Қазақтардың ру-тайпалық құрылымы қалыптасуының тарихи шарттары 10-сынып

Білім беру ұйымының атауы

Пәні:

Қазақстан тарихы

Бөлім:

Дәстүрлі қазақ қоғамы: этникалық құрылымы және әлеуметтік ұйымдасуы

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сынып: 10

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Қазақтардың ру-тайпалық құрылымы қалыптасуының тарихи шарттары

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

10.2.2.1 -қазақтардың этникалық құрылымын сипаттау үшін «ру», «тайпа », «жүз», « ата-жұрт», «ата-мекен» ұғымдарын пайдалану;

10.2.2.3 -қазақтардың ру-тайпалық құрылымының ерекшеліктерін ауызша тарихнама негізінде түсіндіру (шежіре, генеалогиялық аңыздар);

Сабақтың мақсаты

қазақтардың этникалық құрылымын сипаттау үшін «ру», «тайпа », «жүз», « ата-жұрт», «ата-мекен» ұғымдарын пайдалана отырып, ру-тайпалық құрылымының ерекшеліктерін шежіре, аңыз негізінде түсіндіру

Құндылықтар және оның мақсаттары

Ай құндылығы: Әділдік және жауапкершілік

Тарихты білу, ұлттық және мәдени бірегейлікті түсіну,оқу тапсырмасын орындауда жауапкершілік, табандылық таныту

Сабақтың барысы

«Жеті атасын білмеген - ұл жетесіз, жеті ғасыр тарихын білмеген – ел жетесіз.»

Сабақтың кезеңі/

уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

5 мин

Салемдесу, оқушыларды түгендеу, зейіндерін сабаққа бұру

Амандасу, сабаққа зейіндерін шоғырландыру

Психологиялық ахуал туғызу үшін «Ақ тілек» жаттығуы. Әр оқушы 10-15 секунд уақыт аралығында ішінен тілек тілеу тапсырылады. Содан кейін жұптасып, бір-біріне қарап, тілегін айтады

Әр оқушы 10-15 секунд уақыт аралығында ішінен тілек тілейді. Содан кейін жұптасып, бір-біріне қарап, тілегін айтады.

Оқушыларға сабақтың тақырыбы мен мақсаттарымен таныстыру

Топқа бөлу:

1- топ «Ру»

2- топ «Тайпа»

3-топ «Жүз»

4-топ «Ата-жұрт»

Оқушылар https://qazmath.net/ платформасы арқылы топқа бөлу

https://qazmath.net/

Үй тапсырмасын тексеру

10 мин

Үй тапсырмасына берілген эссенің орындалуын тексеру.

1-тапсырма Wordwall оқу платформасында филворд ойынын ойнау арқылы терминдерді табады.

2-тапсырма. Wordwall оқу платформасында сәйкестендіру тапырмасын орныдау арқылы, алған білімдерін пайдалана отырып, терминдерге анықтама беріңдер.

Патронимия – ер адам жағынан ататегі ортақ топтар

Экзогамия – туыстас (ағайындас) отбасылар арасында немесе жақын жерлестер арасында некелесуге тыйым салу

Шежіре – ер адам жағынан ата-бабаларын санамалайтын туыстық қатынастар тізбегі

Тайпа -қандас туыстардан тұратын әлеуметтік және этникалық бірлестік

Жүз - орда, қазақ халқының үш рулық-тайпалық бірлестіктерінің ортақ атауы

Ұлыс – аймақ, мекен, әкімшілік бірлік мағынасын беретін көне түркі сөзі.

Ата-жұрт –  этникалық ұжымның байырғы ата-бабадан ұрпақтарына мирас болып қалған ежелден өсіп-өнген, өрбіген, ел болып қалыптасқан тарихи мекені.

Ру –өз шығу тегін әкелік (әкеден балаға) не шешелік (шешеден балаға) тізбектен тарататын адамдар тобы

Арыс- аймақ, мекен, бірнеше рудан тұратын қазақ хандығындағы әкімшілік аймақ

Хандық- орта ғасырлардағы түркі-моңғол қоғамында болған дәстүрлі мемлекеттік бірлестік. 

Ауыл- дәстүрлі қазақ қоғамында ежелден қалыптасқан қауымдастық

Эссенің орындалуы 1 ұпай

Дескриптор

-терминдерді табу 1 ұпай

Дескриптор:

- берілген терминдердің анықтамасын табады. 1 ұпай

ҚБ: «Бәйтерек»

https://wordwall.net/ru/resource/82076147

https://wordwall.net/ru/resource/82077620

Сабақтың ортасы:

15 мин

Мәтін бойынша топтық жұмыс.

1- топ «Ру»

«Жеті саты» кестесін толтыру

2- топ «Тайпа»

«Шежіре» және 7 ата.

Шежіре-

Оның маңызы-

3-топ «Жүз»

«Үш жүз» бойынша картамен жұмыс

Үш жүздің ірі рулары:

Таңбасы мен ұраны:

4-топ «Ата-жұрт»

Ұлыс, жүз құрылу факторлары «ФИШБОУН»

Оқушыларға мәтін ноутбукте беріледі және постер таратылады.

1-топ.

Дескрипторы (3 ұпай)

- дәстүрлі қазақ қоғамындағы жеті сатына анықтайды

- құрылымын анықтайды

-басқарушысын табады

2-топ.

Дескрипторы ( 3 ұпай)

-шежіреге және оның маңызына анықтама береді

-шежіре туралы аңызды айтады

-жеті атаны ретпен жазады

3-топ.

Дескрипторы (3 ұпай)

- картаға үш жүздің территориясын түсіреді

- ірі руларын жазады

-таңбасы мен ұранын айтады

4-топ.

Дескрипторы (3 ұпай)

-мәселемен қорытынды анықтайды

- ұлыстың құрылуын жазады

- жүздердің құрылуын жазады

Бағалау парағы

Кері байланыс (жапырақ стикерге жазу, шежіре ағашыны жапсыру)

3 ҚҚҚ

Құнды, қиын, қызықты

1 ұпай спикерге

Слайд, таратпа материалдар, ноутбук, маркер, оқулық

5 мин

2-тапсырма. Ноутбуктан онлайн шежіре арқылы әр оқушы өзінің жеті атасын табу.

Дескриптор:

-онлайн платформада шежіресін табу 1 ұпай

ҚБ: «Бәйтерек»

Ноутбук

https://tumalas.kz/mobi/#/

Сабақтың аяғы

10 мин

Бекіту: «Аквариум» әдісі арқылы рулардың атауларын тауып, картаға орналастыру (территорияларын табу)

Дескриптор:

-рулардың атауын тауып, картаға орналастырады 1 ұпай

ҚБ: «Бәйтерек»

Пластик бөтелке, су, руларын жазылған қағаз, стикер

Wordwall оқу платформасында бекіту үшін 15 сұрақ тест орындау

Дескриптор:

-15 сұрақ тестіге жауап беру

ҚБ: «Бәйтерек»

https://wordwall.net/resource/39173870

Рефлексия

3 БББ стикерге жазу

Білемін, Білгенім, Білгім келеді

Шежіре ағашына алма стикерлерін жапсыру