Сабақ :

Мектеп: Ш.Уалиханов атындағы орта мектеп

Күні: 28.11.18 ж

Мұғалім: Аубакирова А.К

Сынып: 6 «Ә»

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

Абай Құнанбайұлы «Ғылым таппай мақтанба»

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары:

6.1.1.1 - әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау;

6.1.2.1 - әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіру;

6.1.3.1 -әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау;

Сабақ мақсаты:

Оқушылардың барлығы

Абай өлеңдерін барынша терең меңгерту, жатқа айту, өлеңді талдау машығын жетілдіру, теориялық ұғымдарды меңгерту

Оқушылардың көпшілігі

шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету, ойлау қабілеттерін, сөйлеу мәдениетін жетілдіру.

Оқушылардың кейбірі

Эстетикалық , экологиялық тәрбие беру, ғылым мен білімге, өнерге деген сүйіспеншіліктерін арттыру арқылы Абай ұлылығын терең сезінеді

Бағалау критерийлері

Өлеңді оқып талдайды,негізгі ойды анықтайды .Мәтін бойынша жұмыс жасайды.

Құндылықтарды игерту:

Патриотизм мен азаматтық жауапкершілік уақытты пайдамен өткізу қажеттігін түсіну арқылы жүзеге асырылады. Өмір бойы оқу қағидасы ақпаратты өздігінен табу, сабақ мақсатын білуде, кері байланыс беруде, рефлексия жасауда, алған білімінің практикалық мәнін түсінуде көрініс табады.

Пәнаралық байланыс:

Қазақ тілі,математика

АКТ-ны қолдану дағдылары:

Интерактивті тақта

Тілдік мақсаттар:

Оқушылар:

Абайдың өлеңдерін қолданылу ережесін дағдыға айналдырады.

Пән лексикасы және терминология:

Нәфрәтлі, ғибрәтлі – үлгілі,өнегелі.

Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер:

Менің болжауым бойынша келесі үзіндіде ………………………….. баяндалады.

Менің пайымым бойынша келесі үзіндіде ………………………….. баяндалады.

Осыған дейін меңгерілген білім

Абай Құнанбаевтің өмірі,шығармашылығы,аудармалары,ақын шәкірттері,табиғат лирикасы.

Жоспар

Жоспарланатын уақыт

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Дерек

көздер

Сабақ басы

І.Ұйымдастыру.Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру

«СӘЛЕМДЕСУ» ТРЕНИНГІ

Қазір біз сендермен ойын ойнаймыз, қимылды тез жасауларың керек. «Бастаймыз» деген белгі берілгенде, мен қалай амандасу керек екенін айтамын, сонда сендер бір-бірлеріңмен тез-тез амандасасыңдар. Әрқайсысымен әртүрлі амандасасыңдар.

Сонымен, көзбен… қолмен… иықпен… құлақпен… тіземен… өкшемен… арқамен.

Бағалау парақшасын тарату.

Сонымен бірге Абай жайлы білгендерін еске түсіру мақсатында «Дұрыс-бұрыс»әдісі арқылы зымыран сұрақтар беремін. Оқушылар тез – тез айтып отырады.
Сұрақтар:
1.Абай сазгер. Иа

2. Абай Құнанбаев Оңтүстіктің тумасы. Жоқ

3. А. Құнанбаев «Өзен» өлеңі. Жоқ

4. Абайдың әкесі Құнанбай. Иа

5.«Дем алысы – үскірік, аяз бен қар» «Қыс» өлеңінен алынған үзінді. Иа

6.  Абай аударма жасаған жоқ. Жоқ

 7. Абайдың әжесі - Зере.Иа

8. Абайдың 55 қарасөзі бар. Жоқ

9. Абайдың анасының аты Ұлжан.Иа

10.Абай 1904 жылы туылды.Жоқ

11. Алғаш ауыл молдасынан хат таныған.Иа
12. Абай Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқыған.Иа
13. Абайдың арғы атасы Балқожа.Жоқ
14. Абай, Пушкин, Лермонтов, Крылов, Толстой, Салтыков - Щедрин, Добролюбов, Чернышевскийден оқыған.Иа
15.Абайдың 5 поэмасы бар.Жоқ

16. Абайдың әкесі Абайды ел билеуге үйретеді.Иа
17.Абайдың ақын шәкірттері Ақылбай Абайұлы,,Көпбай Жантайұлы.Ш.Құдайбердіұлы,Кәкітай,Мағауия.Иа

18. Абайдың шын есімі Ибраһим.Иа

19. М.Әуезов Абай туралы ғылыми еңбек жазды.Иа

20.Абай өз бетімен араб,иран шағатай тілдерін білді.Иа

Сабақ ортасы

Топқа бөлу

1-топ:»Еңбек»

2-топ «Талап»

3-топ: «Терең ой»

4-топ: «Рақым»

5-топ: «Қанағат»

Ой қозғау»

• Балалар, адам бойында қандай қасиеттер болады?

• Ендеше, адам бойынан табылатын 5 жақсы, 5 жаман қасиеттерді атай қойыңдаршы.

• Абай атамыз да: «Бес нәрседен қашық бол, бес нәрсеге асық бол», - деп бекер айтпаған. Бүгін біз сіздермен Абай атамыздың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңімен танысамыз.

Оқу мақсатын таныстыру : Өлең мазмұнын түсіне отырып, негізгі ойды ашу. Өлең мазмұнындағы адам бойындағы қасиеттердің ара - жігін ажырату,
Өлеңді мәнерлеп оқу машығын дамыту.

Дәптерлеріңді ашып, бүгінгі күнді жазып қойыңыздар.

Негізі «Ғылым таппай мақтанба» өленің көлемі 77 жол. Абай бұл өлеңді 1886 жылы жазған. 77 жолдың бізге ұсынып отырғаны 12 жол. Бұл өлең арқылы ақын сендерді жарқын өмірге, білімді болуға, алған білімдеріңді дұрыс пайдалана білуге шақырады. Ғалым болудың басты шарты не нәрсені болсын ақылмен өлшеу, ақыл сенген нәрсеге ғана сену, көзін анық жеткен шындықты тура айту керек. Ең алдымен біз білімді, ғалым адамдарды құрметтеу керекпіз және сондай адам боламын деп талпыну керекпіз.

1.Білім – адам өміріне өте қажет. Тіпті оны ұлылардың өзі де мойындайды. Ақын бұл өлеңі арқылы жас ұрпақты өнерге, білімге, ғылымға шақырады.

Оқулықпен жұмыс

Өлеңді мәнерлеп оқу.1-2 оқушы

Өлеңді талдау.

1.Ақын жастарды неге шақырады?(ғылым,білімге,өнерге).

2.Абай қандай нәрседен қашық бол дейді?(Өсек,өтірік, мақтаншақ,еріншек,бекер мал шашпақ).

3.Абайдың бес асыл іс деп отырғаны не?(Талап,еңбек,терең ой,қанағат,рақым ,ойлап қой).

4. Өнерлі, білімді болу үшін қандай адамдардан үлгі алу керек? 
Дескрипторлар:

• Бүгінгі сабақта өткен мағлұматтарды біледі.
• Өлеңді мәнерлеп оқиды, тақырыбын түсінеді. 
• Адамның жақсы, жағымсыз қасиеттерін анықтайды.
Өз ойын еркін жеткізеді. 
• Көзқарасын білдіреді. 
• Өлеңнің мазмұнын айтады, өмірмен байланыстырады. 
Ең алдымен осы өлеңде кездесетін түсініксіз сөздермен танысып, дәптерлеріңе жазып қойыңдар.

а) Сөздікпен жұмысы:

Нәфрәтлі - жиіркенішті.

Ғибрәтлі – үлгілі,өнегелі.

