Курс Олимпиада Дайын ҚМЖ ЖИ көмекші Материалдар
Аттестация Іс-шаралар Байқау Турнир Орталық туралы
Материалдар Журнал Көпшілік талқылауына арналған
білім беру бағдарламаларының белсенді жобалары Орталық туралы
ЖИ көмекші
Қауымдастық

«Шахмат элементтері арқылы дене және ой-қозғалыс қабілетін дамыту»

Тақырып бойынша 11 материал табылды

«Шахмат элементтері арқылы дене және ой-қозғалыс қабілетін дамыту»

Материал туралы қысқаша түсінік
Бағдарламаның өзектілігі Қазіргі білім беру жүйесінің басты бағыты — оқушының зияткерлік, эмоционалдық және әлеуметтік қабілеттерін жан-жақты дамыту. Жаңа буын стандартына сәйкес, дене шынықтыру пәні тек физикалық тұрғыдан емес, оқушының психологиялық, зияткерлік, танымдық дамуына ықпал етуі тиіс. Осы мақсатта шахмат ойынын дене шынықтыру пәнімен кіріктіре оқыту — баланың логикалық ойлауын, зейінін, қиялын, сабырлылығын, өз-өзін бақылауын дамытуға ықпал ететін маңызды құрал болып табылады. Шахмат баланың тек ақыл-ойын емес, сонымен қатар ұсақ моторикасын, саусақ қимылдарын, кеңістікті бағдарлау қабілетін жетілдіреді. Бастауыш сынып кезеңі — баланың логикалық ойлау қабілеті мен мінезінің қалыптасу кезеңі болғандықтан, бұл бағдарлама уақтылы әрі маңызды. Педагогикалық мақсаты мен міндеті Педагогикалық мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетін, логикасын, зейінін, қиялын дамыту арқылы тұлғалық дамуына ықпал ету, шахмат ойыны арқылы тәртіпке, төзімділікке, салауатты өмір салтына
Материалдың қысқаша нұсқасы

Жамбыл облысы əкімдігінің білім басқармасы Тараз қаласы білім бөлімінің Қаратай Тұрысов атындағы №53 мектеп гимназиясы









Авторлық бағдарлама


«Шахмат элементтері арқылы

дене және ой-қозғалыс қабілетін дамыту»











Дене шынықтыру пән мұғалімі

Бертаев Еркебұлан Оркенович



















Алматы 2025ж

ƏОЖ 379

КБЖ 74.262.27

Ж 19


Жамбыл облысы əкімдігінің білім басқармасы Тараз қаласы білім бөлімінің Қаратай Тұрысов атындағы №53 мектеп гимназиясы

Дене шынықтыру пән мұғалімі

Бертаев Еркебұлан Оркенович


– Алматы: «Білім əлемі» редакциясы, 2025. Ж.


ISBN 978 - 601 - 341 - 501 – 14


Пікір берушілер:

Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық университетінің оқытушысы, п.ғ.к., қауымдастырылған профессор м.а. Карсыбаева Раиса

Канабековна Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің «Педагогика жəне психология»

кафедрасының кандидаты Текесбаева Анар


Ұсынылып отырған оқулық қазіргі заман талабына сай білім беру

саласындағы жаңашыл оқытушыға қойылатын талап та жаңашыл болатыны сөзсіз. Оқытушы алдындағы басты міндет – оқытудың əдіс-тəсілдерін үнемі жетілдіріп жəне жаңа педагогикалық технологияларды меңгере отырып, еліміздің жарқын болашағын жасайтын білімді де білікті, бəсекеге қабілетті тұлға қалыптастыру. Жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің кəсіптік, рухани, азаматтық жəне басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі əсерін тигізеді, өзін – өзі дамытып, оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруға көмектеседі. Бүгінгі күні инновациялық əдістер мен ақпараттық технологиялар қолдану арқылы оқушының ойлау қабілетін арттырып, ізденушілігін дамытып, қызығушылығын тудыру, белсенділігін арттырудың ең негізгі мақсат болып айқындалады.

ƏОЖ 379

КБЖ 74.262.27

Ж 19

ISBN 978 - 601 - 341 - 501 – 14


© Бертаев Еркебұлан Оркенович

© ИП «Білім əлемі»



Мазмұны


1-бөлім. Шахмат әлеміне кіріспе (1–3 сағат)

  • Шахмат ойыны туралы түсінік, шығу тарихы, пайдасы

  • Шахмат тақтасы және оның құрылымы

  • Координат жүйесі мен тор атаулары

2-бөлім. Шахмат фигураларымен танысу (4–10 сағат)

  • Пешка, ладья, піл, ат, патша, ферзь: атауы, жүріс тәртібі

  • Әр фигураның ерекшелігі мен маңызы

  • Фигуралардың бастапқы орналасуы

3-бөлім. Ойын негіздері (11–17 сағат)

  • Ойын ережелері: шах, мат, пат ұғымдары

  • Пешка түрленуі, рокировка

  • Тең ойын жағдайлары (пат, қайталау, материал жетіспеуі)

4-бөлім. Тактикалық дағдылар және есептер (18–24 сағат)

  • Бір және екі жүрісті маттар

  • Қарапайым шабуыл және қорғаныс тәсілдері

  • Фигураларды тиімді қолдану

  • Қарапайым комбинациялар мен стратегиялар

5-бөлім. Психологиялық және әлеуметтік дағдылар (25–28 сағат)

  • Ойында зейін, сабырлылық, шешім қабылдау

  • Қиял, елестету, болжау қабілетін дамыту

  • Уақытты басқару, шахмат сағатын қолдану

  • Қателерді талдау және өзін-өзі бағалау

6-бөлім. Жаттығулар мен тәжірибе (29–31 сағат)

  • Топтық және жұптық ойындар

  • Шахматтық тапсырмалар мен мультимедиялық жаттығулар

  • Достық матчтар және өзара үйрену

7-бөлім. Жарыс және қорытынды (32–34 сағат)

  • Сыныпішілік турнирге дайындық

  • Турнир өткізу, тәртіп сақтау, спорттық мінез-құлық көрсету

  • Қорытынды сабақ: рефлексия, марапаттау, жетістікті атап өту


Бұл мазмұн не береді?

  • Жүйелі білім мен дағды қалыптастырады

  • Шахматты тек ойын емес, тәрбиелік, зияткерлік құрал ретінде ұсынады

  • ҚР Білім стандартына, дамыта оқыту принциптеріне және сауықтыру бағытына толық сай келеді





ТҮСІНІК ХАТ

Бағдарламаның өзектілігі

Қазіргі білім беру жүйесінің басты бағыты — оқушының зияткерлік, эмоционалдық және әлеуметтік қабілеттерін жан-жақты дамыту. Жаңа буын стандартына сәйкес, дене шынықтыру пәні тек физикалық тұрғыдан емес, оқушының психологиялық, зияткерлік, танымдық дамуына ықпал етуі тиіс. Осы мақсатта шахмат ойынын дене шынықтыру пәнімен кіріктіре оқыту — баланың логикалық ойлауын, зейінін, қиялын, сабырлылығын, өз-өзін бақылауын дамытуға ықпал ететін маңызды құрал болып табылады.

Шахмат баланың тек ақыл-ойын емес, сонымен қатар ұсақ моторикасын, саусақ қимылдарын, кеңістікті бағдарлау қабілетін жетілдіреді. Бастауыш сынып кезеңі — баланың логикалық ойлау қабілеті мен мінезінің қалыптасу кезеңі болғандықтан, бұл бағдарлама уақтылы әрі маңызды.

Педагогикалық мақсаты мен міндеті

Педагогикалық мақсаты:

Бастауыш сынып оқушыларының ойлау қабілетін, логикасын, зейінін, қиялын дамыту арқылы тұлғалық дамуына ықпал ету, шахмат ойыны арқылы тәртіпке, төзімділікке, салауатты өмір салтына тәрбиелеу.

Педагогикалық міндеттері:

  • Шахмат ойыны арқылы зейін, есте сақтау, шешім қабылдау дағдыларын дамыту

  • Саусақ моторикасын, көз–қол координациясын жетілдіру

  • Логикалық ойлау мен стратегия құру қабілетін қалыптастыру

  • Коммуникативтік және эмоционалдық дағдыларды тәрбиелеу

  • Жарыс мәдениетін, сыйластықты, өзін-өзі бағалауды дамыту

Бағдарламаның мақсаты

Шахмат ойыны арқылы бастауыш сынып оқушыларының зияткерлік, танымдық және тұлғалық дағдыларын дамыту, дене шынықтыру пәні арқылы логикалық ойлау мен мінез-құлық мәдениетін қалыптастыру.

Бағдарламаның міндеттері

  1. Шахмат тақтасы мен фигураларын меңгерту

  2. Ойын ережелері мен негізгі ұғымдарды (шах, мат, пат, рокировка) түсіндіру

  3. Бір және екі жүрісті есептер арқылы ойша болжау дағдысын дамыту

  4. Психоэмоционалдық тұрақтылықты, шыдамдылықты, зейінділік пен сабырлылықты қалыптастыру

  5. Достық, топпен жұмыс істеу, қарсыласты құрметтеу сияқты әлеуметтік дағдыларды тәрбиелеу

  6. Сыныпішілік жарыстар арқылы бәсекелестік пен әділдікке үйрету

Бағдарламаның жаңалығы

  • Шахмат ойыны дене шынықтыру пәні аясында зияткерлік құрал ретінде қолданылып отыр

  • Бағдарламада ұсақ моториканы, ойша елестетуді, қиялды және шешім қабылдауды дамыту қарастырылған

  • Тек теориялық емес, тәжірибелік, ойын арқылы меңгерту, жарыс, мультимедиа, жұптық тапсырмалар ендірілген

  • Сауықтыру бағытына (қимыл мен ой үйлесімі) негізделіп құрылған


Күтілетін нәтижелер

Бағдарлама соңында оқушы:

  • Шахмат фигураларын еркін таниды және қолдана алады

  • Бір–екі жүрісті ойша болжай алады

  • Қарапайым комбинацияларды құра біледі

  • Шешім қабылдап, ойын нәтижесін талдай алады

  • Сабырлылық пен зейінділікті меңгереді

  • Жарыс мәдениеті мен қарсыласты құрметтеуді үйренеді

  • Өзін-өзі бағалауға, рефлексия жасауға бейімделеді



Тұрақталу бөлімі 34 сағат аптасына 1 сағаттан



№

Сабақ тақырыбы

Сағат

Оқу мақсаты

1

Шахмат дегеніміз не? Шахмат ойынының пайдасы

1

Шахматтың мәнін түсінеді, қызығушылықты оятады

2

Шахмат тақтасымен танысу

1

Тақта құрылымын, координат жүйесін меңгереді

3

Шахмат фигураларымен танысу

1

Фигура атауларын біледі, олардың орнын таниды

4

Пешканың қозғалысы мен ерекшелігі

1

Пешканың жүру тәртібін, шабуыл және түрлену ережесін меңгереді

5

Тік және көлденең жүріс: ладья

1

Ладьяның қозғалысын түсініп, ойын барысында қолдана алады

6

Диагональ қозғалыс: пілдің жүрісі

1

Пілдің қозғалыс бағытын және маңызын анықтай алады

7

Аттың «Г» тәрізді жүрісі

1

Аттың ерекше қозғалыс үлгісін меңгереді

8

Патшаның қозғалысы мен рөлі

1

Патшаның рөлін және оның қозғалу ерекшелігін түсінеді

9

Ферзьдің жүрісі

1

Ферзьдің жүру бағытын меңгеріп, тиімді қолдануды үйренеді

10

Ойын басындағы фигураларды дұрыс орналастыру

1

Шахмат ойынын дұрыс бастап үйренеді

11

Шах және мат деген не?

