ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖЕТІМ БАЛАЛАРДЫҢ ШЕТ ЕЛГЕ САТЫЛУЫ...

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖЕТІМ БАЛАЛАРДЫҢ ШЕТ ЕЛГЕ САТЫЛУЫ...

ОҚО, Шымкент қалалық
№94 жалпы орта мектебі,
тарих және құқық пәнінің оқытушысы
Жакипова Маржан Абубакирқызы

Аннотация
Бұл мақалада қарастыратынымыз: Қазақстандағы жетім балалардың шет елге сатылуы жайлы. Яғни, балаларды шет елге қанша ақшаға сатады? Шет елге сатылған балалардың жағдайы жайлы. Қазақстанда жетімдерге арналған заңдар туралы. Дініміздегі әлсіздік жайлы. Көрші ел Ресейдегі жетімдердің АҚШ-қа асыралып алынуы жайлы.
В данной статье рассматриваются: Про Казахстанских сирот за границой. То есть, за сколько продаютдетей сирот? О положении детей сирот за границой. Законы для детей-сирот.О слабости нашей религии.Об усыновлений русских детей американцами.
This article discusses: About Kazakhstan orphans abroad. That is, how many orphans are selling? On the situation of orphans abroad. Laws for orphans.About the weakness of our religion.On the adoption of Russian children by Americans.

Қазақстандағы жетім балалардың шет елге сатылуы
Мемлекетіміздің қаншалықты бай болғанына қарамастан, жағдайы төмен отбасылар мен жетім-жесірлердің саны төмендер емес. 90-шы жылдардағы мәліметке суйенсек, мемлекеттің қамқорлығындағы жетім балалардың саны 80 мыңдай болса, ал қазіргі статистикаға жүгінсек 2 есеге өсіп отырғанын көріп отырмыз.
Ананың аялы алақанын, әкенің жылы лебізін көруге бір ынтық болған сәбилер қаншама? Одан да жаманы сол сабилердің шыр етіп дүние есігін ашқан сәтінен, өз еркінен тыс туған жерінен, тауар секілді бөтен жерге сатылып кетуі. Қазіргі заман ақша билеген заман болганымен, дүние есігін енді ашқан сәбилердің сол ақшаның құрбаны болатындай нендей күнәсі болды екен? – деген сұраққа тоқталамыз.
Статистикаға суйенсек, 1999 жылдан бері шетелдік елдерге 8169 қазақстандық балалар асырауға жіберілді, бұл еліміздегі барлық асырауға алынған балалардың 21,7 пайызын құрайды. 10 жыл ішінде асырауға алынған балаларымыз 30 мемлекетке таратылып үлгерілген. Оның ішінде асырап алуына қарай бірінші орынды АҚШ (6406 бала), екінші орынды Испания(600 бала), үшінші орында Бельгия (343 бала). Келесілер немістер (173 бала), канадалықтар(167 бала), ирландықтар (140 бала), франзуздар (131 бала) асырап алған. Бір таң қалатыны шетелге асырауға жіберілген балалардың арасында өзбек, тәжік, қырғыз және түрікмен ұлттары жоқ. Ең өкініштісі шетелге жіберілген балалардың жасы 1-3 аралығында және асырауға жіберілген балалардың 537-сін жалғызбасты әйелдер мен еркектер асырап алынғаны анықталынып отыр.

1-сурет. 1999 жылдан бері асырауға берілген балалардың әр мемлекеттегі үлесі
Қазақстан – АҚШ-тың бала асырау тізіміндегі жетінші ел екен.
Соңғы деректерге суйенетін болсақ, республикамызда бүгінгі таңда 44 балалар уйі мен 22 мектеп интернат. Ресми тіркелгені 75000 жетім бала және олар 660 мектеп интернаттарында тәрбиеленуде. Олардың ішінде: жалпы және саноторий түрінде 37541 жетім бала, мұқтаж немесе девиантты мінез құлықты балаларға арналған интернат мектептерде – 884 бала, және отбасы үлгісіндегі 281 бала тәрбиеленуде.Бұл деректерге қарап барлық бала үй-жаймен қамтылды деп айта алмаймыз, себебі әлі де уй-жайсыз сыртта қанғыбастар қатарында жүрген балаларымыз жетерлік.
