Қазақстандағы футболдың тарихи дамуы, қазіргі жағдайы және болашағы

Авторы:Бекбосынов Сымбат Тусупханович

Со авторлары:Долданғазы Аружан,Кеңесова Камила,

Абаканова Бакжан

Д.Серікбаев атындағы

Шығыс Қазақстан техникалық университеті

Аннотация:

Бұл мақалада Қазақстандағы футболдың пайда болуы мен тарихи даму кезеңдері, тәуелсіздік жылдарындағы халықаралық интеграциясы, ұлттық құраманың қалыптасуы, сондай-ақ әйелдер және жасөспірімдер футболының дамуы қарастырылады. Сонымен қатар, қазіргі кездегі өзекті мәселелер мен оларды шешу жолдары талданып, футболдың болашағына қатысты ұсыныстар беріледі. Мақала ресми дереккөздер мен қазақ тіліндегі сараптамалық материалдарға негізделген.

Кілт сөздер:

футбол, Қазақстан футбол федерациясы, ұлттық құрама, инфрақұрылым, жастар спорты, әйелдер футболы, спорт мәдениеті.

Кіріспе

Футбол — әлемде ең кең тараған, бұқаралық спорт түрлерінің бірі. Қазақстанға футбол Еуропа мен Ресей арқылы келіп, алғашқы ойындар XX ғасырдың басында ұйымдастырылған. Тәуелсіздік алғаннан кейін футбол ел ішінде ғана емес, халықаралық деңгейде де дамып, ұлттық мақтанышқа айналды.

Тарихи шолу

Қазақстандағы футболдың алғашқы тарихы 1913 жылмен байланысты, сол жылы Семей қаласында алғашқы футбол командалары құрылған. Кеңес дәуірінде аймақтық біріншіліктер ұйымдастырылып, футбол біртіндеп халық арасында кең тарай бастады.1994 жылы Қазақстан Футбол Федерациясы (ҚФФ) FIFA-ның ресми мүшесі атанды, ал 2002 жылы UEFA құрамына қабылданды. Бұл оқиға еліміздің футболының жаңа кезеңін бастап берді және Қазақстандық клубтарға Еуропа жарыстарына қатысу мүмкіндігін ашты.

Ұйымдық құрылым және басқару

Қазақстандағы футболдың негізгі басқару органы — Қазақстан Футбол Федерациясы (ҚФФ). Федерация ұлттық құраманы, жасөспірімдер және әйелдер командаларын, сондай-ақ футзал мен бұқаралық футбол бағыттарын үйлестіреді.ҚФФ аймақтық федерациялармен бірлесе отырып, чемпионаттар мен кубоктар ұйымдастырады, бапкерлер мен төрешілерді даярлау бағдарламаларын жүзеге асырады.

Қазіргі жағдай: ұлттық құрама мен ішкі біріншілік

Бүгінде Қазақстанның ұлттық құрамасы халықаралық аренада ойнап, UEFA Ұлттар Лигасына қатысады.Премьер-лигада 14 кәсіби клуб бар. Ең танымалдары — «Қайрат» (Алматы), «Астана», «Ордабасы» (Шымкент) және «Тобыл» (Қостанай). Бұл клубтар елімізде футболдың дамуына үлкен үлес қосып келеді.2000-жылдардан бастап қазақстандық клубтар Еуропа лигасы мен Чемпиондар лигасы іріктеу кезеңдеріне қатысып жүр. Бұл ішкі футболдың деңгейін көтеруге әсер етті.

Әйелдер және бұқаралық футбол

Соңғы жылдары Қазақстанда әйелдер футболы мен балалар футболына ерекше көңіл бөлінуде. ҚФФ әйелдер лигасын ұйымдастырып, жасөспірім қыздар құрамаларын халықаралық турнирлерге шығара бастады.Бұқаралық футбол — халықтың денсаулығын нығайту мен спорт мәдениетін арттырудың маңызды бөлігі. Мектептер мен колледждерде футбол үйірмелерінің көбеюі жастардың спортқа қызығушылығын арттырды.

Инфрақұрылым және кадрлар даярлау

Футбол инфрақұрылымының дамуы — спорт сапасының басты факторы. Соңғы жылдары елде жаңа стадиондар, спорт кешендері мен жаттығу базалары салынуда.Бапкерлер мен төрешілердің кәсіби деңгейін арттыру мақсатында халықаралық тәжірибе алмасу бағдарламалары енгізілуде. Сонымен қатар, қазақ тілінде спорттық терминологияны дамыту, әдістемелік әдебиеттер шығару да өзекті мәселе болып отыр.

Қорытынды

Қазақстандағы футбол — дамып келе жатқан спорт саласы. Тарихы бай, болашағы зор. Тәуелсіздік жылдарында футбол еліміздің мәдени және спорттық брендіне айналды.

Инфрақұрылым мен кадрлық әлеуетті арттыру арқылы, сондай-ақ жастарға жүйелі қолдау көрсету арқылы Қазақстан футболының халықаралық деңгейдегі беделін одан әрі көтеруге мүмкіндік бар.

Футбол — ұлтты біріктіретін, ел намысын қорғайтын, жас ұрпақты тәрбиелеудің қуатты құралы.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Қазақстан Футбол Федерациясының ресми сайты – https://kff.kz

2. «Қазақстандағы футбол» — Қазақша Уикипедия мақаласы.

3. «Спорт және туризм» журналы, №4 (2023) — «Футбол дамуының жаңа кезеңі» мақаласы.

4. Ssports.kz – «Футбол – барлығының ойыны» атты сараптамалық материал.

5. Tilalemi.kz – «Қазақ тіліндегі спорт терминологиясын дамыту» мақаласы.

6. «Қазақстан спорты энциклопедиясы». — Алматы: «Атамұра», 2022.