Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Шағым жылдам қаралу үшін барынша толық ақпарат жіберіңіз
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып көруге болады
Сабақтың тақырыбы: Шах беруСабақтың мақсаты: Шах деген сөздің мағынасын түсіндіру. Шахтың түрлерімен таныстыру. Қос қабат шах деген не түсіндіру.Көрнекілігі: Шахмат, Шахмат тақтасы.I.Ұйымдастыру кезеңі.
Кіріспе әңгіме.
Ойынбарысында король тұрған шаршыға қарсылас жақтың фигурасы соққы берсе, ондакорольге шах берілдідепесептелінеді. Ережебойынша шах беріліп тұрған жақ өзінің бас фигурасының қауіпсіздігін қамтамасыз етужолыніздестіруі қажет. Ол үшін негізіненмынандай үш тәсіл қолданылады: шабуылжасап тұрған қарсылас жақтың фигурасын мүмкін болса, қорғаныс шебіндегі фигуралардың біріменнемесекорольменжеу; корольді көршілес бос шаршыға ауыстыру; шах беріп тұрған қарсылас фигура мен корольдің арасын-дағы шаршыны жабу.Тақтамен түсіндіру.Енді осы айтқанымызды төмендегі мысалдарменталдап көрейін. Мәселен, №13 диаграммада ақ жағының е1-дегі короліне қара жағының һ4-тегі пілі шах беріп тұр. Көріп отырғанымыздай бұл пілдіжейалатын ақ жағының фигуралары жоқ. Ал корольдің өзі қашықта тұр. Бұл жердешахтан құтылудың екіжолы бар:g2-дегі пешканы g3-ке жүріп, пілдің жолын жабу немесекорольді d1, d2,е2,f1 шаршыларына көшіру.Ал мына №16 диаграммадағы жағдайда ақ жағының а1-дегі королі шах үстінде-оған d4-тегі қара ферзішабуылжасап тұр. Бұл жерде жоғарыда айтылған шахтан құтылудың үш тәсілін пайдалануға болады. Біріншіден, осы шах беріп тұрған ферзіні ақ жағы d2-де тұрған ферзімен b2-ге жүріп, өз королін қорғауға мүмкіндігі бар. Енді осы №16 диаграммадағы позицияда қолданылатын үш тәсілдің қайсысы тиімді. Соған келейік. Мәселен, ақ жағының королі а2, b1-ге жүргенде қарсыласы d2-ге жүрсе, онда қара жағы d4-тегі ферзімен b2-дегі фигураныалып, кезекті жүрісінде королін е6 шаршысына жүріп, һ5-тегі пешканыжеп, ойынды теңестіреді. Осыған орай бұл жерде ақ жағы үшін тиімді де мығым жүріс қарсыласының d4-тегі ферзісінжойып, һ5-тегі пешканы һ6-һ7-һ8 шаршыларынажылжыту арқылы жаңа ферзіалып, жеңіс жолын жалғастыру болыптабылады.Қос қабат шах.Ойынбарысындакорольге қарсыластың екіфигурасы қатар шах берсе, ондай жағдайды қос қабат шах дейді. Король мұндай жағдайда шахтан тек көршілес шаршыларға ауысып құтылады. Ал қарсы жақтың королінетікелейшабуылжасамай, өзінің кезекті жүрісінде бірфигураменекінші фигураның жолынашу арқылы шах жарияланса, мұны шах дейді.Түсінікті болу үшін№17 диаграммадағы позицияға қысқаша талдау жасайық. Жүріс кезегі ақ жағында делік. Ақ жағы е4-тегі атты f6-шаршысына жүрсе, онда қара король қос қабат шахтың-ақ ат пен d3-тегі ферзінің соққысына ұшырайды, ал жүріс кезегі қара жағынікі болса, ол b7-дегі пілімен е4-тегі ақ аттыжеп, b8-дегі өз ладьясына ашық шах беруіне мүмкіндік туғызады. Сондай-ақ келесі жүрісінде қара жағының пілі ақ жағының d3-тегі ең күшті фигурасын (ферзісін) жейалады. (ашық шахтың пайдасы). Сондықтан да ойынбарысында өте қауіпті де күш жағынан басымдық әперетін шахтың осы түрлерін шеберлікпен қолдана білукерек.III. Шахмат ойынын үйрету.IV. Қорытынды.
Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Материал іздеу
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз