Бөлім:

«Мен балаң, жарық күнде сәуле қуған...»

Педагогтің аты-жөні:

А.Ж.Айткалиева

Пәні:

қазақ әдебиеті

Күні:

18.03.2025ж.

Сынып: 6

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:0

Сабақтың тақырыбы:

Күш атасы - Қажымұқан

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын,

сюжетін анықтау;

Сабақтың мақсаты:

Барлық оқушылар орындай алады:

• Повестің мазмұнын толық біледі, тақырыбы, идеясы, жанрын анықтай алады;

Оқушылардың көпшілігі орындай алады:

• Повесть бойынша кейіпкерге сипаттама бере алады;

Кейбір оқушылар орындай алады:

• Повесттің композициялық құрылымына талдау жасай алады;

Бағалау критерийі:

• Шығарманың тақырыбы, идеясы, жанрын анықтайды;

• Сюжеттік оқиғаларды негізге алып, композициялық құрылымына талдау жасайды;

• Шығарма фабуласын айтып бере алады.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

ү

Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Психологиялық жағымды ахуал туғызу

«Екеуміздің ұқсастығымыз сонда...»

Бір оқушы сыртқы шеңбер, ал екінші оқушы ішкі шеңбер жасайды. Бір - біріне қарама - қарсы тұрады. Сыртқы шеңбердегі әр бала, өзінің ішкі шеңбердегі сыңарына: «Екеуміздің ұқсастығымыз...», деп айтқан кезде, ішкі шеңбердегі сыңары «Екеуміздің айырмашылығымыз...», деп жауап қайтарады.

Үй тапсырмасын сұрау. «Ой қозғау».

1. Қалмақан Әбдіқадыров кім?

(ақын, жазушы аудармашы)

2. Қалмақан Әбдіқадыров қай жерде дүниеге келді?

(Қызылорда обл., Шиелі ауданы)

3. Қалмақан Әбдіқадыров қай жылдар аралықта өмір сүрді?

(1903-1964 ж.ж.)

4. Қажымұқанның үлкен күрес өнеріне келуіне кім себепші болды деп ойлайсың?

(И.Злобин оған Петербургте күрес мектебінде оқуға кеңес береді. Бұл ақылды құп алған Мұқан осы мектепте екі жыл оқып, үлкен күрес өнеріне жолдама алдады)

5. Мұқанға «Қажы» аты не үшін берілді?

(Стамбулда түрік балуаны Нұралын жығады сол үшін «Қажы» атағы беріледі)

6. Қалмақан Әбдіқадыров қандай орденмен марапатталды?

(«Қызыл Жұлдыз» орденмен марапатталды)

7. Қалмақан Әбдіқадыров «Қажымұқан» повесін қай жылы жазып шықты.

(1954 жыл)

8. Омбы қаласында ашылған циркте алғаш болып И.Злобинме күрескен кезде Қажымұқан неше жаста еді? (18 жас)

9. Қажұмұқан қай жерде дүниеге келді?

(1883 жылы Ақмола облысы, Қатаөткел ауылында дүниеге келген.

Жаңа сабақ: «Күш атасы – Қажымұқан» бекіту сабағы. Топтық жұмыс. І топ

II топ

Жұптық жұмыс. Конверттерді таңдай отырып повесттің сюжеттік желісі бойынша сұрақтарға жауап бер.

І жұп

1. Досым үшін істеген ақырғы дәрменім болсын, үлкен балам Қалидың қызын бірер жасы жетпесе де, көмекшіңе берейін. Қазақта «қалыңсыз қыз болса да, кәдесіз қыз болмайды» дегені бар. Қолдағы бар мен той – томалағын істеп, ауылдың батасын алып, келер айдың басында сені қолғанатты еткім кеп отыр, - деді.

- Айсарыға немересін келіндікке беріп, құдандалы болғалы отырған кім?

(Айсарының жары Ернақтың жан досы Лук еді)

- Луктың немересі, Қалидың қызы, Мұңайтпасқа жар болған кім? (Кәбира)

2. “-Ертең Ресей балуандарының өнерін көресіздер,- деді цирк басқарушысы.”

• Ресей балуандары қандай өнер көрсетті?

(Он сегіз пұттық рельске жиырма бес қызметші адамын мінгізіп, денесінің бұлшық еттері білеуленіп біреу шықты. Жайлап керіп басқан аяғынан иығында ауырлық әсері білінбейді, бейне бір мереке маршында басып келе жатқан әскердің адамы сияқтанады. Бұл – Дубный еді.

Бес пұттық екі кір тасты шынашағына іліп келген палуан Сахалиндік Иван – Корень

ІІ жұп

1. ...Басында айыр қалпағы бар, үстінде ала жібек шапан киіп, жалпылдақ жүнді айыр өркешті атанға мінген біреу шықты.

* Бұл кім еді? (Мұқан)

* Ол қандай өнер көрсетті? Түйесін шөгіп тастап, иығына қағып салды.

75 пұттық арбаны тіспен сүйреп кіргізді, кеудесіне сандық қойып, екі пұттық балғамен ұрғызып сындыртты, лом темірді бұрап, галстук ету өнерін көрсеткен)

ІІІ жұп

1. Төбедей болып шөп үйілген шана қораға атсыз кіргенде Масликовтың үй іші, жалшы жігіттері үрейлене далаға шығысты.

* Бұл қай кез еді? (Шананы сүйреп әкелген кез).

2. Жасы отызданасып, “енді елге қайтпасам болмас” деп жүргенде, Дубный Ригадан бір топ балуанмен келді.

* Мұқан Дубныйға еріп қайда барады? (Парижге)

* Өзге ел палуандарының қандай өнерлерін көрді?

(Үндінің палуаны- өз мырзасын үй ішімен, жайылған дастарқан, құюлы шарабымен дөңгелек тақтайға отырғызып, төбесімен көтеріп келді.

Африка палуаны - отыз пұттық пілді иығыны тұрғызған бойы көпшілік алдынан өтті. )

ІV жұп

V жұп

Дескриптор:

- Берілген сұрақтарға повесттің сюжеттік желісі бойынша дұрыс жауап береді;

- Берілген ұйқас бойынша өлең құрастырады;

- Өзін басты кейіпкермен өзара салыстырады;

Бекіту тапсырмасы: «Блиц сұрақтар» әдісі.

1. Қазақтың ата-анаға мейірімді болу өнегесі шығармада қалай берілген?

2. Қажымұқан қандай адам деп ойлайсыңдар?

3. Мұқанның бойынан үлгі боларлық қандай адамгершілік қасиетті байқадыңдар?

4. Қажымұқанның алып күші қалай сіздерге әсер етті?

5. Повестің мазмұнынан қандай түйін шығаруға болады?

6. Болашақта кім боламын деп армандайсыңдар?

Үй тапсырмасы: «Қажымұқан және бүгінгі қазақ спортшылары» тақырыбында эссе жазу. Сөз көлемі (50-60 сөз).

Рефлексия. «Медальдар» әдісі

Балалар ақын- ның өмір жолы- мен таны- сып шыға-ды

І топ: Сатылай кешенді талдау.

1.Тақырыбы: Қазақ халқының тұңғыш кәсіпқой палуаны Қажымұқан Мұңайтпасұлының өмірінен жазылған өмірбаяндық повесі

2. Идеясы:

Қажымұқан Мұңайтпасұлының мінез – құлқын, өмір жолын тақырып етіп алып, әлем таныған палуан болуы жолындағы талпынысы

3. Жанр түрі: Повесть

4. Бас кейіпкер туралы 3 дерек:

- Отыз пұт көтерген палуан;

- Өзге бала асық ойнаса, ол сиыр, жылқының топайын жинап, өз алдына ойнай береді;

Жауырыны жерге тимеген атақты палуан болды.

Повестің басталуы: Мұқанның саудагер Иван Ногичке жалданып жұмыс жасау

Повестің дамуы:  Орлий Масликовтың  қызметіне ауысуы Повестің шиеленісуі: Бір шана шөпті бай үйіне жая сүйретіп келуі

Повестің шарықтау шегі: Иван Лебедевтің мектебінен дәріс алуы, өзіне жақын дос табуы

Повестің шешімі:  Париж сахнасында өнерін көрсетіп, құрметке бөленуі

Кері байланыс жүргізіледі.

Толық түсіндім.

Орташа деңгейде түсіндім

Түсінбеген жерлерім болды.

Бағалау. «Батарейка» әдісі арқылы сабақтың өн бойына бағалау жүргізіледі.

Бағалау. «Батарейка» әдісі арқылы сабақтың өн бойына бағалау жүргізіледі.

Интербелсенді тақта