Еліміз бала сатудан әлем бойынша алдыңғы орынды бермей отыр, яғни үшінші орынды алып отыр. Жыл сайын қанша мың балалардың көздерін жәутеңдетіп шет елге асырып жатыр. Және де әр баланың жасына қарай өз сатылу бағасы бар. Айтып өтсем:
6 айлық шақалақ 12 500 доллар
6 жастан асқандары арзандау болады
Жастары жоғарылаған сайын 5000 долларға ғана сатылады екен.
Осындай арзан жетім сату, өкінішке орай біздің елде ғана екен. Және де сатылған жетім балалар жоғарыдағы диаграммада көрсеткедей көптеген мемлекеттерде. Ал басқа мемлекеттер біздің еліміз сияқты кім көрінгенге шет елге балаларын сатпайды. Мысал келтіретін болсам: Германия мен Англияда баланы жалғыз басты адамдарға бермейтін қатаң заң бар. Латвия мен Литваның балаларын тек сол мемлекеттен қоныс аударған шетелдіктер ғана асырап ала алады. Израиль мен Армения да баланы тек өзұлтыныңөкілдерінеғанабереді.
Шетелдіктер елімізден не үшін бала сатып алады, сол жайлы айтсам:
біріншіден, батыс елдерінде баланы асырап алушының ата-анасы қаңғыбас, мейлі ішімдікке салынған маскүнем болса да, кез келген уақытта тастанды баланы асырап алуға құқығы бар.
екіншіден, бала асырап алған азаматқа мемлекет салығын төлеуде жеңілдіктер жасатылады.
үшіншіден, (трансплантация — латын тілінен аударғанда бір адамның ағзаларын басқа бір адамға келісімі арқылы ауыстыру) трансплантация саласымен айналысатындардың дені қандықол қылмыскерлер екендігі белгілі. Осы жағдайға мысал келтіретін болсам, Бразилияда бір жылдары осындай қылмыстық топ құрылып, шет елден асырап алыған жетімдердің мүшелерін сатып алған. Олар бір бүйректі 10мың долларға сатып алып, Африкадға сырқат адамдарға 120-130мың доллардан сатып пайда тапқан.
Қазіргі таңда шет елге бала сатумен айналысатын 40-тан астам агенттіктер бар екен, Агенттіктер бір баланы шет ел азаматына заңдастырып беруден жоқ дегенде 35-40 мың доллар табады екен. Ал бұл келіп жатқан табыс кімге және қайда кетіп жатқаны беймәлім екен. 1993 жылы 10 мамырда Гаагада Балаларды қорғау және шетелдіктердің бала асырап алуын қолдау туралы Конвенция өткен. Сол Конвенциядан кейн Қазақстанда мынадай заңдар қабылданды. Неке және отбасы заңының 76-бабының 2-тармағында Балаларды Қазақстан Республикасының аумағында тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына тәрбиелеуге беру мүмкін бол-маған жағдайларда ғана шетелдіктерге, азаматтығы мен тұрғылықты жеріне қарамастан, асырап алуға берілуі мүмкін делінген. Алайда бұл мүмкін ғана емес, бүгінде нағыз шындыққа айналды. Кейін мұны халық қалаулылары 2002 жылғы Парламент Мәжілісінің жалпы отырысында талқыға салған еді. Олардың сәбилерді шетелдіктерге бергенше, ең жақын туыстарына беру керек деген ұсынысын Қазақстан үкіметі қолдамай тастады. Сөйтіп, 1999 жылдан бастап шетелден бала асырап алушылар елімізге лек-легімен келе бастады. Әр елдің басты құндылығы , мемлекет етіп құрап отқан адам емес пе? Бірақ біздің елімізде сол адам тағдыры, жас жеткіншектеріміздің сатылуы жүрегімді ауыртады. Жылына бір 10-дап немесе 100-деп сатылса жарайды ғой, өкнішке орай жеткіншектеріміз мыңдап шет ел асуда.
Шет елге сатылған жетімдеріміздің қал жағдайлары қалай? Қалай өмір сүруде?
Дерекетерден мысал келтіретін болсам...
[1. Қазақстаннан 2004 жылы бала асырап алған АҚШ-тағы бір отбасының азғын әрекеті өткен жылдың аяғында ғана әлем жұртын дүр сілкіндірді. Америкалық өгей ата-ана Джозеф пен Линда Мэйоттар Солтүстік Қазақстан облысынан (Петропавл қаласындағы балалар үйінде тәрбиеленуші 8, 11 жасар ағалы-қарындастарды) асырап алуға әкетіп, оларды ұзақ уақыт бойы сексуалдық қорлықта ұстаған. Осыншама жылдар ішінде педофиль Мэйоттар отбасының айуандық азғындауына ұшыраған екі жасөспірімнің тағдыры ешкімді қызықтырмапты. Не Қазақстанның АҚШ-тағы елшілігінің консулдық қызметін де, не Білім және ғылым министрлігін де. Ешкімнен қайран болмаған соң, Петропавл қаласындағы балалар үйiнiң бұрынғы тәрбиеленушiлерi 2009 жылы АҚШ полициясына өздерiн асырап алған ата-аналары зорлағанын айтып, шағымданғанымен, ол кезде ерлi-зайыптылардың кiнәлары дәлелденбеген. Арада 4 жыл өткеннен кейін ғана Мэйоттардың қылмыстық әрекеті әшкереленді. Бүкіл әлем көз тіккен сот процесі аяқталып, 50 жастағы Джозеф Мэйоттың асыранды қызын 8 жасынан бастап зорлағаны 11 эпизод бойынша дәлелденіп, оған 20 жылға бас бостандығынан айыру туралы үкім шықты. Ал оның әйелі Линда 13 жастағы жасөспірімді зорлады деген айыппен 22 жылға темір торға тоғытылды. Он бір жасар асыранды баласын зорлап жыныстық қатынасқа тартқан Линда кейіннен өгей ұлынан бала көтергені де соттың зерттеу қорытындылары бойынша анықталған көрінеді. Бұл жантүршігерлік оқиға шетелдіктерге бала беру мәселесінің күңгірттігін дәлелдеп бергендей болды. Бірақ, солай болды екен деп, оған алаңдаушылық танытып, басы ауырып отырған үкімет жоқ!2. Осыдан біраз бұрын АҚШ-тың Техас штатындағы Стар Телеграмм газетінде америкалық отбасы асырап алған қазақстандық жеткіншек туралы жарық көрген мақала жаға ұстатқан еді. Мақала авторы ата-ананың ыстық алақаны мен мейірімін америкалық отбасынан іздеген Мақсат атты қаракөзіміздің өзіне қол жұмсағанын өкінішпен жазған болатын. Шетелдік газет осы астарлы өлім жөнінде бала ішқұсадан қайтыс болған делінген қорытынды тұжырым жасаған.3. Сондай-ақ, ілгеріректе Америкада жол көлік апатынан қаза тапқан 5 жасар Әлия мен 4 жасар Джейсонға (Жәнібекке) американдық ата-ана емес, қазақы тәрбие ғана керек болған шығар. Бірақ Әлия мен Жәнібек Қазақстанда туылған соң, Алла тағала оларға әу баста мұсылман болуды жазды ғой. Бірақ біз олардың да тағдырларын тәлкекке салып, дінінен айырдық. Қаншалықты Алланың қалауы болар десек те, бұл екі сәбидің өліміне де еш себебіміз жоқ деп айта алмаспыз.4. Американдықтар Қазақстаннан асырап алған балаларын интернет-биржада сатып жатыр.АҚШ-та отбасыдан отбасыға ғаламтор арқылы берілетін шетелдік асыранды балалар биржасы (Қазақстаннан бар) жұмыс істейді деп хабарлады Российская газета порталы. Reuters агенттігінің тілшілері 18 ай бойы Yahoo Groups пен Facebook әлеуметтік желілерінің американдық секторында және өздеріне ұнамай қалған асыранды балаларынан құтылуға ниетті асыраушы ата-аналардың бірнеше онлайн-топшаларында жеке журналистік зерттеулерін жүргізген, — делінген rg.ru сайтында жарияланған мақалада. Аталғандай, жалпының кіруге рұқсаты жоқ жабық форумдарда келесідей мазмұндағы хабарландырулар ілінген екен: Біз Ресейден (нұсқалар – Қытай, Қазақстан, Камбоджадан ) қыз асырап алдық, алайда, өкінішке қарай, оның бойынан неврологиялық мәселелерді (құштарлық жоқтығы, агрессиялық мінез-құлыққа бейімшілдік синдромын) анықтадық, өтініш, оны орналастыруға көмектесеңіздерші Мақалаға сәйкес, Yahoo-дағы бір ғана топшаның осындай мазмұндағы 5029 хабарын тексеріп және талдап шыққан журналистер мынадай қорытындыға келген: — Әңгіме тек асыранды балалардың басқа отбасыға берілуінде ғана емес (заңсыз болса да), керісінше асырап алушылардың ығырын шығарған немесе артық балаларын тікелей сатуға кірісуінде болып отыр делінген. Зерттеу қорытындысы осындай сауда-саттықтың жиі құрбандарына айналған балалардың Ресей, Украина, Қазақстан, Африка елдері мен Қытайдан екенін анықтаған.Міне, балауса балғын сәби денесі-нің жаттың қойнында жәбірленгенін, зорланғанда араша түсер ешкімнің болмағанына қорланғанын айтып, сот алдында етегі жасқа толып еңіреп тұрған қаршадай қыздың келбетін, адамдық арыңызбен ақылға салып, көз алдыңызда елестетіп көріңіз!]
Жоғарыда келтірілген мәліметтерге қарап отырсақ қаншама жетім балаларымызды шетелге асырауға беріп жатырмыз. Енді келіп демографиямыздың төмендеуін аса маңызды мәселе қылып, оның шешу жолын іздеп жатамыз. Оның шешуі біздің жасап жатырған әрекетіміздің салдарынан екеніне ешкімнің шаруасы жоқ секілді.
Бұл мәселеде басты назар, балалардың жетім қалмауы үшін елімізде қандай шаралар қолданылып жатыр немесе қандай заң қолданылып жатыр, деген мәселеге тоқталсақ.Қазіргі таңда жалғыз басты аналарға укімет тарапынан қолдау көрсетіледі. Оның бірі, бала жасына толғанға баспанамен және азық-түлікпен қамту.
Бірақ балаларын жалғыз тәрбиелеп отырған аналарға жәрдемақы бөлінбейтіні өкінішті. Ал отбасылар үшін Қазақстан Республикасының 2005 жылы 28 маусымдағы № 63 заңының 4-бабына сәйкес жәрдемақылар алу құқығы отбасының жан басына шаққандағы табысы орта есеппен тұрмыс деңгейінен төмен болғанда балаларға арналған жәрдемақылар тағайындалады. Сонымен қатар, асырап алынған бала күтіміне байланысты және мүгедек баланы тәрбиелегені үшін де жәрдемақы беріледі.
Қазақстан Республикасында мугедектігіне байланысты, сонымен қоса асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша және жасына байланысты берілетін мемлекттік жәрдемақылар туралы Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 маусым айындағы № 126 заңының 18-бабында жасына байланысты айлық жәрдемақы 0,52 ең төмен күнкөріс деңгейі мөлшерінде тағайындалады. Ең төмен тұтыну деңгейі адамның өмір сүру жағдайын қамтамасыз ету үшін тамақ өнімдерінің, тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің заттай және баға түріндегі ең төмен жиынтығы болып табылады. Тұтыну деңгейі мемлекеттік статистика саласындағы уәкiлеттi орган денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi орган бекітетін тұтынудың ғылыми негiзделген физиологиялық нормалары бойынша есептеп шығарады. Ол ең төмен күнкөріс деңгейіне тең, яғни бір адамға қажетті ең төмен ақшалай кіріс. Қазақстанда 2016 жылы 23 389 теңге болып белгіленді. Қысқасы, сіздің табысыңыз осы сомадан төмен болса ала аласыз. Балаларға арналған жәрдемақы алу құқығы тоқсан сайын табысы туралы анықтаманы ұсыну арқылы расталып отырады.
Сарапшылардың пікірі бойынша, шетелге сатылған балалардың тағдыры мемлекет органдарының бақылауынан шығып қалады, олар шетелге кеткеннен бастап оларға бақылау шектеледі. Жоғары көршіміз Ресейдің өзінде шешімін таппаған өткір мәселе болып қалып қойды. Жат жерде тұрып қатыгез әкеден өлім құшқан Дима Якоблевтің қасіретінен кейін Ресей көрші шетел елдерінің бала асырап алуына тыйым салды. Сондықтан біздің еліміз осы жайтқа байланысты шетелге берілген балаларымыздың тағдырын бақылап отыруға міндетті.
Осыдан екі-үш жыл бұрын шетелдегі жетім балалардың тағдыры туралы мәселе біздің де елде қызу талқылауға түскен болатын, алайда мемлекттік органдар олардың өмірі шетелде жанданатынына, алаңдауға себеп жоқ екеніне сендірген болатын. Содан бала асырап алған шетелдің бай азаматтары біздің жетім балаларымыздың бақытты жүзін теледидардан көрсетіп, газеттерге мүгедек балаларымыздың емделіп, жазылған кезін шығарып тұратын болды.
Алайда мына жайт толғандырмай қоймайды, шетелге жіберілген балалардың бәрі бірдей бақытты отбасыға кезікті деп айта алмаймыз. Қажет болғанда, балалардың құқығын қорғау бойынша қабылданған Қазақстан Республикасының 2002 жылы 8 тамыздағы №345 заңына қайта қараулар немесе толықтырулар енгізіліп, заңмен толық қаралуы тиіс.
Он төрт ғасыр бұрын адамзатқа түскеннен бастап әлсіздер мен міскіндерді қорғауына алған асыл дініміз Исламда жетімдерге жақсылық жасау, оларға қамқор болу, Алланың ризалығына жеткізетін, әрі пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) шапағатына ие болатын ізгі амалдардан болып саналады. Ардақты Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): Менімен жетімге қамқорлық етуші адам жәннатта мына екі саусақ тәрізді жақын боламыз, – деп сұқ және ортаңғы саусағын көрсетуі де бұл істің абзал, әрі Алланың қош көрген салиқалы сүннет екендігін аңғартады.
Тегінде, қазақ халқы күш-қауқары жеткенше жесірі мен жетімін қорғауға тырысқан. Осы ұлағатты ұстаным ұрпақтан ұрпаққа жалғасып, бүгінгі тәуелсіз басшысының да тұрақты әрі салихалы саясатына айналған. Бүгінде мемлекет қамқорлығы аясында елімізде жүзге тарта балалар үйі жұмыс істеуде. Әрине, бұл қазақ халқы үшін қуанарлық жағдай деуге болмас. Сонымен қатар, жүрегіне иман ұялаған азаматтардың болашақ ұрпағы алдындағы жауапкершілікті терең сезінуінен туындаған жеке қайырымдылық мекемелерінің ішінара болса да бой көтеруі, қолдауға лайық іс. Ардақты пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) ұлағатты сүннет қазынасында жетімдердің басынан сипауға жігерлендіретін хадистер өте көп. Солардың бір қатарына тоқталайық.
1. Жәннаттың есіктерін ең алғашқы ашатын мен ғанамын, дегенмен, менен озуға тырысқан бір әйелді көремін, оған: Саған не болды? Сен кімсің? деймін. Сонда ол: Мен жетімдердің басында отырып, тәрбиелеген әйелмін, – дейді.
2. Жетімнің жылауынан өте сақтаныңдар, өйткені, адамдар ұйықтап жатқанда, түнде олар жүріп жүреді. Яғни, жетімнің зары түнде жүреді, таң сәріде Раббына көтеріледі де, жылатушыны шағады. Алла тағала жылатушының тиісті жазасын береді. Сондықтан. Хазреті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): Жетімді жылатудан мейлінше сақтаныңдар! – деп бұйырған.
3. Бір жетім дастарханда елмен бірге отырса, дастарханына пәле жоламайды.
4. Мұсылмандардың арасында ең қайырлы үй – оның ішінде жетім болып, оған жақсылық етілген үй және мұсылмандардың арасында ең жаман үй – ішінде жетімге жамандық етілген үй.
5. Аллатың қасында ең жақсы көрінген үй – ішінде жетімге құрмет етілген үй.
6. Хазреті Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) біреу келіп, өз жүрегінің қаттылығын білдіреді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: Жүрегіңнің жұмсаруын арманыңа жетуіңді қалаймысың? Онда жетімге мейірімділік көрсет, басынан сипа және тамақтандыр. Сонда жүрегің жұмсарады. Сондай-ақ, арманыңа жетесің, – деп бұйырады.
7. Мені ақиқат бойынша жіберген Аллақа ант етемін, жетімге мейірімділік еткен, оған жұмсақ сөз сөйлеген, оның жетімдігіне, нашарлығына жаны ашыған, сондай-ақ, Алла тағаланың өзіне берген бақытымен көршісіне мақтанбағанды Алла тағала қиямет күні азаптамайды.
8. Құл мен жетімдерге көмек еткен кісі, Алла жолында соғысқан немесе күндіздерде ораза ұстап, түндерде ғибадат еткен кісі сияқты.
9. Жетімдерге көмек еткен кісі мынадай үш кісімен түнді ғибадатпен өткізген, күнді оразамен өткізген және таңертең соғысқа кеткен кісімен тең.
10. Кім Алла ризалығы үшін бір жетімнің басынан сипаса, оның қолы тиген әр тал шашы сайын жақсылық болады.
[Американдықтардың асырап алған балаларына үнемі дұрыс қарай бермейтіндігі жөніндегі жанжалға байланысты бұрынғы қазақ жетім баласының есімі де аталып қалды. Мысалы Нью-Йорк пост газеті сәуір айының соңында голливуд актері Майкл Дугластың отбасы мүшелеріне қатысты мақаланы жариялады. Бұл мақаланың жазылуына жақында ғана болған жағдай себепкер болыпты. Голливуд актерінің бұрынғы әйелі Диандрадан туған ұлы Кэмерон Дуглас есірткі сатқаны үшін бес жылға түрмеге қамалған. Осы оқиғадан соң Диандра Дугластың өзі де американдық журналистердің назарына ілігіп қалды. Нью-Йорк пост газетінің жазуынша, судья бала тәрбиелеу ісіндегі лайықсыз әрекеті үшін Диандраның өзін де түрмеге қамауы мүмкін еді деп жазады. Оскар сыйлығының иегері Майкл Дугластың бұрынғы әйелі, қыдырымпаз Диандра Дуглас әлгі есірткі сатумен айналысқаны үшін сот шешімімен үйқамаққа алынған ұлының қасында отырудың орнына Майорк пен Испанияда демалғанды жөн көрді, – деп мәлімдеді Дугластар отбасының достары мен туыстары Нью-Йорк пост газетіне. Кэмерон Дугластың ісі қаралған сотқа Дугластар отбасын бұрыннан білетін адамдар жиналды. Олар Диандраны баласын тәрбиелеудің орнына ойын-сауық пен мәнсапты артық көретін ана сиқы жоқ адам деп сипаттады. Газеттің жазуынша, Кэмеронның тәрбиесімен көбіне-көп күтушілер, күзетшілер мен отбасының достары айналысқан. 54 жасар Диандра Дугластың Кэмероннан бөлек тағы үш баласы бар екендігін айта кету керек. Алты жасар егіз баланы суррогатты ана дүниеге әкелген, ал бес жасар Имара атты қызды ол Қазақстаннан асырап алған. Диандра Дуглас дүниеге қыз келетін болар деп үміттенсе керек. Бірақ, суррогатты анадан екі ұл дүниеге келетіндігін білгенде ол Қазақстаннан бір қыз асырап алуды жөн санаған. Дугластар отбасының достары Кэмеронның басындағы жағдай Диандраның кіші балаларына қатысты да қайталануы мүмкін деп қауіптенеді. Нью-Йорк пост газетінің жазуынша, Диандра Қазақстаннан Имара атты қызды Нью-Йоркке алып келген соң кішкентай сәбиді достарының біріне қалдырып, өзі демалысқа кетіп қалған. Менің ойымша балалар оның мазасын алатын сияқты, – деді Диандраның үй күзетшілерінің бірі. Диандраны жақсы білетін бірнеше досының айтқанына сілтеме жасай отырып Нью-Йорк пост газетінің жазуынша, Диандра Дуглас асырап алған қызы Имараның шығыстықтарға тән қызуқандылығын айтып достарына шағымданған. Ол, сонымен бірге, Қазақстаннан келген көгілдір көзді қыздың шашы соншалықты ақшыл емес деп, қыздың шашын бояп тастаған. Қазақстандық Экспресс К газетінің жазуынша, Johnson & Johnson империясының мұрагері Кейси Джонсон да өкіл шешесі Диандра Дугластан үлгі алып, Қазақстаннан бір қыз асырап алған екен. Диабетпен ауыратын 30 жасар Кейси Джонсон биылғы жылдың басында кенеттен қайтыс болды. Газеттің жазуынша, тірі кезінде Кейси Джонсон әртүрлі шатағымен атышулы болған. Оның есірткімен әуейіленетіндігі, ұрлық жасайтындығы және MTV телеарнасының жүргізушісі Тила Текиламен құпия байланысының барлығы белгілі болып қалған. Экспресс К газеті тағы мынадай деректер келтіреді. Қазақстан сыртқы істер мекемесінің мәлімдеуінше, 2007 жылы Кейси қамқоршылық органдарына бала асырап алу жөнінде өтініш тапсырған кезінде оның мінез-құлқы қазақстандық билік өкілдері тарапынан ешқандай күдік тудырмаған. Оған себеп болған бір жай, Кейси қамқоршылық органдарына қажетті тиісті анықтамалардың барлығын тапсырған. Кейін анықталғанындай, олардың барлығы жалған болып шыққан.Азаттық радиосы АҚШ-та өзін-өзі өлтірген 21 жасаржайында бұған дейін жазған болатын. 2009 жылдың жаз айында техастық Стар тэлигрэм газетінің жазғанындай, Мақсат алыстағы Ақтөбе облысының Алға қаласында басталған торығудан арыла алмаған.Оның өгей анасы Ребекка Мартиннің айтуынша, Мақсат америкалық жаңа өмірге үйрене алмаған. 2008 жылы Америкаға кетер алдында Мақсат Айтбаев өзін кішкентай кезінде балалар үйіне тастап кетіп, қайтып оралмаған анасын іздеуге талпынған. Азаттық радиосы да Мақсаттың ата-анасын, туыстарын іздеуге әрекет жасады, бірақ одан нәтиже болмады. Олар Атырау облысында тұрған, мүмкін әлі сонда тұратын болар.]
Біздің көршілес жатқан мемлекет Ресейде шет елге жетімдерді сатумен айналысады екен.
Ресейдегі балалардың көп бөлігі дәл біздің еліміздегідей АҚШ-қа сатылады екен. АҚШ 1999 жылдан бері 244000 мыңдай жетім балаларды басқа шет елдерден сатып алыпты. Оны келесі диаграммадан көре аласыздар.


Статистикаға сүйенетін болсам, АҚШ-тың өзінде 740 мыңдай жетімі бар екен. Соған қарамастан олар шет елден тоқтамай сатып алуда. Оның себеі АҚШ-та бала асырап алу қиындау екен, сондықтан америкалық азаматтар өздері таңдап шет ел асып кетеді екен. Олар көбінесе европоидттық нәсілдегі балаларды сатып алады екен.
