Бөлім:

1-бөлім: «Дананың сөзі- ақылдың көзі»

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Шалкиіз жырау «Би Темірге бірінші толғау»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

8.1.2.1 - әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу.

Сабақтың мақсаты

Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан аша алады.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

5 минут

5 минут

Сабақтың ортасы

5 минут

7 минут

5 минут

8 минут

5 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Оқушылармен амандасу. Сабаққа қатысуын түгендеу. Психологиялық ахуал

«Әдемі ойлай және демала біл» жаттығуы

2.Сабақ тақырыбы мен мақсаты, бағалау критерийі таныстырылады

Миға шабуыл

Шалкиіз кім?

Оның өмірі жайды қандай деректер білесің?

Жыраудың қандай нақыл сөздерін білесің?

Шалкиіз жыраудың өмірі мен шығармашылығы

Шалкиіз жас кезінен-ақ ер жүрек жауынгер әрі талантты жырау ретінде даңққа бөленді. Жігіттік шағы Ноғай ордасындағы Мұса бидің маңайында өткен. Кейіннен Ұлы Орданың әміршісі, Мансұрұлы Темір бидің және ноғайлы Жүсіп бидің төңірегінде, өмірінің соңғы кезін қазақ ханы Хақназар маңында өткізді.

 Жырау туындылары әсерлі, өткір, аз сөзге көп мағына сыйғызған сұлу сазды көркемдігімен ерекшеленеді. Оның шығарм-нан ортағасырлық қарапайым көшпелілердің өмірі туралы нанымды, моральдық, этикөлі түсініктер көрініс тапқан (“Асқар, асқар, асқар тау…”, “Қоғалы көлдер…”, “Арғымақ ару аттар…”, “Ор, ор қоян, ор қоян…”, тағы басқа). Шалкиіз шығармаларында ерлік рухқа, асқақ романтикаға толы жырлар да жеткілікті. “Алаштан байтақ озбасы…”, “Жапырағы жасыл жаутерек…”, “Ер Шобан”, тағы басқа). Шалкиіздің халық

арасына ең көп тараған шығармалары — “Би Темірге айтқаны”, “Би Темірді қажы сапарынан тоқтатуға айтқан” толғаулары. Ол ертедегі қазақ поэзиясының өлең өрнегін байытқан ақын.

Шығармалары алғаш 19 ғасырдан қағаз бетіне түсе бастады.

Қазан төңкерісіне дейін орыс және қазақ тілдерінде 1875 жылы “Записки Оренбурского отдела Императорского Русского географического общества” жинағында жарияланған. Кейін аталған жинақта (1885), “Астраханский вестник” газетінде (1893, 1916), Ы.Алтынсариннің “Қырғыз хрестоматиясында” (1879, 1906), т.б. жинақтарда, ал Кеңес дәуірінде “Ертедегі әдебиет нұсқалары” (1967), “Алдаспан” (1971) “15 — 18 ғасырлар қазақ поэзиясы” (1982), “Бес ғасыр жырлайды” (1984) жинақтарында жарық көрді.

Аудиожазбадан «Би Темірге бірінші толғауын» тыңдайды.

https://www.youtube.com/watch?v=YVTRdZKBam8

1-тапсырма.

Аудиомәтіннен тыңдаған толғауы бойынша кестемен жұмыс жасаңыз

Сөздік.

Қу – аққу
Көкшілі – сұңқар
Арабы торы – «асыл тұқымды» дегенді білдіреді
Алдаспан – наркескен қылыш
Қағба – мұсылмандардың құлшылық ететін қасиетті орны
Күлік – сәйгүлік жылқы
Кепке – бас деген мағынада
Ғазизлеген – құрметтеген

2-тапсырма

Берілген үзінді идеясының ұлттық ерекшелігін талдап жазыңыз.

Тобылғының берегі

Иіл болып беріш бітсе,

Айбар болар терегі.

Атаның ұлы жақсыға

Малыңды бер де, басың қос,

Бір күні болар керегі.

Бостаны* бар-ды теректің,

Болаты бар-ды беректің,

Тұсыңдағы болған нартың* қорлама,

Тұсыңдағы болған нартың қорласаң,

Табылмас-ты керекте.

