Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Зилгарина Дильназ Саматовна

Күні: 13.01.2024

Сынып: 8 «ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Тәрбие тақырыбы

«Құқықтық тәрбие, құқықтық жігер»»

Құндылық

«Заң және тәртіп»

Мақсаттары

• Оқушыларға заң білімі саласынан мағлұмат беру, өз құқықтарын жете білуге, өз беттерімен салыстыра білуге, өмірде қолдана білуге үйрету.

• Адамгершілік, адалдық, әділдік пен мейірімділікке баулу арқылы саяси саналығы мен таным белсенділігін арттыру.

• Еліміздің Ата заңын және басқа заңдарды құрметтеуге, сыйлауға тәрбиелеу.

Сабақтың

кезені/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

Мұғалім: Құрметті оқушылар!

Кішкене тарихи шегініс жасайық. 15 ғасырдың орта шенінде қазақ мемлекетінің негізі қаланды. Жәнібектің баласы Қасым ханның тұсында қазақ хандығы күшті мемлекетке айналды. Тарихта тұңғыш рет құқықтық ғұрыптар мен нормалар жүйеге келтірілді. Халық оны «Қасым ханның қасқа жолы» деп атады. Ол бес бөлімнен құралды.

Қасым ханнан кейін қазақ қоғамының құқықтық жүйесін дамытуға айтарлықтай үлес қосқан Есім хан болды. Ол әскери міндетті атқару ережелерін күшейтті, әскери тәртібін бұзу - шыларға қолданылатын жазаны қатайтты. Қалған мәселелерде Есім хан бұрынғы құқықтық ғұрыптар мен заңдарды сақтап қалды. Сондықтан оларға халық «Есім ханның ескі жолы» деген ат берді.

Қазақтың құқық жүйесіне үшінші және соңғы рет елеулі өзгерістер енгізген Тәуке хан (1680 - 1718) болды. Бұл құқық нормалары жазба түрде сақталып, жүздеген жылдардан кейінде мінсіз күйде қағазға түсу мүмкін болған. Бұл кодексті «Тәуке ханның жеті жарғысы» деп атаған. Сондай - ақ, қазақ даласында Сот қызметін билер атқарған. Қазақ билері арасында бір заманда өмір сүрген және өздерінің ерекше қасиеттері мен көзге түсіп, тарих беттерінде қалған Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би.

Міне, балалар өздерің байқап отырғандай құқық дегеніміз – заң рұқсат ететін адам табиғатына, жаратылысына сай әрекеттер жасау мүмкіндігі екен. Құқық – мемлекет тарапынан, болмаса тиісті қаулы, заңмен әрбір адамға берілген ерік, бостандық.

Ой қозғау.
-Конституция деген не?

-Өз құқықтарыңызды білесіздер ме?

-Олар қай жерде жазылған?

Мағынаны тану.
ҚР - ң Конституциясы – елдің басты саяси құқықтық құжаты. Конституция латынның «constitutio» сөзінен шыққан «құрылым» деген мағына береді. Конституция – бұл Қазақстан Республикасында тұратын барлық азаматтардың құқықтары мен міндеттері белгіленген құжат Еліміздің Конституциясы - адамның құқықтары, бостандықтары, қадір - қасиетінің гуманистік тұжырымдамасы және қоғамның даму деңгейіне сәйкес келетін әділетті заң жиынтығы. ҚР Конституциясы 1993ж 28 қаңтарда, кейін 1995ж 30 тамызда қабылданды. Заңды парламент шығарады. ҚР Конституциясы 9 бөлім 98 баптан тұрады. Ал бала құқығы туралы конвенция 1989 ж 20 қарашада Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы қабылдады. Екі бөлім 54 баптан тұрады.

· Конвенция – арнайы бір мәселе жөніндегі мемлекеттердің өзара келісімі.

· Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) – жер бетіндегі халықтардың мүддесін қорғайтын халықаралық ұйым.