1

Шах пен мат ұғымын танып, оларды ойын барысында анықтай алады

12

Пат қоюдың ең қарапайым жолы

1

Мат қоюдың негізгі тәсілдерін қолдана біледі

13

Пешка түрленуі

1

Пешка түрлену ережесін меңгеріп, тиімді пайдалана алады

14

Рокировка (қысқа және ұзын)

1

Қорғану мақсатында рокировка ережесін меңгереді

15

Тең ойын: пат, қайталау, материал жетіспеуі

1

Тең ойын жағдайларын тани біледі

16

Қарапайым шабуыл тәсілдері

1

Қарапайым шабуыл әдістерін қолданады

17

Қарапайым қорғаныс тәсілдері

1

Қауіп төнгенде қорғануды үйренеді

18

Бір жүріспен мат қою (есептер)

1

Бір жүріспен мат қою мүмкіндігін таниды және есеп шығара алады

19

Екі жүріспен мат қою (есептер)

1

Екі жүрістік комбинацияларды қолдана біледі

20

Қауіпсіздік: ашық шабуылдан қорғану

1

Ашық шабуылдарды байқап, қорғаныс жолдарын таба біледі

21

Фигураларды тиімді пайдалану

1

Фигуралардың күшті және әлсіз тұстарын ажыратады

22

Ойында зейінділік пен сабырлылық

1

Зейін мен шыдамдылықты дамытуға жаттығады

23

Қарапайым комбинация мысалдары

1

2–3 жүрісті комбинациялар құра алады

24

Стратегия мен жоспарлау ұғымы

1

Алдағы жүрістерді болжай біледі

25

Саясат ойыны: «математика» пен «логиканы» үйлестіру

1

Шахмат пен математика арасындағы байланысты таниды

26

Уақытты дұрыс пайдалану (шахмат сағаты түсінігі)

1

Уақытты тиімді басқару негіздерін түсінеді

27

Достық ойын: жұппен ойнау

1

Тәртіппен, ережеге сай ойнау дағдыларын көрсетеді

28

Қателерден үйрену: жіберілген қателерді талдау

1

Өз ойынын талдап, жақсартуға тырысады

29

Қара және ақ фигуралармен ойнау ерекшелігі

1

Ақ және қара фигуралармен ойнау айырмашылықтарын түсінеді

30

Мультимедиялық жаттығулар (бейнематериалдар, ойындар)

1

Көрнекі материалдармен шахмат дағдыларын бекітеді

31

Топтық жұмыс: шахматтық тапсырмалар

1

Шағын топта бірігіп ой қорытып, шешім қабылдайды

32

Ішкі сыныптық жарысқа дайындық

1

Жарыс мәдениетін меңгереді, ережелерді қайталайды

33

Сыныпішілік шахмат турнирі

1

Турнир ережелерін сақтай отырып ойнай алады

34

Қорытынды сабақ: бағалау, марапаттау, рефлексия

1

Жылдық білімін қорытындылап, өз жетістігін талдайды





Нормативтік бағыты

Критерий

Сауықтыру бағыты (дәстүрлі түсінік)

Шахмат бағдарламасы арқылы кеңейтілген сауықтыру бағыты

Физикалық даму

Жүгіру, секіру, спорттық жаттығулар

Саусақ моторикасын дамыту (фигураларды жылжыту, дәлдік, ұсақ қозғалыс)

Психологиялық тепе-теңдік

Сергіту, ойындар арқылы сергу

Сабырлылық, эмоцияны басқару, шешім қабылдауда тұрақтылық

Зияткерлік даму

(Классикалық дене шынықтыруда сирек кездеседі)

Логикалық ойлау, талдау, болжау, шешім қабылдау

Қиял мен елестету

Көркем дене қимылдары, би элементтері

Шахматтық комбинацияларды елестету, ойша жүрістерді болжау, ойын сценарийін құру

Зейін және концентрация

Қимыл координациясы арқылы

Тыныш отырып зейін салу, ойын барысында назар аудару

Саусақ моторикасы

Түрлі дене жаттығуларындағы қимылдар

Фигуралармен дәл жұмыс істеу, тақтада қозғалыстарды орындау (ұсақ моторика)

Шығармашылық қабілет

Қозғалыс арқылы өзіндік өрнек қалыптастыру

Стратегия құру, өз ойынын жоспарлау, жаңашыл шешім қабылдау

Салауатты өмір салты

Қозғалыс, спорт арқылы

Ақыл-ой белсенділігі мен эмоциялық денсаулықтың үйлесімділігі





Бағалау критерийлері

№

Бағалау өлшемі

Критерий сипаттамасы

Бағалау деңгейі

1

Білім және түсіну

Шахмат фигураларын, тақтаны, ережелерді біледі

Жоғары / Орта / Төмен

2

Қолдану

Фигураларды дұрыс жылжытып, ойын ережелерін қолдана алады

Дұрыс қолданады / Қате жібереді

3

Ойлау және жоспарлау

Жоспарлы ойнайды, 1–2 жүрісті алдын ала болжайды

Жоспарлайды / Интуитивті / Жоқ

4

Шешім қабылдау

Таңдаған жүрісінің себептерін түсіндіре алады

Нақты / Жартылай / Түсіндірмейді

5

Қиял мен елестету

Ойын барысында ойша жүрістерді елестете алады

Иә / Кейде / Жоқ

6

Зейін мен тәртіп

Тыныштықты сақтайды, ойын ережелерін бұзбайды

Сақтайды / Кейде / Сақтамайды

7

Ұсақ моторика және дәлдік

Фигураларды дұрыс ұстау, дәл жылжыту

Дәл / Қате / Қиналады

8

Коммуникативті дағдылар

Жұппен немесе топпен ойнауда сыйластық танытады

Ынтымақты / Кейде / Қиындық бар

9

Өзін-өзі бағалау және рефлексия

Өз ойыны туралы қорытынды жасай алады

Жасайды / Шектеулі / Жоқ

10

Жарыс мәдениеті

Жеңіске, жеңіліске дұрыс қарайды; қарсыласына құрметпен қарайды

Толық / Шартты / Қиындық бар



АҚПАРАТТЫҚ БӨЛІМ

Курстың атауы:

“Шахмат негіздері”

Оқу жүктемесі:

Апасына 1 сағат, барлығы 34 сағат

Курстың мақсаты:


Оқушыларды шахматтың негізгі ережелерімен, фигуралардың қозғалысымен, тактикалық және стратегиялық ойлау дағдыларымен таныстыру. Шахмат арқылы оқушылардың зейінін, логикасын, есте сақтау қабілетін, төзімділігін және шешім қабылдау қабілетін дамыту.

Курстың міндеттері:

  • Шахмат тақтасы мен фигуралар туралы базалық білім беру;

  • Жеңіске жету мен қорғану тәсілдерін үйрету;

  • Ойын ережелерін сақтауға және қарсыласқа құрметпен қарауға тәрбиелеу;

  • Қарапайым тактикалық комбинацияларды меңгеру;

  • Ішкі турнирлер арқылы тәжірибе жинақтау.

Күтілетін нәтижелер:

Курс соңында оқушылар:

  • Шахмат фигураларының қозғалысын толық меңгереді;

  • Ойынды дұрыс бастап, шабуылдау және қорғану тәсілдерін қолдана алады;

  • Қарапайым комбинациялар құрастырып, қарсыластың әрекеттерін болжай алады;

  • Шах пен мат қою жолдарын түсінеді;

  • Командалық және жеке жарыстарға қатыса алады.

Оқыту әдістері:

  • Түсіндіру және көрнекі құралдар арқылы көрсету

  • Топтық жұмыс, жұптық ойындар

  • Логикалық есептер мен жаттығулар

  • Мультимедиялық материалдар пайдалану

  • Жарыс және ойын арқылы бекіту

Білімді бағалау түрлері:

  • Ауызша сұрау, бақылау

  • Ойын барысында қадағалау

  • Шахматтық есептерді шешу

  • Ішкі турнирге қатысу

  • Қорытынды сабақта рефлексия және марапаттау

Оқушылардың дағдылары қалыптасады:

  • Стратегиялық және логикалық ойлау

  • Зейінділік пен төзімділік

  • Шешім қабылдау және жауапкершілік

  • Ережені сақтау және этикалық қарым-қатынас



Шахмат негіздері – ақпараттық бөлім

Оқу жүктемесі:

Апасына 1 сағат

Жалпы сағат саны: 34 сағат



Курстың мақсаты:

Оқушыларды шахмат ойынының негізгі ережелерімен, ойын құрылымымен, фигуралардың қозғалысымен таныстыру және логикалық, стратегиялық ойлау қабілеттерін дамыту.

Курстың міндеттері:

  • Шахматтың пайдасы мен маңызын түсіндіру

  • Тақта құрылымы мен фигураларды таныстыру

  • Ойын тәртібі мен негізгі ережелерді үйрету

  • Қарапайым шабуыл және қорғану тәсілдерін меңгерту

  • Командалық және жеке ойын мәдениетін қалыптастыру

  • Турнирлік дайындық пен тәжірибе жинау

Күтілетін нәтижелер:

Оқушылар курс соңында:

  • Шахмат тақтасы мен фигураларын толық таниды

  • Негізгі жүрістер мен ережелерді меңгереді

  • Шах және мат қою тәсілдерін біледі

  • Жеңіс пен тең ойын жағдайларын түсінеді

  • Шағын комбинациялар құрастырып, талдау жасай алады

  • Ішкі турнирде ойнап, өзін бағалай алады

Оқыту әдістері:

  • Теориялық түсіндіру, сұрақ-жауап

  • Визуалды материалдар мен бейнесабақтар

  • Практикалық ойындар (жұппен, топпен)

  • Шахматтық есептер мен тапсырмалар

  • Турнирлер мен жарыстар

Қалыптасатын дағдылар:

  • Логикалық және стратегиялық ойлау

  • Зейінділік пен шыдамдылық

  • Жауапкершілік пен тәртіп

  • Жеңіске жету мен жеңілді қабылдау мәдениеті

  • Өз әрекетін талдау және жетілдіру қабілеті

Бағалау түрлері:

  • Сабақ барысында бақылау

  • Жаттығу есептерін орындау

  • Ішкі турнирде ойын көрсету

  • Қорытынды рефлексия және марапаттау



Шахмат тастарымен танысу

Шахматты шахмат тастарымен ойнайды. Олардың сыртқы пішіні бір-бірінен өзгеше болады. Шахмат ойынында ұрысқа екі әскер қатысады: ақ және қара әскерлер. Оларды қарапайым түрде ақтар және қа- ралар деп те атайды. Әрбір әскерде түсі бірдей он алты тас болады. Бұл тастар да бір-бірінен сыртқы түрі мен мүмкіндіктері жағынан әртүрлі болады. Зерттеушілердің көбі шахмат ойынының негізінде ертедегі мемлекеттердің арасындағы соғыс оқиғалары жатыр деп есептейді. Сондықтан шахмат ойынына  шақатысатын тастардың бәрі ертедегі әскерлердің жау- ынгерлерін елестетеді. Мұнда жаяу әскерлер де, атты әскерлер де, қамал-қорғандар да кездеседі. 

Әрбір тастар саны жағынан да бірдей емес. Әр әскерде: 1 Король, 1 Ферзь, 2 Тура, 2 Ат, 2 Піл, 8 пешка болады.



Қайталауға арналған сұрақтар:

Сен қандай ойындарды жақсы көресің?

Шахмат қандай ойындардың қатарына жатады?

Шахматты неше адам ойнайды?

Шахматта неше тас бар?

Неше шаршы бар?

Неше фигура бар?

Неше пешка бар?

Фигураларды атайық: Әр әскерде 2 піл, .....








Қысқа мерзімді сабақ жоспары

№1 Сабақ

Пәні

Дене шынықтыру

Сыныбы


Тақырыбы

Шахмат дегеніміз не? Шахмат ойынының пайдасы

Оқу мақсаты

1. Шахмат ойыны туралы жалпы түсінік қалыптастыру.2. Шахматтың ақыл-ой дамуына тигізетін әсерін анықтау.3. Оқушылардың қызығушылығын арттыру.

Сабақ мақсаты

- Шахматтың не екенін түсінеді.- Ойынның негізгі фигураларын және ережелерін біледі.- Шахмат ойынының пайдасын талдай алады.

Бағалау критерийі

- Шахмат туралы мағлұмат бере алады.- Фигураларды ажырата алады.- Ойынның пайдалы жақтарын атайды.

Құндылықтарды дарыту

Еңбекқорлық, сабырлылық, әділдік, жауапкершілік, ұжыммен жұмыс істеу.

Пәнаралық байланыс

Математика, информатика, тарих, әдебиет

Оқыту әдістері

Сұрақ-жауап, топтық жұмыс, бейнежазба, пікірталас, практикалық тапсырма

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Оқушылармен амандасады- Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастырады- Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен таныстырады

Сәлемдеседі- Зейін қояды- Сабақ тақырыбына қызығушылық танытады

“Бас бармақ” әдісі

Интерактивті тақта, тақырып жазылған слайд

Қызығушылықты ояту

- “Шахмат дегеніміз не?” деген сұрақ қояды- Шахмат тақтасы мен фигураларын көрсетеді- Қысқаша тарихымен таныстырады

- Ойын туралы өз білетінін айтады- Сұрақтарға жауап береді

А
 уызша мадақтау (“Жарайсың”, “Тамаша”)

Шахмат тақтасы, фигуралар, презентация

https://youtu.be/2iyjOXtK_-0?si=wFdNP_Cl4_BBEAmJ

Жаңа білімді меңгерту

- Шахматтың пайдасы туралы қысқаша видео көрсетеді- Фигуралардың атауын түсіндіреді- Пайдасын бірге талқылайды

- Видеоны қарайды- Сұрақтарға жауап береді- Өз ойымен бөліседі

«Смайлик» әдісі

Бейнематериал, слайдтар, шахмат тақтасы

Топтық жұмыс

- 3 топқа бөледі: 1-топ: Шахмат фигуралары 2-топ: Шахмат ережелері 3-топ: Пайдасы- Тапсырма береді, бағыттайды

- Постер жасайды- Топтық жұмыс жасайды- Қорғайды

«
 Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі

Маркер, плакат, стикер, шахмат суреттері

Практикалық бөлім

- Фигуралардың қалай жүретінін көрсетеді- Жұппен немесе топпен кішігірім ойын ойнатады

- Тақтада жүріс жасап көреді- Бір-бірімен ойнайды

Мұғалім бақылауыАуызша кері байланыс

Шахмат тақтасы мен фигуралары, үстелдер

Қорытынды және рефлексия

- “Шахмат маған не үйретті?” сұрағы бойынша ой бөлісуді ұсынады- Сабақты қорытындылайды

- Қысқаша ой айтады- Не үйренгенін жазады не айтады

«
 Бағдаршам» әдісі

Рефлексия парағы, стикерлер

Үй тапсырмасы

- Шахмат ойнауға уақыт бөлу- Қызықты дерек немесе ойын стратегиясын іздеу тапсырылады

- Үйде шахмат ойнайды немесе қызықты ақпарат іздейді

Үйде ата-анамен ойнағанын ауызша айтып қбереді

Тапсырма жазылған қағаз немесе электронды платформа







№2 Сабақ



Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Шахмат тақтасымен танысу

Оқу мақсаты

1. Шахмат тақтасының құрылымын түсіну.2. Тақтадағы торлардың атауын үйрену.3. Кеңістікті бағдарлау дағдысын дамыту.

Сабақ мақсаты

- Шахмат тақтасының қалай құрылатынын біледі.- Бағандар мен қатарларды ажырата алады.- Шахматтағы орын атауларын (координаталарды) қолдана алады.

Бағалау критерийі

- Шахмат тақтасының бөліктерін дұрыс атап береді.- Ақ пен қара жақты ажыратады.- Координаталарды дұрыс таба алады.

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, жауапкершілік, ұқыптылық, логикалық ойлау, тәртіптілік.

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдеседі- Оқушылардың назарын сабаққа аударады- Сабақтың мақсатын таныстырады

- Сәлемдеседі- Зейінін аударады

“Бас бармақ” әдісі

Интерактивті тақта, тақырып слайдтары

Қызығушылықты ояту

- «Шахмат тақтасы қандай болады?» деген сұрақ қояды- Шахмат тақтасын көрсетеді

- Өз болжамдарын айтады- Тақтаны мұқият бақылайды

Ауызша мадақтау

Шахмат тақтасы, физикалық тақта немесе бейне

https://youtu.be/Pb1vHBoIgis?si=1DH-DgpEcHTYv7Vq

Жаңа білімді меңгерту

- Шахмат тақтасы 64 тордан тұратынын түсіндіреді (8×8)- Ақ және қара түстердің орналасуын көрсетеді- Әр тордың атауын үйретеді (a1, h8…)

- Торларды санап көреді- Баған мен жол атауларын үйренеді- Сұрақтарға жауап береді

“Смайлик” әдісі

Слайд, шахмат тақтасы, интерактивті бейне, торлы қағаз

Топтық жұмыс

- Топтарға тапсырма береді:1-топ: Ақ жақ қайда орналасады?2-топ: “а1”, “h8”, т.б. торлар қайда?3-топ: Тақтаның ортасын табу

- Топта талқылайды- Постер жасайды- Қорғайды

«
 Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі

Постерге арналған қағаз, маркерлер

Практикалық жұмыс

- Тақтада әр оқушыдан нақты бір торды табуын сұрайды- Жұппен координаталар айтып, табу ойынын ойнатады

- Тор нөмірін тауып көрсетеді- Бір-біріне сұрақ қояды

Мұғалімнің бақылауыАуызша мадақтау

Шахмат тақтасы, шахмат координаталық карталар

Қорытынды және рефлексия

- “Бүгін не үйрендік?” деген сұрақ қояды- Қысқаша қорытынды жасайды

- Өз ойын бөліседі- Сабақтан не үйренгенін айтып береді

«Бағдаршам» әдісі(жасыл – бәрін түсіндім…)

Стикер, ауызша жауап

Үй тапсырмасы

- Үйде шахмат тақтасының торларын атаумен қайталау- Өз бетінше 5 координат жаттау

- Үйде жаттығу жасайды

Келесі сабақта ауызша тексеріледі

Координаталар парағы





№3 Сабақ

Тарау

Мазмұны

Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Шахмат фигураларымен танысу

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларын ажырату  - Әр фигураның қозғалысын білу

Сабақ мақсаты

- Шахмат фигураларын атайды  - Жүру ережесін түсінеді

Бағалау критерийі

- Әр фигураны дұрыс атайды  - Жүру ережесін дұрыс көрсетеді

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, жауапкершілік, логикалық ойлау, тәртіп

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру

- Сәлемдесу  - Сабақтың мақсатын түсіндіру  - Топқа бөлу

- Сәлемдеседі  - Сабаққа назар аударады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- «Шахматта қандай фигуралар бар?» деп сұрайды  - Постермен жұмыс ұсынады

- Өз ойларын айтады  - Фигура атауларын жазады

Ауызша мадақтау

Суреттер, маркер, постер

Жаңа білімді меңгерту

- Әр фигураның атауын, қозғалысын түсіндіреді  - Қимылмен көрсетеді

- Тыңдайды, сұрақ қояды, үлгіні қайталайды

«Смайлик» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Практикалық жұмыс

- Топтық ойын ойнатады: «Фигураны ата да көрсет»

- Топпен жұмыс істейді, кезекпен фигураларды атайды

Мұғалім бақылауы, қолпаштау

Қағаз шахмат, магнит фигуралар

Қорытынды, рефлексия

- «Қай фигура ұнады? Неліктен?» деп сұрайды  - Кері байланыс ұйымдастырады

- Өз ойын айтады  - Стикер не смайликпен кері байланыс береді

«Стикер» әдісі

Стикер, шахмат фигура белгішелері











№4 Сабақ

Тарау

Мазмұны

Пәні

Дене шынықтыру

Сыныбы

(көрсетілмеген – икемдеп қолдануға болады)

Тақырыбы

Пешканың қозғалысы мен ерекшелігі

Оқу мақсаты

- Пешка фигурасының қозғалыс бағытын түсіну  - Пешканың ерекшелігін сипаттау

Сабақ мақсаты

- Пешка қалай жүретінін түсінеді  - Пешканың шабуыл және жүріс айырмашылығын біледі

Бағалау критерийі

- Пешканың негізгі жүрісін дұрыс көрсетеді  - Ерекшелігін дәл сипаттай алады

Құндылықтарды дарыту

Сабырлылық, логикалық ойлау, тәртіп, жауапкершілік, дәлдік

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру

- Сәлемдесу  - Сабақтың мақсатын түсіндіру  - Шахмат фигураларын еске түсіру

- Сәлемдеседі  - Сабаққа назар аударады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- «Пешка қалай жүреді?» деген сұрақ қояды

- Өз ойларын айтады, пікірлеседі

Ауызша мадақтау

Пешка суреті, тақта

Жаңа білімді меңгерту

- Пешканың жүрісін түсіндіреді  - Бейнематериал көрсетеді

- Тыңдайды, сұрақ қояды, жауап береді

«Смайлик» әдісі

Видеоролик, шахмат тақтасы

https://youtu.be/

DWB4rEFtdoo?si=QL2p6xP7SFqmrIQi

Практикалық жұмыс

- Пешканың жүрісін орындауды ұсынады  - Жұппен ойын ойнатады

- Пешкамен жүріс жасайды  - Бір-біріне түсіндіреді

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат тақтасы мен пешка фигуралары

Қорытынды, рефлексия

- «Пешка маған не үйретті?» деп сұрайды  - Кері байланыс ұйымдастырады

- Өз ойын білдіреді  - Рефлексия жүргізеді

«Стикер» әдісі (фигуралармен)

Стикер парағы, фигура таңдау беті



№5 Сабақ



Тарау

Мазмұны

Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Тік және көлденең жүріс: Ладья

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларын ажырату  - Әр фигураның қозғалысын білу

Сабақ мақсаты

- Шахмат фигураларын атайды  - Ладьяның жүру ережесін түсінеді

Бағалау критерийі

- Әр фигураны дұрыс атайды  - Жүру бағытын дұрыс көрсетеді

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, жауапкершілік, логикалық ойлау, тәртіп

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру

- Сәлемдесу, көңіл-күй сұрау  - Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын таныстыру

- Сәлемдеседі, тыңдайды, сұрақтарға жауап береді

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- «Шахматта неше фигура бар?» сұрағы  - «Ладья» сөзіне назар аударту: оның мағынасы мен бейнесін түсіндіру

- Фигураларды атайды  - Ладьяның сыртқы түрін сипаттайды

Ауызша мадақтау

Ладья суреті, тақта

Жаңа білім

- «Ладья» деген не екенін түсіндіреді:  Ладья — шахматта тік және көлденең жүретін фигура, қамал іспеттес қорғаныш.  - Қозғалыс жолын көрсетеді

- Тыңдайды, фигураны шахмат тақтасында қозғалдырады

«Смайлик» әдісі

Шахмат тақтасы, ладья фигурасы

Тәжірибелік жұмыс

- Топпен немесе жұппен жаттығу: «Ладья қай бағытта жүре алады?» ойыны  - Әртүрлі позициядан қозғалысты бастату

- Ладьяны дұрыс бағытта жүргізеді  - Қателескенін өзі түзетеді

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қорытынды, рефлексия

- «Ладья маған не үйретті?» деген сұрақ қою  - Кері байланыс ұйымдастыру: стикер немесе смайлик арқылы

- Жауап береді  - Өз түсінгенін білдіреді

«Стикер» әдісі

Стикерлер, таңдау парағы



№6 Сабақ

Тарау

Мазмұны

Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Диагональ қозғалыс: пілдің жүрісі

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларын ажырату  - Пілдің қозғалысын меңгеру

Сабақ мақсаты

- Пілді дұрыс атап, сипаттайды  - Диагональ бағытта қозғалу ережесін түсінеді

Бағалау критерийі

- Піл фигурасын таниды  - Пілдің қозғалыс жолын дұрыс көрсетеді

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, жауапкершілік, логикалық ойлау, тәртіп

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Көңіл күй сұрау  - Сабақ тақырыбы мен мақсаттарын айту

- Сәлемдеседі, тыңдайды, дайындалады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, піл фигурасы

Қызығушылықты ояту

- «Піл» сөзі қандай мағына береді?  - Піл фигурасын көрсету, түсіндіріп, қазақша атауын айту

- Өз ойларын айтады, фигураны таниды

Ауызша мадақтау

Піл суреті, карточкалар

Жаңа білім

- Піл тек диагональмен қозғалады екенін түсіндіру  - Қара және ақ диагональ бойынша жүру мысалын көрсету

- Тыңдайды, тақтада фигураны орнатып, қозғалысты қайталайды

«Смайлик» әдісі

Интерактивті шахмат тақтасы

Практикалық жұмыс

- Жұптық тапсырма: пілмен екі жақтағы фигураны алып тастау  - Қозғалыс бағыттарын шешу

- Пілді жүргізіп көреді  - Диагональ бойымен жүріс жасайды

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат фигуралары, жаттығу парақшасы

Қорытынды

- «Піл қалай жүреді?» деген сұрақ  - Қай фигураға ұқсас екенін сұрау

- Жауап береді, ой бөліседі

«Стикер» әдісі

Стикер парағы, тақырыптық карточкалар





№7 Сабақ

Тарау

Мазмұны

Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Аттың «Г» тәрізді жүрісі

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларын ажырату  - Аттың қозғалысын меңгеру

Сабақ мақсаты

- Ат фигурасын таниды  - «Г» тәрізді жүріс ережесін түсінеді

Бағалау критерийі

- Атты дұрыс атап, орналасуын көрсетеді  - Қозғалыс бағытын көрсетеді

Құндылықтарды дарыту

Логикалық ойлау, жауапкершілік, дәлдік, тәртіп, ынтымақтастық

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Оқушылармен амандасу, сабақты таныстыру  - Сабақ тақырыбын хабарлау

- Құрал-жабдықтарын дайындайды, тыңдайды

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, ат фигурасы

Қызығушылықты ояту

- Ат фигурасын көрсету, түр-сипатын талдау  - «Неге ат ерекше қозғалады?» деген сұрақ

- Өз ойын айтады, фигураны таниды

Ауызша мадақтау

Аттың суреті, карточкалар

Жаңа білім

- Ат тек «Г» тәрізді (2 ұяшық бір бағытта, 1 басқа бағытта) қозғалады  - Басқа фигуралардың үстінен секіре алады

- Аттың бағытын тақтада көрсетіп, секіретін мүмкіндіктерін байқайды

«Смайлик» әдісі

Интерактивті тақта, фигуралар

Тәжірибелік жұмыс

- Атпен берілген нүктеге жету тапсырмалары  - «Жасырын орынға жет» ойыны

- Атты «Г» жүріспен бағыттайды  - Жолын өзі таңдайды

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат тақтасы, жаттығу парағы

Қорытынды

- «Ат қалай жүреді?» деген сұрақ  - Кері байланыс беру

- Жауап береді, стикер таңдайды

«Стикер» әдісі

Кері байланыс парағы, фигура стикерлері








№8 Сабақ


Тарау

Мазмұны

Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Патшаның қозғалысы мен рөлі

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларын тану  - Патшаның қозғалысын білу

Сабақ мақсаты

- Патшаның қозғалу жолын түсінеді  - Оның шахматтағы маңызын сипаттайды

Бағалау критерийі

- Патша фигурасын дұрыс атайды  - Қозғалысын дұрыс көрсетеді

Құндылықтарды дарыту

Жауапкершілік, тәртіп, стратегиялық ойлау, қауіпсіздік

барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақ тақырыбын хабарлау  - Қауіпсіздік ережесін еске салу

- Тыңдайды, құралдарын дайындайды

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, патша фигурасы

Қызығушылықты ояту

- «Патша неге ең маңызды?» сұрағы  - Фигураны көрсету, сипаттау

- Өз ойларын ортаға салады, фигураны таниды

Ауызша мадақтау

Фигура суреті, карточкалар

Жаңа білім

- Патша бір қадаммен ғана қозғалады  - Барлық бағытқа қозғала алады, бірақ қауіпке бара алмайды

- Тақтада патшаны жүргізіп, бағыттарын көрсетеді

«Смайлик» әдісі

Интерактивті тақта, шахмат тақтасы

https://youtu.be/

3ZBbDQcsokI?si

=FKJ7E9muFiJf6lar

Практикалық жұмыс

- Жаттығу: «Патшаны қауіпсіз жерге жеткіз»  - «Қай бағытта жүре алады?» ойыны

- Патшаны қауіпсіз бағытта жылжытады, қате орындарды ажыратады

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат фигуралары, тапсырма парақтары

Қорытынды

- Қайталау: патшаның жүрісі мен рөлі  - Кері байланыс: «Не үйрендік?»

- Өз пікірін айтып, кері байланыс береді

«Стикер» әдісі

Стикерлер, рефлексия парақтары










№9 Сабақ


Педагогтың аты жөні


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Ферзьдің жүрісі

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларын ажырату  - Әр фигураның қозғалысын білу

Сабақ мақсаты

- Ферзь фигурасын таниды  - Жүру ережесін түсінеді

Бағалау критерийі

- Ферзьдің қозғалыс бағытын дұрыс көрсетеді  - Фигураны дұрыс атайды

Құндылықтарды дарыту

Логикалық ойлау, дәлдік, тәртіп, ынтымақтастық, жауапкершілік

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақ мақсатын айту  - Қауіпсіздік ережесін еске түсіру

- Тыңдайды, дайындалады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, ферзь фигурасы

Қызығушылықты ояту

- «Ферзь қандай фигура?»  - Неліктен ол ең күшті деп аталады? деген сұрақтар

- Өз ойларын айтады, фигураны сипаттайды

Ауызша мадақтау

Фигура суреті, карточкалар

Жаңа білім

- Ферзьдің қозғалысы: тігінен, көлденең және диагональ бойынша  - Жүру бағыттарын тақтада көрсету

- Қозғалыс бағытын бақылап, қайталайды

«Смайлик» әдісі

Интерактивті тақта немесе шахмат тақтасы

Тәжірибелік жұмыс

- «Ферзь қандай жолмен жетеді?» жаттығуы  - Топтық тапсырма: берілген ұяшыққа жету

- Фигураны жүргізіп, дұрыс бағытын табады

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат тақтасы, жұмыс парақшалары

Қорытынды, рефлексия

- «Ферзь қандай мүмкіндіктерге ие?»  - Кері байланыс: стикермен немесе смайликпен

- Өз пікірін білдіреді, стикер таңдайды

«Стикер» әдісі

Кері байланыс парағы, стикер, фигура белгісі












№10 Сабақ


Педагогтың аты жөні


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Ойын басындағы фигураларды дұрыс орналастыру

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларын білу және тану  - Шахмат тақтасында бастапқы орнын дұрыс қою

Сабақ мақсаты

- Фигуралардың бастапқы орнын атайды  - Шахмат тақтасында дұрыс орналастырады

Бағалау критерийі

- Әр фигураны орнымен орналастырады  - Қателерді түсініп, түзетеді

Құндылықтарды дарыту

Тәртіп, ынтымақтастық, ұқыптылық, жауапкершілік, логикалық ойлау

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақ мақсатымен таныстыру  - Шахмат тақтасын дұрыс орналастыруды еске түсіру

- Тыңдайды, сұрақтарға жауап береді

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- «Қандай фигура қайда тұрады?» сұрағы  - Кеспе қағазбен сәйкестендіру тапсырмасы

- Фигураларды атап, орнын болжайды

Ауызша мадақтау

Суреттер, кеспе карточкалар

Жаңа білім

Фигуралардың нақты орнын түсіндіру  - Ақ пен қара жақтың орналасуы  - “Ладья бұрышта” ережесі


Фигураларды өз бетімен орналастырады

«Смайлик» әдісі

Тақта макеті, слайд, интерактивті тапсырма

Практикалық жұмыс

- «Фигураларды дұрыс орналастыр» ойыны  - Қате орындарды тауып түзету

- Командалық не жеке жұмыс істеп, фигураларды дұрыс орналастырады

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат тақтасы, фигура жиынтығы

Қорытынды, рефлексия

- Қайталау сұрақтары: «Ладья қайда тұрады?», «Ат қайда орналасады?» т.с.с.  - Кері байланыс алу

- Жауап береді, стикер немесе смайликпен көңіл күйін білдіреді

«Стикер» әдісі

Кері байланыс парағы, смайлик/стикерлер







№11 Сабақ


Педагогтың аты жөні


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Шах және мат деген не?

Оқу мақсаты

- Шахмат ойынындағы “шах” және “мат” ұғымын білу  - Ойын соңын түсіну

Сабақ мақсаты

- “Шах” пен “маттың” айырмашылығын түсінеді  - Ойын барысында анықтай алады

Бағалау критерийі

- Шах пен матты ажыратады  - Қауіп төнген патшаны қорғай біледі

Құндылықтарды дарыту

Логикалық ойлау, жауапкершілік, стратегиялық шешім қабылдау, сабырлық

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақтың тақырыбын хабарлау  - Оқу мақсатын таныстыру

- Тыңдайды, сабаққа назар аударады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- «Шах пен матты естідің бе?» деген сұрақ  - Қысқаша көрнекі мысал көрсету

- Өз ойын айтады, түсінгенін баяндайды

Ауызша мадақтау

Слайд, сурет, видео үзінді

Жаңа білім

- «Шах» пен «мат» ұғымын түсіндіру  - Мысалдар арқылы ажырату жолдарын көрсету

- Шах пен матты ажыратып, тақтада мысалмен көрсетеді

«Смайлик» әдісі

Интерактивті тақта, шахмат тақтасы

Практикалық жұмыс

- Тапсырма: берілген жағдайда «шах па, мат па?» деп анықтау  - Өз ойынын жүргізіп, мат жасауға әрекет ету

- Шах жағдайынан шығу жолдарын іздейді  - Мат жағдайын ұйымдастыруға тырысады

Мұғалім бақылауы

Дайын диаграммалар, шахмат тақталары

Қорытынды

- Қайталау сұрақтары: «Шах кезінде не істеу керек?»  - Кері байланыс, сабақтан не үйренгенін анықтау

- Өз пікірін білдіреді, стикермен немесе сөзбен рефлексия жасайды

«Стикер» әдісі

Кері байланыс парағы, тақта, стикерлер


№12 Сабақ


Педагогтың аты жөні


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Пат қоюдың ең қарапайым жолы

Оқу мақсаты

- Шахмат ойынында ойын соңын ажырату  - Жеңіске жетудің негізгі тәсілдерін түсіну

Сабақ мақсаты

- Ең қарапайым мат қою тәсілін меңгереді  - Патша мен ферзь арқылы жеңіске жетуді үйренеді

Бағалау критерийі

- Патшаны бұрышқа ығыстырып, мат қоя алады  - Мат қою ретін дұрыс орындайды

Құндылықтарды дарыту

Табандылық, шыдамдылық, логикалық ойлау, тәртіп, жеңіске жетуге ұмтылу

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақтың тақырыбымен таныстыру  - Мақсат пен күтілетін нәтижелерді айту

- Тыңдайды, сабаққа дайындалады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- «Қалай жеңуге болады?» сұрағы  - Ойын соңындағы типтік жағдайларды талқылау

- Жеке ойларын білдіреді, болжам жасайды

Ауызша мадақтау

Слайд, диаграмма суреттері

Жаңа білім

- Патша + ферзь көмегімен мат қою тәсілін көрсетеді  - Патшаны бұрышқа итеру тактикасын түсіндіреді

- Көреді, қайталайды, сұрақтар қояды

«
 Смайлик» әдісі

Интерактивті тақта, демонстрациялық тақта

Практикалық жұмыс

- Оқушыларға дайын позиция беріледі  - Мат қоюды өз бетімен орындау  - Топпен тәжірибе жасау

- Фигураларды пайдаланып, қарсыласты мат жағдайына жеткізеді

Мұғалім бақылауы

Шахмат тақтасы, тапсырма парақшалары

Қорытынды, рефлексия

- Қайталау сұрақтары: «Мат қашан қойылады?», «Қандай әдіспен мат қойдың?»  - Кері байланыс

- Өз білімін бағалайды, сабақтан не үйренгенін сипаттайды

«Стикер» әдісі

Стикерлер, рефлексия парағы






№13 Сабақ



Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Пешка түрленуі

Оқу мақсаты

- Пешканың түрлену ережесін түсіну  - Пешка түрлену жағдайында дұрыс шешім қабылдау

Сабақ мақсаты

- Пешканың ферзь, ладья, піл немесе атқа түрлене алатынын біледі  - Түрлену сәтін ойын барысында қолданады

Бағалау критерийі

- Пешка түрлену ережесін атайды  - Түрлену мүмкіндігін тиімді пайдаланады

Құндылықтарды дарыту

Табандылық, стратегия құру, ойлау дәлдігі, шығармашылық шешім қабылдау

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Сабақтың тақырыбын таныстыру  - Қызығушылық тудыру

- Тыңдайды, зейін қояды

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, пешка, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- Сұрақ: «Пешка соңғы қатарға жетсе не болады?»  - Мысалмен түсіндіру

- Өз болжамдарын айтады

Ауызша кері байланыс

Слайд, тақта

Жаңа білім

- Пешка түрлену ережесін түсіндіру  - Түрлену нәтижесін көрсету (ферзь, ладья, ат, піл)

- Түрлену түрлерін жазып алады  - Сұрақтарға жауап береді

«Смайлик» әдісі

Презентация, шахмат тақтасы

Практикалық жұмыс

- Пешканы 8-қатарға апарып, ферзьге ауыстыру тапсырмасы  - Түрленудің әртүрлі жағдайларын ойнау

- Пешканы түрлендіріп, жеңіс стратегиясын жоспарлайды

Мұғалім бақылауы

Тақта, шахмат фигуралары, диаграмма

Қорытынды, рефлексия

- «Пешка неге түрленеді?» сұрағы  - «Қандай фигураға түрлендіру тиімді?»

- Жауап береді, тақырыпты қорытындылайды

«Стикер» әдісі

Кері байланыс стикерлері, флипчарт




№14 Сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Рокировка (қысқа және ұзын)

Оқу мақсаты

- Шахмат ойынында арнайы жүрістерді (рокировка) түсіну және қолдану

Сабақ мақсаты

- Рокировка ережесін түсінеді  - Қысқа және ұзын рокировка жасай алады

Бағалау критерийі

- Рокировка ережелерін нақты айта алады  - Ойын барысында орынды қолдана алады

Құндылықтарды дарыту

Сабырлылық, логикалық ойлау, жауапкершілік, ойын тәртібі, әділдік

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Сабақ тақырыбын жариялау  - Қызығушылық ояту

- Тыңдайды, сабаққа бейімделеді

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- Сұрақ: «Патша мен ладья неге бірге жүреді?»  - Рокировканың мәнін түсіндіреді

- Өз ойларын ортаға салады

Ауызша жауап

Презентация, тақта

Жаңа білім

Қысқа және ұзын рокировка түрлерін түсіндіру  - Ережелерді мысалмен көрсету

- Ережені тыңдайды, сұрақтарға жауап береді

«Смайлик» әдісі

Слайд, шахмат фигуралары

Практикалық жұмыс

- Оқушыларға тақтада рокировка жасау жаттығуын ұсынады

- Патша мен ладьяны орнынан жылжытып, рокировка жасайды

Мұғалім бақылауы

Тақта, шахмат тақтасы

Қорытынды, рефлексия

- «Қысқа рокировка қашан тиімді?»  - «Рокировка жасауға болмайтын жағдайларды ата»

- Түсінгенін айтып, сабақты қорытады

«Стикер» әдісі

Стикер, флипчарт



№15 Сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Тең ойын: пат, қайталау, материал жетіспеуі

Оқу мақсаты

- Шахматтағы тең ойын жағдайларын түсіну және ажырату

Сабақ мақсаты

- Тең ойынның түрлерін атайды  - Пат, қайталау, материал жетіспеуі жағдайларын таниды

Бағалау критерийі

- Ойын барысында тең нәтижелерді анықтай алады  - Шешім қабылдай алады

Құндылықтарды дарыту

Сабырлылық, әділ ойын, шешім қабылдау, ойлау дәлдігі, төзімділік

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақтың тақырыбымен таныстыру  - Сабақ мақсатын айту

- Тыңдайды, қызығушылық танытады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- Сұрақ: “Шахматта жеңімпаз анықталмаса не болады?”  - Мысал келтіру (пат немесе тек патшалар қалса)

- Ой бөліседі, жауап нұсқаларын ұсынады

Ауызша кері байланыс

Интербелсенді тақта, диаграмма

Жаңа білім

- Тең ойын түрлерін түсіндіреді: пат, қайталау, материал жетіспеуі  - Әр түрге мысал көрсетеді

- Мысалдарға қарап, сұрақтар қояды

«Смайлик» әдісі

Презентация, шахмат тақтасы

Практикалық жұмыс

- Оқушыларға шахматтық позициялар таратып, “Бұл тең ойын ба?” деген тапсырма береді  - Өз шешімін дәлелдеуді сұрайды

- Талдау жасайды, тең ойын жағдайын анықтайды

Мұғалім бақылауы

Жұптық жұмыс парағы, шахмат тақталары

Қорытынды, рефлексия

- Сабақ мазмұнын қорытындылайды  - “Қай тең ойын түрі жиі кездеседі?” деген сұрақпен талқылау жүргізеді

- Сабақтан не үйренгенін айтып, рефлексия жасайды

«Стикер» әдісі

Фигуралы стикерлер, флипчарт
























№16 сабақ



Педагогтің аты-жөні


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Қарапайым шабуыл тәсілдері

Оқу мақсаты

- Шахматтағы шабуыл тәсілдерін түсіну  - Қарапайым шабуыл тактикаларын қолдана білу

Сабақ мақсаты

- Қарапайым шабуыл түрлерін (қос шабуыл, тікелей шабуыл) атайды  - Тақтада шабуыл тәсілдерін қолдана алады

Бағалау критерийі

- Шабуыл тәсілін таниды  - Шабуылды дұрыс жүзеге асырады

Құндылықтарды дарыту

Стратегиялық ойлау, табандылық, жауапкершілік, әділ ойын

Сабақ барысы


Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Сабақтың тақырыбын айту  - Сабақ мақсатымен таныстыру

- Тыңдайды, сабаққа дайындалады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- «Қалай шабуыл жасаймыз?» сұрағы арқылы ой қозғау

- Жауап береді, өз ойымен бөліседі

Ауызша пікір

Мысал бейнелер, интерактив тақта

Жаңа білім

- Қос шабуыл мен тікелей шабуыл туралы түсіндіреді  - Мысал позициялармен көрсетеді

- Мысалды қарап, сұрақтарға жауап береді

«Смайлик» әдісі

Презентация, диаграмма, шахмат фигурасы

Практикалық жұмыс

- Шабуыл позицияларын шешу (жұптық жұмыс)  - Өз шабуыл жоспарын тақтада құру

- Топпен позицияны талдайды, шабуыл жасайды

Мұғалім бақылауы

Таратпа материалдар, шахмат тақтасы

Қорытынды, рефлексия

- «Қай шабуыл түрі тиімді болды?»  - Қайсысы қиын болды?» деген сұрақтармен сабақты қорытындылайды

- Білгенін айтып, өз ойын білдіреді

«Стикер» әдісі

Тақта, флипчарт, стикерлер






№17 сабақ


Педагогтің аты-жөні


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Қарапайым қорғаныс тәсілдері

Оқу мақсаты

- Қарапайым қорғаныс тәсілдерін түсіну  - Стратегия мен жоспарлау негіздерін қолдану

Сабақ мақсаты

- Қорғану кезінде қолданылатын негізгі әдістерді ажыратады  - Тақтада қорғаныс тәсілін қолдана біледі

Бағалау критерийі

- Қарсы шабуылды тани алады  - Қорғаныс жүрісін дұрыс жасайды

Құндылықтарды дарыту

Стратегиялық ойлау, логикалық талдау, сабырлылық, жауапкершілік

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Сабақ тақырыбы мен мақсатымен таныстыру  - Қызығушылықты ояту

- Тыңдайды, сұрақтарға жауап береді

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

- Сұрақ: «Фигураң шабуылда тұрса, не істейсің?»  - Тақырыпқа кіріспе

- Өз ойын білдіреді

Ауызша кері байланыс

Интерактив тақта, шахмат диаграммасы

Жаңа білім

- Қарапайым қорғаныс тәсілдерін мысалмен түсіндіреді  - Моделдеу арқылы көрсетеді

- Тақтамен жұмыс істейді  - Түсініктемелерге жауап береді

«Смайлик» әдісі

Шахмат тақтасы, бейнематериал

Практикалық жұмыс

- Жұппен тапсырма береді: қорғауды табу, жасау  - Талдау жасатады

- Бірігіп шешім шығарады  - Қолдану арқылы жаттығады

Мұғалімнің бақылауы

Жұптық карта тапсырмалары

Қорытынды, рефлексия

- «Қандай қорғаныс тәсілін ұнаттың?»  - «Неге бұл тәсіл тиімді?»

- Жауап береді, бағалайды

«Стикер» әдісі

Стикерлер, бағалау парағы



№18 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Бір жүріспен мат қою (есептер)

Оқу мақсаты

- Бір жүріспен мат қоюдың қарапайым тәсілдерін білу  - Шабуылдаушы фигураларды дұрыс қолдану

Сабақ мақсаты

- Бір жүріспен мат қою тәсілдерін түсінеді  - Тақтада есептерді шығарады

Бағалау критерийі

- Қарсылас патшаны бір жүріспен мат ете алады  - Дұрыс тактикалық жүріс жасайды

Құндылықтарды дарыту

Зейін, логикалық ойлау, шыдамдылық, мақсатқа жету, стратегия мен талдау

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Тақырыпты жариялау  - Сабақтың мақсаты мен маңызын түсіндіру

- Тыңдайды, сұрақтарға жауап береді

«Бас бармақ» әдісі

Интерактив тақта, шахмат тақтасы

Қызығушылықты ояту

- Сұрақ: «Мат деген не?»  - Бір жүріспен маттың мәнін талдау

- Өз ойын айтады, алдыңғы білімін еске түсіреді

Ауызша мадақтау

Шахмат фигуралары

Жаңа сабақ

- Бір жүріспен мат қоюдың түрлі мысалдарын тақтада көрсету  - шахматты бірге талдау

- Мысалдарды қарайды, сұрақтарға жауап береді

«Смайлик» әдісі

Слайд, диаграммалар, бейнематериалдар

Практикалық бөлім

- Жұптасып ойнайды, бірі жүріс жасайды, бірі бағалайды

- Тапсырмаларды орындайды, нәтижесін түсіндіреді

Мұғалімнің кері байланысы

Баспа парақшалар, шахмат тақтасы

Қорытынды және рефлексия

- «Ойындағы ең тиімді жүріс қандай болды?»  - «Қиын тұсы қай жер?»







№19 сабақ



Пәні

Дене шынықтыру


Тақырыбы

Екі жүріспен мат қою


Оқу мақсаты

- Екі жүріспен қарсыласты мат қоятын қарапайым жағдайларды ойын түрінде меңгеру  - Шабуылдаушы фигуралармен қозғалысты үйлестіру


Сабақ мақсаты

- Екі жүрісте жеңіс жағдайына жету жолдарын ойын арқылы үйренеді  - Фигураларды тиімді пайдалануды түсінеді


Бағалау критерийі

- Ойын барысында дұрыс жүріс жасайды  - Мат жағдайына жетуді түсіндіреді


Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, шапшаңдық, ойлау шеберлігі, зейін, тәртіп, логика, шешім қабылдау


Сабақ барысы


Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, көңіл-күйді тексеру  - Шеңберде қысқа ойын: «Қай фигура?»

- Қимылмен жауап береді, фигураны салады

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат фигуралары (үлкен көлемде), плакат

Қызығушылықты ояту

- «Патшаға қалай жылдам жетуге болады?»  - 2 қадамда мат қою ойынын түсіндіру

- Өз ойымен бөліседі, идеяларын айтады

Ауызша қолпаштау

Интерактив тақта, үлестірме

Жаңа сабақ

- Ойын түрінде көрсетілім: педагог тақтада 2 жүріс жасап, нәтижесін сұрайды

- Қай фигура не үшін керек екенін талдайды

«Смайлик» әдісі

Шахмат тақтасы, фигуралар, визуал

Практикалық бөлім

- Жұппен шахмат ойыны: мақсат — 2 жүрісте патшаға жету  - Қадағалап, бағыт береді

- Жұптасып ойнайды, бірі жүріс жасайды, бірі бағалайды

Мұғалімнің кері байланысы

Үстел шахмат тақталары, фигуралар

Қорытынды және рефлексия

- «Ойындағы ең тиімді жүріс қандай болды?»  - «Қиын тұсы қай жер?»

- Жауап береді, өзін-өзі бағалайды

«Стикер» әдісі

Бағалау парағы, стикерлер, карточкалар



№20 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Қауіпсіздік: ашық шабуылдан қорғану

Оқу мақсаты

- Шахмат ойынында қауіп төнген жағдайда қорғануды үйрену  - Фигураларды қауіпсіз орналастыруды білу

Сабақ мақсаты

- Ашық шабуылдан қорғану тәсілін ойын барысында қолдана алады  - Қауіпсіз жүрістер арқылы патшаны қорғай алады

Бағалау критерийі

- Ашық шабуылды байқап, алдын алады  - Қорғанысты дұрыс ұйымдастырады

Құндылықтарды дарыту

Қырағылық, жауапкершілік, командалық жұмыс, шешім қабылдау, логикалық ойлау

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Шеңбер құрып, көңіл-күй жаттығуы  - «Қорғай аласың ба?» қысқа сұрақ

- Қатысады, жауап береді

«
 Бас бармақ» әдісі

Үлкен шахмат тақтасы, фигура үлгілері

Қызығушылықты ояту

- Тақырыпты таныстыру: шабуыл мен қорғану айырмашылығын түсіндіру

- Өз пікірін ортаға салады

Ауызша мадақтау

Тақырып суреті, шахмат диаграммасы

Жаңа сабақ

- Ашық шабуыл мысалын көрсету  - Қалай қорғану керек екенін талдау

- Фигураларды қалай қою керек екенін бірге ойланады

«Смайлик» әдісі

Интерактив тақта, шахмат фигуралары

Практикалық бөлім

- Жұптық ойын: біреуі шабуылдайды, екіншісі қорғанады  - Қай топ жақсы қорғанды — талдау

- Рөлге еніп ойнайды, қорғаныс тәсілдерін қолданады

Мұғалім бақылауы

Шахмат тақталары, уақыт таймері

Қорытынды және рефлексия

- «Қай жүрісің ең қауіпсіз болды?»  - «Не үйрендің?»

- Жауап береді, өз әрекетін бағалайды

«Стикер» әдісі

Бағалау парағы, кері байланыс смайликтері



№21 сабақ


Пәні


Тақырыбы

Фигураларды тиімді пайдалану

Оқу мақсаты

- Шахмат фигураларының мүмкіндігін тиімді қолдану  - Ойын барысында логикалық ойлау дағдысын дамыту

Сабақ мақсаты

- Әр фигураның рөлін түсінеді  - Фигураларды тиімді орналастыруды және қолдануды меңгереді

Бағалау критерийі

- Қай фигураны қай кезде қолдану керек екенін біледі  - Фигуралардың күшін дұрыс пайдалана алады

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, шыдамдылық, ойлау мәдениеті, шешім қабылдау, тәртіп, логика

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Тақырыпты ашу  - Қызығушылықты ояту: «Ең күшті фигура қайсы?» сұрағы

- Өз ойымен бөліседі

«Бас бармақ» әдісі

Шахмат фигуралары (үлкен форматта), слайдтар

Қызығушылықты ояту

- Ой қозғау: “Қате жүрісті түзету” ойыны

- Жауап беріп, тәжірибе жасайды

Ауызша мадақтау

Қозғалыс картасы, шахмат диаграммасы

Жаңа сабақ

- Әр фигураның мүмкіндіктерін талдау  - Тиімді шабуыл құру жолдарын көрсету

- Тыңдайды, талдайды, жұппен ойнайды

«Смайлик» әдісі

Интерактив тақта, бейнематериал

Практикалық бөлім

- «Сен ең тиімді жүрісті таба аласың ба?» ойыны  - Әр жұп өз стратегиясын құрады

- Жұпта талқылайды, фигураларды дұрыс пайдаланады

Мұғалімнің бақылауы

Шахмат тақтасы, таймер

Қорытынды және рефлексия

- «Қай фигураны дұрыс қолдандым?» сұрауы  - Қорытынды пікір сұрау

- Рефлексия жазады, ойыннан түйін шығарады

«Стикер» әдісі

Стикер, флипчарт, кері байланыс парақтары


№22 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Ойында зейінділік пен сабырлылық

Оқу мақсаты

- Шахмат арқылы зейінділік пен өзін-өзі бақылауды дамыту  - Ойын ережелерін сақтай отырып, сабырлы ойнауды үйрену

Сабақ мақсаты

- Зейін мен сабырлылықтың маңызын түсінеді  - Шешім қабылдауда асықпай, ойланып әрекет етеді

Бағалау критерийі

- Шешімді асықпай қабылдайды  - Қарсыласын тыңдай алады және сабырмен әрекет етеді

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, сабырлылық, сыйластық, зейін, өз әрекетіне жауапкершілік, өзін-өзі бақылау

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу  - Психологиялық дайындық: тыныс алу жаттығуы  - «Зейін деген не?» сұрауы

- Сыныппен амандасады, өз ойын айтады

«
 Бас бармақ» әдісі

Слайд, тыныс алу стикерлері

Қызығушылықты ояту

- «Қате жүріс» ойыны: асығыстық неге әкелетінін көрсету

- Нұсқау тыңдайды, әрекетті бақылайды

Ауызша мадақтау

Шахмат тақтасы

Жаңа сабақ

- Сабырлы ойнаудың маңызын түсіндіру  - Ойын кезіндегі эмоцияны бақылау жолдарын айту

- Тыңдайды, сұрақтарға жауап береді

Стикермен бағалау

♛ – Ферзьге айналдырдым

♜ – Ладья таңдадым

♞ – Атқа айналдырдым

♝ – Пілді таңдадым

«Смайлик» әдісі

Бас бармақ әдісі

? – Пешка түрленуін толық түсіндім

✋ – Түсіндім, бірақ жаттығу қажет

? – Әлі шатастырамын





Смайлик әдісі

? – Пешканың қайда және қалай түрленетінін білемін

? – Білетін сияқтымын, жаттығу керек

? – Қиын болды

Видеоматериал, суреттер

Практикалық бөлім

- «Тыныш шахмат» ойыны (музыкасыз, шулы сөзсіз ойнау)  - Әр жұп зейін мен сабырмен ойнайды

- Өз ойын бақылайды, асықпай әрекет етеді

Мұғалімнің бақылауы

Таймер, шахмат фигуралары

Қорытынды және рефлексия

- «Қандай сәтте асықтым?», «Сабыр ма, жеңіс пе?» сұрақтары

- Жауап береді, пікір білдіреді

«Стикер» әдісі

Рефлексия парағы, бейнелік кестелер




№23 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Қарапайым комбинация мысалдары

Оқу мақсаты

- Ойын жағдайларында қарапайым шабуыл және қорғаныс комбинацияларын тану.

Сабақ мақсаты

- Шахмат фигураларын тиімді пайдалана отырып, шабуыл мен қорғанысты жоспарлай алады.

Бағалау критерийі

- Екі фигура немесе одан көп арқылы қарсыласқа шабуыл жасай алады.  - Қарапайым комбинацияны түсіндіріп береді.

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, логикалық ойлау, шешім қабылдау, тәртіп, төзімділік

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, шахмат фигураларын еске түсіру  - Қарапайым комбинация деген не екенін сұрау

- Жауап береді, тыңдайды

«Бас бармақ» әдісі

? – Комбинация құра алдым

✋ – Қиындық болды, бірақ тырыстым

? – Әлі де түсінбеймін

Интерактивті слайд, шахмат тақтасы

Қызығушылықты ояту

- 1–2 жүріспен шабуыл жасау тәсілін көрсету (мысалы: ферзь+ладья шабуылы)

- Қарапайым шабуыл тәсілін көреді, түсінеді

Ауызша мадақтау

Визуалды тапсырмалар, видео үзінді

Жаңа сабақ

- Комбинация түрлері: шантаж, торға түсіру, қос шабуыл түсіндіру  - Тақтада мысал келтіру

- Өз пікірін айтады, қай фигура неге әсер ететінін байқайды

♟ – Пешкамен шабуылдадым

♛ – Ферзьбен комбинация жасадым

♜ – Ладья көмегімен қорғандым

Смайликпен бағалау

? – Бірнеше фигураны байланыстырып ойнай алдым

? – Бір-екі жүріс қана қолдана алдым

? – Шабуыл жасау қиындау болды

Жаттығу парағы, шахмат фигуралары

Практикалық бөлім

- 3-4 дайын комбинацияны тақтада ойнау (топпен немесе жұппен)

Комбинацияны құруға тырысады, қорғанысты да ойлайды

«Стикер» әдісі

Шахмат позициялары бар карточкалар

Қорытынды

- «Комбинация менің қолымнан келді ме?»  - Кері байланыс алу

- Жауап береді, өз ойын қорытады

«
 Бағдаршам» әдісі

Стикерлер, кері байланыс парағы



№24 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Стратегия мен жоспарлау ұғымы

Оқу мақсаты

- Ойын барысында қарапайым стратегия элементтерін түсіну және қолдану.

Сабақ мақсаты

- Қарсылас қимылдарын болжай отырып, жоспарлы жүріс жасай алады.

Бағалау критерийі

- Стратегиялық шешім қабылдай алады.  - Өз жүрісінің мақсатын түсіндіреді.

Құндылықтарды дарыту

Сабырлылық, өз бетімен ойлау, жауапкершілік, логикалық ойлау, тәртіп

Сабақ барысы

Сабақ кезеңі

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақ тақырыбын таныстыру- “Стратегия” сөзіне анықтама беру

- Тыңдайды, тақырыпқа қызығушылық танытады

«Қол шапалақтау»

Тақырып жазылған плакат

Қызығушылықты ояту

- Кішігірім шахмат жұмбағы (мыс: бір фигурамен неше жол ашуға болады?)

- Жауап іздейді, ойланады

Смайлик арқылы бағалау

? — Сабақ көңілді әрі пайдалы болды

? — Орташа

? — Қиын, түсіну керек

Шахмат фигуралары, тақта

Жаңа сабақ

- Стратегиялық ойлау деген не? - Ойын кезіндегі жоспарлау түрлерін түсіндіру

- Өз стратегиясын құруға әрекет жасайды

«Бағдаршам» әдісі

Визуал материалдар

Практикалық жұмыс

- Қарапайым партия ойнау: алдын ала 2-3 жүрісті жоспарлап айту

- Өз ойынын жоспарлап, ойнайды

Ауызша мадақтау, бақылау

Жұптық шахмат тақталары

Қорытынды

- “Сенің стратегияң қандай болды?” - Кері байланыс алу

- Өз тәжірибесін айтады, рефлексия жасайды

«Стикер» әдісі

♜ – Ладьяны қорғаныс үшін қолдандым

♛ – Ферзьбен шабуылдадым

♟ – Пешканы алға жылжытып жол аштым

Кері байланыс бетшелері, стикерлер

? – Өз жоспарыма сай ойнай алдым

? – Кейде стратегияны ұмытып кеттім

? – Қиын болды, жоспарлай алмадым













№ 25 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Саясат ойыны: «математика» мен «логиканы» үйлестіру

Оқу мақсаты

- Логикалық және математикалық ойлау қабілетін дамыту- Шахмат ойынында сандар мен ықтималдықты ескере отырып шешім қабылдау

Сабақ мақсаты

- Қарапайым есептік және логикалық тәсілдерді ойын барысында қолданады

Бағалау критерийі

- Шешім қабылдау кезінде логика мен санау қабілетін дұрыс қолданады- Қарсылас жүрісін болжай алады

Құндылықтар

Сабырлылық, есепке негізделген ойлау, өз шешіміне жауапкершілік, әділдік, стратегия

Сабақ барысы

Кезең

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, қызықты сұрақ қою: «Саясат пен шахматтың ұқсастығы неде?»

- Ой бөліседі, сабақ тақырыбын тыңдайды

Қол шапалақтау

Презентация, тақырып постері

Қызығушылықты ояту

- «Математикалық жүріс» ойыны: фигуралармен жүру санын санау

- Санап, логикалық жолын табады

Смайлик әдісі

? – Есеппен жүріс жасауда қиындық болмады

? – Кейбір есептік жүрістерді түсінбей қалдым

? – Қиын болды, көмекті қажет етемін

Шахмат тақтасы, есеп карталары

Жаңа материалды меңгеру

- Логикаға негізделген комбинациялар көрсету- Мысалы: пешка мен ферзьдің рөлі

- Қайталап көрсетеді, жұпта ойнайды

«Бағдаршам» әдісі

Интерактивті тақта, шахмат тақталары

Практикалық бөлім

- «Кім тез табады?» логика+сан ойыны- Жеңу жолын санау

- Топпен ойнап, математикалық жүріс жасап жеңуге тырысады

Бақылау, жұптық бағалау

Карточкалар, шахмат фигуралары

Қорытынды

- Қандай логика қолдандың? Қай жүрісті есептедің?

- Талдау жасайды, өз ойымен бөліседі

«Стикермен» кері байланыс

♟ – Пешканы санап шабуылдадым

♛ – Ферзь арқылы есепке құрдым

♞ – Аттың жүрісін логикамен есептедім

Стикер, смайлик, қорытынды постер




№26 сабақ



Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Уақытты дұрыс пайдалану (шахмат сағаты түсінігі)

Оқу мақсаты

- Шахматта уақыт шектеуінің маңызын түсіну- Уақытты тиімді басқаруды үйрену

Сабақ мақсаты

- Шахмат сағатының қалай жұмыс істейтінін біледі- Жылдам және нақты шешім қабылдайды

Бағалау критерийі

- Уақытты бақылап ойнай алады- Сағатты дұрыс қолданады

Құндылықтар

Жауапкершілік, уақытты бағалау, жылдам ойлау, жинақылық

Сабақ барысы

Кезең

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Сәлемдесу, сабақ тақырыбын таныстыру- «Уақыт не үшін маңызды?» сұрағы

- Пікір бөліседі

Қол шапалақтау, белсенділік

Шахмат сағаты, суреттер

Қызығушылықты ояту

- Шахматтағы уақыт формаларын түсіндіру (классикалық, блиц, рапид)

- Тыңдап, сұрақтар қояды

«Басбармақ» әдісі

Презентация, сағаттың фотосы

Жаңа материалды меңгеру

- Шахмат сағатын қолданып көрсету- 2 минуттық ойын ұйымдастыру

- Қос сағатпен ойнап көреді

Қадағалау арқылы

Сағат, тақта, фигуралар

Практикалық бөлім

- «Блиц ойыны»: әр жұпқа 3 минуттан- «Кім уақыттан ұтылды?» ойыны

- Тез ойнап, уақытты үнемдеуге тырысады

«Смайликпен» рефлексия

Смайлик әдісі

⌛ – Уақытты тиімді пайдаландым

⏳ – Кей жерлерде асықтым

❌ – Уақытты дұрыс бөле алмадым

Сағат, таймер, шахмат тақтасы

Стикермен бағалау

?️ – Сағатпен дұрыс ойнадым

? – Шешім қабылдауға тез болдым

? – Әлі де жаттығу қажет

Қорытынды

- «Бүгін не үйрендің?» сұрағы- «Сенің уақытың қаншалықты маңызды?»

- Ой бөлісіп, қорытынды жасайды

«Стикермен» кері байланыс

Стикер, смайлик, қорытынды бет







№27 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Достық ойын: жұппен ойнау

Оқу мақсаты

- Шахмат арқылы серіктестік қарым-қатынас орнату - Жұппен жұмыс жасау дағдысын дамыту

Сабақ мақсаты

- Шахмат ойынын жұппен ойнай алады - Достық, әділдік және бірлесе шешім қабылдауды үйренеді

Бағалау критерийі

- Серіктесімен үйлесімді ойнай алады - Қарсыласына құрметпен қарайды

Құндылықтар

Ынтымақтастық, достық, өзара құрмет, әділ ойын, серіктестік

Сабақ барысы

Кезең

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Оқушылармен амандасу - «Достық деген не?» сұрағы арқылы пікірталас ұйымдастыру

- Өз пікірін білдіреді

Ауызша мадақтау

Суреттер, шахмат тақтасы

Қызығушылықты ояту

- Жұппен ойнаудың ережесін түсіндіру - Әрқайсысы рөл бөліп ойнайды (ақ – 1 оқушы, қара – 1 оқушы)

- Тыңдап, жұпқа бөлінеді

«Басбармақ» әдісі

Презентация, жұптық карточкалар

Жаңа материалды меңгеру

- Ойын барысында бірге ойлауға, келісіп шешім қабылдауға бағыт беру

- Жұбына кеңес бере отырып бірге шешім қабылдайды

Қадағалау, «Смайлик» әдісі

? – Жұппен ойнау өте ұнады

? – Қиындау болды, бірақ тырыстым

? – Маған қиын болды, әлі де үйренуім керек

Шахмат фигуралары, уақытша шахмат сағаты

Практикалық бөлім

- «Достық турнирі»: жұптар бір-бірімен жарысады

- Әр топ жұппен ойнап, өзара тәжірибе алмасады

Көңіл күй стикерлері

Шахмат тақталары, бағалау парағы

Қорытынды

- «Сен бүгін не үйрендің?», «Серіктеспен ойнау саған ұнады ма?» рефлексия сұрақтары

- Өз әсерлерімен бөліседі

Стикермен кері байланыс

Стикермен бағалау

? – Серіктеспен толық келісімде жұмыс істедік

? – Кей кезде келісе алмадық

? – Қиындықтар болды, көмек керек

Смайлик стикерлері, карточкалар


№28 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Қателерден үйрену: жіберілген қателерді талдау

Оқу мақсаты

- Өз ойынындағы қателерді анықтай білу  - Талдау арқылы ойынды жақсарту

Сабақ мақсаты

- Ойын барысында қателерін байқай алады  - Қателіктерден сабақ алып, стратегиясын жетілдіреді

Бағалау критерийі

- Өз жүрісін сараптай алады - Жасаған қателігімен жұмыс жүргізеді

Құндылықтар

Сыни ойлау, жауапкершілік, шыдамдылық, өзін-өзі бағалау

Кезең

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

- Амандасады, сабақ мақсатын түсіндіреді - «Қателесу – үйренудің бір жолы» тақырыбында әңгіме қозғайды

- Тыңдайды, өз тәжірибесімен бөліседі

Ауызша мадақтау

Презентация, мотивациялық сөздер

Қызығушылықты ояту

- Алдыңғы ойында жіберілген қателерді еске түсіруге бағыт береді

- Өз жүрісінен кеткен қателіктерді атайды

«Басбармақ» әдісі

Шахмат тақтасы, тақырыптық карточкалар

Жаңа материалды меңгеру

- 1–2 мысал келтіріп, қателерді қалай тануға болатынын көрсетеді

- Мысал арқылы өз ойынын талдайды

Стикер арқылы бағалау

Шахмат позициялары, тақталар

Практикалық бөлім

- Шағын ойын немесе симуляция өткізу, соңынан «талдау кезеңі»

- Қай жүрісте қателескенін жазады, талдайды

«Смайлик» әдісі

? 

Смайлик әдісі:

?Қателермен жұмыс жасау маған ұнады

? – Талдау түсінікті болды, бірақ оңай емес

? – Маған әлі де көмек керек

Талдау парағы, шахмат сағаты

Қорытынды

- «Сен қандай қателер жібердің? Не үйрендің?» сұрақтары арқылы кері байланыс алады

- Өз-өзіне рефлексия жасайды

Мен өз қатемді анықтап, неге бұлай болғанын түсіндім

⚠️ Қателігімді байқадым, бірақ неге олай болғанын әлі де ойлап жүрмін

❌ Қай жерде қате жібергенімді түсіне алмадым

Ауызша және жазбаша кері байланыс

Қорытынды карточкалар, журнал парағы













№29 сабақ


Тарау

Шахмат ойыны арқылы қозғалыс пен ойлау дағдыларын дамыту

Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Қара және ақ фигуралармен ойнау ерекшелігі

Оқу мақсаты

- Ойын барысында қара және ақ фигуралардың айырмашылығын түсіну

САБАҚ БАРЫСЫ

Кезең

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу, сабақтың мақсатын түсіндіреді.

Тыңдайды, құралдарын дайындайды.

Ауызша мадақтау

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

«Ақ пен қара фигуралармен ойнауда айырмашылық бар ма?» деген сұрақ қояды

Жауап береді, өз ойымен бөліседі

? — Барлығы түсінікті

? — Әлі де қайталау керек

? — Түсінбедім

Басбармақ әдісі

? — Барлығы түсінікті

? — Жартылай түсіндім

? — Қиын болды

—

Жаңа тақырыпты таныстыру

Ақ — әрқашан бірінші жүретінін, бұл тактикалық артықшылық екенін түсіндіреді

Тыңдайды, сұрақ қояды

Сұрақ-жауап, жарыс элементі

Презентация, шахмат бейнелері

Топтық жұмыс

Бір топ — ақ фигуралармен, екіншісі — қарамен ойнап көреді

Шахмат ойнайды, жүрісін дәлелдейді

Семафор әдісі (жасыл-сары-қызыл

Семафор әдісі

? — Толық сенімдімін

? — Әлі де жаттығам

? — Қиын болды

Шахмат тақтасы, секундомер

Рефлексия

«Қай түспен ойнау тиімді болды? Неге?» сұрағын қояды

Қорытындылайды, пікір алмасады

Смайлик әдісі

? — Қызықты әрі оңай

? — Орташа

? — Қиын болды

А4 парақ, стикерлер



№30 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру


Тақырыбы

Мультимедиялық жаттығулар (бейнематериалдар, ойындар)


Оқу мақсаты

- Шахмат ойынында мультимедиялық ресурстарды тиімді пайдалану  - Визуалды, есту арқылы үйрену дағдыларын дамыту

Сабақ мақсаты

- Бейнематериал арқылы шахмат ережелерін және жүрістерді үйренеді  - Ойын арқылы тақырыпты бекітеді

Бағалау критерийі

- Мультимедиялық тапсырмаларды дұрыс орындайды  - Видеода көрсетілген әрекеттерді практикада қолдана алады

Құндылықтарды дарыту

Цифрлық сауаттылық, өз бетімен үйрену, ынтымақтастық, жауапкершілік

Сабақ кезеңі

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесіп, «Бүгін біз экран арқылы да үйренеміз» деп сабақтың ерекшелігін түсіндіреді.

Назарын экранға аударады.

Қол шапалақтау

Экран, интерактив тақта

Қызығушылықты ояту

Қысқа мультфильм (1–2 минут): «Шахмат әлеміне саяхат» видеосын көрсетеді.

Бейнематериалды көреді, қызығушылық білдіреді.

«Смайлик» әдісі

? — Видео өте қызықты болды, бәрін түсіндім

? — Жақсы түсіндім, бірақ үйде қайталаймын

? — Видео көмектесті, бірақ әлі жаттығу керек

YouTube бейне (интернет не офлайн нұсқасы)

Жаңа материалды меңгеру

Қарапайым онлайн шахмат ойыны немесе интерактив жаттығуды көрсетеді.

Экрандағы тапсырманы жеке немесе жұпта орындайды.

Электронды тест, ауызша

lichess.org, chesskid.com, Kahoot (шахмат сұрақтары)

Практикалық бөлім

Видеодағы жүрістерді шахмат тақтасында орындау тапсырмасы береді.

Көру арқылы қайталап, өз тақтасында жүрісті қолданады.

Өзара бағалау

Шахмат тақтасы, бейне жаттығу жазбасы

Қорытынды

«Мультимедиа арқылы не үйрендік?» сұрағына талқылау ұйымдастырады.

Видеодан қандай пайда болғанын, не ұнағанын айтады.

✅ 

Цифрлық стикерлер (бейне/ойыннан кейін):

? — Ойын өте қызықты әрі пайдалы болды

? — Видео арқылы жақсы үйрендім

❓ — Түсінбедім, қосымша көмек керек

«Басбармақ» әдісі

Стикер парақшалар, QR-код сілтемелер






№31 сабақ


Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Топтық жұмыс: шахматтық тапсырмалар

Оқу мақсаты

– Шахмат элементтерімен жұмыс істеу арқылы бірлесіп ойлау дағдысын дамыту  – Тапсырмаларды талдау, шешім қабылдау


Сабақ мақсаты

– Топпен бірлесіп шахматтық тапсырмаларды орындайды  – Ойын барысында өз пікірін білдіріп, шешім қабылдауға қатысады


Бағалау критерийі

– Топта белсенді жұмыс істейді  – Шешімді дәлелмен айтады  – Қойылған тапсырманы орындайды


Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, өзара құрмет, жауапкершілік, логикалық ойлау, көшбасшылық қабілет


Сабақ барысы


Сабақ кезеңі

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар


Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу, сабақтың мақсаты мен міндетін түсіндіреді. Топтарға бөледі (мысалы, фигуралар атымен).

Өз тобына орналасады, сабаққа дайындалады.

Ауызша мадақтау

Шахмат тақтасы, тапсырма парақтары


Қызығушылықты ояту

Қысқаша сұрақ: «Топпен ойнаған жеңіл ме, әлде жеке ме?» — пікірталас.

Пікір білдіреді, тыңдайды.

«Бас бармақ» әдісі

—


Жаңа материалды меңгеру

Әр топқа шахматтық тапсырма береді (мат қою, қорғау, фигураны тиімді пайдалану және т.б.).

Топпен ақылдасады, тақтада көрсетеді, шешімін айтады.

Критерий арқылы топтық бағалау

? Жасыл — Барлығы түсінікті, тапсырманы орындай аламын

? Сары — Түсіндім, бірақ сенімсіздік бар

? Қызыл — Түсінбедім, көмек кере

Шахмат тақтасы, карточкалар, таймер


Практикалық жұмыс

Топтар бір-біріне тапсырма береді (өздері құрастырған шахматтық жағдайлар).

Басқа топтың тапсырмасын шешеді, тақтада көрсетіп, түсіндіреді.

«Смайлик»

? — Қызықты әрі жеңіл болды

? — Орташа, ойландым

? — Қиын, түсіну қажет



«жұлдыз» әдісі

Магнитті тақта,

фигуралар


Қорытынды

Сабақ соңында әр топ өз жұмыстарын қорғайды, нәтижелерін бөліседі.

Рефлексия: «Не ұнады? Не қиын болды?» — жазады немесе айтады.

«2 жұлдыз, 1 тілек» әдісі

Парақ, маркер, фигура стикерлері




№32 сабақ


Тарау

Шахмат ойыны арқылы қозғалыс пен ойлау қабілетін дамыту


Пәні

Дене шынықтыру


Тақырыбы

Ішкі сыныптық жарысқа дайындық


Оқу мақсаты

- Шахмат ережелерін сақтап ойнау


САБАҚ БАРЫСЫ


Кезең

Педагог әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу, сабақ мақсатын таныстыру, құралдарды тексеру

Құрал-жабдықтарын дайындайды, тыңдайды

Ауызша мадақтау

Шахмат тақтасы, фигуралар

Қызығушылықты ояту

“Жарыс кезінде қандай ережелерді сақтау қажет?” — әңгіме құру

Өз пікірін білдіреді, ережелерді атайды

Басбармақ әдісі

? — Жарысқа дайынмын

? — Тағы дайындық керек

? — Түсінбей қалдым

—

Жаттығу кезеңі

- Алдыңғы тақырыптарды қайталату





№33 сабақ


Тарау

Шахмат арқылы ойлау мен қозғалыс дағдыларын дамыту


Пәні

Дене шынықтыру


Тақырыбы

Сыныпішілік шахмат турнирі


Оқу мақсаты

Шахмат ойынын ережелерге сай ойнау


САБАҚ БАРЫСЫ


Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

– Сәлемдесу




– Турнирдің жалпы ережесін түсіндіру


? — Бәрі түсінікті, өзіме сенімді болдым

? — Кішкене көмекті қажет еттім

? — Көп сұрақтарым болды

? — Мен турнирде сенімді ойнадым

? — Біраз шатастым, бірақ тырыстым

? — Ойында қиналдым, келесіде жақсартам

https://youtu.be/c34y7Ab6rrI?si=X-68O6zj6H9vHvyJ

– Оқушыларды топтарға бөлу

– Құралдарын дайындайды




– Мұғалімді тыңдайды





– Топ құрамына қосылады

Ауызша мадақтау

Шахмат тақтасы, фигуралар



Қызығушылықты ояту

– «Турнирден не күтесің?», «Қандай қасиет керек?» сияқты сұрақтар қояды

– Өз пікірін айтады



– Сабаққа белсенді қатысады

Басбармақ әдісі

—




Негізгі бөлім

– Турнирді бастайды




– Жұптарды бекітеді





– Матч кестесін жүргізеді

– Қарсыласына құрметпен қарап ойнайды




– Ережелерді сақтап ойын көрсетеді

Бақылау парағы,




мадақ стикерлері

Таймер, матч парақтары




Қорытынды бөлім

– Жеңімпаздарды жариялайды



? — Сабақ қатты ұнады

? — Орташа, кей жерлері қиын болды

? — Қиын, қайталау керек


– Барлығына алғыс білдіріп, марапаттайды

– Өз сезімін білдіреді




– Турнирден түйгенін айтады

Семафор әдісі,




Смайлик әдісі

Мадақтама, грамоталар, стикерлер





























№34 сабақ



Бөлім

Мазмұны

Пәні

Дене шынықтыру

Тақырыбы

Қорытынды сабақ: бағалау, марапаттау, рефлексия

Оқу мақсаты

• Шахмат сабағында меңгерілген білім, дағды мен қабілетті көрсету

Сабақ мақсаты

• Өткен сабақтарды қорытындылау, өзін және өзгелерді бағалау, пікір білдіру

Бағалау критерийі

• Шахмат элементтерін біледі және қолдана алады

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, өзін-өзі бағалау, жауапкершілік, рефлексия жасау, құрмет

САБАҚ БАРЫСЫ

Сабақ кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау әдісі

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

– Оқушыларды жылы жүзбен қарсы алады




– Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастырады







– Оқушылардың назарын сабақты бастауға бағыттайды






– Сабақтың тақырыбы мен мақсатын қысқаша таныстырады

– Сәлемдеседі




– Сабаққа дайындалады





– Зейінін педагогке аударады





– Тақырып пен мақсатты тыңдайды, қызығушылық танытады

Ауызша мадақтау






(«Жарайсың!», «Тыңдағаныңа рақмет!»)

Интерактивті тақта, шахмат тақтасы, фигуралар, слайд





Қорытынды

Бұл бағдарлама арқылы оқушылар шахмат ойынының негізгі қағидаларын, фигуралардың қозғалыс ережелерін, шабуыл және қорғаныс тәсілдерін меңгереді. Сабақтар оқушылардың логикалық ойлауын, зейінін, есте сақтауын, төзімділігін және тәртіптілігін дамытуға бағытталған.

Шахматты дене шынықтыру пәніне кіріктіру — оқытудың ойын арқылы жүзеге асуына, танымдық қабілеттердің артуына және зияткерлік дамуға қолайлы мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл үрдіс оқушылардың ынтымақтастыққа бейімділігін, әділ ойнау мен өз әрекетіне жауапкершілікпен қарауын қалыптастырады.

Бағдарлама оқушыларды тек шахмат ойынына үйретіп қана қоймай, күнделікті өмірде маңызды болатын стратегия құру, шешім қабылдау, эмоцияны бақылау сияқты дағдыларды дамытуға көмектеседі.

Жалпы алғанда, шахмат арқылы білім беру — оқушының жан-жақты дамуына, зияткерлік және тұлғалық қасиеттерінің нығаюына ықпал етеді.






Пайдаланған әдебиеттер


  1. Әбілдаев А., Бейсебаев Қ. – Шахмат ойынының негіздері, Алматы, 2019

  2. ФИДЕ Шахмат Ережелері – Халықаралық шахмат федерациясы (FIDE) ресми құжаты

  3. Қазақстан шахмат федерациясының оқу-әдістемелік нұсқаулығы – www.kazchess.kz

  4. ҚР БҒМ дене шынықтыру пәні бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасы (1–4 сыныптар)

  5. Шахмат. Әдістемелік құрал – Мектепке дейінгі және бастауыш сыныптарға арналған әдістеме

  6. Шахмат сабағында қолданылатын ойын технологиялары – Педагогтерге арналған әдістемелік нұсқаулық

  7. YouTube бейнематериалдары – «Chess for kids», «Chess.com» арналары (көрнекілік үшін)

  8. Интерактивті онлайн платформалар – www.chesskid.com, www.lichess.org (оқушы жаттығулары үшін)




28


Жүктеу
bolisu
Бөлісу
ЖИ арқылы жасау
Файл форматы:
docx
Дене шынықтыру Авторлық бағдарлама 4 сынып
04.08.2025
134
Жүктеу
ЖИ арқылы жасау
Жариялаған:
Бертаев Еркебұлан Оркенович
Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз
Қазақстандағы ең үлкен материалдар базасынан іздеу
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде керек материалды іздеп, жүктеп алып сабағыңызға қолдана аласыз
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Министірлікпен келісілген курстар тізімі