Айдын шүйсең, тарлан шүй,

Көтерілген сона құтылмас.

Жауға кисең, берен ки,

Егеулеген болат өте алмас.

Есендікте малыңды бер де, батыр жи,

Басыңа қыстау іс түссе,

Дұспанның қолы жете алмас!

Бар күшіңді сынамай,

Балуандармен күреспе –

Таң боларсың әлемге,

Сөз боларсың күлемге.

3-тапсырма

Жұптық жұмыс

1)Толғаудағы теңеулерді, метафораларды негізге ала отырып, би мен жырау бейнесін салыстырыңдар.

Жырау Би

2) Толғаудағы теңеулерді, метафораларды негізге ала отырып, сұлтанға мінездеме беріңдер.

ЕББҚ оқушыға тапсырма

Сәйкестендір. Үзінділерге берілген пікірлерді оң көзқарастарымен сәйкестендіріңіз

4-тапсырма.

«Ақылсыз дос – адамға сын» тақырыбында өз ойларыңды баяндаңдар. Толғаудан дәлел тауып, мағынасын түсіндіріп беріңдер.

Үйге: 8 -тапсырма

Рефлексия

«Бір сөзбен» әдісі.

Бүгінгі тапсырманы қалай орындадыңыз? Эссе жазу тапсырмасы сіздерге қиындық тудырған жоқ па?

Психологиялық ахуал

«Әдемі ойлай және демала біл» жаттығуы
- Жүргізуші: «Толқыған кезде, асықпай дем алуға үйрен. Түзу отыр, қолдарыңды тізелеріңе салып, көздеріңді жұмыңдар, терең дем
алыңдар:
- Ойша: «Мен арыстанмын»,- деп деміңді ішке ал, сыртқа шығар;
- Дауыстап: «Мен құспын»,- деп деміңді ішке ал, сыртқа шығар;
- Дауыстап: «Мен гүлмін»,- деп деміңді ішке ал, сыртқа шығар;
- Дауыстап: «Мен сабырлымын»,- деп деміңді шығар. Сен сабырлысың, сенің қолыңнан бәрі келеді».

Берілген сұрақтарға жауап береді.

Шалкиіз жыраудың өмірі мен шығармашылығы жөнінде мәліметтер жинақтап, талдау жасайды.

Өзіңді тексер

Толғаудағы теңеулерді, метафораларды негізге ала отырып, би мен жырауды салыстырады, сұлтанға мінездеме береді.

Үзінділерге берілген пікірлерді оң көзқарастарымен сәйкестендіреді.

Жауабы:

1-В

2-С

3-Д

4 -А

«Ақылсыз дос – адамға сын» тақырыбында өз ойларын баяндайды. Толғаудан дәлел тауып, мағынасын түсіндіріп береді.

Ауызша мадақтау арқылы бағалау Жарайсың! Тамаша! Керемет!

Барлық тапсырмаларды Каспий голд картасы арқылы бағалау

Дескриптор:

-тақырыбын анықтайды;

-идеясын айқындайды;

-көтерілген мәселені анықтайды;

-заман көрінісіне талдау жасайды;

-жаңа сөздерді теріп жазады;

-жаңа сөздердің мағынасын анықтайды.

Дескриптор:

- шығарманың идеясын ашады;

-ұлттық мүдде тұрғысынан талдайды;

-ойын жүйелі жазады.

Дескриптор:

-шығармадағы көркемдегіш құралдарды негізге алады;

-би мен жырау бейнесін салыстырады;

-сұлтанға мінездеме береді.

Дескриптор:

- үзінділерге берілген пікірлерді оз көзқарастармен салыстырады.

Дескриптор:

-өз ойын түсіндіреді;

-тақырыпты ашады;

-дәлел келтіреді;

-мағынасын түсіндіреді.

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы 8-сынып

Оқытудағы жаңа әдіс-тәсілдер қоржынынан Есбосын Нағиша Қожаққызы

https://www.youtube.com/watch?v=YVTRdZKBam8

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл