Сынып:

Күні:

«Бақыршық орта мектебі» КММ

Биология пәні мұғалімі:Караулова Г.А

Сабақ тақырыбы

Селекцияның заманауи әдістері, жетістіктері.

Сабақ мақсаттары

Селекцияның міндеттері мен әдістерін, заманауи жетістіктерін меңгеру; Мәдени өсімдіктердің шыққан орталықтарын, селекционер – Н.И.Вавиловпен таныстыру. Білім алушылардың біліктілігін арттыру, танымдылық қабілетін шыңдау, оқу материалдарын толық меңгерту қабілетін арттыру. Білім алушыларды адамгершілікке, ұқыптылыққа, табиғатты аялауға бағыттау

Сабақтың типі

Аралас сабақ

Сабақтың түрі

Зерттеушілік - ізденушілік

Бағалау критерийлері

 Селекцияның міндеттері мен әдістерін меңгереді.

 Мәдени өсімдіктердің шықан о

рталықтарын біледі.

 Селекцияның заманауи жетістіктерімен танысады.

Тілдік мақсаттар

Селекция, мәдени өсімдіктер, сұрыптау, будандастыру, мутациялық селекция, гетерозис, полиплоидия

Құндылықтарды дарыту

Дұрыс әрекет: жауапкершілік, инабаттылық, еңбекқорлық, қамқорлық

Пәнаралық байланыстар

География, жер бетінде өсімдіктер мен жануарлардың таралу ерекшеліктері.Ағылшын тілі. Биологиялық терминдер

АКТ қолдану дағдылары

Презентация жұмысы

Бастапқы білім 

Генетика. Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік

Ресурстар

Сабақтың технологиясы мен әдістері:

АКТ, сұрақ-жауап әдісі, баяндау әдісі, ДЖИГСО, постер қорғау, блиц турнир, графикалық диктант, тазалық стратегиясы, интерактивті әдістер: түсіндіре-баяндау, салыстыру, талдау, ақпарат беру.

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет 

1.Амандасу. Кезекші мәліметімен танысу, журналға белгілеу өту.Тыныштық.Тазалық.Тәртіп.Татулық.Талап.

Сабақтың басы 

Сабақтың ортасы

Сабақтың соңы

ДЖИГСО әдісі топқа бөлу :бас бармақ, балан үйрек, ортан терек, шылдыр шүмек, кішкене бөбек . 

Үй жұмысын тексеру 1. Блиц – турнир

Сұрақтар:1. Организмдердің тұқым қуалаушылық және өзгергіштік қасиеттерін зерттейтін ғылым дегеніміз не?2. ХХІ ғасырда ашылған ең соңғы жаңалықтардың бірі?3. Саусақтардың артық болуының биологиялық тілде атауы?4. Цитогенетикалық әдісті медицинада қандай мақсатта қолданады?5. Бір жұмыртқа клетканың бір сперматозоидпен ұрықтануынан екі зиготаның дамуы дегеніміз не?6. Хромосомалар жиынтығын графиктік бейнелеуін қалай атайды?7. Адам генетикасын зерттеудің қанша әдісі бар?8. ДНҚ - ға талдау жасау қай әдіспен байланысты?9. Кейбір тұқым қуалайтын ауруларға бейімділігін алдын ала анықтауға қай әдіс көмектеседі?10.

