Мектеп: 73 мектеп-лицей

Күні: 22.01.2025ж.

Мұғалімнің аты-жөні: Орумбаева Саида Айтпаевна

Сынып: 6 «Е»

Қатысушылардың саны:

Қатыспағандардың саны:

Іс-шара тақырыбы

Цифрлық гигиена

Құндылық

Заң және тәртіп (қаңтар айы)

Жоба «Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам»

«ҚАРЖЫЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК»

Іс-шараның мақсаттары:

Іс-шараның мақсаттары:

- интернетті қауіпсіз пайдалану үшін «цифрлық гигиена», «кибербуллинг», «алаяқтық», «орынсыз мазмұн», «жеке деректер», «Интернетке тәуелділік», «хакерлер», «фишинг», «вирустар» терминдерінің мәнін түсіну;

- күрделі және күшті парольдер жасаңыз, әлеуметтік желілердегі құпиялылық параметрлерін тексеріңіз, күдікті сілтемелерді, хаттар мен хабарламаларды анықтаңыз, сандық қорғаныс құралдарын қолданыңыз (антивирус, екі факторлы аутентификация).

Тәрбиелік мақсаты:

- сандық ортадағы әрекеттеріңізге жауапты болу, интернет пен әлеуметтік медианы пайдалану кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Даму мақсаты:

- сандық қауіптердің алдын алу үшін ақпараттың дұрыстығын және интернеттегі басқа пайдаланушылардың әрекеттерін сыни тұрғыдан бағалау.

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Мұғалімнің қызметі

Оқушының қызметі

Ресурстар

Сабақтың басталуы

Рефлексияға арналған сұрақтар/ Миға шабуыл:

• Сіз әдетте Интернетте не істейсіз? Қай сайттарды немесе қолданбаларды жиі пайдаланасыз?

• Сіз гаджеттерге күніне қанша уақыт жұмсайсыз деп ойлайсыз? Бұл пайдалы немесе зиянды уақыт па?

• Егер сіз парольді досыңызбен бөліссеңіз не болуы мүмкін деп ойлайсыз?

• - "Цифрлық гигиена" сіз үшін нені білдіреді? Сіз бұл терминді қалай түсінесіз?

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттары туралы сәлемдесу және қысқаша түсініктеме.

Флайерлер мен цифрлық гигиена бейнесін қолдана отырып, негізгі ұғымдарды талқылау (10 минут)

1. Цифрлық гигиена

Цифрлық гигиена — бұл интернет пен гаджеттерді қауіпсіз және дұрыс пайдалануға көмектесетін ережелер. Ережелер өзіңізді интернеттегі қауіптен қорғауға, жеке деректерді қауіпсіз сақтауға және телефонға немесе компьютерге көп уақыт жұмсамауға көмектеседі.

Күн сайын тістерімізді де, интернетте де тәртіпті сақтау керек.

2. Жеке деректер

Жеке деректер — бұл сіз туралы ақпарат (аты-жөні, мекен-жайы, телефоны, парольдері), оны бөгде адамдарға беруге болмайды, өйткені оларды алаяқтар ақша ұрлау, несие рәсімдеу, шоттарды бұзу, бопсалау немесе сіздің қауіпсіздігіңіз бен беделіңізге қауіп төндіретін басқа да заңсыз әрекеттер үшін қолдана алады.

Жеке деректер-бұл адамның кім екенін білуге көмектесетін ақпарат. Мысалы, бұл аты, тегі, мекен-жайы, телефон нөмірі, туған күні, фотосуреттері немесе әлеуметтік медиа деректері болуы мүмкін. Бұл деректер сіздің рұқсатыңызсыз пайдаланылмауы үшін сақталуы керек.

3. Цифрлық қауіптер:

Фишинг – бұл алаяқтар банктен, дүкеннен немесе басқа қызметтен жалған хаттар немесе хабарламалар жіберіп, логин, пароль немесе карта деректерін енгізуді сұрайтын интернеттегі алдау.

Вирустар – телефонды немесе компьютерді жұқтыратын және жеке деректерді "тартатын" зиянды бағдарламалар.

Әлсіз парольдер-бұл хакерлер оңай болжай алатын немесе бұзатын Құпия сөздер.

Wi-Fi бұзу – егер сіз жалпыға ортақ Wi-Fi желісіне қорғаныссыз қосылсаңыз, алаяқтар сіздің хат-хабарларыңыз бен жеке деректеріңізді ұстай алады.

Жалған сайттар - олар қауіпсіз деп ойлап, деректеріңізді енгізетін нақты сайттардың көшірмелерін жасайды.

Сұрақтарға жауап беру

Стикерлер

Ватман

маркерлер

Сабақтың ортасы

Сонымен, қандай цифрлық гигиена ережелерін сақтауымыз керек екенін қарастырайық қауіпсіз болу үшін? (флайерлерді, бейнелерді пайдалануға болады)

1. Құпия парольдер:

   • күрделі құпия сөздерді қолданыңыз: "12345" немесе "qwerty" емес, "K0tik2024!".

   • ешқашан құпия сөзіңізді басқаларға, тіпті достарыңызға бермеңіз.

2. Интернеттегі бейтаныс адамдармен абай болыңыз:

   • оғаш хабарламаларға жауап бермеңіз.

   • ешқашан жеке деректерді бермеңіз.

3. Бағдарламаларды тек тексерілген көздерден жүктеп алыңыз:

   • күдікті сайттардан ойындар мен қосымшаларды орнатпаңыз.

4. Күдікті сілтемелерді ашпаңыз:

   • егер сілтеме біртүрлі болып көрінсе немесе бейтаныс адамнан болса, оны баспаңыз.

5. Құрылғыларыңызды қорғаңыз:

   • антивирусты орнатыңыз және бағдарламаларды жаңартыңыз.

6. Әлеуметтік желілерде шекара қойыңыз:

   • құпиялылықты реттеу: тек достарыңыз сіздің фотосуреттеріңіз бен жазбаларыңызды көрсін.

   • орналасқан жеріңізді көрсететін фотосуреттерді орналастырмаңыз.

Цифрлық гигиена ережелерінен білгеніміздей, біз үшін күшті парольдер жасай білу маңызды, "күрделі пароль жасау" ойынын ойнайық. Мұғалім конкурс ұсынады: кімнің паролі ең қиын болады, ол марапатқа ие болады.

1-ойын: "Күрделі құпия сөз жасаңыз"

Мақсаты: балаларды күшті парольдер ойлап табуға үйрету.

Сипаттама:

• Балалар ережелерді қолдана отырып, күрделі парольдер ойлап табады:

  • кем дегенде 8 таңба.

  • әріптер (бас және кіші), сандар, арнайы таңбалар.

• Мысалдар:

  • Дұрыс емес: "12345".

  • Дұрыс: "K0tik_2024!".

Енді цифрлық гигиена ережелерін күн сайын сақтау үшін қалай есте сақтағанымызды көрейік

2-ойын:"Ережені тап"

Мақсаты: Цифрлық гигиена ережелері туралы білімді бекіту.

Сипаттама: Мұғалім жағдайды сипаттайды, ал оқушылар қандай ереже бұзылғанын айтады.

Мысалдар:

1. Марат интернетте өзінің мекен жайын жазды.

   • қандай ереже бұзылған?

Жауап: жеке деректерді бөлісу мүмкін емес.

2. Анела сыйлық алуға уәде берген хатты ашып, өз мәліметтерін енгізді.

   • қандай ереже бұзылған?

Жауап: күдікті сайттарға деректерді Енгізу мүмкін емес.

3. Әсел өз компьютерінде антивирусты жаңартқан жоқ.

   • қандай ереже бұзылған?

Жауап: құрылғыларды қорғау керек.

Балалар, интернетте балаларға қандай негізгі қауіптер бар екенін талқылайық?

1.Кибербуллинг — бұл біреу сізге жағымсыз немесе ренжітетін хабарламалар жазып, жағымсыз суреттер, әлеуметтік желілердегі бейнелер, мессенджерлер немесе ойындар жіберген кезде, бұл кибербуллинг деп аталады. Мұндай нәрселер сізді ренжітуі мүмкін, сондықтан бұл туралы ересектерге айту маңызды және олар сізді олардан қорғауға көмектеседі.

2. Алаяқтық — біреу сіздің ақшаңызды, парольдеріңізді немесе жеке деректеріңізді адал емес жолмен алуға тырысқанда, бұл алдау. Мысалы, алаяқтар өздерін банк қызметкерлері, ұялы телефон, полиция немесе басқа қызметтер ретінде көрсете алады, ақша аударуды немесе SMS-тен кодты, ата-анаңыздың карточкасының нөмірін немесе мекен-жайыңызды жіберуді сұрай алады.

Өзіңізді қорғау үшін абай болу керек және өз деректеріңізді бейтаныс адамдарға бермеңіз. Интернеттегі бейтаныс адамдарға сенбеңіз. Мұндай деректерді ешқашан бөліспеңіз!

3. Сәйкес емес мазмұн — интернетте көптеген қызықты нәрселер бар, бірақ кейде сізді қорқытатын немесе ренжітетін суреттерді немесе бейнелерді кездестіруге болады. Егер бұл орын алса, ересектерге дереу айту маңызды.

4.Интернетке тәуелділік —бұл адам интернетте тым көп уақыт өткізіп, оқу, отбасымен және достарымен қарым-қатынас жасау, демалу немесе спорт сияқты басқа да маңызды нәрселерді ұмытып кетеді. Бұл денсаулыққа, көңіл-күйге және жақын адамдарыңызбен қарым-қатынасқа әкелуі мүмкін. Теңгерімді сақтау және интернетті жауапкершілікпен пайдалану маңызды.

Нақты әлем туралы ұмытпаңыз. Интернет өте жақсы, бірақ егер сіз ол жерде ұзақ отырсаңыз, серуендеуді, ойындарды және достарды ұмыта аласыз. Бұл сіздің денсаулығыңыз бен жақсы көңіл күйіңіз үшін маңызды!

Мен сандық детективтерді ойнауды ұсынамын және балаларға интернетте өздерін қорғауға көмектесеміз

3-ойын: "Цифрлық детектив"

Мақсат: Балаларды сандық қауіптер туралы білім арқылы қауіпті жағдайларды тануға үйрету.

Сипаттама: Мұғалім жағдайларды оқиды, балалар кейіпкердің дұрыс әрекет еткендігіне жауап береді және неге екенін түсіндіреді.

Жағдайлардың мысалдары:

1. Арман "жүлдені алу үшін парольді енгізіңіз"деген хабарлама алды. Ол парольді енгізді.

   • Дұрыс/бұрыс?

Жауап: Дұрыс емес. Күдікті сайттарға ешқашан құпия сөздерді енгізбеңіз.

2. Алина әлеуметтік желіде достарына бейтаныс адамды қосты.

   • Дұрыс/бұрыс?

Жауап: Дұрыс емес. Бейтаныс адам алаяқ болуы мүмкін.

3. Костя "K0stya1234!" пароль орнатты.

   • Дұрыс/бұрыс?
     Жауап: Дұрыс. Бұл күрделі құпия сөз.

4. Дамира ойынды ешқашан естімеген сайттан жүктеп алды.

   • Дұрыс/бұрыс?
     Жауап: Дұрыс емес. Бұл вирус болуы мүмкін.

Жарайсыңдар, сіз сандық детективтің тапсырмасын жақсы орындадыңыз, енді көрейік интернеттегі қауіп-қатер жағдайында қалай әрекет ету керектігін білесіз бе " егер не істеу керек?"

4-ойын: «Егер не істеу керек?»

Мақсаты: балаларды қауіпті жағдайларға дұрыс жауап беруге үйрету.

Сипаттама: мұғалім жағдайды сипаттайды, балалар қалай әрекет ету керектігін ұсынады.

1. Сіз ақша аударуды сұрайтын біртүрлі хабарлама алдыңыз ба.

   • не істеу керек?
     Жауап: жауап бермеңіз, ата-анаңызға айтыңыз.

2. Интернетте сізге ойынды тегін беруге уәде беретін күдікті қосымшаны көресіз.

   • Не істеу керек?
     Жауап: жүктемеңіз, ересектерге айтыңыз.

3. Сіздің парақшаңызда біреу жаман пікір қалдырды.

   • не істеу керек?
     Жауап: пайдаланушыны блоктау, ата-аналарға хабарлау.

Сұрақтарға жауап беру

Карточкалардан сұрақтарға жауап жазу, ойындар мен практикалық тапсырмаларға қатысу

Жағдайды талқылау

Сабақтың соңы

• Цифрлық гигиена ережелерін қайталаңыз.

• Оқушылар не білгенін сұраңыз.

Кішкене кеңес беріңіз:
" Интернет — бұл қызықты орын, бірақ қауіпсіз болу үшін сандық гигиенаны сақтау керек!"

Уақыттың көп бөлігін гаджеттерде өткізе отырып, шынайы өмірде достарыңызбен және жақындарыңызбен қарым-қатынас жасайтын көптеген қуанышты сәттерді жіберіп алуға болады. Спорт, хобби, оқу сияқты хобби туралы ұмытпаңыз.

Сұрақтарға жауап беру

Мысалдар келтіріңіз