ҚАЗАҚСТАН РЕСПУЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

БЕКІТЕМІН .

ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Үйірме «Құрақ құрау»

Мерзімі -1 жыл

Балалардың жас мөлшері – 6-10 жас

Шымкент -2024ж.

Түсіндірме жазба

Оқушылардың сабақтан алған білімдерін нақтылап, дамыта оқытудың бірден-бір жолы үйірме жұмыстары. Үйірме жұмысы арқылы оқушылардың іске ісмерлігін, икемділігін, өнерге жас кезінен бейімделуін қалыптастыруға қол жеткізуге болады. Бұл үйірме жұмысында қолөнер түрлерімен айналысу мақсатында тігіс тігудің ерекшелігін көрсетіп, тігін машинаны еркін тігуді үйрету. Бұл тақырыпты таңдауының бірден бір себебі өскелең ұрпақты өз ұлтының өзіндік қолөнерімен, әдеп - ғұрпының жас ұрпаққа берер тәрбиесінің орасан зор екендігін насихаттау. Күнделікті тұрмыста құрақ өнерінің орны зор. Ол көп қаражатты және ерекше технологияны талап етпейді. Құрақ бұйымдарын шеберлікпен тіге білсек одан әртүрлі бұйымдар жасауға болады: көрпе қаптарын, салфеткалар, қолдорба, киім-кешек және т.б. Қалдық маталарды пайдаланып, ескі киімдерді жаңарту арқылы, кайтадан басқа бұйымдар тігуді, оқушыларды шығармашылықпен жұмыстануына, үнемділікке, үқыптылыққа үйретеді. Үйірме жұмысының артықшылығы да осында деп білемін.

Үйірме бағдарламасы 8 жасқа толған балаларға арналып жасалынған, «Көркем еңбек» арнайы оқулық бағдарламасы негізінде құрастырылды. Бағдарлама 5 тараудан тұрады. Үйірме аптасына 2 рет, жылына 96 сағат құрайды.

Мақсаты:

Оқушыларды өздігінен еңбек етуге дайындау, кәсіпті игеруге көмектесу, тігін машинамен еркін тігуге үйрету. Оқушылармен жеке жұмыс жасау арқылы олардың шығармашылық ой-қиялдарын дамытып, өздерінің қабілеттеріне сай еңбек етуге мүмкіншілік жасау. Тігіншілік өнердің ерекшеліктерін тиімді пайдалану және насихаттау, оқушыларға мұра болып қалатын дүниенің сырын ашып, оны келешек ұрпаққа аманат етіп қалдыру болады.
Міндеті:

Оқушыларды өздігінен еңбек етуге бауылу, тұтыну бұйымдарын, ұсақ бұйымдарды тігіп үйрету, тігілген бұйымдардың сәндік қолданбалы өнердің талаптарына сай сәндей білуге үйрету, қолөнер, өнер туралы білімдерін тереңдету, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже:

-Үйірме арқылы оқушылар сабақтан алған білімдерін іс жүзінде пайдаланады;

-құрақ тігуді, матаны ұқыпты пайдалануды, машинамен еркін тігуді үйренеді;

-түстердің үйлесімділігін біледі;

-қолөнер туралы білімдерін толықтырады;

-шығармашылық көзқарастары дамып, эстетикалық, экономикалық негіздері қаланады;

-өздігінен ойлау қабілеттері артып, сабаққа деген қызығушылықтары оянады.

Оқушы білуі тиіс:

-құрақ техникасында бұйымдарды орындау;

-құрақтың ерекшеліктерімен сипаттарын анықтау;

-мата фактурасын білу;

-қолмен тігу және машина тігістерінің технологиясын білу;

-материалдармен құрал-жабдықтарды таңдау;

- өз идеяларын жүзеге асыру;

-жұмыстың эскизін салу;

-материалдармен саймандарды пайдалану;

-қауіпсіздік техникасын сақтау;

- ылғалдық жумыстарының технологиясының терминологиясын білу.

Кіріспе

Таңғажайып талантымен талайларды тамсандырған қазақ қолөнерінің қарапайым да қайталанбас түрі – қиыстырып құрақ қию, одан көздің жауын алатындай өте бағалы бұйымдар жасау. Оның қымбат құндылығының бір айғағы құрақтан жасалған заттардың ұзатылатын қыз жасауына еніп, бұл дүние-мүліктің ажарын арайландырып жіберетіні, үй ішіне ұлттық рең беріп, адамның рухын асқақтататыны.

Құрақ – төрге төсейтін көрпеше. Мата қиындыларын қиюластырып, тұмарша, сегіз жапырақ, ромб тәрізді өрнектерден құралған көрпені құрақ немесе құрақ көрпе деп атайды. Ежелден қонақжай қазақ халқы төрін қонаққа арналған "қасиетті орын” санаған. Ерте кезде баласы өліп, тоқтамаған үй "тіл-көзден аман болсын” деген ырыммен қырық құрақ құрап, баласын соған ораған. Құрақ көрпені арасына мақта немесе қойдың, түйенің жүнін салып, сырып тігеді.

Қазақтың ісмер, шебер әйелдері құрақ көрпеден құрақ кеудешеге дейін, құрақ бөстектен құрақ ойыншыққа дейін жасап, керемет нәрселердің де қарапайым тәсілмен-ақ өмірге келетінін ежелден-ақ қалың жұртқа паш етіп келеді. Зердесінде зейіні бар адамдардың қай-қайсы да құрақтан жасалған заттарға ойлы көзбен назар аударса, сан алуан сәнді түстердің бір-бірімен жарасым тауып, әдемілік әлемін сыйға тартып тұрғанын айқын аңғара алады. Ол арқылы халқымыздың құнарлы дүниетанымын, эстетикалық талап-талғамын, сұлулықты аңсаған іңкәр сезімін айтқызбай-ақ танисың.

Басты бұйымдары көрпе, тұскиіз, ендеше, жастық, түрлі ойыншықтар болып келетін құрақ құрау – қазақ дәстүрінде қыз балалар кішкентайынан біліп, үйренуге тиісті қолөнер түрі. Ол қыздарды төзімділікке, үнемділікке, шеберлікке, бояуларды ажыратып, олардың бір-бірімен үйлесімділік табуын түсініп, тануға шыңдайды, тазалыққа, әсемдікке үндейді, жан-дүниесін байытып, ой-өрісін кеңейтеді. Құрақ негізінен, түрлі-түсті маталардан құралады. Мата қиығын қолына ұстаған әрбір әйел оны білмей тұрып қиық құрай алмайды, жасаған бұйымы көріксіз болып шығады. Яғни, құрақ құрауда қойылатын басты шарт: онымен айналысатын адамның бойында өнерді түсінетін қасиет, ұшқыр қиял, бояулардың сырын білетін таным болуға тиіс.

Қазақ халқының қолөнерінің бірі – құрақ құрау өнері туралы түсініктеме бере отырып, бізге тәрбие мен білім негізінде өз ұлтының ғасырлар бойы жинақталған тәрбиесін, адамгершілік қағидаларды бойына сіңіре отырып, өнер мен мәдениетін, тілін, әдет-ғұрпын, ата-салтын, халықтың қалпын жоғалтпау мақсатында құрақ құрау әдісін мұғалімнің көмегімен үйренеміз.

Өнерлі болып шеберлікке жету үшін не қажет? Үлкен ізденіс, тынымсыз еңбек, таудай талап, дарындылық,іскерлік, білімділік, табандылық қажет екен. Абай атамыз айтқандай «Бес дұшпанның бірі - ысырап» болса, бұл жұмысым да ысырапшылдыққа жол бермеу бағытында жасалды. Жоқты бар, азды көп етіп бабаларымыздың ата мұрасын жалғастыру керек.

Бағдарламаның мазмұны.

«Құрақ тігу технологиясы » үйірмесі

І. Кіріспе. (1сағат)

Үйірменің жоспармен танысу, мақсат, міндеттері, қауіпсіздік ережесі, қажетті құрал-жабдықтар. Құрақтың шығу тарихы.

ІІ. Құрақ көрпе тігу технологиясы (30 сағат)

Құрақ құрау технологиясы. Мата түрлері. Мата фактурасы. Құрақ түрлері. Құрақты құрастыру ерекшеліктері. Көктеу тігістері. Машина тігістері. Олардың технологиясы. Ылғалдық жумыстарының технологиясы (ЫЖӨ). Жүннің түрлері, оларды өңдеу. Көрпе жасау технологиясы.

ІІІ. Құрақ сөмке тігу технологиясы ( 18сағат)

Сөмке түрлірі. Құрақ сөмкенің ерекшелігі. Идея мен түстерді білу. Сөмкенің бөлшектері. Сөмке бөлшектерін біріктіру. ЫЖӨ. Сөмкенің бауын тігу. Сөмкені астарлау. Сөмкені әшекейлеу.

ІV. «Гүл » құрағын тігу технологиясы. (27сағат)

«Гүл» құрағын тігу технологиясы. «Гүл» құрағының эскизі. Мата таңдау. Үлгі дайындау. «Гүл» құрағының құрақшаларын дайындау. Құрақтарды біріктіру. Құрақтарды көктеп тігу. Құрақтарды машина тігісімен тігу. ЫЖӨ. Түзету жұмыстары. Құрақты астарлау. Құрақты сәндеу. Көрпе жасау.

V. Құрақ жилет тігу технологиясы (20 сағат)

Жилет түрлері. Тігін бұйымдарының дизайны. Идеяларды ойластыру. Эскиз. Жұмыстың орындау реті. Маталарды таңдау және дайындау. Алдыңғы, артқы бөлшектерін өндеу. ЫЖӨ. Сәндеу. Ілгек, ілмектерін өндеу. Презентация дауындап, қорғау.

«Құрақ тігу технологиясы» үйірмесінің

тақырыптық – күнтізбелік жоспары

р/с	Тақырыбы	Сарамандық дағдыны менгеру	Сағат саны
І тарау. Кіріспе
1.	Ұйымдастыру жұмыстары, ҚЕ, қажетті құрал-жабдықтар, жоспармен танысу.Құрақтың шығу тарихы.	Қажетті құралдарды әзірлеу.	1
ІІ тарау. Құрақ көрпе тігу технологиясы			30
2.	Құрақ құрау технологиясы, мата тандау, үлгі дайындау.	Құрақтар әзірлеу.	3
3.	Құрақ үлгісі бойынша матаны қию.	Тігу.	3
4	Көктеу жұмыстары, ЫЖӨ.	тігу	3
5.	Құрақты машина тігістерімен бекіту, ЫЖӨ.	Машина тігістері.	3
6.	Құрақты бір-біріне құрастыру.	тігу	3
7.	Құрақтың ақауларын түзету, сәндеу.	Сәндеу жұмыстары.	3
8.	Көрпеге жүн тазалау, түту, көрпе жасау.	Тігу.	3
9	Жүнді тазалау, түту.	Түту.	3
10	Матаға жүн салып тігу.	Көрпе жасау.	3
11	Көрпені қаптау, соңғы жұмыстары.	Көрпе жасау.	3
ІІІ тарау. Құрақ сөмке тігу технологиясы			18
12.	Құрақ сөмке тігу технологиясы.	Мата тандау, пішу.	3
13	Құрақты бір-біріне құрастырып тігу, машина тігістерімен бекіту.	Тігу, астарлау.	3
14.	Құрақты машина тігістерімен бекіту.	Тігу.	3
15.	Сөмке бөлшектерін біріктіру.	Тігу.	3
16.	Сөмкені астарлау, сәндеу.	Шет қиықтарын сәндеу.	3
17.	Сөмкенің бауын жасау.	Ілмек бізбен тоқу.	3
ІV тарау. «Гүл » құрағын тігу технологиясы			27
18.	«Гүл» құрағын тігу технологиясы.Эскизін салу.	Үлгі бойынша матаны қию.	3
19.	Мата таңдау, түстердің үйлесімділігі.	Матаны қию.	3
20.	Үлгі бойынша құрактар қию.	Мата, қайшы, үлгі.	3
21.	Құрақты біріктіріп тігу, көктеу.	Матаны сәкестендіріп тігу.	3
22.	Құрақты машина тігістерімен тігу, ЫЖӨ.	Машана тігістері.	3
23.	Құрақты машина тігістерімен тігу, ЫЖӨ.	Тігу.	3
24.	Құрақты біріктіру, түзету.	Тігу.	3
25.	Құрақты астарлау, сәндеу.	Ақауларын түзету.	3
26.	Жүн тазалау, көрпе жасау,	Көрпе жасау.	3
V тарау. Құрақ жилет тігу технологиясы			20
27.	«Саты» немесе «Баспалдақ» құрағынан жилет тігу.	Мата тандау.	3
28.	Жилеттің эскизін салу, матаны үлгі бойынша пішу. Жилет пішу	Матаны қию.	3
29.	Құрақты бір-біріне тігу.	Түстер сәйкестігіне қарай тігу.	3
30.	Алдынғы бой мен артқы бойды құрастырып тігу.	Машина тігістері.	3
31.	Жилетті соңғы өңдеу.	Машина тігістері	3
32.	Жилетті сәндеу, ілмек, ілгек тігу.	Сәндеу жұмыстары	3
33.	Қорытынды сабақ, көрме шығару.	Келесі жылға жоспар құру.	1
34.	Жыл бойы үздік нәтиже көрсеткен жеңімпаздарды марапаттау.	іс-шара	1
	Барлығы	96 сағат

Үйірменің қысқа мерзімді жоспарлары (Үлгі)

Пәннің аты Көркем еңбек	Уақыты:
Сабақтың тақырыбы	Ұйымдастыру жұмыстары, ҚЕ, қажетті құрал-жабдықтар, жоспармен танысу. Құрақтың шығу тарихы.
Мақсаты	-Үйірменің мақсат-міндеттерін айқындап, жоспармен танысу; -Құрақтың шығу тарихы туралы ой жинақтау; -Қауіпсіздік ережелерін тұжырымдау.
Бағалау критерийі	-Үйірменің мақсат-міндеттерін айқындап, жоспармен танысады; -Құрақтың шығу тарихы туралы ой жинақтайды; -Қауіпсіздік ережелерін тұжырымдайды.
Топқа бөлу	Геометриялық фигуралар үлестіріледі		Оқушылар таңдаған фигураларына сай топтарға бөлініп отырады.
Қызығушылықты ояту	Қолөнер туралы не білесңдер?
Сергіту сәті	Қатысушыларға шеңбер құрып тұруға және 3 топқа бөліну ұсынылады: «құрақтар», «лоскутки» , «пэчворктар». Кеійін әрбір қатысушы шеңбер бойымен жүріп, «өз амандасу тәсілімен» барлығымен сәлемдеседі: «құрақтар» қолдарын қысады, «лоскутки» бастарын иеді, «пэчворктар» құшақтасады. Әрбір қатысушы әр түрлі рольдерді болуы үшін, жаттығуды қайталауға болады.
	Жаңа сабақ
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері			ресурстар
Сабақтың басы	Ұйымдастыру жұмыстары. Психологиялық дайындық «Жүректен - жүрекке» шеңбері – Әрбір еркелетіп айтатын есім гүлге ұқсайды. Гүлдердің бәрі әдемі: раушан да, қызғалдақ та, бәйшешек те – бәрі де өзінше керемет, бәрі де адамға қуаныш сыйлайды. Біздің есіміміз де осындай керемет! Үйірменің мақсатымен, жоспарымен таныстыру. «Көрнекілік» стратегиясы бойынша қызығушылықты ояту. Проблемалық сұрақ: -Суретте не бейнеленген? Бұл туралы не білесіздер? Ой жинақтау. Сабақтың тақырыбын ашып, мақсатын айқындау.			Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.
Сабақ ортасы	Тапсырма-1 (Т) Құрақ тарихы туралы ресурстармен танысып, талқылау. Құрақ—мата қалдықтарынан жасалатын үй бұйымының бірі.Орыс тілінде құрақ құрау өнері «Лоскутное шитье» деп аталады. Орыс халқының құрақ құрау өнері өие ерте заманнан келе жатыр. Шығыста, Мысырда, Каир төңірегінде үш мың жыл бұрын тігілген құрақ бұйымдар табылған. Ағылшын тілінде құрақ құрау өнықтан құрақ  «Pachwork» деп аталады. Жапон халқында құрақ «сашико» деп аталады. Америкада әр түрлі ұлт өкілдер тұратындықтан құрақ құрау өнері пайда болған. Қазақ халқының қолөнері өзінің қайталанбас көркемдігімен, дәстүрлі әдісімен дараланып тұрады. Көнеден қалған бұйымдар өрнегінің ерекшелігімен баурап алып, тарих қойнауына жетелейді.шеберлердің қолдарынан шыққан бұйымдар күнделікті тіршілікпен қатар сол заманның қолөнер мәдениетінің баға жетпес үлгісі. Шеберлердің, ұсталардың, зергерлердің, кілемші мен тігіншіледің суретшілік қасиетімен бірге жетілдіру дарыны да қатар дамыған. Солардың арқасында түрлі үй мүліктері, жиһаздар жаңа түрге еніп, жетілдіріп, асыл дүниелерге айналып отырған. «Шеберді шілтерінетанисың», «Шебердің қолы ортақ», деген ел ішіндегі сөзлер бекер айтылмаса керек. Қас шеберлікке жету үшін дарын, білім, іскерлік пен шыдамдылық керек.   Қолөнердің алатын орыны ерекше, ол әрбір ұлттың өзіне тән меншікті өнері болып саналады. Халықтың мәдени дәрежесі өскен сайын қолөнері де дамып отырған. Қазақтың өрнекті әшекейімен істелетін қолөнерінің түрлері өте көп. Шығармашылық ізденіс үстіндегі халық шеберлері тұрмысқа қажетті қолөнерінің алуан түрін өмірге алып келуде. Соның бірі құрақ құрау. Бұл аса шеберлікті, шыдамдылықты қажет ететін қолөнер.   Құрақ дегеніміз не? Біздің қазақ   тілінде құрақ сөзінің екі мағынасы бар. Біріншісі, көлдің жағасында өсетін өсімдікті құрақ десек, екіншіден, мата қиындысынан жасалатын бұйымды құрақ дейді. Яғни құрақ дегеніміз шығынсыз өнім жасаудың бір түрі. Негізінен құрақтың 200 ден аса түрі бар. Соның ішінде төртбұрыш, сегіз сай, мүйіз құрақ, қиықша құрақ, үшбұрыш, аққу, шахмат, торкөз, гүл құрағы, жұлдызша құрағы ел ішінде кеңінен тараған. Құрақ құрау техникасы екі бағытта дамып келеді: 1. Құрақ құрау (құрақ мозайкасы); 2. Жапсырмалау (аппликация). Қажетті құрал-жабдықтар әзірлеу, мата таңдау, жоспармен танысу. Тапсырма-2 Техникалық қауіпсіздік ережелерін еске түсіріп, толықтыру. Оқушылар топтарда ҚЕ еске түсіріп, толықтырады. Әр топ ережелерімен таныстырып, қорғайды.			https://yandex.kz/video/preview?filmId=502516046245108169&from=tabbar&parent-reqid=1603258405128483-1752570766323864737800275-prestable-app-host-sas-web-yp-163&text=құрақ+көрпе+тігу+схемасы
Сабақтын соңы. Ой толғаныс	БББ кестесі Білем Білдім Білгім келеді

Қосымша ресурстар.

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТА

Тақырыбы: Құрақ үлгісі бойынша матаны қию. Көрпе тігу.

Құрал –жабдықтар: 10х10 шаршы үлгі картоннан, әр түрлі мата қиындылары,қайшы, үлгі,бор, ине жіп, қайшы, тігін машина, үтік.

№	Жұмыстын орындалу реті	Жасалу жолы
1	Қатты қағаздан үлгілер дайындап алу.
2	Мата таңдау.
3	Матаға үлгіні түсіріп алып, қырқу.
4	Екі шаршыны бір – бірімен беттестіріп тігу.
5	Қалған шаршыларды бір – бірімен қосып тігу.
6	Шаршыларды қосып алғаннан кейін жан – жағындағы бөліктерін келтіріп тігу.
7	Машина тігісімен бекіту. Қайып тігу.
8	Ылғалды жылуымен өңдеу. Айыра үтіктеу. Бір біріне қосып тігу.
9	Астарлы матаны тігу.
10	Дайын бұйым.

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТА

Тақырыбы: Жүннің өңдеу технологиясы. Көрпе жасау.

Құрал–жабдықтар: Қойдың жүні, ыстық су, сабын, ыдыс, жүн түтетін арнайы тарақ, мата,ине жіп, қайшы.

№	Жұмыстын орындалу реті	Жасалу жолы.
1	Жүнді шаң тозаңнан тазарту.
2	Жүнді жақсылап жуу.
3	Кепкен жүнды тазалау, түту. Матаға салу.
4	60х60 матаға жүнді салу, көрпе жасау.
5	Көрпеның айналасын тепшіп тігу.
6	Дайын көрпенін ақауларын түзету.
7	Дайын көрпелер.

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТА

Тақырыбы: Сөмке тігу технологиясы.

Құрал –жабдықтар: Әр түрлі мата қиындылары,қайшы, үлгі,бор, ине жіп, қайшы, тігін машина, үтік.

№	Жұмыстын орындалу реті	Жасалу жолы.
1	Қатты қағаздан үлгілер дайындап алу.
2	Матаға үлгіні түсіріп алып, қырқу. сөмкенің бөліктерін матадан қиып алу.
3	Құрақтарды бір – бірімен беттестіріп тігу.
4	Сөмкенің артқы беті мен табанын, сонан соң алдыңғы беті мен табанын барқыт тігіспен біріктіріп тігіп шығу. Қақпағын артқы бетіне біріктіріп тігу.
5	Бөлшектерді қосып алғаннан кейін жан – жағындағы бөліктерін келтіріп тігу.
6	Машина тігісімен бекіту. Қайып тігу.
7	Сөмкенің төменгі бөлігінде бұрышын шығару.
7	Ылғалды жылуымен өңдеу. Бастыра үтіктеу.
8	Шыртетпені қақпақтың астыңғы жағына тігу, ал екіншісіне сөмкенің алдыңғы бетіне бекітіп шығу.
9	Сөмкеның астарын тігу.
10	Сөмкенің бауын сәндік түймелермен әшекейлеп бекіту
11	Дайын сөмке үлгілері.

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТА 

Тақырыбы: «Гүл » құрағын тігу технологиясы

Құрал –жабдықтар: 10х10 шаршы үлгі картоннан, әр түрлі мата қиындылары,қайшы, үлгі,бор, ине жіп, қайшы, тігін машина, үтік.

р/с	Жұмыстын орындалу реті	Жасалу жолы.
1	Мата таңдау, лекало арқылы сызып шығу.
2	Қағазға қиып алынған 12х12 үлгі бойынша матаны сызып шығу.
3	Сызық бойынша қию.
4	Үлгінің сыртынан тігіске орын қалдырып екінші сызық бойынша матаны қиып алу.
5	Бір шаршыны екіге бөлу, құрастырғанда мынадай сурет шығу керек.
6	Көктеп шығу.
7	Көктеп шығу.
8	Көктеген сызық арқылы машина тігісімен бекіту.
9	ЫЖӨ тігісті айыра үтіктеу.
10	Бөлшектерді орта сызық арқылы біріктіріп шығу. Алғашқы құрақ .
11	Төрт шаршы құрағын тігу, бір-біріне құрастырып тігіп шығу.Ол үшін көк матадан 5 см жалпақтықта жолақтар қиып алу.
12	Шаршыларды бір-біріне қосып тігу.
	Айналасына да тегістеп жолақтарды тігу, үтіктеу.
	Астарлық матаны тігу.
	Дайын бұйымды үтіктеу.

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТА

Тақырыбы: Құрақ жилет тігу технологиясы

Құрал –жабдықтар: Әр түрлі мата қиындылары,қайшы, үлгі,бор, ине жіп, қайшы, тігін машина, үтік.

№	Жұмыстын орындалу реті	Жасалу жолы.
1	Қатты қағаздан лекало дайындап алу.
2	Матаны ені – 5-8 см, ұзындығы 60 см мата жолақтарын қию.
3	Құрақтарды бір – бірімен беттестіріп тігу.
4	Жилеттің артқы бой мен алдынғы бойды, Машина тігіспен біріктіріп тігіп шығу.
5	Бөлшектерді қосып алғаннан кейін жан – жағындағы бөліктерін келтіріп тігу.
6	Машина тігісімен бекіту. Қайып тігу.
7	Жилеттің бөлшектерын келтіріп қию.
7	Ылғалды жылуымен өңдеу. Бастыра үтіктеу.
8	Жилеттің ілмек, ілгектерін алдынғы бойға тігу.
9	Жилеттің астарын тігу.
10	Қиғаш матамен айналасын көмкерып шығу.
11	Дайын жилет үлгілері.

Техникалық қауіпсіздік ережелері:

Қол тігісімен тіккен кездегі қауіпсіздік ережесі:

• Инені киімге қадауға болмайды.

• Инені арнаулы қобдишада сақтау керек

• Инедегі жіпті тіспен үзуге болмайды

• Инемен жұмыс кезінде оймақ киген дұрыс

• Инені жіпсіз қалдыруға болмайды

• Қайшымен жұмыс жасаған кезде:  

• Қайшыны арнаулы қобдишада сақтау керек

• Қайшыны жолдасыңа үшкір ұшымен берме.

• Қайшыны ашық қалдыруға болмайды.

• Қайшымен жұмыс кезінде жолдасыңның көңілін бөлме.

• Қайшыны ойыншық ретінде пайдалануға болмайды

Ылғалдық жылумен өндеу кезіндегі қауіпсіздік ережесі:

• 1. Үтіктеу алдында шнурдің үзілген, желінген жерлерін тексер.

• Үтікті мата түріне қарай қыздыру керек.

• Үтікті арнайы тіреуішке қою керек

• Үтікті тұтқасынан ұста

• Үтікті мұғалімнің рұқсатымен токқа қосуға болады

• Ылғал қолмен токқа қосылған үтікті ұстауға болмайды

Тігін машинамен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік ережелері:

• Тігін машинасымен тіккен кезде жарық сол жақтан түсу керек.

• Тіккен кезде тіке отыру керек, жай ғана алдына еңкейіп.

• Шашты орамал астына жинап қою керек.

• Жұмыс істер алдында машина айналасынан артық заттарды алып қою керек.

• Ине мен баспа табанды дұрыс орналастырғанын қадағалау керек.

• Тоққа қосқан кезінде шнурдан ұстауға болмайды, қолдар құрғақ

• болуы керек.

• Бұйымды тігер алдында ине, түйреуіштерді тексеріп алу керек.

• Жұмыс кезінде қозғалып тұрған детальдардан сақ болу керек.

• Тоққа қосулы кезінде инені ауыстыруға болмайды.

Құрақ маталары.

Сәтен - сапалы мақта жiбiнен тығыз етiп тоқылған жылтыр мата.

Қамқа– алтындатқан немесе күмістеткен зерделі жіптен тоқылған жібек мата.

Қатипа – жол-жолы бар, жұқа жібек мата. Барқыт, шыт.

Торқа – ең қымбат жібек мата.

Батсайы – қалың жібек кездеме.

Торғын – қымбат бағалы жібек матаның бір түрі.

Мақпал – тығыз тоқылған, жұмсақ, түкті барқыттың бір түрі.

Қыжым – сапалы жүнен тоқылған түкті мата, плюш.

Пай – жібек мата.

Парша – алтын мен күмісті араластыра отырып тығыз тоқылған жылтырақ жібек мата және сол матадан тігілген қымбат бағалы киім.

Қазине – жібектен қалыңды – жұқалы етіп тоқитын мата.

Шағи – жұқа келген жұмсақ және таза мата.

Ләңке – сырткиімдік матаның бір түрі.

Насар – жібек кездеме.

Ұштап – ақ түсті тығыз мата.

Шыт – арзанқол жұқа мата.

Сәрпөңке – астарлық жібек мата.

Бояқ – кездеменің боялған түрі.

Борлат – қызыл түсті жұқа мата.

Тібен – түрлі-түсті қалың мата.

Бұйымды немесе бөлшекті  ЫЖӨ кезінде қолданылатын терминдер

Термин	Жұмыс мазмұны	Қолданылуы
Баса үтіктеу	Тігіс пен бөлшектің қалыңдығын басу	Қалта, белбеу, бұйым шеттерін баса үтіктеу
Жатқыза үтіктеу	Тігістің шетін бір жағына жатқызып, сол қалпында бекіту	Өңделген қиықтарды, қатпарларды,
Айыра үтіктеу	Тігісті екі жаққа жатқыза үтіктеу	Желбіршектерді, белбеулерді айыра тігу
Әрлеп үтіктеу	Бұйымның қыртыстарын тегістеп, ең ақырғы  ЫЖӨ	Дайын бұйымды  әрлеп үтіктеу
Декатирлеу	Бұйымды  отыруды, апшуды болдырмау үшін материалды дымқылдап- жылылап өңдеу	Матаны пішу алдында декатирлеу

Машина тігістерінің түрлері

Тігіс түрі	Операция	Қолданылуы	Сызбасы	Шартты белгісі
Қайып тігу	Қайып тігу	Екі бөлшекті бір біріне біріктіру
Жабық қиықты бастыра тігу	Басытра тігу	Бір бөлшекті екіншісіне бастыру жолмен біріктіру
Әдіптеу	Әдіптеп тігу	Бөлшектерді біріктіріп соңында қайыру
Ашық қиықты жөрмеп тігу	Жөндеу	Бөлшектің шетін өңдеу
Ашық қиықты жөрмеп тігу	Жапсыра тігіс	Сетінемейтін киімдерде қолданылады

Сабақтарды қамтамасыз ету үшін материалдық-техникалық

жабдықтың сипаттамасы

- Құрақ техникасының көмегімен құрақ бұйымдарының суреттері, эскиздер,

- Қол және машина тігістерінің үлгілері, кестелер, дайын қолөнер.

- Материалдар мен құралдар: мата (үзінділер),

- Қол инелер, жіптер, қайшылар, шаблондар мен үлгілерге арналған картон, кескіш

сызғыштар, үтік, үтіктеу тақтасы, төсеніш (субстрат), роликті пышақ, сақтандырғыш

және тігінші түйреуіштер, сантиметрлік таспа,

-Тігін машинасы т.б.

Құрақ құрау үйірмесінің оқу бағдарламасы бойынша сабақ кестесі

1.Үйірмеге қатысатын балалар саны-12

2.Балалардың жас еркешелігіне байланысты 1 топқа жинақталған.

Оқу түрі: топтық

4.Кезеңі: аптасына 2 рет

5.Сабақ уакыты: 60 минут

3.«Құрақ құрау» үйірмесінің кестесі

№	Топ №	Күні	Уақыты	Жаттықтырушы
1	І топ	Дүйсенбі Сәрсенбі	16:00-17:00 16:00-17:00	А.Е.Абдихаюмова

Өткізілетін іс-шаралар кестесі

№	Іс-шаралар атауы	Мерзімі
1	Құрақтан жасалған бұйымдар көрмесін жасау	ақпан
2	Топтық сайыс ұйымдастыру	наурыз
3	Мастер-клас жасау	мамыр
4	Аймақтық қолөнер шеберлерінің жарыстарына қатысу	тамыз
5	Тақырыптық көрме	қазан
6	Жыл бойы үздік қатысушыларды, жеңімпаздарды марапаттау	желтоқсан

Қорытынды.

Құрақ құрау өнерін дымытуды насихаттауымыздың мақсаты қолөнерді сақтап қалып, дәстүрімізді жалғастыру кешегі қажеттіліктен туындаған өнерді бүгінгі жастарды тәрбиелеуге пайдалану, өнерге баулып тәрбиелеу.

Жұмысты жасау барысында көптеген зерттеме жұмыстарын жүргіздім. Өз жұмысымның ерекшелігі қазақтың салт-дәстүрін, ұлттық қолөнер туындыларын зерттей отырып, құрақ өнерін меңгердім. Жалпы, құрақ өнерін зерттеу барысында, оның түрлерін, жасалу жолдары, тарихы айтылған. Адам, қоғам үшін құрақ өнерінің жасалуын зерделей келе қолөнер байлығымыз екенін білдім. Құрақ – қызық, әрі құнды өнер. Ол ұзақ ізденісті, ыждағатты қол еңбегін қажет ететін іс. Шын шеберлікке қоса табандылықты талап етеді.

Қазақ халқының қолөнерінің аса қымбат, қайталанбас сұлулығын, ғажайып көркін құрақ өнерінен көреміз. Ғылыми жұмысымды қорыта қеле, түйген ой-пікірім:

–құрақ өнері арқылы халықтың қолөнерін, салт-дәстүрін біледі.

–құрақ өнері – есте сақтау, жобалау, шамалау, түстер жарасымдылығын жақсы айыра білуге үйретеді

–құрақ өнері - өте нәзіктікті, әдемілікті, шыдамдылықты, шеберлікті талап етеді.

Мен, құрақ құрау өнерін зерттей келе, бұл өнердің арнасы мен мүмкіндігі өте кең екеніне көзімді жеткіздім. Сол себепті бүгінгі ұрпақ өзінің ұлттық сезімін, мінез-құлқын, өзінің тілін, дәстүрін жоғалтпау керек деп түсінемін.

 

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Р.Ш. Алимсаива, И.А.Развенкова және т.б. «Көркем еңбек» 5 сынып оқулығы. «Келешек-2030» ЖСШ, 2017

2. Р.Ш. Алимсаива, И.А.Развенкова және т.б. «Көркем еңбек 5 сынып» оқулығына электрондық қосымша.

3. С. Касиманов. Қазақ халқының қолөнері. «Қазақстан» 1995 ж.

4. Мэри Энн Грин. «Шитье из лоскутков»

5. Қазақ дәстүрі мәдениетінің анықтамалығы. Алматы 2001 ж.

6. Интернет ресурстар.