Бір жұмыртқа клеткасының бір сперматозоидпен ұрықтануынан бір зиготаның дамуы дегеніміз не?Жауаптары:1. Генетика2. Генетикалық кодтың ашылуы3. Полидактилия4. Диагностикалық5. Бір жұмыртқалық егіздер6. Идиограмма7. 68. Биохимиялық әдіс9. Егіздік әдіс10. Әр жұмыртқалық егіздер2. Әріптерді ретімен орналастырып, тақырыпқа байланысты сөз тіркестерін тап.УЯЦЫҚИПЯПЛОЛ ДІСӘ - Популяциялық әдісТЕЛИГОНТКЫНЕОҚА СӘДІ - Онтогенетикалық әдіс

Жаңа тақырып(дәріс материалдары ұсынылады) Жоспар:

 Селекция ғылымы және негізгі әдістері;

 Н.И.Вавиловтың мәдени өсімдіктердің шығу орталықтары туралы ілімі

 Селекцияның заманауи жетістіктері
Топпен жұмыс

Тақырыпты өз беттерімен оқып шығып, постер қорғау. 1 топ – Селекция ғылымы;2 топ – Селекцияның негізгі әдістері, саналы сұрыптау, будандастыру әдісі;3 топ – Гетерозис
Постер қорғау бойынша бағалау критерийлері (барлығы 16 ұпай):1-Безендірілуі,тазалығы,ұқыптылығы-2 ұпай2-Тапсырманы дұрыс орындауы-3 ұпай3.Уақыт үнемділігі - 2 ұпай4.Постер жасауға топтың толық қамтылуы - 4 ұпай5.Басқа топтардың жұмыстарын мұқият тыңдап, талдау жасау, сұрақтарға жауап беру - 5 ұпай
Графикалық диктант

Егер төмендегі оқылған сөйлемдер дұрыс болса тұсына “/\” белгісі, ал бұрыс болса “-” белгісі қойылады. Тапсырма:1.Селекция – тұқымқуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым.2.Мәдени өсімдіктерді зерттеп олардың шығу орталықтарын анықтаған орыс ғалымы Н.И.Вавилов. 3. Н.И.Вавилов мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтау барысында өсімдіктер өзінің түр ретінде түзілген орталықтарынан алыстаған сайын олардың түсінің өзгеретінін көрген.4.Селекцияның негізгі әдістері: сұрыптау,будандастыру және мутациялық селекция.5.Адамның қатысуымен жүретін сұрыптауды қолдан сұрыптау деп атайды.6.Жаппай сұрыптау деп генотипі бойынша сұрыптауды айтады.7.Жеке сұрыптау кезінде организмдердің фенотиптерін зерттейді.8.Таза сорттар дегеніміз – бір жұп ата-анадан тараған белгілері бойынша гомозиготалы ұрпақтар.9.Туыстық будандастыру аутбридинг деп аталады.10. Туыстық емес будандастыру инбридинг деп аталады.11.Гетерозис кезінде ата-анасымен салыстырғанда буданның тіршілік қабілеті артып, мол өнім алады.12.Әр түрге және туысқа жататын организмдерді будандастыруды әріден будандастыру дейді.13.Штамм дегеніміз – морфологиялық және биологиялық қасиеттері бірдей бір түрге жататын жануарлар түрі.14. Полиплоидия жасушаның хромосомалар санының өзгеруінен туындайтын геномды мутацияларға жатады

Сөздікпен жұмыс Биологиялық терминдердің ағылшын тіліндегі аудармасын жазу:Селекция -selectionГенетика - geneticsСорт - sortБудандастыру - crossingСұрыптау - screeningМутация -mutation Гетерозис - heterosisПолиплоидия - polyploidyГен - geneХромосома -chromosomeОрганизм – organism

Бекіту 1.Селекция ғылымы нені зерттейді?2.Неге генетиканы селекцияның ғылыми негізі деп есептейді?3.Селекцияның негізгі әдістері:4.Қолдан сұрыптаудың түрлері:5.Мутациялар неге организмдердің тіршілігін төмендетеді?
Қорытындылау. - Бүгінгі тақырып бойынша түсінбеген жерлері болса сұрау;- Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалау;
Үйге тапсырма беру: Селекцияның заманауи әдістері, жетістіктері.

Сартаев А., Гильманов М. Жалпы биология: 10-сыныбына арналған оқулық.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2014. -183-190

Интербелсенді тақта, презентация