ә) «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін жатқа білетін оқушылар бар ма? (жатқа білетін оқушының бірінен сұрау)

Топтық жұмыс:

1-топ: Композициялық құрылысына талдау жасату.
Авторы: Абай Құнанбаев
Тақырыбы: Жастарды ғылымға, білімге, өнерге шақыру.
Идеясы: Ғылымның үлкен қазына екенін айту.
Жанры: Өлең.
Шумақ: 6
Тармақ: 25
Бунақ: 2
Буын: 7 - 8
Ұйқас: аааб қара өлең ұйқасы аабаб.

Дескрипторлар:

*Авторын ажырату,негізгі ойды анықтайды,идеясын ашады.

*Жанрын,шумақ,бунақ,буын,ұйқас түрін табады.

2-топ: Семантикалық карта.

*Адамның жаман,жақсы қасиеттерін белгілейді.

3-топ: Білім-ғылымға шақыратын басқа ақынның өлеңімен салыстыру («Венн диаграммасы»: А.Құнанбайұлының «Ғылым таппай мақтанба» өлеңі мен Ы.Алтынсариннің «Кел, балалар, оқылық» өлеңін салыстыру)

Дескрипторлар:

*Венн диаграммасы арқылы екі ақынның өлеңін салыстыра алады.

4-топ:Өлеңге тілдік талдау жасайық. Біз қазақ тілінен синоним,антоним сөзді өттік.
Өлеңдегі антонимдік,синонимдік қатар құрай алатын сөздерді табу.

Жамандық-жақсылық.(антоним)

Асық-ұмтылу(синоним),қашық-аулақ болу(синоним),жану-сөну(синоним).

Дескрипторлар:

*Өлеңге талдау жасау(синоним,антоним)табады.

5-топ:Өлеңді қарасөзбен жазу.

Дескрипторлар:

*Өлеңді қарасөзбен жазадыМіне, балалар біз қазақтың бас ақыны, жазба әдебиетінің негізін салушы – Абай Құнанбаевтің тағы да бір өлеңімен таныстық. Онда ақын бізді бес нәрсеге ұмтылдырса, бес нәрседен сақтандырады. Осы жерде бес деген санды ауызға алдық. Қазақта қандай сандар киелі? (3, 4, 7, 9, 13, 40) Сол сан есімдерге байланысты әдет - ғұрыптар мен мақал – мәтелдер айта кетеді.

М/Ы:Үш дана.Абай,Шоқан,Ыбырай.

Үш арсыз:Ұйқы арсыз.Тамақ арсыз.Күлкі арсыз.

Төрт қорлық:Шақырылмаған жерге бару.Бейбастық сөйлеу.Дұшпаннан жәрдем күту.Сараңнан қажект сұрау.

Жеті жұрттың тілін біл ,жеті түрлі білім біл.

«Жеті атасын білмеген – жетесіз»,
Тоғыз «Тоғыз қырлы, тоқсан сырлы», «Тоғыз жау» 
Он үш отау иесі.

Қырық .Қызға қырық үйден тыю.Қыздың қырық жаны бар.

Сөздер және үлестірме парақ;

Сабақ соңы

Сабақты бекіту.

1) Қалай ойлайсыңдар адамдар неге жағымды-жағымсыз қасиеттер арқылы ерекшеленеді?

2.Егер адамда бес асыл қасиет болса, адам қандай болуы мүмкін деп ойлайсыңдар?

Ендеше балалар, жақсы азмат болу өз қолымызда, ол үшін ақын Абай атамыз айтпақшы:

Талап, еңбек терең ой, қанағат , рақым керек!

Балалардың алдында бағалау парақшалары болады. Сол бағалау парақшасын әр оқушы толтырып, тапсырады. Сабаққа белсенді қатысқан балаларды бағалаймын.

Рефлексия. Оқушылар қиық қағаздарға жазып береді.

Сабақта маған не пайдалы болды?
Сабақта маған не қызықты болды?
Сабақта маған не қиын болды?

Үйге тапсырма :Өлеңді жаттау

Өлеңді жаттап келу

Ой толғау

«Білімді мыңды жығар»ой толғау жазу.

Бойымдағы ұнамды, ұнамсыз қылықтарды жазу