· Туу туралы куәлік – баланың қашан туғанын анықтайтын негізгі құжат. Мұнда баланың туған күні, айы, жылы жазылады, сондай-ақ ата-анасының аты-жөні, ұлты, туған жері жазылады. Бұл баланың ең бірінші құжаты.

· Азамат – жеке тұлға, ол мемлекеттің тұрақты тұрғыны және оның құқығы мен міндетінің иесі.

Тапсырма: «Тәртіп орнат» деп аталады. Сіздер сан мен әріптің сәйкесін табыңыздар

1. Құқық А – Еліміздің негізгі заңы.

2. Конституция Б – Мемлекет басшысы.

3. Мемлекет В – Негізгі саяси қоғамдық ұйым.

4. Азамат Г – Тәуелсіздік.

5. Құқық бұзушылық Д – Заңдар жинағы.

6. Президент Е – Заң шығарушы орган.

7. Парламент Ж – Заң жүйесін бұзу.

8. Егемендік З – Құқығы бар ел тұрғыны.

«Қағидалар» ойыны

1. Қазақстан Республикасын кім басқарады? /Президент/

2. Адам құқығын қорғайтын заңдарды кімдер шығарады? /парламент/

3. Балаларға қамқорлық көрсету кімдердің қасиетті борышы? /ата - ана/

4. Балалардың не алуға конституциялық құқығы бар? /білім/

5. ҚР - да бала құқықтары туралы конвенция қашан қабылданды? /1989 ж 20 қараша/

6. Конституция сөзінің аудармасы /құрылым/

7. Конституция қашан қабылданды? /1995ж 30 тамыз/

«Ой жалғау»

Заңның құрығы……. (бәрінен ұзын)

Өш алғаннан гөрі…. (кешірген жөн) Ақырын жүріп…...... (анық бас)

Асыл тастан……… (өнер жастан)

Ұрлық түбі……….. (қорлық)

Әдепті бала……….(арлы бала) Тәрбие………........(отбасынан басталады) Әділ істің……........(арты игі)

Ой қозғау сұрақтарына жауап береді. Өз ойларымен бөліседі.

Дұрыс жауабы:

1 – Д

2- А

3- В

4- З

5- Ж

6- Б

7- Е

8-Г

Сұрақтарға жауап береді.

Мақал-мәтелдердің жалғасын табады.

Көрнекілік

Қорытынды бөлім

Мұғалім: Ата Заң- қорғанымыз. «Азамат жолы-ар жолы» демекші, ешкімнің ала жібін аттамай, өз құқымызды да, өзгенің құқығың да бұзбай тәуелсіз елдің арқа сүйер айбынды, ақылды ұл-қызы болып өсейік. «Еліміздің ертеңгі тағдыры сіздермен байланысты» деген еді Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев. Ендеше сабағымызздың соңынды сендерге мынадай үндеу тастағым келеді.

Үндеу Жас жеткіншек! Сен өзіңді құрметтеуге тиіссің. Бойындағы бар қабілетіңді тек жақсылыққа бағыттай біл. Зиянды әдеттерден, ішімдіктен, шылымнан, есірткіден аулақ бол. Ар-намысыңды биік ұста. Өз тағдырың-өз қолыңда. Өзіңе сен. Өзіне сенімді адам ғана өзгелердің теріс әсеріне бағындай өзін сақтай алады. Тәртіпті бол, өз құқығыңды дұрыс пайдалан. Сен ел үшін керексің, өйткені сен- тәуелсіз еліміздің болашағысың.

Рефлексия.

«Табыс ағашы»

Мұғалім: Сонымен балалар, бүгінгі сабақта не жайлыы білдіңдер? Қандай құнды ақпарат алдыңдар?

Бүгінгі сабақтан түйгендерін

стикерлерге жазып, . «табыс ағашына» іледі.

Көрнекілік