Сабақ жоспары: "Домбыра құрылымы және оны дұрыс ұстау"

Сынып: 6 сынып
Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды домбыраның құрылымымен таныстыру

• Домбыраны дұрыс ұстау дағдыларын қалыптастыру

• Қазақтың ұлттық аспабына деген қызығушылық пен құрметті арттыру

I. Кіріспе бөлім (5-7 минут)

1. Ұйымдастыру кезеңі:

   • Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу

   • Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын таныстыру

2. Қызығушылықты ояту:

   • "Домбыра – қазақтың қасиетті мұрасы" тақырыбында қысқаша сұхбат

Домбыра – қазақ халқының ұлттық музыкалық аспабы, рухани қазынасы. Ол ғасырлар бойы халқымызбен бірге жасап, қазақтың мұңын да, қуанышын да жеткізген киелі аспап. Домбыраның қоңыр үні қазақтың кең байтақ даласындай терең әрі сырлы. Домбыра – тек аспап қана емес, ол – қазақ халқының тарихы мен мәдениетінің ажырамас бөлігі. Аңыздарға сүйенсек, домбыраның пайда болуы сонау ықылым заманнан бастау алады. Қазақтың ұлы күйшілері Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет, Дина домбыраны сөйлетіп, халықтың жан дүниесін әуенмен өрнектеді. Домбыраның ерекше қасиеті – оның қос ішегінде. Бір қарағанда қарапайым көрінгенімен, домбыраның үні адам жанына жылулық сыйлайды. Оның әрбір пернесі қазақтың тарихынан сыр шертеді. Домбыраның маңызы Қазақ елінде ерекше. Ол тек күй тарту үшін емес, халықтың рухын көтеру, ұлттық сана-сезімді ояту үшін де қажет. Қазақстанның тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаев: "Домбыра – қазақтың жаны, рухы, тарихы" деп бекер айтпаған.

Бүгінде домбыра ұлттық символ ретінде дәріптеліп, елімізде "Домбыра күні" аталып өтеді. Бұл – қазақ халқының мәдениетіне деген зор құрметтің белгісі. Сондықтан әрбір қазақ баласы домбыраны қадірлеп, оның қоңыр үнімен сусындауы тиіс.Домбыра – қазақтың қасиетті мұрасы, халықтың жүрегін тербейтін ұлы аспап.

• Оқушыларға: "Домбыраны қайдан көрдіңдер? Оның қандай ерекшеліктерін білесіңдер?" деген сұрақтар қою

II. Негізгі бөлім (25-30 минут)

1. Домбыраның құрылымымен таныстыру (10-15 минут)

(Көрнекі құрал: нағыз домбыра немесе суреттер)

• Домбыра бөліктерін таныстыру:

  1. Шанақ – домбыраның денесі

  2. Құлақ – күйді келтіру үшін

  3. Пернелер – дыбысты реттейтін белгі

  4. Ішектер – негізгі дыбыс шығаратын бөлік

  5. Тиек – ішектерді көтеріп тұратын бөлік

  6. Сап – домбыраның мойыны

• Әр бөліктің атқаратын қызметін түсіндіру

2. Домбыраны дұрыс ұстау және қағыс түрлері (10-15 минут)

• Отыру қалпы:

  • Домбыраны тік, ыңғайлы ұстау

  • Шынтақтың дұрыс орналасуы

• Саусақ қойылымы:

  • Сол қол – мойында, пернелерде

  • Оң қол – ішектерді қағуда

• Қағыс түрлерімен таныстыру:

  • Төгіп ойнау

  • Шертпе күй стилі

III. Қорытынды бөлім (5-7 минут)

1. Сұрақ-жауап:

   • "Домбыраның қандай бөліктері бар?"

   • "Домбыраны қалай дұрыс ұстау керек?"

2. Практикалық жұмыс:

   • Оқушыларға домбыраны дұрыс ұстап, ішекті қағып көруді үйрету

3. Рефлексия:

   • "Бүгінгі сабақта не үйрендіңдер?"

Бағалау:

• Оқушылардың белсенділігі мен сұрақтарға жауап беруіне қарай ауызша мадақтау

Үй тапсырмасы:

• Домбыра туралы қосымша мәлімет іздеу немесе домбыра бөліктерін суретке түсіріп, атауын жазу