси-экономикалық, мәдени-әлеуметтік жүйесін бірізділікке түсіретін, қоғамды басқаратын және сақтайтын негізгі институт. Егемендік. Бұл мемлекетті өзге саяси ұйымдардан ерекшелейтін белгі. Кең әлеуметтіқ база. Мемлекетке қоғамдық қызметтерді жүзеге асыруға мүмкіндік беріледі.Заңды зорлық-зомбылыққа монополия. Мемлекетка жалпы заңдар мен нормативтік құқықтық актілер шығару міндеті бар.Мемлекеттік рәміздердің болуын де атап өтуге болады. ) Қазіргі Қазақстан аумағында алғашқы мемлекеттер қашан пайда болды? (Қазақстан аумағында алғашқы мемлекеттер б.з.б. VІІІ ғасыр мен б.з. V ғасыры аралығында пайда болды. Бұл жайды археологиялық ескерткіштермен, ежелгі грек, парсы, қытай жазба деректерімен де растап отыр. Еділ өзені мен Алтай тауы аралығындағы кең далада өмір сүрген сақ, қаңлы, үйсін, ғұн тайпалары темір дәуірі кезінде мемлекеттік дәрежеге жеткен бірлестіктер болды) Олардың тайпалық одақтардан айырмашылығы неде?( Мемлекеттің тайпалық одақтардан айырмашылығы — мемлекеттердің саяси құрылымы.Мемлекет — бұл бірнеше тайпаланың біріккендігі, олардың бірігін бір адам басқарады. Мемлекет басшысы — патша. Ол билік мұрагерлік бойынша беріледі. Патшаның лауазымы жазба деректерде гуньмо деп аталады.) Содан соң жаңа сабақ тақырыбы мен оқу мақсаттарын, бағалау критерийлерімен таныстырылады.		Әр студент өзі қалаған орынға отырады. Сақтар...... Үйсіндер....... Қаңлылар....... Ғұндар....... • Бұл жерде студенттер топаралық емес, ортақ жауап береді. Студенттер «Ассоциация» әдісі арқылы «мемлекет» ұғымына қатысты пікірлерін жазады. Содан соң қосымша сұрақтарға жауап береді		Оқу құралдары Слайд АКТ тақтасы, Оқулық, Сақтар Сақтар туралы тарихи мәліметтер1 - смотреть онлайн в поиске Яндекса по Видео
Сабақтың ортасы 10 минут 15 минут Сабақты бекіту 2 минут	Жаңа сабақ түсіндірілу барысында студенттерге дайын кесте таратылып беріледі. Зерттеу және талдау 1-тапсырма. Мәтінді оқып, көшпелілер мемлекеттерінің үлгілерін талда (Кестені толтыру) Көшпелілер мемлекеттерінің үлгілері Негізгі белгілері Ерекшеліктері Көсемшілдік Ерте көшпелілер империясы Көшпелілердің дамыған империялары Туыстыққа негізделген, мұрагерлік билігі бар көсем басқаратын саяси құрылым Рулық және рудан тыс байланыстарға негізделген көпсатылы саяси құрылым Дамыған көшпелі империяларында мәжбүрлеу жүйесі мен заң пайда болды Мұндай мемлекетке әлеуметтік жіктелі тән Мұндай мемлекетке министрлер,салық жинаушылар, төрешілдік аппарат пайда болды Заң жүйелері Бағалау критерийі: Қазақстандағы ерте көшпелілер мемлекеттерінің негізгі белгілерін анықтайды. Көшпелілер мемлекеттерінің үш үлгісін атайды; Мемлекет үлгілерінің кемінде екі белгісін көрсетеді; Мемлекет үлгілерінің белгілері негізінде басты ерекшелігін түсіндіреді. 2-тапсырма. Ерте көшпелілер мемлекеттерінің құрылу себептерін талдап, қалыптасу тарихына қатысты негізгі фактілерді анықта. Топтар шағын постер дайындап, қорғайды. Бағалау критерийі: Ерте көшпелілер мемлекеттерінің қалыптасуын талдайды. Ерте көшпелілер мемлекеттерінің құрылуына әсер еткен кемінде үш факторды түсіндіреді; Мемлекеттің құрылған уақытын айтады; Картадан аумағын көрсетеді. Жеке тапсырма: ЕББҚ студент «Термин сөздікпен жұмыс» (Мемлекет, ерте көшпелілер, көсемдік, гуньмо, шаньюй, түменбасы) 3 тапсырма: Сұрақ жауап. «Ыссы орындық» әдісі арқылы 1.Ерте көшпелі мемлекеттердің құрылымы – әскери демократия ИЯ 2.Мемлекет өмірінде сот билігі маңызды орын алды ЖОҚ 3.Тайпа көсемі бір мезгілде басшы, әскербасы, би,кейде тіпті абыз рөлін де атқарды. ИЯ 4. Геродот тарих атасы ИЯ 5.Сақ патшасы Кир. ЖОҚ 6. Үйсіндердің астанасы Қызыл аңғар. Ия 7.Чжи-Чжи сақ билеушісі. ЖОҚ 8. Сырдарияның орта ағысында Қаңлы мемлекеті күшейді. ИЯ 9.Үйсіндер сақ тиграхауданың ұрпақтары. ИЯ 10.Қаңлылардың орталығы Чигу қаласы. ЖОҚ		Студенттер жаңа сабақты тыңдай отырып, берілген кестені толық орындайды. Қорғайды Студенттер мәтінді пайдаланып, өздеріне берілген мемлекеттің құрылу себептерін талдап, қалыптасу негізін анықтайды. Постер қорғайды. Картамен жұмыс. Әр мемлекеттің территориясын карта бетіне орналастырады •ЕББҚ студенттері берілген карточкадағы тапсырманы дәптерге орындайды; Студенттер «Ыссы орындық» әдісі арқылы жылдамдықпен сұрақтарға Ия немесе Жоқ деп жауап береді.	ҚБ.Балдық жүйе ҚБ. Топтардың бірін-бірі бағалауы ҚБ. Балдық жүйе	Слайд Жұмыс парақшасы таратылады. Сақтардың қалыптасуы http://e-history.kz/kz/contents/view/saktar__259 Ғұндар Ғұндар - смотреть онлайн в поиске Яндекса по Видео Қаңлы тарихы Қаңлылар - смотреть онлайн в поиске Яндекса по Видео Сақтар туралы Сақтар туралы тарихи мәліметтер1 - смотреть онлайн в поиске Яндекса по Видео Үйсіндер тарихы Үйсіндер туралы жазба деректер. - смотреть онлайн в поиске Яндекса по Видео Карта Карточка, дәптер «Ыссы орындық» әдісі
Кері байланыс 5 минут	4 тапсырма: «Сәйкестендіру» тесті Көсемдік Битьян қаласы Б.з.б IIғ Сақ-тиграхауданың ұрпақтары Қаңлылардың астанасы Қаңлылар солтүстік ғұн билеушісіне үйсіндерге қарсы күресте қолдау көрсетті Үйсіндер Көшпелілер мемлекеттерінің екінші үлгісіне жатады Б.з.б 46-47 жж Сырдарияның орта ағысында Қаңлы мемлекеті күшейді Ғұн мемлекеті Белгілі бір жасаққа тіркелді және әркім өз түменбасының қол астында шайқасты Б.з.б I ғ Туыстыққа негізделген мұрагерлік бтлігі бар көсем басқаратын саяси құрылым Ғұндар бала кезінен Чигу қаласында орналасты Күнбидің сарайы Үйсін мемлекеті «кіші Күнби» және «үлкен күнби» иеліктеріне бөлініп, өзара соғыс басталды		Студенттер Қазақстандағы ерте көшпенділердегі мемлекеттілік белгілерін анықтау үшін «мемлекет» «билік» «саяси ұйым» ұғымдарын пайдаланады.	ҚБ. Балдық жүйе	Слайд, Парақтар
Сабақтың соңы 2 минут	Рефлекция Тақырып толық ашылды, түсіндім Сұрағым бар Түсінбедім		Студенттер жаңа сабақты қалай меңгергенін рефлекция арқылы білдіреді. Тақырып толық ашылды, түсіндім........ Сұрағым бар....... Түсінбедім.........	Стикерлер
Бағалау 2 минут	Әр топта берілген сандық белгіні жинап, қосу арқылы бағалаймыз.			ҚБ. Балдық жүйе
Үйге тапсырма 1 минут	Тақырып аясында эссе жазу.				Дәптер