Біздің осы көрші еліміз Ресейде АҚШ-қа көптеген балаларын сатуда, және оның соңынан өрбіген көп жан түршігерлік жағдайлар да болған. Мысал келтіретін болсам: Ресейде қаңтардың 1-і күні күшіне енген, шетелге бала беруге тыйым салған, АҚШ-та қаза болған баланың атымен атаған Дима Яковлев заңы бір қарағанда жетімдерді қорғау үшін жасалған жоба сияқты көрінеді.Америкалық ата-ана Ресейден асырап алған Дима Яковлев есімді сәбилерін 2008 жылы күн ыстықта көлікке қамап кетіп, бала содан көз жұмған. АҚШ-та Чейз Харрисон деген атпен өмір сүріп жатқан бұл сәби – соңғы 10 жылда асырап алған америкалық ата-аналарының дұрыс қарамауынан қаза болған ресейлік 19 баланың бірі. Қазіргі таңда, яғни 2013жылдың басынан бастап Ресей АҚШ-қа жетімдерді асырап алуға рұқсатын бермеген, оның себебі асырауға берілген балалар хабар-ошарсыз көбісі жоқ болып кеткен. Берген күнде де, келген отбасыларды ұзақ уақыт Ресейде ұстап, сол отбасы жайлы толық мәлімет алған жағдайда және жетім баланың ешкімі болмаған жағдай берілетін болыпты. Мысалы 2013 жылы тек 6 бала ғана АҚШ-қа асырауға беріліпті. Бұл үлкен жетістік деп ойлаймын.
Осы диаграммада Ресей елінің жетімдерінің АҚШ-қа сатылған балалар саны көрсетілген.


Ойымды қорытындылай, дәл осылай жетімдерімізді мыңдап шет елге сата берсек не болады? Бұл кішкентай бүлдіршіндердің тағдыры ойыншық емес қой. Оған қарайтын ата-анасы жоқ, ешкімге керек емес деп сата берсек кім болғанымыз? Алла тағала барлығымызды тең етіп жаратты ғой. Қазақстанда тек денсаулығы нашар балаларды ғана сатады дейді, бірақ бұл шындыққа жанаспайды. Сатып алатын шет ел азаматтары да ақымақ емес . Сол шет елге кеткен балалармен бірге қазағымыздың қаны кетті, ата-бабаларымыздың ар-ожданы кетті. Егерде барлығымыздың жүрегімізде иманымыз болса, мейірімді болсақ, адамгершілігіміз болса бұндай бұндай қатыгездікке бармас па едік... Қараусыз, асыраусыз қалса да, жетімдер өз елінде қалса деген тілегім бар. Осы проблемалардың менің ойымшаРесей сияқты егер бізде жетімдерімізді беруді тоқтатсақ болады. Өз елімізде де бала асырап алғысы келетін мыңдаған отбасылар кезекке тұрған неге өз еліміздің азаматтарына бермеске? Бір жағын демографиямызды да көтерер едік. Және де екінші ұсынысым, 67 қарттар үйінде 35 мың қарттар бар, ал жетімдерден 75000 егер де осы қарттар үйімен жетімдер үйін қосатын болсақ. Себебі көп жетім балалар қылмыс жасауда, Қазақстанда көптеген қылмыс жасалады, оның 70%-ын осы жетімдер жасайды екен. Оның басты себебі, сол балалардың тәрбие көрмеуі емеспе? Егер де жетімдерді қарттар үйімен қосса:
Біріншіден, Көпті көргенннен үйрен - дейді дана халқымыз, осы қарттарымыз көпті көрген, сол қараусыз қалған балаларды тәрбиелер еді.
Екіншіден, Қарттар өзін жалғыз санамай, жетімдер жетімсіремеси еді деген ойдамын.
[Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 маусым айындағы № 126 заңының 18-бабы][ Қазақстан Республикасының 2005 жылы 28 маусымдағы № 63 заңының 4-бабы]

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: