«Алматы облысы білім басқармасының Еңбекшіқазақ ауданы бойынша білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «Әйгерім -1» бөбекжай балабақшасы» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны

Әдістемелік нұсқаулық тақырыбы: «Қазақтың ұлттық құндылықтарын меңгерту: балабақшадағы тәрбие жұмысының әдістемесі» (Балабақшаға арналған оқу құралы)

Автор: Мустапаева Дариха Османовна

Тәрбиеші

2025 жыл

Пікір берушілер:

1

2.

Құрастырушы: Мустапаева Дариха Османовна

«Алматы облысы білім басқармасының Еңбекшіқазақ ауданы бойынша білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «Әйгерім -1» бөбекжай балабақшасы» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны

Жалпы 51 бет. 2025 жыл.

Бұл әдістемелік нұсқаулықта мектепке дейінгі ұйымдарда қазақтың ұлттық құндылықтарын меңгертуге бағытталған тәрбие жұмысының мазмұны, әдіс-тәсілдері және ұйымдастыру жолдары қарастырылады. Нұсқаулықта ұлттық ойындар, ән-күй, тұрмыс-салт дәстүрлері, ұлттық тағамдар мен киімдер арқылы балалардың рухани-адамгершілік қасиеттерін, отаншылдық сезімін қалыптастыру әдістері берілген. Сондай-ақ, педагогтарға арналған бақылау парақшалары, ата-аналармен сауалнама үлгілері және тәрбие процесін бағалау мен мониторинг жүргізу әдістемесі қамтылған. Ұлттық сананы дамыту, ұлттық құндылықтарды күнделікті оқу-тәрбие процесіне енгізу және тиімділігін арттыруға арналған тәжірибелік ұсыныстар берілген. Нұсқаулық балабақша педагогтары, әдіскерлер және ата-аналар қауымына арналған.

Әдістемелік нұсқаулықтың жоспары

«Қазақтың ұлттық құндылықтарын меңгерту: балабақшадағы тәрбие жұмысының әдістемесі»

І. Кіріспе

• Ұлттық құндылықтардың маңызы

• Балабақшадағы тәрбиедегі ұлттық рухтың орны

• Нұсқаулықтың мақсаты мен міндеттері

ІІ. Негізгі бөлім

1.Қазақ халқының ұлттық құндылықтарының негіздері

• Қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары

• Ұлттық киім, тағам, ән мен күй

• Қазақтың ұлттық ойындары мен әңгімелері

1. Балабақшадағы тәрбие жұмысында ұлттық құндылықтарды меңгерту принциптері

   • Тұлғалық бағытталу

   • Ұлттық мәдениетті құрметтеу және ұрпаққа жеткізу

   • Ойын және шығармашылық арқылы үйрету

   • Отбасымен өзара әрекеттесу

2. Ұлттық құндылықтарды меңгерту әдістері мен тәсілдері

   • Дәстүрлі ойындар мен халықтық ойындарды пайдалану

   • Ән, би және музыкалық жаттығулар арқылы тәрбие

   • Сюжеттік-рөлдік ойындар мен көркем әдебиетті қолдану

   • Мерекелік және салттық шараларды ұйымдастыру

   • Қолөнер және ұлттық шығармашылық сабақтары

3. Тәрбие жұмысын ұйымдастырудың кезеңдері мен мазмұны

   • Апталық және айлық жоспарлау

   • Мазмұндық блоктар (мысалы, "Қазақтың ұлттық киімі", "Ұлттық тағамдар", "Ұлттық ойындар")

   • Баланың жас ерекшеліктеріне сай тапсырмалар мен іс-шаралар

4. Ұлттық құндылықтарды меңгерту барысында педагогтардың қызметі

   • Педагогтың ұлттық тәрбиедегі рөлі

   • Әдістемелік қолдау мен өзін-өзі дамыту

   • Отбасымен тығыз байланыс орнату

5. Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысын бағалау және мониторинг

   • Бағалау критерийлері

   • Балалардың ұлттық санасының дамуын бақылау әдістері

   • Педагогикалық бақылау және түзету

6. Қорытынды

   • Ұлттық құндылықтарды меңгерудің тәрбиелік маңызы

   • Балабақшадағы тәрбие жұмысының тиімділігін арттыру жолдары

7. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

8. Қосымша материалдар

   • Мерекелік сценарийлер

   • Ойындар үлгілері

   • Тәрбие сағаттарының мысалдары

1. Кіріспе

Ұлттық құндылықтар – әрбір халықтың тарихи даму барысында қалыптасқан рухани байлығы, оның мәдениеті мен салт-дәстүрін, дүниетанымын, өмір сүру ерекшелігін көрсететін маңызды фактор. Қазақ халқының ұлттық құндылықтары ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, қоғамның тұрақтылығы мен біртұтастығын қамтамасыз етуде ерекше рөл атқарады. Осы құндылықтарды бала жасынан меңгерту — баланың тұлғалық дамуы мен ұлттық сана қалыптасуының негізі болып табылады.Балабақша — балалардың алғашқы ұйымдасқан оқу-тәрбие мекемесі, онда ұлттық тәрбие мен мәдениеттің негізі қаланады. Бұл кезеңде балалардың ойлау, сезіну, тіл және мінез-құлық дағдылары қалыптасып, олардың қоғамдағы орны анықталады. Сондықтан балабақшадағы тәрбие жұмысы қазақтың ұлттық рухын, мәдениетін және салт-дәстүрлерін танытуға бағытталуы тиісҚазақ халқының ұлттық құндылықтарына патриотизм, татулық, қайырымдылық, еңбексүйгіштік, адамгершілік, отбасылық және әлеуметтік жауапкершілік сияқты ұғымдар кіреді. Бұл құндылықтарды балабақшадағы тәрбие процесінде ұтымды пайдалану баланың жан-жақты дамуына, рухани байып, ұлттық сананың оянуына септігін тигізеді.Бұл әдістемелік нұсқаулық балабақша тәрбиешілеріне қазақтың ұлттық құндылықтарын меңгертуге бағытталған тәрбие жұмысын жүйелі ұйымдастыруға көмек көрсету мақсатында жасалды. Мұнда ұлттық тәрбиенің теориялық негіздері, әдістемелік тәсілдері, тәрбие іс-шараларын жоспарлау мен іске асыру жолдары қарастырылған.Нұсқаулықтың басты мақсаты — баланың бойында ұлттық рух пен мәдениеттің негіздерін қалыптастыру, олардың туған халқының салт-дәстүрін құрметтеуге және бағалауға тәрбиелеу. Сонымен қатар, бұл әдістемелік құрал балабақша педагогтарына баланың жас ерекшеліктеріне сәйкес тиімді тәрбиелік жұмыстарды ұйымдастыруға мүмкіндік береді.Қазіргі заман талабына сай ұлттық тәрбие жүйесін жетілдіру — білім беру саласындағы маңызды бағыттардың бірі. Сондықтан бұл нұсқаулық балабақшадағы тәрбие процесін сапалы әрі нәтижелі жүргізуге, ұлттық құндылықтарды меңгерту арқылы балалардың рухани-адамгершілік дамуына ықпал етуге бағытталған. Ұлттық құндылықтардың маңызы.Ұлттық құндылықтар – бұл бір халықтың тарихи дәстүрлері, мәдениеті, салт-санасы, дүниетанымы мен рухани байлығын көрсететін маңызды факторлар жиынтығы. Олар ұрпақтан ұрпаққа беріліп, қоғамның мәдениетінің, өмір салтының, мінез-құлқының негізін құрайды. Қазақ халқының ұлттық құндылықтары оның қалыптасуы мен дамуының айқын көрінісі, тәуелсіздік пен ұлттық бірліктің кепілі болып табылады.Ұлттық құндылықтар адам бойында патриоттық сезімді, өз ұлтына деген құрмет пен сүйіспеншілікті қалыптастырады. Олар адамның қоғамдық өмірге бейімделуіне, рухани-адамгершілік қасиеттерінің дамуына ықпал етеді. Сонымен қатар, ұлттық құндылықтар ұлттың мәдени ерекшелігін сақтап, басқа халықтармен үндестікте өмір сүруге мүмкіндік береді.Балаларға ұлттық құндылықтарды ерте жастан меңгерту олардың тұлғалық қалыптасуына, ұлттық сана-сезімінің дамуына негіз болады. Бұл балалардың өз мәдениетін бағалауға, ата-баба дәстүрін құрметтеуге және болашақта ұлттық мұраны сақтауға деген жауапкершілігін арттырады. Ұлттық құндылықтар арқылы бала өз ортасын түсініп, рухани бай болуға ұмтылады.Осылайша, ұлттық құндылықтар қоғамның мәдени тұтастығын қамтамасыз етіп, ұлттың тарихы мен болашағын байланыстырады. Сондықтан оларды балабақшадан бастап, білім беру жүйесінің барлық деңгейінде тәрбиелеу маңызды. Бұл ұрпақтың ұлттық рухын көтеріп, патриоттық сезімін нығайтуға, қоғамдағы өзара түсіністік пен ынтымақтастықты арттыруға ықпал етеді. Балабақшадағы тәрбиедегі ұлттық рухтың орны.Балабақша — баланың алғашқы тәрбие мен білім алатын, дүниетанымының қалыптасатын ерекше кезеңі. Осы кезеңде ұлттық рухты сіңіру маңызды, себебі балаға өзінің туған халқының мәдениеті мен дәстүрін таныстыру, ұлттық ерекшеліктерін түсіндіру оның тұлғалық дамуына үлкен әсер етеді.Ұлттық рух — адамның өз халқының тарихына, мәдениетіне, салт-дәстүріне деген құрмет пен сүйіспеншілігі, сол арқылы ұлттық сананың қалыптасуы. Балабақшада ұлттық рухты тәрбиелеу арқылы бала өзінің этникалық тамырларын таниды, өз ұлтына деген мақтаныш сезімін дамытады. Ұлттық тәрбие баланың рухани-адамгершілік қасиеттерін қалыптастырып, оның әлеуметтік ортаға бейімделуіне ықпал етеді. Мысалы, қазақтың ұлттық ойындары, әндері, ертегілері мен мерекелік дәстүрлері арқылы бала қазақтың салт-дәстүрімен танысып, өзге мәдениетпен құрметпен қарым-қатынас жасауды үйренеді. Балабақшадағы тәрбиешілер ұлттық рухты тәрбиелеу жұмыстарын жүйелі түрде ұйымдастыруы қажет. Бұл балаларға ұлттық мәдениетті түсінуге көмектесіп, олардың бойында ұлттық сана мен патриоттық сезімді оятады. Сондай-ақ, отбасымен тығыз байланыс орнатып, ұлттық құндылықтарды балалардың күнделікті өміріне енгізу маңызды.Балабақшадағы ұлттық рух — баланың жеке тұлға ретінде қалыптасуының, оның мәдени және рухани дамуының негізі. Сондықтан тәрбие жұмысында ұлттық рухты басты бағыт ретінде алу – ұлттың болашағына салынған маңызды инвестиция болып табылады.

Нұсқаулықтың мақсаты мен міндеттері

Нұсқаулықтың мақсаты – балабақшадағы тәрбие жұмысы арқылы қазақтың ұлттық құндылықтарын балаларға тиімді меңгерту, олардың бойында ұлттық рух пен патриоттық сезімді қалыптастыру. Бұл мақсат баланың тұлғалық және рухани дамуына негізделіп, ұлттық мәдениет пен салт-дәстүрлерді құрметтеуге, ұлтқа деген сүйіспеншілік пен жауапкершілікті тәрбиелеуге бағытталған.Нұсқаулықтың негізгі мақсаты – балабақша педагогтарына ұлттық тәрбие элементтерін жүйелі түрде енгізуге арналған әдістемелік көмек көрсету. Сонымен қатар, баланың жас ерекшелігіне сәйкес ұлттық құндылықтарды меңгерту әдістерін ұсыну және тәрбие процесін сапалы ұйымдастыруды қамтамасыз ету.

Нұсқаулықтың міндеттері:

1. Қазақ халқының ұлттық құндылықтары туралы педагогтердің білімін толықтыру және тәрбиелік жұмыстарға енгізу тәсілдерін ұсыну.

2. Балаларға қазақтың дәстүрлері мен салт-дәстүрлерін ойын, ән, би, әңгімелеу және басқа да шығармашылық әдістер арқылы меңгерту әдістемесін қалыптастыру.

3. Балабақшадағы тәрбие жұмыстарын ұлттық рухты қалыптастыруға бағыттап, оны жүйелі жоспарлау мен ұйымдастыруды қамтамасыз ету.

4. Балалардың ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын арттырып, патриоттық сезімді дамытуға жағдай жасау.

5. Отбасымен тығыз байланыс орнатып, ұлттық тәрбие мәселелерін бірлесіп шешуге ықпал ету.

6. Балалардың ұлттық санасын дамыту деңгейін бақылау және бағалау әдістерін ұсыну.

Бұл мақсаттар мен міндеттер балабақша тәрбиешілеріне ұлттық құндылықтарды меңгерту жұмысын тиімді жүргізуге, баланың рухани-адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған кешенді жүйені құруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, нұсқаулық заманауи талаптар мен баланың дамуына сай педагогикалық тәжірибеге негізделген нақты ұсыныстарды қамтиды.

2. Қазақ халқының ұлттық құндылықтарының негіздері

Қазақ халқының ұлттық құндылықтары – оның тарихи дамуымен, мәдениетімен, тұрмыс-салтымен, дүниетанымымен тығыз байланысты рухани-мәдени негіздер. Бұл құндылықтар ұрпақтан ұрпаққа беріліп, ұлттың өзіндік ерекшелігін, бірегей мәдениетін сақтап, дамытудың негізін қалыптастырады. Қазақтың ұлттық құндылықтарының негізі – оның ата-баба дәстүрлерінде, салт-дәстүрлерінде, әдет-ғұрыптарында, ұлттық өнері мен әдебиетінде, тұрмыс салтында көрініс табады.Ең алдымен, қазақ халқының ұлттық құндылықтары патриотизмге, отансүйгіштікке негізделген. Өз еліне, жеріне, тілін сыйлау, қорғау – қазақтың ұлттық санасының басты белгілерінің бірі. Қазақ халқының ерлік тарихы, батырлық дәстүрлері балаларға осы патриоттық сезімді ерте жастан сіңіруге мүмкіндік береді.Қазақ мәдениеті – ол бай салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың жиынтығы. Мысалы, қонақжайлық – қазақтың ең маңызды құндылықтарының бірі. Қонаққа құрмет көрсету, ашық-жарқын қимылдар арқылы ортақтық пен достықтың маңыздылығын насихаттайды. Бұл құндылықтар балаға өзара құрмет пен мейірімділікті үйретеді.

Отбасы мен отбасылық қатынастар да қазақтың ұлттық құндылықтар жүйесінде ерекше орын алады. Қазақта үлкендерге құрмет, кішіге мейірімділік, ата-ананы сыйлау және оларға қызмет ету дәстүрі қатаң сақталады. Балаларды осы құндылықтар негізінде тәрбиелеу олардың қоғамға деген жауапкершілігін арттырады.Ұлттық өнер мен әдебиет – ұлттық құндылықтардың рухани байлығының қайнар көзі. Қазақтың эпостары, әндері, күйі, жырлары ұлттың дүниетанымын, тарихи оқиғаларын, салт-дәстүрлерін бейнелейді. Бұл шығармашылық мұра балалардың рухани дамуына және ұлттық мәдениетті танып-білуіне ықпал етеді.Сонымен қатар, қазақ халқының ұлттық құндылықтарының құрамына еңбексүйгіштік пен әділдік ұғымдары кіреді. Еңбекқорлық қазақ қоғамында жоғары бағаланады және бұл құндылық балаға еңбекке деген құрмет пен табандылықты үйретеді. Әділдік, адалдық сияқты қасиеттер бала мінезінің қалыптасуына маңызды әсер етеді.Қазақ халқының ұлттық ойындары да құндылықтар жүйесінде маңызды орын алады. Ойындар арқылы балалар өзара қарым-қатынас жасауды, командада жұмыс істеуді, спорттық рухты дамытады. Сонымен қатар, ұлттық ойындар тарих пен мәдениеттің бір бөлігі ретінде балаларды тәрбиелеуде тиімді құрал болып табылады.Тіл – ұлттық құндылықтардың басты құрамдас бөлігі. Қазақ тілін меңгеру және оны құрметтеу – ұлттың мәдениетін сақтап, дамытудың кепілі. Балабақшада қазақ тілін ерте жастан үйрету арқылы бала ұлттық санаға кіріп, өз ұлтының мәдениетін терең түсінуге мүмкіндік алады.Қазақ халқының ұлттық құндылықтарының негіздері – бұл ата-баба мұрасы, тарихи дәстүрлер, мәдени және рухани құндылықтардың тұтас жүйесі. Балаларды осы құндылықтар негізінде тәрбиелеу олардың тұлғалық дамуына, ұлттық сананың қалыптасуына және қоғамға белсенді азамат ретінде бейімделуіне жол ашады. Балабақшада ұлттық құндылықтарды меңгерту арқылы бала өзінің тамырын танып, туған елін сүюге, құрметтеуге тәрбиеленеді. Қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары.Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары – ұлттың тарихи дамуымен қалыптасқан, қоғам өмірінің әр саласына енген рухани мұра. Олар қазақтардың дүниетанымы мен мәдениетін бейнелейтін маңызды құндылықтар болып табылады. Бұл дәстүрлер ұрпақтан ұрпаққа ауысып, халықтың бірлігі мен тұтастығын сақтауда ерекше рөл атқарады.Салт-дәстүрлер — белгілі бір жағдайларға байланысты ұлттың ұжымдық өмірдегі әдет-ғұрыптары мен рәсімдері. Мысалы, қазақта туған балаға есім қою, бесікке салу, сүндет той өткізу, үйлену, үлкендерге құрмет көрсету сияқты дәстүрлер кең таралған. Бұл рәсімдер адамның өмірлік маңызды кезеңдерін белгілеумен қатар, оның рухани дамуына да ықпал етеді.Әдет-ғұрыптар қазақтың күнделікті тұрмысында кеңінен қолданылып, адам арасындағы қарым-қатынастың негізін құрайды. Қонақжайлық, сыйластық, үлкендерге құрмет көрсету, жас кісілердің үлкендерге ізет білдіруі – қазақ қоғамындағы негізгі әдет-ғұрыптардың қатарында. Мысалы, қонақ келгенде оған дастарқан жаятыны, сый-сияпат жасалатыны – халықтың мейірімділік пен бауырмалдылығын көрсетеді.Қазақтың салт-дәстүрлерінде табиғатқа құрмет ерекше орын алады. Наурыз мерекесі – жаңа жылдың, көктемнің және табиғаттың жаңаруын білдіретін ұлттық мереке. Бұл мерекеде отбасы мүшелері мен көршілер бір-біріне ізгі тілектер айтып, үйлерін тазалап, ұлттық тағамдар дайындайды. Наурыз — бірлік пен татулықтың символы.

Сонымен қатар, қазақ дәстүрлерінде туған-туысқандар мен көршілер арасындағы байланыс өте маңызды. Той-жиындар, ас-шаралар арқылы адамдар арасындағы өзара қарым-қатынас күшейеді, бұл қауымдық сана мен бірлікті нығайтады. Балабақшада қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын үйрету балалардың ұлттық сана-сезімін қалыптастыруға ықпал етеді. Бұл арқылы бала өз ұлтының мәдениетін танып, құрметтеуді үйренеді. Мысалы, бесік жыры, ұлттық ойындар, ұлттық киімдер мен тағамдар туралы мәліметтер балаларға қазақ мәдениетінің байлығын сезінуге көмектеседі.Қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары – ұрпақтан ұрпаққа берілетін рухани құндылықтар. Оларды сақтау және насихаттау ұлттың болашағы үшін маңызды. Балабақшадағы тәрбие жұмысы осы құндылықтарды меңгерту арқылы балаларды өз халқының мәдениетін құрметтеуге, ұлттық рухты дамытуға бағыттайды. Ұлттық киім, тағам, ән мен күй.Қазақ халқының ұлттық киімі, тағамы, әні мен күйі — ұлттың мәдениеті мен рухани дүниесінің ажырамас бөлігі. Бұл элементтер қазақтың тарихын, тұрмысын, дүниетанымын айнадай бейнелеп, ұрпақтан ұрпаққа жалғасып, ұлттық болмысты сақтауда маңызды рөл атқарады. Ұлттық киім — қазақ халқының өзіндік ерекшелігін көрсететін мәдени белгі. Ерлер мен әйелдердің киімдері өзара айырмашылықтары бар, бірақ барлығы да табиғи материалдардан тігілген. Ерлердің киімінде шалбар, камзол, ақ жаулық сынды элементтер кездессе, әйелдердің киімі – көйлек, көйлек-желек, тон, алаша сияқты дәстүрлі заттардан тұрады. Ұлттық киімнің әрбір бөлігі салт-дәстүрмен байланысты, мысалы, қыз балалардың бас киімі – тақия, үлкендерге арналған кигізілетін оюлы белдемшелер мен сырмақтар. Киімнің ою-өрнегі мен түсі халықтың табиғатына, тұрмыс ерекшелігіне сай таңдалады және оның символдық мәні бар. Ұлттық тағамдар – қазақ халқының бай мәдениеті мен тұрмыс салтын көрсететін маңызды құрамдас бөлік. Қазақтың негізгі тағамдары – қымыз, шұбат, ет, құрт, бауырсақ, бешбармақ және т.б. Қазақ дастарханы қонақжайлықтың белгісі болып саналады. Тағамдар тек қана қоректік мақсатта емес, сонымен қатар мерекелік және салттық рәсімдерде де маңызды рөл атқарады. Мысалы, наурыз мерекесінде арнайы ет пен бауырсақтар дайындалады, ал құдай-туған кезде балаға ет қосылған арнайы тағамдар ұсынылады. Ұлттық ән мен күй қазақ мәдениетінің рухани байлығының қайнар көзі. Қазақ әндері көбінесе табиғат, махаббат, батырлық, салт-дәстүр туралы жырлайды. Күй – аспаптық музыканың ерекше түрі, оның әрбір үні мен әуені халықтың сезімі мен өмірін жеткізеді. Қобыз, домбыра, сыбызғы сияқты ұлттық аспаптарда орындалатын күйлер халықтың тарихы мен тұрмысын суреттейді. Ән мен күй арқылы ұрпақтар өздерінің ата-бабаларының өмірін, құндылықтарын түсінеді және оларды құрметтейді.Балабақшада ұлттық киім, тағам, ән мен күй туралы білім беру арқылы балаларға қазақ мәдениетінің байлығын таныту маңызды. Бұл олардың ұлттық санасын қалыптастырып, туған елінің салт-дәстүрін құрметтеуге үйретеді. Мысалы, ұлттық киімдерді кию, дәстүрлі тағамдар туралы әңгімелеу, ән айтып, күй тыңдау балалардың рухани дамуына зор ықпал етеді. Ұлттық киім, тағам, ән мен күй — қазақ халқының мәдениетін, тарихын және рухани әлемін бейнелейтін маңызды құндылықтар. Оларды меңгерту арқылы бала өз ұлтының тамырын терең түсініп, ұлттық рухты бойына сіңіреді.

Қазақтың ұлттық ойындары мен әңгімелері.Қазақ халқының ұлттық ойындары мен әңгімелері — ұлттың мәдениеті мен тәрбиесінің маңызды бөлігі. Олар балаларды тек көңілді ойнауға ғана емес, сонымен қатар ұлттық дәстүрлерді, мінез-құлық нормаларын, рухани құндылықтарды меңгеруге үйретеді. Ұлттық ойындар мен әңгімелер бала тұлғасын қалыптастыруда, оның ой-өрісі мен тілін дамытуда ерекше маңызға ие. Ұлттық ойындар қазақ балаларының дене дамуын, зияткерлік қабілеттерін, топтық жұмыс пен өзара сыйластықты үйренуін қамтамасыз етеді. Мысалы, «Қыз қуу», «Тоғыз құмалақ», «Асық ату», «Орамал алу» сияқты ойындар балалардың шапшаңдығын, ептілігін және тапқырлығын дамытады. Бұл ойындар арқылы балалар өзара сыйластықты, бір-біріне көмектесуді үйренеді, көшбасшылық қасиеттері қалыптасады.Ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні зор. Олар балаларға қазақ халқының өмір салтын, салт-дәстүрлерін таныстырады. Ойындарда қазақтардың көшпелі тұрмысы мен табиғатқа деген құрметі айқын көрініс табады. Сонымен қатар, ұлттық ойындар баланың денсаулығын нығайтып, оның рухани дүниесін байытады. Қазақтың ұлттық әңгімелері мен ертегілері — бұл ұрпақтан ұрпаққа беріліп келе жатқан халықтың даналығы мен тәрбиелік құндылықтарының көзі. Әңгімелерде батырлық, әділдік, еңбекқорлық, қайырымдылық сияқты адамгершілік қасиеттер насихатталады. Мысалы, Алпамыс батыр, Қобыланды батыр туралы дастандар балаларға ерлік пен елжандылықты үйретеді.Ертегілер мен халық әңгімелері балалардың тілін дамытып, қиялын өрбітуге көмектеседі. Олар арқылы бала ұлттық тарих пен мәдениетті түсініп, өз халқының салт-дәстүрлеріне деген құрмет сезімін қалыптастырады. Әңгімелердің тәрбиелік мәні — балаға жақсы мен жаманның арасындағы айырмашылықты түсінуге көмектесу.Балабақшада ұлттық ойындар мен әңгімелерді пайдалану арқылы тәрбиешілер балалардың рухани-адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға жағдай жасайды. Сонымен қатар, бұл әдістер балалардың белсенділігін арттырып, олардың топ ішінде өзара әрекеттесу қабілетін дамытады.Қазақтың ұлттық ойындары мен әңгімелері баланың жан-жақты дамуына, ұлттық сана мен мәдениетті меңгеруіне зор ықпал етеді. Оларды балабақшада жүйелі пайдалану — ұлттық тәрбиенің тиімді жолы болып табылады. Қазақтың ұлттық ойындары мен әңгімелерінің мысалдары және ұйымдастыру 1. Ұлттық ойындар 1) Қыз қуу Мақсаты: Балалардың дене шынықтыруын дамыту, жылдамдық пен ептілікті қалыптастыру, топта ойнауды үйрету.
Құралдары: Ашық алаң қажет.
Ойын ережесі:

• Ойыншылар екі топқа бөлінеді: қыздар және ұлдар.

• Қыздар жүгіріп, ұлдарды қуып жетіп, қолын ұстайды да, кейін орнын ауыстырады.

• Ойын кезінде ептілік пен жылдамдық қажет.
  Ұйымдастыру: Педагог ойынның ережесін түсіндіреді, балаларға қауіпсіз қозғалу ережесін үйретеді. Ойын аяқталған соң балалармен бірге талқылау өткізіледі, қай кезде ептілік пен жылдамдық керек екенін айтады.

2) Тоғыз құмалақ Мақсаты: Балалардың логикалық ойлауын дамыту, зейін мен шыдамдылықты арттыру.
Құралдары: Тоғыз құмалақ ойынына арналған тақта және құмалақ.
Ойын ережесі:

• Ойын тақтасындағы құмалақтарды белгілі тәртіппен орналастырып, қарсыластың тастарын алу арқылы ойнайды.

• Ең көп құмалақ жинаған жеңеді.
  Ұйымдастыру: Педагог балаларға ойын ережесін түсіндіреді, ойын барысын бақылайды, қажет кезде көмек береді.

2. Ұлттық әңгімелер 1) Алпамыс батыр туралы қысқаша әңгіме Мақсаты: Батырлық пен елжандылық туралы түсінік беру.
Әңгіме мазмұны: Алпамыс батыр — қазақтың әйгілі ерлігі мен даналығының символы. Ол өз елі мен жерін қорғаған, әділ және батыл адам.
Ұйымдастыру: Педагог әңгіме оқып немесе айтып береді, балалардан сұрақтар алады, әңгіменің негізгі мәнін түсіндіреді.

2) Қозы Көрпеш пен Баян сұлу Мақсаты: Махаббат пен адалдық туралы тәрбиелік құндылықты жеткізу.
Әңгіме мазмұны: Бұл әңгіме адал махаббат пен адамгершілік туралы. Қозы Көрпеш пен Баян сұлу арасындағы сезімдер арқылы балалар махаббаттың тазалығы мен шыншылдығын түсінеді.
Ұйымдастыру: Педагог әңгіме арқылы махаббат пен достық құндылықтарын талқылайды, балаларға шығармашылық тапсырмалар береді (мысалы, сурет салу, рөлдік ойын). Ұйымдастыру әдістемесі

1. Мақсат қою: Әрбір ойын мен әңгіменің тәрбиелік мақсатын анықтау. Мысалы, дене шынықтыру, зияткерлік даму немесе адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру.

2. Балалардың жас ерекшеліктерін ескеру: Жасына сәйкес ойындар мен әңгімелер таңдалады, жеңілдетілген нұсқалары қолданылады.

3. Қауіпсіздік талаптарын сақтау: Ойын алаңын, құралдарды балалардың қауіпсіздігіне сай дайындау.

4. Түсіндіру және нұсқау беру: Педагог ойын немесе әңгіменің ережесін, мақсатын түсіндіреді, балалардың сұрақтарына жауап береді.

5. Қатыстыру және бақылау: Барлық балалардың белсенді қатысуын қадағалау, қажет болса көмек көрсету.

6. Талқылау және қорытынды жасау: Ойын немесе әңгіменің соңында балалармен бірге оқығандар мен сезінгендерін талқылау, тәрбиелік мәнін ашу.

7. Шығармашылық әрекеттер қосу: Балаларға ойынға немесе әңгімеге қатысты сурет салу, драматизация жасау сияқты тапсырмалар беру.

2. Балабақшадағы тәрбие жұмысында ұлттық құндылықтарды меңгерту принциптері

Тұлғалық бағытталу

Балабақшадағы тәрбие жұмысының басты принциптерінің бірі — тұлғалық бағытталу. Бұл принцип әрбір баланың жеке дара тұлға ретінде қарастырылуына негізделеді. Ұлттық құндылықтарды меңгерту барысында балаға өз ерекшелігін сақтап, дамыта отырып, оның рухани және адамгершілік сапаларын қалыптастыру маңызды.Тұлғалық бағытталу — баланың жеке қабілеттерін, мүдделерін, талғамдарын ескере отырып тәрбиелеу. Әр баланың өмірлік тәжірибесі мен таным белсенділігі әртүрлі, сондықтан педагогтар тәрбие әдістерін икемді әрі баланың қажеттілігіне сәйкес таңдау қажет. Бұл тәсіл баланың өзін-өзі тануына, өзіндік көзқарасын қалыптастыруға көмектеседі.Ұлттық құндылықтарды меңгерту кезінде тұлғалық бағытталу баланың ұлттық санасын қалыптастыруға бағытталған. Әр бала туған халқының мәдениеті мен тарихын тереңірек түсініп, өз ұлтының ерекшелігін сезінуі тиіс. Бұл оның өзіне сенімді, ұлттық рухы жоғары азамат болып өсуіне ықпал етеді.Сонымен қатар, тұлғалық бағытталу педагогқа баланың даму ерекшеліктерін байқауға мүмкіндік береді. Бұл бағытта тәрбиешілер баланың эмоционалдық және әлеуметтік қабілеттерін дамытуға, оның шығармашылығын қолдауға, дұрыс мінез-құлық үлгілерін беруге мән береді. Мысалы, баланың өз ойын ашық айтуы, ұлттық тақырыптардағы шығармашылық жұмыстарға қатысуы қолдау табады.Тұлғалық бағытталған тәрбие баланың өзін-өзі тануы мен өзін-өзі құрметтеуіне негізделеді. Ұлттық құндылықтар арқылы бала өзінің тарихи тамыры мен мәдениеті туралы біледі, бұл оның рухани байлығын арттырады. Педагогтар әр баланың ерекшелігін құрметтеп, оның ұлттық рухын қалыптастыруға жағдай жасау керек.Тұлғалық бағытталу балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысында негізгі орын алады. Бұл принцип баланың жеке дара тұлға ретінде қалыптасуына, ұлттық мәдениетті құрметтеуіне және оны әрі қарай дамытуға жол ашады. Тұлғалық бағытталған тәрбие — ұлттық құндылықтарды тиімді меңгерту мен балалардың жан-жақты дамуына қызмет етеді. Ұлттық мәдениетті құрметтеу және ұрпаққа жеткізу.Ұлттық мәдениетті құрметтеу және оны ұрпаққа жеткізу — балабақшадағы тәрбие жұмысындағы маңызды принциптердің бірі. Бұл принцип қазақ халқының бай мәдени мұрасын сақтау және оны балаларға дұрыс жеткізуге бағытталған.Ұлттық мәдениет — ұлттың тарихы, салт-дәстүрлері, өнері мен әдет-ғұрыптары арқылы бейнеленеді. Балаларға осы мәдениетті құрметтеуді ерте жастан үйрету олардың ұлттық санасын қалыптастырады. Бұл құрмет — туған елге, ата-бабаның мұрасына деген сүйіспеншілік пен мақтаныш сезімін оятады.Балабақшада ұлттық мәдениетті насихаттау арқылы балалар өздерінің этникалық тамырын танып, өз ұлтының ерекшелігін түсінеді. Мысалы, ұлттық киімдерді таныстыру, қазақтың дәстүрлі ойындарын өткізу, ұлттық тағамдармен таныстыру — мұның бәрі балаларға мәдениетті құрметтеуді үйретеді.Ұлттық мәдениетті ұрпаққа жеткізу барысында тәрбиешілер отбасы мен қоғамды тартуы маңызды. Отбасымен бірлесе отырып, ұлттық құндылықтарды балалардың күнделікті өміріне енгізу олардың мәдениетті түсінуін тереңдетеді. Сонымен қатар, мерекелерді, салттық рәсімдерді өткізу — ұлттық мәдениетті ұрпаққа жеткізудің тиімді жолдары.Балаларды ұлттық мәдениетті құрметтеуге тәрбиелеу олардың болашақта азаматтық ұстанымы мен патриоттық сезімін нығайтады. Бұл ұлттық бірлікті сақтауға, мәдени әртүрлілікті құрметтеуге және қоғамдағы өзара түсіністікке ықпал етеді.Ұлттық мәдениетті құрметтеу және оны ұрпаққа жеткізу — балабақшадағы тәрбие жұмысының негізгі бағыттарының бірі. Бұл принцип арқылы балалардың рухани байлығы артып, олар өз халқының мәдени мұрасын сақтап, одан әрі дамытуға дайын болады. Ойын және шығармашылық арқылы үйрету.Ойын және шығармашылық — балабақшадағы ұлттық құндылықтарды меңгерту процесінің негізгі тәсілдері. Бұл әдістер баланың психологиялық және физикалық дамуына әсер етіп, білім мен тәрбиені тиімді әрі қызықты етеді.Ойын арқылы балалар ұлттық құндылықтарды жеңіл әрі еркін қабылдайды. Мысалы, қазақтың ұлттық ойындарын ойнау барысында балалар бір-бірімен қарым-қатынас жасайды, ұлттық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды танып-біледі. Ойын — бұл балалардың шынайы әлемін танып-білуінің, әлеуметтік дағдыларын дамытудың маңызды құралы.Шығармашылық әрекеттер балалардың қиялын, тілін, сезімдерін дамытып, ұлттық мәдениетті тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Ұлттық киімдерді безендіру, қолөнер сабақтары, ән айту мен би билеу — барлығы шығармашылық арқылы ұлттық рухты меңгеруге ықпал етеді. Мұндай іс-шаралар баланың өзіне деген сенімін арттырып, шығармашылық қабілеттерін дамытады.Педагогтар шығармашылық пен ойын тәсілдерін қолданғанда, балалардың жас ерекшеліктерін және жеке ерекшеліктерін ескеру маңызды. Әр баланың белсенділігін қамтамасыз ету үшін топтық және дара тәсілдерді үйлестірген жөн.Ойын мен шығармашылық арқылы ұлттық құндылықтарды меңгерту баланың жан-жақты дамуына мүмкіндік береді. Бұл әдістер баланың танымдық қабілетін, коммуникативтік дағдыларын, рухани байлығын арттырады. Сонымен қатар, олар баланың эмоционалдық жай-күйін жақсартып, топ ішінде ынтымақтастықты қалыптастырады.Ойын мен шығармашылық — балабақшадағы ұлттық тәрбиенің ең тиімді құралдары. Олар арқылы балалар ұлттық мәдениетті қызықты әрі түсінікті түрде меңгереді, рухани дамиды және өздерін еркін сезінеді. Отбасымен өзара әрекеттесу.Балабақшадағы тәрбие жұмысында отбасымен өзара әрекеттесу — ұлттық құндылықтарды меңгерту принциптерінің маңызды бөлігі. Отбасы — баланың алғашқы әлеуметтік ортағы және ұлттық тәрбиенің негізі салынатын орын. Сондықтан балабақша мен отбасының үйлесімді жұмысы балалардың ұлттық санасын қалыптастыруда үлкен рөл атқарады.Отбасымен өзара әрекеттесу баланың тәрбиелік және білім беру үрдісін үйлестіруге мүмкіндік береді. Тәрбиешілер ата-аналарға ұлттық құндылықтардың маңыздылығын жеткізіп, оларды балалардың күнделікті өмірінде қолдануға шақырады. Мысалы, ұлттық мерекелерді бірге тойлау, қазақ тілінде сөйлесу, дәстүрлі тағамдарды дайындау — мұның барлығы отбасы мен балабақша арасындағы байланысты нығайтады.Отбасы мен балабақша арасындағы тиімді байланыс баланың рухани дамуына ықпал етеді. Ата-аналар балаларға ұлттық құндылықтарды үйретудің алғашқы педагогтары ретінде саналады. Сондықтан тәрбиешілер отбасыларға ұлттық тәрбие жөнінде ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, олардың қатысуын белсенді етуге тырысады.Сонымен қатар, отбасымен өзара әрекеттесу баланың мінез-құлқындағы өзгерістерді, жетістіктері мен қиындықтарын талқылауға мүмкіндік береді. Бұл тәрбие процесін жетілдіріп, баланың қажеттіліктеріне икемделуге жол ашады.Отбасы мен балабақша арасындағы өзара әрекеттесу ұлттық құндылықтарды меңгерту жұмысында маңызды рөл атқарады. Бұл байланыс баланың тұлғалық және рухани дамуына оң әсер етеді, ұлттық тәрбиенің нәтижелілігін арттырады.

3.Ұлттық құндылықтарды меңгерту әдістері мен тәсілдері

Дәстүрлі ойындар мен халықтық ойындарды пайдалану.Балабақшада дәстүрлі ойындар мен халықтық ойындарды пайдалану ұлттық тәрбие мен баланың жан-жақты дамуына зор ықпал етеді. Бұл ойындар – қазақ халқының мәдени мұрасы, олар арқылы балаларға ұлттық құндылықтар ерте жастан сіңіріледі.Дәстүрлі ойындар балалардың дене және рухани дамуын қолдайды. Мысалы, «Қыз қуу», «Асық ату», «Тоғыз құмалақ», «Орамал алу» сынды ойындар балалардың моторикасын, зейінін, шапшаңдығын дамытады. Ойындар кезінде балалар бір-бірімен тіл табысып, топта жұмыс істеу дағдыларын меңгереді.Халықтық ойындар ұлттық рух пен тарихи сананы қалыптастырады. Олар арқылы бала қазақ халқының көшпелі өмір салтын, табиғатпен үйлесімділігін сезінеді. Ойындарда қолданылатын құралдар мен ережелер халықтың дүниетанымымен байланысты, сол себепті олар баланың мәдениетін тереңдете түседі.Педагог дәстүрлі ойындарды ұйымдастырғанда балалардың жас ерекшеліктерін, физикалық және психологиялық дайындықтарын ескеруі қажет. Ойындардың мазмұны ұлттық құндылықтарды түсінуге бағытталуы тиіс. Мысалы, «Тоғыз құмалақ» ойыны арқылы балалар логикалық ойлау мен зейінін дамытады.Сонымен қатар, дәстүрлі ойындарды мерекелік шараларға қосу балаларға ұлттық мерекелердің маңызын түсіндіруге көмектеседі. Бұл ойындар арқылы балалар ұлттық мәдениетті қызықты әрі әсерлі түрде меңгереді.Дәстүрлі және халықтық ойындар балабақшадағы тәрбие жұмысының маңызды құралы болып табылады. Олар ұлттық мәдениетті сақтауға және балалардың дене мен рухани дамуына жағдай жасайды. Ән, би және музыкалық жаттығулар арқылы тәрбие.Ән, би және музыкалық жаттығулар — балабақшадағы ұлттық тәрбие мен балалардың жалпы дамуы үшін таптырмас құралдар. Музыка және қозғалыс арқылы балалардың эмоционалдық, физикалық және әлеуметтік қабілеттері дамиды.Ұлттық әндер мен халық музыкасы арқылы балалар қазақтың тарихы мен мәдениетімен танысады. Әндерде қазақтың табиғаты, тұрмысы, салт-дәстүрлері көрініс табады. Балалар ән айтқанда тілін жетілдіреді, дыбыстық естуін дамытады, музыкалық естелігін арттырады.Би мен қозғалыс жаттығулары дене қимылдарының үйлесімділігін дамытып, моторика мен икемділікті жақсартады. Қазақтың дәстүрлі биі мен қозғалыс элементтері балаларға ұлттық мәдениеттің ерекшелігін сезінуге көмектеседі. Би барысында балалар топпен үйлесімді әрекет етуді үйренеді.Музыкалық жаттығулар арқылы балалардың көңіл-күйі жақсарып, өз эмоцияларын дұрыс білдіру қабілеті дамиды. Сонымен қатар, бұл жаттығулар концентрацияны арттырады, тыңдау дағдыларын жетілдіреді. Педагогтар ән мен биді ұйымдастырғанда, балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес материалдар таңдайды. Ән мен биді ойын түрінде өткізу балалардың белсенді қатысуын қамтамасыз етеді. Музыкалық жаттығуларды мерекелік іс-шараларға енгізу — ұлттық мәдениетті насихаттаудың тиімді жолы.Ән , би және музыкалық жаттығулар балабақшадағы тәрбие жұмысында ұлттық құндылықтарды меңгерту мен балалардың жан-жақты дамуына ықпал етеді. Сюжеттік-рөлдік ойындар мен көркем әдебиетті қолдануСюжеттік-рөлдік ойындар мен көркем әдебиет балабақшадағы ұлттық тәрбие мен баланың жалпы .дамуына маңызды құрал болып табылады. Бұл әдістер балалардың қиялын дамы тып, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларын қалыптастырады.Сюжеттік-рөлдік ойындар арқылы балалар өздерін түрлі әлеуметтік ролдерде сынайды. Қазақтың ұлттық тақырыптарына негізделген рөлдік ойындар балаға ұлттық құндылықтар мен салт-дәстүрді түсінуге мүмкіндік береді. Мысалы, «Қазақтың дәстүрлі тойы», «Ұлттық қонақжайлық» сияқты ойындар балаларды қазақ мәдениетіне жақындатады.Көркем әдебиет — ұлттық тәрбиенің қайнар көзі. Қазақ ертегілері, аңыздары, батырлық жырлар балалардың тілін дамытып, олардың ой-өрісін кеңейтеді. Әңгімелердің тәрбиелік мәні зор: олар балаға жақсы мен жаманды ажыратуды, адамгершілік құндылықтарды үйретеді.Педагогтар сюжеттік-рөлдік ойындар мен әдебиетті пайдалану барысында балалардың жас ерекшелігін ескереді. Әңгімелер мен ойындар арқылы бала өз сезімдерін білдіруді, өзара қарым-қатынас жасауды үйренеді.Сюжеттік -рөлдік ойындар мен көркем әдебиет балабақшада ұлттық құндылықтарды меңгерту мен балалардың жан-жақты дамуына септігін тигізеді. Мерекелік және салттық шараларды ұйымдастыру.Мерекелік және салттық шаралар — балабақшадағы ұлттық тәрбие мен мәдени мұраны сақтау мен насихаттаудың маңызды бағыттары. Бұл шаралар балаларға өз халқының тарихын, дәстүрін және мәдениетін танытуға көмектеседі.Мерекелік іс-шараларда қазақтың ұлттық киімдері киіліп, дәстүрлі тағамдар дайындалып, ән-би мен ұлттық ойындар өткізіледі. Мысалы, Наурыз мерекесі, Тәуелсіздік күні, Қазақстан халқының бірлігі күні сияқты шаралар балаларға ұлттық бірлік пен патриотизм сезімін оятады. Салттық шаралар — туған күні, бесік тойы, сүндет тойы сияқты өмірлік маңызды оқиғаларға арналған дәстүрлі рәсімдер. Бұл шаралар арқылы балалар қазақ халқының әдет-ғұрыптарын, ата-баба салттарын үйренеді.Педагогтар мерекелік және салттық шараларды ұйымдастырғанда балалардың белсенді қатысуын қамтамасыз етеді, шығармашылық тапсырмалар береді. Мұндай шаралар балалардың эмоциялық дамуына, өзара сыйластық пен ынтымақтастыққа ықпал етеді.Мерекелік және салттық шаралар балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының маңызды бөлігі болып табылады. Олар арқылы балалар ұлттық мәдениетті түсініп, өз елінің салт-дәстүрін құрметтеуге тәрбиеленеді. Қолөнер және ұлттық шығармашылық сабақтары.Қолөнер және ұлттық шығармашылық сабақтары — балабақшадағы ұлттық құндылықтарды меңгерту мен балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған маңызды іс-шаралар. Бұл сабақтар балаларға қазақ халқының ұлттық өнері мен қолөнер дәстүрлерін таныстырады.Балалар ұлттық ою-өрнектер салу, ұлттық киімдерді безендіру, қолмен жасау, киіз үй құрылысын құрастыру сияқты шығармашылық жұмыстарды орындайды. Мұндай іс-шаралар олардың қол моторикасын дамытып, эстетикалық талғамын қалыптастырады.Ұлттық қолөнер сабақтары арқылы балалар қазақ мәдениетінің байлығын түсініп, оны құрметтеуге үйренеді. Бұл сабақтарда қазақтың дәстүрлі өнері мен қолөнерінің маңызы айтылады, әртүрлі материалдармен жұмыс жасауға мүмкіндік беріледі.Педагогтар шығармашылық сабақтарды жоспарлағанда балалардың жас ерекшелігін, қызығушылықтарын ескеріп, қолдау көрсетеді. Бұл сабақтар топтық және дара жұмыс түрінде өткізіледі, балалардың өзара көмектесуі мен ынтымақтастығы артады.Қолөнер және ұлттық шығармашылық сабақтары балабақшадағы ұлттық тәрбие мен балалардың жан-жақты дамуына зор үлес қосады. Олар балалардың ұлттық рухын оятып, шығармашылық қабілеттерін шыңдайды.

4.Тәрбие жұмысын ұйымдастырудың кезеңдері мен мазмұны

Апталық және айлық жоспарлау.Балабақшадағы тәрбие жұмысында ұлттық құндылықтарды меңгерту мақсатында апталық және айлық жоспарлау маңызды құрал болып табылады. Бұл жоспарлау тәрбие процесінің жүйелілігін, мазмұндылығын және тиімділігін қамтамасыз етеді. Ұлттық құндылықтарды жүйелі түрде меңгерту үшін педагогтар уақытты дұрыс бөліп, әр кезеңге нақты міндеттер қойып отыруы қажет.Апталық жоспарлау – бұл тәрбие мен оқу іс-шараларын қысқа мерзімге, яғни бір аптаға арналған нақты кезеңдік жоспарлау. Ол балалардың жас ерекшелігі мен тәрбиелік қажеттіліктеріне сәйкес тақырыптарды қамтиды. Апталық жоспарда ұлттық құндылықтарға қатысты ойындар, шығармашылық тапсырмалар, ән-күй, әңгімелер, көркем әдебиет және салт-дәстүрлер енгізіледі. Мысалы, аптаның бір күнінде қазақтың ұлттық ойындарын өткізу, келесі күндері ұлттық тағамдар мен киімдер туралы әңгіме жүргізу жоспарлануы мүмкін.Апталық жоспарлау педагогқа күнделікті тәрбие үрдісін нақты ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Ол жоспар бойынша балалардың белсенділігін бақылап, қажетті түзетулер енгізе алады. Апталық жоспар балалардың дамуын, олардың білім деңгейін тиімді қадағалауға ықпал етеді.Айлық жоспарлау – бұл тәрбие жұмысының ұзақ мерзімді, жүйелі жоспары. Айлық жоспар бойынша педагогтар ұлттық құндылықтарды меңгерту бағытындағы негізгі тақырыптарды анықтайды. Ай ішінде әр аптада қандай іс-шаралар, ойындар мен сабақтар өткізу қажеттігі белгіленеді. Бұл жоспар педагогтарға тәрбие жұмыстарын үйлестіруге және ұлттық тәрбиенің сабақтастығын қамтамасыз етуге көмектеседі.Айлық жоспар баланың ұлттық санасын қалыптастыруда үлкен рөл атқарады. Ұзақ мерзімді жоспарлау арқылы балаларға ұлттық мәдениеттің түрлі қырларын жан-жақты таныстыруға мүмкіндік туады. Сонымен қатар, айлық жоспардың мазмұнында мерекелік және салттық шаралар, ұлттық шығармашылық сабақтары да қамтылады.Жоспарлау барысында педагогтар отбасының пікірін ескеруі маңызды. Отбасымен бірлескен іс-шаралар апталық және айлық жоспарларға енгізілгенде тәрбие тиімділігі артады. Сонымен қатар, жоспарларды құру кезінде балалардың жеке ерекшеліктері, қызығушылықтары және даму деңгейлері ескеріліп, икемділік таныту қажет. Апталық және айлық жоспарлау — балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысында жүйелікті, тиімділікті және нәтижелілікті қамтамасыз ететін маңызды құралдар. Жақсы құрылған жоспарлар балалардың ұлттық құндылықтарды терең меңгеруіне, рухани-адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына жағдай жасайды. Мазмұндық блоктар.Балабақшадағы ұлттық құндылықтарды меңгерту үшін тәрбие жұмысының мазмұны жүйелі әрі мазмұнды болуы қажет. Бұл мақсатта мазмұндық блоктарды қалыптастыру — педагогикада тиімді әдіс болып табылады. Мазмұндық блоктар — белгілі бір тақырыпқа арналған оқу-тәрбие материалының топтамасы, олар балаларға ұлттық мәдениетті жан-жақты таныстыруға мүмкіндік береді. Мысалы, «Қазақтың ұлттық киімі», «Ұлттық тағамдар», «Ұлттық ойындар» сияқты блоктар ұлттық құндылықтарды меңгертуге бағытталған негізгі бағыттарды қамтиды. «Қазақтың ұлттық киімі» мазмұндық блогы балаларға қазақ халқының киімдерінің тарихы мен маңызын үйретуге арналған. Бұл блокта балалар ұлттық киім түрлерімен танысады: көйлек, камзол, тон, аяқ киім, бас киім сияқты элементтердің ерекшеліктері баяндалады. Сондай-ақ, киімдердің ою-өрнектері мен түсінің символдық маңызы түсіндіріледі. Балаларға ұлттық киім үлгілерін көрсетіп, оларды кию арқылы қазақ мәдениетінің байлығын сезіндіру мүмкіндігі беріледі. «Ұлттық тағамдар» мазмұндық блогы қазақ халқының тағамдары мен олардың салттық маңызын ашуға бағытталған. Бұл блокта балалар қазақтың дәстүрлі тағамдарымен танысады: бешбармақ, қымыз, шұбат, бауырсақ, ет тағамдары және тағы басқалар. Тағамдардың дайындау ерекшеліктері, олардың мерекелік және күнделікті өмірдегі рөлі айтылады. Балаларға ұлттық дастарханды құру, тағамдарға деген құрмет пен қонақжайлық дәстүрлерін үйрету арқылы ұлттық мәдениетке деген сүйіспеншілігі қалыптасады. «Ұлттық ойындар» мазмұндық блогы қазақтың дәстүрлі ойындары мен олардың тәрбиелік мәнін қамтиды. Мұнда «Қыз қуу», «Асық ату», «Тоғыз құмалақ», «Орамал алу» сияқты ойындар сипатталып, олардың балалар дамуына әсері көрсетіледі. Балалар ойындар арқылы дене және ақыл-ой қабілеттерін дамытып қана қоймай, ұлттық тарих пен мәдениетті де меңгереді.Осы мазмұндық блоктар бір-бірін толықтырып, баланың жан-жақты дамуына ықпал етеді. Олар арқылы балалар қазақ халқының ұлттық мәдениетін тереңірек танып, оны құрметтеуге үйренеді. Сонымен қатар, бұл блоктар балалардың зейінін, тілін, қиялын, шығармашылығын дамытады. Педагогтар мазмұндық блоктарды жоспарлағанда, балалардың жас ерекшелігі мен даму деңгейін ескеруі қажет. Әр блокқа сәйкес ойындар, шығармашылық тапсырмалар, ән-күй және әңгімелерді қосу тиімді. Сондай-ақ, отбасымен тығыз байланыс орнатып, ата-аналарды да мазмұндық блоктармен таныстыру маңызды. Мазмұндық блоктар балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының құрылымы мен мазмұнын жүйелеп, ұлттық құндылықтарды меңгерту үрдісін тиімді етеді. Олар балалардың ұлттық санасын қалыптастырып, мәдени мұраны сақтауға және дамытуға бағытталған.

Баланың жас ерекшеліктеріне сай тапсырмалар мен іс-шаралар.Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының тиімділігі баланың жас ерекшеліктерін дұрыс ескеруден басталады. Әр жас кезеңінде балалардың психологиялық, физиологиялық және танымдық дамуы әртүрлі, сондықтан оларға берілетін тапсырмалар мен ұйымдастырылатын іс-шаралар да ерекшеленуі тиіс. Бұл тәсіл балалардың мүмкіндіктерін барынша пайдаланып, олардың ұлттық құндылықтарды дұрыс меңгеруіне ықпал етеді. Ерте жастағы балаларға (1-3 жас) арналған тапсырмалар жеңіл, көрнекі құралдар мен эмоциялық әсерге негізделген болуы керек. Мысалы, ұлттық киімдердің суреттерін көрсету, түрлі-түсті ою-өрнектерді таныстыру, қарапайым ұлттық әндерді тыңдату және қайталау. Ойын түрінде өткізілетін іс-шараларда баланың қозғалысын дамытуға баса көңіл бөлінеді, мысалы, қазақтың қарапайым қозғалыс элементтерімен ойындар ұйымдастыру. Бұл жас кезеңінде балалардың сөздік қоры мен есту қабілеті дамып жатқандықтан, әңгімелер қысқа әрі нақты, дыбысталуы анық болуы маңызды. Ортаңғы топтағы балаларға (4-5 жас) арналған тапсырмалар күрделене түседі. Олар ұлттық салт-дәстүрлер туралы әңгімелер тыңдап, қысқа мәтіндерді есте сақтауға үйренеді. Бұл кезеңде балаларға ұлттық ойындар арқылы топтық жұмыс жасау, рөлдік ойындарға қатысу ұсынылады. Мысалы, «Қыз қуу» немесе «Асық ату» ойындарын өткізу. Сонымен қатар, ұлттық қолөнер сабақтарында қарапайым ою-өрнектер салу, ұлттық киімдердің элементтерін таныстыру сияқты шығармашылық жұмыстар жүргізіледі. Бұл кезеңде балалардың қиялы мен тілін дамытуға бағытталған тапсырмалар тиімді. Ересек топтағы балаларға (5-6 жас) ұлттық құндылықтар туралы тереңірек түсінік беру маңызды. Оларға қазақтың салт-дәстүрлері, ұлттық мерекелер туралы әңгімелер, батырлар мен халық кейіпкерлері жайлы аңыздар тыңдату ұсынылады. Тапсырмалар күрделі әрі мазмұнды болады: тақырыптық рөлдік ойындар, ұлттық тағамдар дайындауға қатысу, ән айту, би билеу. Балалар өз ойын ашық айтып, топ ішінде басқалармен қарым-қатынас жасауды үйренеді. Сонымен қатар, шығармашылық жұмыстарда ұлттық ою-өрнектерді өз бетімен салу, киім элементтерін безендіру сияқты міндеттер беріледі.Жас ерекшеліктерін ескерген кезде педагогтардың міндеті — балаларға қауіпсіз әрі қолайлы жағдай жасау, әр баланың жеке даму қарқыны мен мүмкіндіктерін сыйлау. Бұл балалардың сенімділігін арттырып, ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын оятады.Сонымен қатар, іс-шараларды ұйымдастыруда балалардың назарын аудару, олардың эмоционалдық жай-күйін есепке алу қажет. Тапсырмалар қызықты, қолжетімді, әрі тәрбиелік мәні зор болуы тиіс.Баланың жас ерекшеліктеріне сай тапсырмалар мен іс-шараларды құру — балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының негізі. Бұл әдіс балалардың жан-жақты дамуына, ұлттық құндылықтарды терең түсініп, құрметтеуіне мүмкіндік береді.

1. Ерте жастағы топ (1-3 жас)

Мақсаты: Ұлттық мәдениетке деген алғашқы қызығушылықты ояту, қарапайым ұлттық элементтермен таныстыру.

2. Ортаңғы топ (4-5 жас)

Мақсаты: Ұлттық мәдениеттің негізгі элементтерін түсіну, ұлттық ойындар мен шығармашылықпен танысу.

3. Ересек топ (5-6 жас)

Мақсаты: Ұлттық мәдениетті тереңірек түсіну, шығармашылықпен және рөлдік ойындар арқылы меңгеру.

Бұл жоспарлар педагогтарға жас ерекшеліктерін ескере отырып, ұлттық құндылықтарды меңгерту бойынша тиімді іс-шаралар ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Әр іс-шара баланың ұлттық мәдениетпен танысуы мен рухани дамуына бағытталған.

5.Ұлттық құндылықтарды меңгерту барысында педагогтардың қызметі

Педагогтың ұлттық тәрбиедегі рөлі.Балабақшадағы ұлттық тәрбие — баланың рухани дамуы мен ұлттық санасын қалыптастырудағы маңызды бағыттардың бірі. Бұл үрдістегі ең басты тұлға — педагог. Педагогтың ұлттық тәрбиедегі рөлі ерекше әрі көп қырлы, себебі ол тек білім беруші ғана емес, сонымен қатар мәдениет сақтаушы, тәрбиеші, үлгі-өнеге көрсетуші болып табылады.Ең алдымен, педагог ұлттық құндылықтарды меңгерту мен насихаттаудың басты ұйымдастырушысы. Ол баланың жас ерекшеліктерін ескере отырып, ұлттық салт-дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды, қазақтың тарихи және мәдени мұрасын жүйелі түрде жеткізуге жауапты. Педагогтың кәсіби біліктілігі мен шығармашылығы тәрбиенің тиімді өтуіне тікелей әсер етеді. Ол ұлттық тәрбиені ойын, шығармашылық, көркем әдебиет, музыка және қолөнер арқылы қызықты әрі нәтижелі ұйымдастырады.Сонымен қатар, педагог балалардың жеке ерекшеліктерін, мүдделерін ескеріп, олардың ұлттық санасын қалыптастыруда тұлғалық бағытталуды қамтамасыз етеді. Ұлттық тәрбие тек ақпарат беру емес, ол баланың жеке тұлға ретінде қалыптасуына, өз ұлтына деген мақтаныш сезімін оятуға бағытталған күрделі процесс. Педагог бұл процесте балалардың өзара сыйластық, мейірімділік, адалдық, жауапкершілік сияқты адамгершілік қасиеттерін дамытуға үлес қосады.Педагогтың тағы бір маңызды рөлі — отбасымен тығыз байланыс орнату. Отбасы ұлттық тәрбие жұмысының алғашқы негізі болғандықтан, педагог ата-аналармен бірлесе отырып, балалардың рухани дамуына ықпал ету жолдарын іздейді. Ол ата-аналарды ұлттық тәрбиеге қатысты ақпараттандырады, отбасы мен балабақша арасындағы үйлесімділікті қамтамасыз етеді.Сондай-ақ, педагог ұлттық тәрбие жұмысының әдістерін үздіксіз жетілдіріп, жаңашылдыққа ұмтылады. Заманауи технологиялар мен инновациялық әдістерді қолдана отырып, ұлттық тәрбиенің мазмұнын байытады. Бұл балалардың қызығушылығын арттырып, білім мен тәрбие сапасын жоғарылатады. Педагог балабақшадағы ұлттық тәрбиенің жүрегі әрі негізі болып табылады. Оның кәсіби шеберлігі, шығармашылығы, және жауапкершілігі ұлттық құндылықтарды балаларға тиімді жеткізіп, болашақ ұрпақтың рухани-адамгершілік тәрбиесін қалыптастыруға септігін тигізеді. Сондықтан педагогтың рөлі мен миссиясы ерекше құрмет пен қолдауды қажет етеді. Әдістемелік қолдау мен өзін-өзі дамыту Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысын тиімді жүзеге асыруда әдістемелік қолдау мен педагогтың өзін-өзі дамуы маңызды рөл атқарады. Бұл екі фактор педагогтың кәсіби деңгейін арттырып, ұлттық құндылықтарды меңгерту сапасын жоғарылатуға мүмкіндік береді.Әдістемелік қолдау — бұл педагогтарға ұлттық тәрбие процесін ұйымдастыруда қажетті ақпарат, құралдар және кеңестер ұсыну. Ол баланың жас ерекшеліктерін ескере отырып, тәрбиелік тапсырмаларды тиімді жоспарлау мен орындауға көмектеседі. Мысалы, әдістемелік құралдарда ұлттық ойындар, әндер, қолөнер сабақтары мен рөлдік ойындарға арналған сценарийлер мен нұсқаулар беріледі. Бұл педагогтарға тәрбие жұмысын жоспарлауда уақыт үнемдеуге және материалдарды жүйелі түрде қолдануға мүмкіндік береді.Сонымен қатар, әдістемелік қолдау педагогтың шығармашылық әлеуетін дамытады. Ол инновациялық әдістер мен заманауи технологияларды қолдануға итермелейді, соның арқасында тәрбие мазмұны қызықты әрі нәтижелі болады. Әдістемелік семинарлар, тренингтер мен вебинарлар педагогтардың кәсіби тәжірибесін арттыруға бағытталады.Педагогтың өзін-өзі дамуы ұлттық тәрбие сапасының кепілі болып табылады. Өзін-өзі дамытуға ұмтылу педагогты үздіксіз ізденіс пен жаңалыққа ашық болуға итермелейді. Педагог заманауи педагогикалық зерттеулерді оқып, жаңа әдіс-тәсілдерді игеріп, ұлттық мәдениетті меңгертудің тиімді жолдарын іздейді. Бұл бала тәрбиесінде жаңашылдықты енгізуге мүмкіндік береді.Өзін-өзі дамыту — бұл педагогтың кәсіби жетілуінің үздіксіз процесі. Ол кәсіби әдебиеттерді оқу, семинарларға қатысу, тәжірибе алмасу, өз жұмысын талдау және жетілдіруді қамтиды. Сонымен қатар, педагог өзінің ұлттық мәдениетін тереңірек зерттеп, ұрпаққа жеткізу жолдарын іздейді. Бұл оның рухани байлығын арттырып, балаларға әсерлі әрі мағыналы тәрбие жүргізуге мүмкіндік береді.Педагогтардың өзін-өзі дамуына жағдай жасау үшін мекемеде әдістемелік кеңестер, оқыту бағдарламалары ұйымдастырылады. Басшылық педагогтардың кәсіби өсуін ынталандырып, оларға қажетті ресурстарды ұсынады. Осылайша, әдістемелік қолдау мен өзін-өзі дамыту бір-бірін толықтырып, педагогтың жұмыс сапасын арттырады.Әдістемелік қолдау мен өзін-өзі дамыту балабақшадағы ұлттық тәрбие процесінің табысты болуының негізі болып табылады. Бұл екі фактор педагогтың кәсіби деңгейін көтеріп, балаларға ұлттық құндылықтарды терең әрі тиімді жеткізуге мүмкіндік береді. Сондықтан әдістемелік қолдауды жүйелі түрде ұйымдастыру және педагогтардың өзін-өзі дамуына қолайлы жағдай жасау маңызды міндеттердің бірі болып табылады.

Іс-шара тақырыбы:

«Педагогтардың әдістемелік қолдауы және өзін-өзі дамыту жолдары»

Мақсаты:

Педагогтардың кәсіби құзіреттілігін арттыру, ұлттық тәрбие бағытындағы әдістемелік қолдауды нығайту және өзін-өзі дамыту дағдыларын жетілдіру.

Іс-шара жоспары:

Қосымша ұсыныстар:

• Іс-шара соңында педагогтарға әдістемелік материалдар жинағын тарату.

• Өзін-өзі дамытуға арналған оқу жоспарларын және онлайн ресурстар тізімін ұсыну.

• Педагогтардың кәсіби өсуін қолдау үшін тұрақты семинарлар мен вебинарлар ұйымдастыруды жоспарлау.

Отбасымен тығыз байланыс орнату Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының тиімділігі отбасымен тығыз байланыстың орнатылуына тікелей байланысты. Отбасы – баланың алғашқы тәрбиелік ортағы және ұлттық құндылықтардың негізі болып табылады. Сондықтан педагог пен ата-ана арасындағы ынтымақтастық балалардың рухани-адамгершілік дамуы мен ұлттық санасын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.Отбасымен өзара әрекеттесудің негізгі мақсаты – баланың тәрбиесіне қатысты ақпарат алмасу, тәрбиелік үдерісті бірлесіп жүзеге асыру және ата-аналардың ұлттық тәрбиеге қатысуын қамтамасыз ету. Педагог отбасы мүшелерін балабақшадағы тәрбие жұмысына белсенді тарту арқылы балалардың ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын арттырады. Бұл байланыс баланың мінез-құлқына, оның рухани дамуына оң әсер етеді.Педагогтар отбасымен байланыс орнатуда әртүрлі әдістер мен формаларды қолданады. Ата-аналар жиналыстары, семинарлар, тренингтер арқылы ұлттық тәрбие мәселелері талқыланады. Сонымен қатар, ата-аналарға арнайы ақпараттық хаттамалар, әдістемелік кеңестер жіберіліп, ұлттық құндылықтарды үйде де қолдау туралы ұсыныстар беріледі. Мерекелік және салттық шараларға ата-аналарды шақыру – отбасы мен балабақша арасындағы байланысты нығайтудың тиімді жолы.Отбасымен байланыста педагогтың басты міндеті – сенімді, ашық қарым-қатынас орнату. Ата-аналардың пікірін тыңдап, олардың ұсыныстары мен тілектерін ескеру балаларға тәрбиелік жұмысты үйлестіруге септігін тигізеді. Сонымен қатар, педагог ата-аналарды баланың жеке ерекшеліктері мен қажеттіліктері туралы ақпараттандыру арқылы отбасының тәрбие процесіндегі рөлін күшейтеді.Отбасымен бірлесе отырып, педагогтар ұлттық құндылықтарды меңгертуге бағытталған іс-шаралар ұйымдастырады. Мысалы, қазақтың ұлттық ойындары мен әдет-ғұрыптарын үйде де жалғастыруға арналған тапсырмалар беру. Бұл балалардың тәрбиесінде сабақтастықты қамтамасыз етеді және ұлттық мәдениеттің ұрпақтан ұрпаққа беріліп, сақталуына ықпал етеді. Отбасы мен балабақша арасындағы тығыз байланыс — баланың ұлттық санасын қалыптастырудағы маңызды фактор. Бұл байланыс педагог пен ата-аналардың бірлескен күш-жігерін талап етеді және балалардың рухани-адамгершілік қасиеттерін дамытуға зор мүмкіндік береді. Сондықтан педагогтар отбасымен тиімді қарым-қатынас орнатуға ерекше көңіл бөліп, ұлттық тәрбие жұмысын үйлестіре білуі қажет.

6.Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысын бағалау және мониторинг

Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының сапасын қамтамасыз ету және оның тиімділігін арттыру мақсатында жүйелі түрде бағалау мен мониторинг жүргізу өте маңызды. Бұл процесс тәрбие жұмыстарын жоспарлау, түзету және жетілдіруге мүмкіндік береді, сондай-ақ педагогтардың кәсіби деңгейін арттыруға септігін тигізеді.Ұлттық тәрбие жұмысын бағалау – бұл белгіленген критерийлер мен көрсеткіштер негізінде тәрбиелік іс-шаралардың орындалу деңгейін анықтау. Бағалау баланың ұлттық мәдениетке деген қызығушылығының, мінез-құлқының, танымдық қабілеттерінің дамуын қарастырады. Сонымен қатар, педагогтардың ұлттық тәрбие әдістерін қолдану шеберлігі, тәрбие мазмұнының байлығы мен ұйымдастыру деңгейі де бағаланады.Мониторинг – бұл бағалаудың үздіксіз процесі, ол арқылы тәрбие жұмысының нәтижелері тұрақты түрде қадағаланады. Мониторинг барысында балалардың ұлттық ойындарға, ән-күйге, қолөнерге деген қызығушылығы мен қатысу белсенділігі, олардың ұлттық құндылықтарды меңгеру деңгейі бақылауға алынады. Бұл әдіс педагогтарға өз жұмысын уақытылы түзетуге және жетілдіруге мүмкіндік береді.Ұлттық тәрбие жұмысының бағалау критерийлеріне төмендегілер жатады: балалардың ұлттық киімдерді, салт-дәстүрлерді білуі мен құрметтеуі; ұлттық ойындар мен әндерді меңгеруі; отбасы мен балабақша арасындағы өзара әрекеттестік деңгейі; педагогтардың әдістемелік құзіреттілігі және тәрбие әдістерінің тиімділігі.Бағалау және мониторинг жүргізу үшін түрлі әдістер қолданылады: бақылау, сауалнама, әңгімелесу, диагностикалық тапсырмалар, педагогтардың өзін-өзі бағалауы. Сондай-ақ, мерекелік және салттық шараларға қатысу деңгейін, балалардың шығармашылық жұмыстарын да ескеру маңызды.Мониторинг нәтижелері бойынша педагогикалық кеңестер өткізіліп, жетістіктер мен қиындықтар талқыланады. Бұл кездесулерде тәжірибе алмасу, жаңа әдіс-тәсілдерді енгізу, жоспарларды түзету мәселелері қаралады. Сонымен қатар, ата-аналармен кері байланыс орнатып, олардың пікірлері мен ұсыныстары ескеріледі.Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысын бағалау және мониторинг — тәрбие сапасын арттырудың, балалардың ұлттық санасын қалыптастырудағы тиімділікті қамтамасыз етудің маңызды құрамдас бөлігі. Бұл үрдісті жүйелі түрде жүргізу арқылы ұлттық құндылықтарды меңгерту ісі табысты жүзеге асады және болашақ ұрпақтың рухани-мәдени дамуына негіз болады.

Бақылау парақшасы

Баланың ұлттық құндылықтарға қызығушылығы мен қатысуын бағалау

Бағалау шкаласы:
1 – мүлдем қызығушылығы жоқ / қатыспайды
2 – аз қызығушылығы бар / сирек қатысады
3 – орташа қызығушылығы бар / кейде қатысады
4 – жақсы қызығушылығы бар / жиі қатысады
5 – өте жоғары қызығушылығы бар / үнемі қатысады

Сауалнама

«Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының тиімділігі туралы»

1. Сіздің балаңыздың ұлттық тәрбие жұмысындағы қатысу деңгейін қалай бағалайсыз?

• Өте жоғары

• Жоғары

• Орташа

• Төмен

• Өте төмен

2. Балабақшада ұлттық ойындар, ән-күйлер мен дәстүрлер жеткілікті дәрежеде енгізіледі деп ойлайсыз ба?

• Иә, толық көлемде

• Иә, негізінен

• Жартылай

• Жоқ, жеткіліксіз

• Мүлдем жоқ

3. Ұлттық тәрбие мазмұны мен әдістері сіздің балаңызға ұнайды ма?

• Өте ұнайды

• Ұнайды

• Орташа

• Ұнамайды

• Мүлдем ұнамайды

4. Балабақша мен отбасының бірлескен жұмысы ұлттық тәрбиеде қаншалықты маңызды деп есептейсіз?

• Өте маңызды

• Маңызды

• Орташа

• Маңызсыз

• Мүлдем маңызды емес

5. Сіз ұлттық тәрбиені нығайту үшін қандай қосымша шаралар қажет деп ойлайсыз? (ашық жауап)

Педагогтар үшін қосымша сұрақтар:

6. Балаларға ұлттық тәрбие беру барысында қандай әдістер ең тиімді деп санайсыз? (бірнеше жауапты таңдауға болады)

• Ойындар арқылы

• Ән-күй мен би арқылы

• Рөлдік ойындар арқылы

• Әңгімелер мен аңыздар арқылы

• Қолөнер мен шығармашылық сабақтар арқылы

• Басқалары (көрсетіңіз) ____________

7. Ұлттық тәрбие жұмысының жетілдірілуіне қандай ұсыныстарыңыз бар? (ашық жауап)

Мониторинг әдістемесі

Балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысын жүйелі түрде қадағалау және бағалау

1. Мониторингтің мақсаты

Ұлттық тәрбие жұмысын тиімді ұйымдастыру және оның сапасын арттыру үшін тәрбие үдерісін жүйелі түрде бақылау және талдау.

2. Мониторинг объектілері

• Балалардың ұлттық құндылықтарды меңгеру деңгейі

• Педагогтардың ұлттық тәрбие әдістерін қолдану сапасы

• Отбасы мен балабақша арасындағы өзара әрекеттестік деңгейі

• Ұлттық тәрбиеге арналған іс-шаралардың ұйымдастырылуы мен өткізілуі

3. Мониторинг критерийлері

4. Мониторинг әдістері

• Бақылау: Тәрбие процесінде балалардың және педагогтардың іс-әрекетін бақылау.

• Сауалнама: Ата-аналар мен педагогтар арасында пікір жинау.

• Тест және диагностикалық тапсырмалар: Балалардың ұлттық мәдениетті меңгеру деңгейін анықтау.

• Әңгімелесу: Педагогтар мен ата-аналармен жеке сөйлесу.

• Құжаттық талдау: Жоспарлар, күнделіктер мен іс-шаралар туралы есептерді қарау.

5. Мониторинг жүргізу жиілігі

• Апталық бақылау — педагогтар мен тәрбиешілер өздерінің күнделікті жұмысында жүргізеді.

• Айлық мониторинг — тәрбие жетекшілері тарапынан нәтижелерді талдау үшін өткізіледі.

• Жылдық мониторинг — мекеме басшылығы мен әдістемелік кабинет тарапынан қорытынды баға беру үшін өткізіледі.

6. Нәтижелерді талдау және қолдану

• Мониторинг нәтижелері педагогикалық кеңес, әдістемелік бірлестіктер мен ата-аналар жиналысында талқыланады.

• Жетістіктер мен кемшіліктер анықталып, жұмыс жоспарына түзетулер енгізіледі.

• Педагогтардың кәсіби дамуы мен әдістемелік қолдауы ұйымдастырылады.

• Ұлттық тәрбие жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар дайындалады.

Балалардың ұлттық санасының дамуын бақылау әдістері

Балалардың ұлттық санасының қалыптасуы мен дамуын жүйелі түрде бақылау — балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының маңызды кезеңі. Бұл бақылау балалардың өз ұлтына деген сүйіспеншілігін, ұлттық құндылықтарды түсінуін және құрметтеуін анықтауға мүмкіндік береді. Осы мақсатта әртүрлі әдістер қолданылады, олар баланың жас ерекшеліктеріне сәйкес және тәрбиелік міндеттерге бағытталған болуы керек. 1. Бақылау (қалыпты және мақсатты).Педагогтар күнделікті тәрбие процесінде балалардың ұлттық ойындарға, ән-күйге, салт-дәстүрлерге қатысуын, мінез-құлқын, тілдік дағдыларын бақылап отырады. Бұл әдіс баланың қызығушылығы мен белсенділігін анықтауға көмектеседі. Қалыпты бақылау – күнделікті әрекеттерге назар аудару болса, мақсатты бақылау – белгілі бір іс-шара немесе тапсырма барысында жүргізіледі. 2. Сұхбат және әңгімелесу.Балалармен, сондай-ақ олардың ата-аналарымен немесе тәрбиешілерімен жүргізілетін сұхбаттар арқылы ұлттық құндылықтарға деген көзқарас пен түсінікті анықтауға болады. Бұл әдіс балалардың сезімдері мен ойларын ашуға, сондай-ақ отбасы тәрбиесінің деңгейін бағалауға көмектеседі. 3. Диагностикалық тапсырмалар.Балаларға арналған арнайы ойындар, тесттер, сұрақтар және шығармашылық тапсырмалар арқылы олардың ұлттық дәстүрлер мен мәдениеттің элементтерін қаншалықты меңгергені анықталады. Мысалы, ұлттық киімдердің суреттерін сәйкестендіру, дәстүрлі тағамдарды тану, қазақтың халық әндерін орындау. 4. Сауалнама.Ата-аналар мен педагогтарға арналған сауалнамалар балалардың ұлттық сана деңгейін бағалауда қосымша ақпарат береді. Бұл сауалнамалар отбасының тәрбиеге қатысуы, баланың үйдегі әдет-ғұрыптарға деген қызығушылығы туралы мәлімет жинауға бағытталған.

5. Көркем шығармашылық жұмыстарының талдауы.Балалардың суреттері, қолөнер туындылары, өлеңдері мен әңгімелері олардың ұлттық тақырыптарға деген түсінігін көрсетеді. Бұл әдіс баланың ішкі дүниесін және ұлттық құндылықтарды қаншалықты қабылдағанын бағалауға мүмкіндік береді. 6. Рөлдік және сюжеттік ойындарды бақылау.Балалардың ұлттық тақырыптарға арналған рөлдік ойындарда қатысуы мен мінез-құлқын талдау олардың ұлттық санасының деңгейін анықтауға ықпал етеді. Бұл ойындарда балалардың бір-бірімен қарым-қатынасы, тіл қолдануы және ұлттық дәстүрлерді орындауы бақыланады. 7. Мерекелік және салттық шараларға қатысу деңгейін бақылау.Балалардың ұлттық мерекелерге белсенді қатысуы олардың ұлттық сана деңгейін көрсетеді. Осы іс-шаралардағы мінез-құлықтары, қызығушылықтары мен эмоционалдық реакциялары талданады.Балалардың ұлттық санасын дамыту — кешенді және үздіксіз процесс. Сондықтан оны бақылау әдістері де көп қырлы және жүйелі болуы керек. Бұл әдістер педагогқа балалардың ұлттық мәдениетке деген қатынасы мен қызығушылығын нақты бағалап, тәрбие жұмысын тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ата-аналармен бірлесіп жұмыс істеу арқылы ұлттық сананы қалыптастырудың тұрақты негізін жасауға болады. Педагогикалық бақылау және түзету.Педагогикалық бақылау — бұл тәрбие мен оқыту үдерісінде балалардың дамуы мен мінез-құлқын жүйелі түрде қадағалау, олардың білім деңгейі мен дағдыларын анықтау мақсатында жүзеге асырылатын кәсіби әрекет. Балабақшада ұлттық тәрбие саласында бақылау балалардың ұлттық санасының қалыптасу деңгейін, олардың мәдени құндылықтарға деген қатынасын бағалауға мүмкіндік береді.Бақылау процесі педагогқа балалардың күшті және әлсіз жақтарын анықтауға, олардың қызығушылықтары мен қажеттіліктерін түсінуге көмектеседі. Бұл ақпарат негізінде педагогтар тәрбиелік жұмыстың мазмұнын, әдіс-тәсілдерін түзету арқылы балалардың дамуын мақсатты бағытта жүргізе алады.Педагогикалық бақылау жүйелі және жоспарлы болуы тиіс. Ол күнделікті бақылаудан бастап, арнайы диагностикалық әдістерге дейінгі кезеңдерді қамтиды. Мысалы, балалардың ұлттық ойындарға қатысуын, ән айту және би билеу қабілеттерін, салт-дәстүрлерді түсінуін бақылау — бұл ұлттық тәрбиеге қатысты маңызды аспектілер.Түзету — бақылау нәтижесінде анықталған кемшіліктерді жоюға бағытталған іс-шаралар кешені. Егер педагог бақылау барысында баланың ұлттық құндылықтарды меңгеруде қиындықтары бар екенін байқаса, онда ол арнайы түзету жұмыстарын ұйымдастырады. Бұл қосымша ойындар, шығармашылық тапсырмалар, жеке немесе топтық кеңестер болуы мүмкін.Түзету жұмыстары балалардың жеке ерекшеліктерін ескеріп жүргізілуі қажет. Мысалы, тілдік дағдыларда қиындықтары бар балаға ұлттық әндерді айтуға қосымша қолдау көрсету немесе ойындарға қатысуға ынталандыру жұмыстарын ұйымдастыру. Түзету педагогтың шығармашылық қабілетіне және кәсіби шеберлігіне байланысты.

Педагогикалық бақылау мен түзету үдерістері бір-бірімен тығыз байланыста. Бақылау арқылы педагог өз жұмысын жетілдіреді, ал түзету — балалардың дамуындағы олқылықтарды жоюдың тиімді жолы. Бұл үдерістердің нәтижелі болуы үшін педагогтың жүйелі түрде өзін-өзі жетілдіруі және әдістемелік қолдау алуы маңызды.Педагогикалық бақылау мен түзету — балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысының сапасын арттырудың негізі. Олар балалардың ұлттық санасын қалыптастыруда, олардың рухани және мәдени дамуына ықпал етеді. Сондықтан педагогтар бұл үрдістерді кәсіби деңгейде жүргізуге тырысуы керек.

ТӘРБИЕЛЕУ-БІЛІМ БЕРУ ПРОЦЕСІНІҢ ЦИКЛОГРАММАСЫ

Білім беру ұйымы: МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай балабақшасы

Топ: кіші топ : «Балапан» тобы

Балалардың жасы: 2 жастағы балалар

Жоспардың құрылу кезеңі: 30.06.2025ж - 04.07.2025ж. «Жануарлар әлемі»

Келісемін: Бекітемін: МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай

балабақшасының әдіскері балабақшасының меңгерушісі

Шаяхметова М.Е. ___________Керимбекова.А.Т. « » __________2025жыл « » __________2025жыл

МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай балабақшасы

Мектепалды «Балапан» тобы Тақырыбы:

« Ұлттық құндылық – ұлт қазынасы !»

Тақырыбы:

"Ұлттық құндылық – ұлт қазынасы"

Мақсаты:

Балаларға қазақ халқының ұлттық құндылықтарын таныстыру, сыйластыққа, отансүйгіштікке, үлкенді құрметтеуге, кішіге қамқор болуға тәрбиелеу.

Безендіру:

Сахнада киіз үй макеті, ұлттық оюлар, домбыра, кесе, қамшы, кілемдер. Артқы фонға "Ұлттық құндылық – мәңгілік мұра" деген жазу.

Жүргізуші:

– Құрметті ата-аналар, қадірлі қонақтар! Бүгін біз балаларымызбен бірге халқымыздың ғасырлар бойы жинаған асыл қазынасы – ұлттық құндылықтарымызды дәріптейміз. Бұл – тіліміз, дініміз, дәстүріміз, өнеріміз, әдет-ғұрпымыз, салт-санамыз.

"Сәлем – сөздің анасы"

Балалар сахнаға шығып кезекпен:

Сәлеметсіз бе, ата!

Сәлеметсіз бе, әже!

Сәлеметсіз бе, апа!

Сәлеметсіз бе, аға!

С.Айдар:

– Қазақта "Сәлем – сөздің анасы" дейді. Үлкенге сәлем беру – ізеттіліктің белгісі.

Жүргізуші: "Ұлттық ойындар"

Жүргізуші: – Балалар, қазақтың ұлттық ойындарын кім біледі?

Балалар жауап береді: "Ақ сүйек", "Тоғызқұмалақ", "Арқан тарту", "Алтыбақан"...

Ойын үлгісі: "Арқан тарту" (екі топқа бөлініп ойнайды, көңілді ән ойналады).

Жүргізуші:

"Дәстүрдің бастауы"

М.Кәусар:

– Қазақта "Қызға қырық үйден тыйым" дейді, қыз бала ибалы, әдепті болуы керек.

А.Санжар:

– Ал ұл бала – батыл, елін қорғайтын азамат болып өседі.

Жүргізуші:

Бірге балалармен:

– Біз ата-баба дәстүрін жалғастырамыз!

Жүргізуші:

Ән және би

Ән: "Көш керуен" немесе "Қара жорға" биі.

Балалар ұлттық киіммен шығып билейді.

Жүргізуші:

Ұлттық құндылықтар туралы тақпақтар

1) Сәлемдесу туралы

Б.Бибарыс.

Сәлем берсем атама,

Жымиып қояды маған да.

"Көп жаса" деп батасын,

Беретұғын адам да.

2) Туған жер

М.Ерай.

Туған жерім – қазынам,

Саған ешкім жете алмас.

Көл де сенде, тау да сен,

Күнім болып келе алмас.

3.) Дәстүр

Д.Айсұлтан

Дәстүрім бар, салтым бар,

Оюланған қалпым бар.

Үлкенді сыйлап үйренген,

Қазақ деген халқым бар.

4) Домбыра

Б.Ділдә

Домбыра – күйдің анасы,

Ән мен жырдың данасы.

Күмбірлеген үнімен,

Ашылады баланың санасы.

5) Қазақтың киімі

А.Санжар

Шапан кидім, бөрік те,

Оюы бар өрнекте.

Кестелі орамал тартсам,

Қазақ қызы көрікті.

6) Ұлттық ойын

Т.Ақтілек

Арқан тартып, асық ат,

Ойнап біздер асырмақ.

Ақ сүйек те, алтыбақан –

Бабадан қалған асыл зат.

Жүргізуші:

– Ұлттық құндылық – халқымыздың жүрегінде. Оны сақтап, дәріптеу – әрқайсымыздың борышымыз.

– Бүгінгі балалар – ертеңгі елдің иесі.

Барлық балалар:

– Біз – қазақтың болашағымыз!

Жүргізуші:

– Құрметті қонақтар, қадірлі ата-аналар!

Бүгін біз балаларымыздың жүрегіне ұлттық құндылықтардың дәнін септік.

Ұлтымыздың тілі, дәстүрі, салты – мәңгілік мұра.

Осы мұраны сақтап, дәріптеп, келер ұрпаққа жеткізу – біздің ортақ парызымыз.

"Ұлттық құндылық – ұлт қазынасы", оны бағалай білейік!

Ұлттық құндылық – өткеннің естелігі ғана емес, болашақтың шамшырағы.

Оны жүрегімізде сақтап, өмірімізде қолданайық.

Ал енді бәріміз бірге «Балапан» тобымен "Атамекен" әнін шырқайық!

МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай балабақшасы

«Наурыз-жыл басы! »

«Балапан» мектепалды тобы

Наурыз құтты болсын!

Тәрбиешілер: Мустапаева.Д.О.

Тақырыбы: «Наурыз – жыл басы!»

Жүргізуші:

– Армысыздар, құрметті ата-аналар, қонақтар және біздің кішкентай бүлдіршіндер! Бүгін біз ұлыстың ұлы күні – 22 Наурыз мерекесі құтты болсын!

Жүргізуші: Наурызым құт әкелсін елімізге ,

Береке ырыс кірсін жерімізге

Мешінді қуанышпен шығарып сап

Бақыт боп Жылан кірсін елімізге .

Жаңа жыл елімізді жарылқасын

Қиналып әр отбасы тарықпасын

Халқымды жақсылықпен қауыштырып

Көк туым көгімізде қалықтасын!

Қош келдіңіздер «Наурыз – жыл басы! » атты мерекемізге!

1)Жүргізуші: Балалар Наурыз мерекесінде Қыдыр ата келеді бата береді .ал апаларымыз келіп шашу шашып кетеді .(Ол кісілер қайда екен?) Ата мен апа кіріп шашуын шашып ,бата береді. (апа шашу шашады).

Наурыз ұл:  (батасын береді)

Ұлыс оң болсын!

Ақ мол болсын!

Қайда барсаң жолың болсын!

Ел құрметтейтін - бағың болсын!

Тыныш-заман болсын!

Алла тағала қолдап –балабақшамыздың

Бүлдіршіндері аман болсын! «Әумин».

2)Жүргізуші: Балалар бүгін сендер қандай әдемі ұлттық киімдеріміз бен киініп мерекемізге сай киініп алыпсыңыздар! -«Наурыз дегеніміз балалар» Наурыз деген жаңа күн жаңа жыл .

Бұл мерекеде салт –дәстүр қалыптасқан.

Ұлыстың ұлы күні бір бірімен араз адамдар татуласып, бір біріне деген өкпесін кешіреді. -Күн мен түн теңеледі -Ренжіскен адамдар достасады екен -7 түрлі дәмнен Наурыз көже дайындайды Ұлттық ойындар ойналады. -Ешкіммен ренжіспейді;

-Жаман сөздер айтпайды; -Жаман қылықтар көрсетпейді. Наурыз тойында ән айтып ,би билеп той тойлаймыз екен балалар! (олай болса мерекемізді бастаймыз)

3)Жүргізуші: Балалар хормен: «Наурыз –мереке !» әні

4)Жүргізуші: Келесі кезекті осынау қасиетті мерекеге арналған тақпақтарға береміз:   

Аян.

Наурыз келді алақай,
Кел билейік балақай,
Бізде қарап тұрмайық,
Тойға шашу шашайық!

5)Жүргізуші: Ал ендеше қыздарымыздың «Үкі» биін тамашалаңыздар

6) Жүргізуші: Ал, енді балалар біздің Ұлттың күш сынасу ойынада кезек берейік. Әркімнің өз ептілігін сынауға уақыт келіп жетті. Ұлдармен

«Арқан тартысу»

«Асық ойнау»

«Қой көтеру»

«Жаяу тартыс»

ойындарын қабыл алыңыздар!

7)Жүргізуші: Ал енді қыздарымыздыңда ойнын тамашалайық : «Қыз қуу».ойын шарты: (бір қыз ,бір ұлбала ортаға шығады,қыз атқа мініп қашып ,жігіт қызды қуып ұстап ,құшақтап сүю керек )

8) Жүргізуші: Ал енді кезекті біздің қазағымыздың салт –дәстүрлерінеде берейік. Біздің салт-дістүрлеріміз өте көп мс ( бесік той ,сәбиді қырық күндіктен шығару , тұсау кесер ,сүндет той , бет ашар ,келін түсіру, )және т.б. Жүргізуші: Ал біз бүгін «Бесікке салу» салт дәстүрін тамашалайық!

9) Жүргізуші: «Аспаптар » әнін топпен бірге орындау. Жүргізуші: – Құрметті қонақтар! Бүгінгі мерекелік ертеңгілігіміз өз мәресіне жетті. Баршаңызға Наурыз құтты болсын! Ақ мол болсын, көңілдеріңіз тоқ болсын! Дендеріміз сау, мықты болсын!
Наурыз тойы келе берсін!
Барлық халық бақытты болсын, Осымен « Наурыз – жыл басы!» атты мерекемізді аяқтаймыз! Құттықтау сөз кезегін балабақшамыздың меңгерушісі: Керимбекова..А.Т . береміз. Қош ,сау болыңыздар, халайық!
Көріскенше күн жарық болсын! Барлықтарыңызды Наурыз дастарханына шақырамыз. Көжеден дәм татыңыздар.

Келісемін: Бекітемін: МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай

балабақшасының әдіскері балабақшасының меңгерушісі

Шаяхметова М.Е. ___________Керимбекова.А.Т. « » __________2024жыл « » __________2024жыл

МКҚК «Әйгерім-1» бөбекжай балабақшасы

Ересек «Балапан» тобы «Наурыз тойы тамаша»

Тәрбиешілер: Мустапаева.Д.О.

«Наурыз тойы тамаша!»

Жүргізуші: Құрметті ұстаздар, ата-аналар, қонақтар! Сіздерді ұлтымыздың Жаңа жылы Наурыз мерекесімен құттықтаймыз!

Жүргізуші: Наурызым құт әкелсін елімізге ,

Береке ырыс кірсін жерімізге

Мешінді қуанышпен шығарып сап

Бақыт боп Жылан кірсін елімізге .

Жаңа жыл елімізді жарылқасын

Қиналып әр отбасы тарықпасын

Халқымды жақсылықпен қауыштырып

Көк туым көгімізде қалықтасын!

Қош келдіңіздер «Наурыз тойы тамаша» атты мерекемізге!

2) Жүргізуші: Балалар Наурыз мерекесінде Қыдыр ата келеді бата береді .ал апаларымыз келіп шашу шашып кетеді .(Ол кісілер қайда екен?) Ата мен апа кіріп шашуын шашып ,бата береді.

Наурыз ұл:  (батасын береді)

Ұлыс оң болсын!

Ақ мол болсын!

Қайда барсаң жол болсын!

Ел құрметтейтін - бағың болсын!

Тыныш-заман болсын!

Алла тағала қолдап –балабақшамыздың

Бүлдіршіндері аман болсын! «Әумин».

3) Жүргізуші: Балалар бүгін сендер қандай әдемі ұлттық киімдеріміз бен киініпмерекемізге сай киініп алыпсыңыздар! «Наурыз деген не?» Наурыз деген жаңа күн жаңа жыл .

Бұл мерекеде салт –дәстүр қалыптасқан.

Ұлыстың ұлы күні бір бірімен араз адамдар татуласып, бір біріне деген өкпесін кешіреді. -Күн мен түн теңеледі -Ренжіскен адамдар достасады -7 түрлі дәмнен Наурыз көже дайындайды Ұлттық ойындар ойналады. -Ешкіммен ренжіспейді; -Жаман сөздер айтпайды; -Жаман қылықтар көрсетпейді. Наурыз тойында ән айтып ,би билеп тойлаймыз екен балалар! 4) Жүргізуші: Балалар хормен: «Алақай Наурыз!» әні

5)Жүргізуші: Келесі кезекті осынау қасиетті мерекеге арналған тақпақтарға береміз:    Раяна Ерай Наурыз тойым,наурыз тойым Осыншама жақсылық Құтты болсын халайық ! Алып келген Наурызым Қане достар қане достар , Төрлет бізге нұр беріп , Шырқап әнге салайық! Шуақ шашып ақ жүзің!

Кәусар Бибарыс Наурыз айы - гүл айы Уа ,халайық халайық! Наурыз айы –нұр айы Әсем әнге салайық . Наурыз айда халқымның Наурыз тойын көңілді Құлпыра түсер шырайы ! Бірге қарсы алайық! Диана Аяулым Наурыз тойы-тамаша, Жыл-басы наурыз мереке Наурыз тойы-жаңаша. Ақ нұрға әлем боянды Табиғат та тамаша, Наурыз тойы береке Тамылжып тұр жараса. Тіршілік жаңа оянды! Ділдә Иманғали Наурыз шаттық әніміз Көктем келді, балақай, Салтанатты сәніміз Жасарды жер, алақай. Ән саламыз бәріміз Наурыз тойын тойлайық, Би билейміз бәріміз! Әсем әнге салайық.  

Санжар Жақып  Наурыз айы келгенде, Наурыз тойым ,Наурыз тойым Күн шуағы шашылып. Құтты болсын халайық Жылғалардан су ағып, Қане достар қане достар Ақ әжелер құлпырып. Шырқап әнге салайық!

Айсұлтан Көркем Наурыз тойы-салтанат Қош келдің - Наурыз! Наурыз тойы –мархабат Арман тойы халықтың. Әр жүректен ән тарап Қуанышы халықтың, Шатанады шартарап! Құтты болсын қадамың! Ақтілек Томирис Наурызбен құттықтап Кел балалар ойнайық, Алыс жақын қауышты Наурыз тойын тойлайық Көктемдегі жарқын сәт Баянды боп мереке Көңілдерге ауысты. Қыр гүліндей жайнайық

6) Жүргізуші: Ал ендеше балапандарымыздың «Тұлпарым» биін тамашалаңыздар

7) Жүргізуші: Ал, енді балалар бізідң Ұлттың күш сынасу ойынада кезек берейік. Әркімнің өз ептілігін сынауға уақыт келіп жетті. Ұлдармен

«Жаяу тартыс» ойыны .

Ойын шарты: (ойыншылар екі-екіден ортаға шығады. Түйілген арқанды екеуі екі жағынан іліп , көрсетілген мәреге дейін тартысып қапшықты алу керек. Кім бірінші болып мәреге жетсе сол жегімпаз болады.)

8) Жүргізуші: Ал енді кезекті біздің қазағымыздың салт –дәстүрлерінеде жеттік. Біздің салт-дістүрлеріміз өте көп мс: ( бесік той ,сәбиді қырық күндіктен шығару , тұсау кесер ,сүндет той , бет ашар ,келін түсіру, ) және т.б. Жүргізуші: Ал енді балапанымыздың да тұсау кесер тойын тамашалайық! Ортаға балапанымыздың тұсауын кесуге балабақшамыздың меңгерушісі Айгүл Тлебалдықызын шақырамыз! 9) Жүргізуші: Ал енді қыздарымыздыңда ойнын тамашалайық : «Орамал тастау».ойын шарты: (ортаға бір қыз билеп орамалды лақтырғанда оны қапшып алу керек)

10) Жүргізуші: «Келіншек күйі» (ансамбльіі) топпен бірге орындау. Жүргізуші:  Наурыз құтты болсын!
Дендеріміз сау, мықты болсын!
Наурыз тойы келе берсін!
Барлық халық бақытты болсын,
Осымен «Наурыз тойы –тамаша!» атты мерекемізді аяқтаймыз! Құттықтау сөз кезегін балабақшамыздың меңгерушісі: Керимбекова..А.Т . береміз. Қош ,сау болыңыздар, халайық!
Көріскенше күн жарық болсын! Барлықтарыңызды Наурыз дастарханына шақырамыз. Көжеден дәм татыңыздар.

ОООО

Ұлттық құндылықтарға өткізілген сабақтар

Қорытынды

Балабақшадағы ұлттық тәрбие — болашақ ұрпақтың рухани-адамгершілік негізін қалыптастырудағы аса маңызды бағыт. Ұлттық құндылықтарды меңгерту арқылы балалар өздерінің тамыр-тұқиянына, мәдени мұрасына деген құрмет пен сүйіспеншілікті бойларына сіңіреді. Бұл олардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына, ұлттық сананың өсуіне ықпал етеді.Ұлттық тәрбие жұмысының табысты болуы педагогтардың кәсіби шеберлігіне, әдістемелік қолдаудың жүйелілігіне, отбасымен тығыз байланысқа және тәрбие үдерісін үздіксіз бақылау мен түзетуге байланысты. Педагогтар ұлттық дәстүрлер мен мәдениетті балаларға түсінікті әрі қызықты түрде жеткізе отырып, олардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді.Сонымен қатар, балабақша мен отбасының бірлескен әрекеті ұлттық тәрбиенің сабақтастығын қамтамасыз етеді және балалардың рухани дамуын жеделдетеді. Мониторинг және бағалау жүйесі тәрбие сапасын арттыруға бағытталған шараларды тиімді жоспарлауға негіз болады.Ұлттық тәрбие — бала бойында отаншылдық сезімін қалыптастырып, олардың рухани әлемін байытып, қоғамға саналы әрі мәдениетті азамат ретінде үлес қосуға бағыттайтын маңызды процесс. Сондықтан балабақшадағы ұлттық тәрбие жұмысына ерекше назар аударып, оны дамытуға бар күш-жігерді жұмсау қажет. Ұлттық құндылықтарды меңгерудің тәрбиелік маңызы.Ұлттық құндылықтар — ұлттың тарихи-мәдени мұрасы мен рухани байлығының негізі болып табылады. Олар ұрпақтан ұрпаққа беріліп, халықтың өзіндік бірегейлігін сақтауға және дамытуға септігін тигізеді. Балабақша кезеңінде ұлттық құндылықтарды меңгеру — баланың тұлғалық дамуы мен тәрбиесінде ерекше маңызды процесс болып саналады. Себебі осы кезеңде бала өзінің әлеуметтік және мәдени ортасын танып, ұлттық санасының алғашқы негіздері қалыптасады.Ұлттық құндылықтарды меңгеру баланың рухани-адамгершілік тәрбиесінің негізін құрайды. Олар арқылы бала өз халқының салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, тілі мен мәдениетін түсініп, құрметтеуді үйренеді. Бұл өз кезегінде балада ұлттық мақтаныш сезімін оятып, оның жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Ұлттық құндылықтар арқылы бала адамгершілік қасиеттерді, мысалы, адалдық, мейірімділік, төзімділік, құрмет сияқты маңызды ұғымдарды меңгереді.Ұлттық құндылықтардың тәрбиелік маңызы – олардың баланың қоғамдағы орны мен жауапкершілігін түсінуінде көрінеді. Бала ұлттық дәстүрлер мен мәдениет элементтерін меңгеру арқылы өз ұлтына деген сүйіспеншілігін қалыптастырады, бұл оның патриоттық сезімін дамытады. Сонымен бірге, ұлттық құндылықтарды меңгеру баланың қоғамдық өмірге белсенді қатысуына, оның мәдениетаралық қатынастарды дұрыс түсінуіне септігін тигізеді.Балабақшадағы тәрбиешілер ұлттық құндылықтарды меңгеру үдерісін ойын, ән, би, ұлттық ойындар мен қолөнер сабақтары арқылы жүзеге асырады. Бұл тәсілдер баланың қызығушылығын оятып, білімді тәжірибеге айналдыруға мүмкіндік береді. Осындай тәрбиелік әдістер арқылы бала ұлттық мәдениетті терең түсініп, оны өмірлік ұстанымға айналдырады.Ұлттық құндылықтарды меңгеру баланың рухани және адамгершілік тәрбиесінің айнымас бөлігі болып табылады. Олар арқылы бала өзінің ұлттық ерекшелігін түсініп, оны сақтап, дамытуға үйренеді. Бұл процесс балабақшадағы тәрбие жұмысының табысты болуы мен ұлттық сананың қалыптасуына негіз болады. Сондықтан ұлттық құндылықтарды меңгерту тәрбие жүйесінде басты орын алуы қажет. Балабақшадағы тәрбие жұмысының тиімділігін арттыру жолдары Балабақшадағы тәрбие жұмысының сапасы мен тиімділігі — баланың жан-жақты дамуының және ұлттық санасының қалыптасуының басты көрсеткіші. Осы бағытта нәтижелі жұмыс істеу үшін бірнеше маңызды әдістер мен тәсілдерді қолдану қажет.Біріншіден, тәрбие мазмұнын баланың жас ерекшеліктеріне сәйкес және ұлттық құндылықтарды ескере отырып жоспарлау маңызды. Мазмұнның қызықты әрі түсінікті болуы балалардың қызығушылығын арттырып, оқу-тәрбие үдерісін тиімді етеді. Ойын, ән, би, ұлттық ойындар және шығармашылық тапсырмалар тәрбие жұмысында кеңінен қолданылуы керек.Екіншіден, педагогтардың кәсіби деңгейін үнемі арттыру тәрбие жұмысының тиімділігін жоғарылатудың негізгі факторы болып табылады. Әдістемелік семинарлар, тренингтер, тәжірибе алмасу және өзін-өзі дамыту педагогтарға жаңа әдіс-тәсілдерді меңгеруге, шығармашылық тұрғыдан ойлауға мүмкіндік береді.Үшіншіден, балабақша мен отбасының тығыз ынтымақтастығы тәрбие үрдісінің сабақтастығын қамтамасыз етеді. Ата-аналарды ұлттық тәрбие жұмысына тарту, отбасыдағы тәрбиелік тәжірибені үйлестіру балалардың ұлттық құндылықтарды меңгеруіне ықпал етеді.Төртіншіден, тәрбие жұмыстарын жүйелі түрде бақылау, бағалау және мониторинг жүргізу қажет. Бұл педагогтарға өз жұмысының нәтижесін анықтап, кемшіліктерді түзетуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, баланың жеке ерекшеліктеріне назар аудару арқылы тұлғалық бағытталған тәрбие жүргізіледі.Сондай-ақ, заманауи технологияларды пайдалану тәрбие тиімділігін арттыруға септігін тигізеді. Мультимедиялық құралдар, электронды ресурстар мен интерактивті ойындар балалардың білім алу процесін жеңілдетеді және қызықтырады.

Қорыта айтқанда, балабақшадағы тәрбие жұмысының тиімділігін арттыру үшін мазмұнды жоспарлау, педагогтардың кәсіби дамуы, отбасымен бірлескен жұмыс, жүйелі бақылау және заманауи технологияларды қолдану бірлікте жүзеге асырылуы тиіс. Осылардың нәтижесінде балалардың ұлттық санасы мен тұлғалық қасиеттері жоғары деңгейде дамиды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Ахметова, Г.Ж. Ұлттық тәрбие негіздері. Алматы: Білім, 2018. – 256 б.

2. Құрманғалиева, С.Б. Балабақшадағы ұлттық тәрбие технологиялары. Нұр-Сұлтан: ҚазҰУ баспасы, 2020. – 312 б.

3. Нұрмұхамедова, А.М. Ұлттық құндылықтар және балаларды тәрбиелеу. Алматы: Ұлт, 2019. – 198 б.

4. Тілеуберді, Е.Т. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту әдістемесі. Алматы: Мектеп, 2017. – 345 б.

5. Сарым, Ж.М. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Алматы: Қазақ университеті, 2016. – 280 б.

6. Баймұратова, Ә.К. Балабақшада ұлттық ойындарды ұйымдастыру әдістемесі. Нұр-Сұлтан: Қазақстан, 2021. – 150 б.

7. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мемлекеттік стандарты. Нұр-Сұлтан, 2022.

8. Мұратбекова, Л.Ш. Ұлттық тәрбиенің педагогикалық негіздері. Алматы: Оқу әдебиеті, 2019. – 210 б.

9. Әбдіхалықова, Ғ.С. Балалар әдебиеті және ұлттық тәрбие. Алматы: Ғылым, 2018. – 175 б.

10. Ермекбаева, Д.Т. Балабақшада ұлттық тәрбие жұмысын ұйымдастыру. Нұр-Сұлтан: Білім, 2020. – 165 б.