1.Сөйлемдегі тура толықтауыштың белгісі:
Қимылдың субьектісін білдіреді
Атрибуттық қатынаста тұрады
Жатыс септігінде тұрады
Салт етістікпен тіркеседі
Қимылдың обьектісін білдіретін сөз
Табыс септігіндегі сөз
Жанама толықтауыш болады
Сабақты етістіктермен тіркеседі
2.Сөйлемдегі пысықтауыштың ерекшеліктері:
Жанама септіктер арқылы байланысады
Қиыса байланысады
Үстеу сөз табынан жасалады
Атау септігінде тұрады
Айтылған ойдың иесі болады
Сөйлемге баяндауышпен тіркесіп енеді
3.Сұраулы сөйлемдердің мағынасына қарай жіктелуі:
Істі баяндау мақсатында айтылған сөйлемдер
Біршама аяқталған ойды білдіретін сөздер тізбегі
Түрткі сұрақты білдіретін сұраулы сөйлемдер
Альтернативтік сұрақты білдіретін сұраулы сөйлемдер
Ашық сұрақты білдіретін сұраулы сөйлемдер
Кісінің көңіл күйін,әр түрлі эмоциялық сезімін білдіру үшін жұмсалатын сөйлемдер
4.Сөз тіркесінің анықтамасы:
Қимыл,іс әрекеттің орнын білдіреді
Тиянақты аяқталған ойды білдіреді
Сөйлемнің бірыңғай мүшесі болады
Толық мағыналы,кемінде екі сөздің мағыналық,тұлғалық жағынан байланысуы
Екі жай сөйлемнен тұрады
Предикативтік емес қатынастағы сөздердің байланысуы
5.Синтетикалық тәсіл арқылы жасалған сөз тіркесі:
Жақсыдан шарапат
Адам өмірі
Ақ көңіл
Үйге қайтты
Қызыл алма
Алтын сағат
6.Синтаксистің негізгі ұғым-категориялары:
Лексикалық мағына
Синтаксистік тұлға-бірліктер
Сөз құрамы
Дыбыстар жіктелісі
Синтаксистік қатынастар
Синтаксистік мағына
7.Синтаксистік қатынас түрлері:
Негізгі морфема мен көмекші морфема
Предикативтік және предикативтік емес қатынастар
Жай және құрмалас
Толымды,толымсыз
Толықтауыштық,анықтауыштық,пысықтауыштық,предикативтік
Жалаң және жайылма
8.Синтаксисте зерттелетін обьектілер:
Сөз мағыналары
Сөздік құрам мен сөзжасам
Сөйлем типтері
Үндестік заңы
Сөз таптары
Сөз тіркесінің түрлері
Мәтін құрылымы
9.Өкіну мәніндегі лепті сөйлем:
Балам,тұршы,тұра қойшы
Мұнда сәл ертерек көшіп келгенде ғой!
Айсыз,бұлтсыз қараңғы түн.
Осылай боларын ертерек ұқсамшы!
Түу…у,ұмытып кетіппін ғой!
10.Қыстырма сөз қатысқан сөйлем:
Оны ұлдары әкеткелі отыр.
Мүмкін,кешке кіріп шығармын.
Әкем Балжандарға туыстарын таныстырып жүр.
Еңбек етсең,емерсің.
Біздің әңгімеміз аяқталды.
Дегенмен,мейманхана дұрыс ау…
Айтпақшы,осында ағаң тұрмай ма?
11.Құрама баяндауышты сөйлем:
Олар екеу екен.
Ақ құба жігіт алдымыздан шықты.
Құс қанатымен ұшып,құйрығымен қонады.
Біз де студент болғанбыз.
12.Қосалқы айқындауышы бар сөйлемдер:
Ұлпан ана Абайды құшақтай алды.
Жолаушылар бес шақырым жүрді.
Шәмшібай қарт орнынан тұрып кетті.
Аспандағы бозторғай қырық құбылды.
Оқта текте аттың дүбірі естіледі.
Жел дүрілдейді,ысқырады.
Мен енді қорықпаймын.
Тәкежан болыс Базаралыны жамандаса да,біз болысты қостамаймыз.
13.Жанасу:
Шапқан сайын үдейді
Ақылға салу
Нұргүлге бару
Омардың аты
Анасымен сөйлесу
14.Жалпылауыш мүше қатысқан сөйлем:
Олар кешкі тамақты ішіп әңгімеге кірісті.
Отан үшін аттанамыз.
Шоқша сақалды кісі арбадан түсті.
Жақында бәріміз ата әжем,әке шешем және бауырларым бас қосамыз.
Жаманға жан жуымас.
Бағдат Баршагүлге күле сөйлеп келеді.
Ағам,әпкем,өзім үшеуіміз қалада оқудамыз.
15.Жайылма сөйлем:
Біз осы қала тұрғынымыз
Мереке күндері оларда әр түрлі шаралар өтеді
Әкем айтты
Көрермендер тарай бастады
Концерт аяқталды
Мен көрдім
Жүргізуші күтіп тұр екен
Зәулім үйлер көп
16.Есім баяндауышты сөйлем:
Мәжіліске ғалымдар қатысқан жоқ
Әпкем - университет студенті
Көрмес- түйені де көрмес
Әкем - сәулетші
Өмір сүру - еңбек ету
Бір көрген - таныс, екі көрген - біліс
17.Еркін сөз тіркестері:
Зат көру
Салы суға кету
Бағы ашылу
Ат шаптырым жер
Қабағынан қар жауу
Сүт пісірім уақыт
Етпетінен жату (
18.Болымды сөйлемдер
Суға кеткен тал қармайды
Байқамай айтып қойғаным бар емес пе
Біз де енді сол кездегідей жас емеспіз
Ителгінің баласы ілмей қалмас
Аңдыған жау алмай қоймас
Мен мұны тағдыр деп ойламаймын
19.Баяндауышы етістіктің күрделі тұлғасынан болған сөйлем:
Құнанбай қасына жиырма-отыз атты жиыылып қалды.
Жақында мен де барармын
Бала кітап алғалы келіпті
Ботакөз Алексейге қатты ұнады
Студенттер емтиханға дайындалып жүр
Бұл маңда ел жоқ
20.Бастауыш дегеніміз
Айқындауыш мүше
Сөйлемдегі бас мүше
Сөйлемдегі ойды тиянақтау
Қимылдың субьектісі болатын мүше
Субьектінің қимылы, сапасы болу
Предикаттықты білдіреді
Тұрлаусыз мүше
Айтылатын ойға негіз болатын мүше
21.Бағыныңқы сыңары етістіктен жасалған сөз тіркесі:
Айтылған ән
Күбірлескен әңгіме
Үлкен үй
Сыбырласқан сөз
Қалың дәптер
22.Атрибуттық қатынасты сөз тіркесі:
Биік тау
Ағаш есік
Мектепке барды
Әйел-ана
Жұмыстан қайтты
23.Атаулы сөйлемнің ерекшелігі:
Жазушы тіліне ықшамдық, көркемдік нәр береді
Оқиғаны хабарлайды
Сөйлемнің тірегі атау сөз болады
Лепті сөйлем болады
Сұрау мақсатында айтылады
24.Анықтауыштық қатынастағы тіркестердің байланысу формасы:
Қабысу
Барыс, табыс, шығыс жалғаулары
Ілік және тәуелдік жалғаулары
Жанасу
Меңгеру
25.Анықтауыш қызметіндегі сөздер:
Заттың мөлшерін білдіреді
Заттың мекенін, мезгілін білдіреді
Көмекші сөздерден тұрады
Модаль сөздер арқылы жасалады
Заттың қимылын білдіреді
Заттың атын білдіреді
Заттың сынын білдіреді
Заттың түр-түсін білдіреді
26.Айқындауыш қатысқан сөйлем:
Бозбаламын мен де енді
Түн жым-жырт
Мен саған өзімше, жүргізушіше айтайын
Ұялмас бетке талмас жақ береді
Үлкен пышақ ұялғаннан өтер
Шешеннің тілі артық, шебердің қолы артық
Сейдехан болыс Құрбан ұстаны әулетімен осы шеңгелдіге асырып көшірген
Баян бәйбіше аң таң
27.Айқындауышы бар сөйлемдер:
От жағуға қураған ағашты пайдалан
Сөйтіп, балам, біз сол шапқыншылықтан аман қалдық
Тоқтардың естелігін түгел оқыдық
Абай бұл сырды досына, Ерболға, сездірді
Төреқұл ежелгі жұртында, Ұзын бұлақтың басында, отыр екен
Айжан өз құқығын дәлелдей алмады
28.Қосарлы айқындауыш
Құрт-құмырсқа
Табиғат-ана
Бір қайнатым
Көк ала
Телефон-автомат
Ата-анасы
29.Матаса байланысқан есімді сөз тіркесі:
Әдепті бала
Оның ойы
Кітап мұқабасы
Ертең келеді
Жақсы айтты
30.Етістіктен болған бастауышты табыңыз:
Тіршілік атаулы жанданады
Іздеген мұратына жетеді
Өлке өзгеше бір күйге енді
Оқыған қашанда алда жүреді
Төбеден күн күлімдеп тұр
Құралай туа күн жылынады
31.Матаса байланыскан сөз тіркесі бар сөйлемдер:
1.Ол анасына телефонмен хабар берді.
2. Баласының қателігін анасы түсінеді
3. Олар секілді отбасы көп келіпті.
4. Сол ушін тукандары реніш білдірді.
5. Агайын-туыссыз калсан, киын екен.
6. Адамнын жаксылығы умытылмайды.
32. Жайылма сөйлемдер:
1. Ауылдын халкы көп.
2. Малдары жайылып жур.
3. Бала-шага ойнап жатыр.
4. Апаларымыз көлеңкеде отыр.
5. Шұбар ауылы көңілді.
6. Карттары әнгімелесуде.
33.Профессор К. Есенов жай сөйлемнін курделенуінің неше жолын карастырды?
1. синтаксистік тұтастық аркылы
2. синтаксистік тұлғалар арқылы
3.синтаксистік оралымдар арқылы
4. сөйлем мүшелері арқылы
5. айқындауыштық-қосалқы сөздер арқылы(дұрыс)
6.сөз тіркесі арқылы
34.Айтылу максатына карай сөйлемдер:
1.жалаң, жайылма
2.хабарлы сұраулы
3.жай күрделі
4.толымды толымсыз
5.атаулы
6.бұйрықты, лепті
35. Сөйлемге тән белгілер:
1. тиянақты интонация
2.танымдық қарым-қатынастық
3.модальдық,предикативтілік
4.құрастыру, біріктіру
5.құрылымдық, мағыналық
6.сөйлеу, ойлау
36. Аналитикалык тәсіл
1.шылау арқылы жасалады
2.төрт түрлі жалғау арқылы жасалады
3.септік жалғауы арқылы жасалады
4.сөздердің орын тәртібі арқылы жасалады
5.қосымшаны қажет етеді
6.қосымшаны қажет етпейді
37. Түйдекті тіркесті табыңыз:
1.жай сөйлем
2.кітапты беру
3.қабырғаңмен кеңес
4.мазмұнды шығарма
5.оқып келе жатыр
6.қызығып оқу
38. Аналитикалык жолмен байланысып турган сөз тіркесін тап.
1.Темір жол (дұрыс )
2..Арманның кітабы
3.Жібек орамал
4.Досымен сырласты
5.Кітапханаға барды
6.Екеуі жолға шықты
39. Жайылма сөйлемдң аныктаныз.
1.Күн шықты
2.Уақыт жоқ
3.Уақыт бітті
4.Алма сақ-сақ күліп жіберді
5.Денсаулық керек
6.Мен мектепке тез жиналдым
40. Сұраулы сөйлемдердін мағынасына қарай түрі:
1.болымсыз
2.еліктеуішті
3.бұйрықты
4.риторикалық
5.қарсылықты
41. Қабысуды табыңыз:
1.Еңбек ет
2.Еңбекке баулу
3.Жақсы адам
4.Еңбексіз табыс
5.Еңбектен соң
6.Еңбектің түбі зейнет
42. Күрделі анықтауышты табыңыз
1.Аласалау үйден түтін шығып жатыр
2.Көк ала бұлт аспанды қаптады
3.Шалғай ауылда жарық сөніп қалды
4.Біраздан кейін іштен қара торы жігіт шықты
5.Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
6.Далада кішкентай балалар ойнап жүр
43. Аныктауышы бар сөйлемді көрсет.
1.Тұздың емдік қасиеті бар
2.Қақаған аязда аң аулауға кетті
3.Асан биыл мектепке барады
4.Мұрат ақын үндемеді
5.Аспанда найзағай ойнады
44.Қиысуды көрсетіңіз:
1.Әдейі бармау
2.Ермек үшін жазу
3.Сіздер жеткінщексіздер
4.түнімен жүрді
5.жолда жатты
45. Жалаң сөйлем
1.Бізде есекке қарай аяңдадық
2.Концерт аяқталды
3.Көлікке отырды
4.Енді біреулер тезірек шығуға асығып барады.
5.Бала ойнады
46.Есімді сөз тіркесі
1.Шыбын-шіркей
2.Әдемі көйлек
3.Құрт-құмырсқа
4.Жақсы адам
5.Күннен күнге
47. Предикатттық қатынас:
1.Тұрлаулы мүшелердің қатынасы
2.атрибуттық қатынас
3.синтаксистік компоненттердің өзара дәрежедегі қатынасы
4.қимылдың мезгілін,мекенін білдіретін қатынас
5.қимыл иесінің белгілі бір обьектімен қатынасы
48.Қыстырма сөз қатысып тұрған сөйлемді табыңыз
Жамбыл,Дина-өнердің қос қазығы
Домбыра,сырнай,сыбызғы-қазақтың көне аспаптары
Ол математиканы,физиканы,әдебиетті жақсы оқитын
Сол арада,шынын айту керек,аздап қуанып та қалдым
Ой,Ардақ,сен ақ қоян қырдан қашқан
49.Синтаксиске қатысты алғашқы зерттеулер мен еңбектер:
М.Балақаев,Т.Қордабаев «Қазіргі қазақ тілі грамматикасы»
Т.Ермеков «Құрмалас сөйлем жүйесі»
С.Аманжолов «Қазақ әдеби тіілі синтаксистінің қысқаша курсы»
Қ.Жұбанов «Жаңа грамматиканың жаңалықтары»
А.Байтұрсынұлы «Тіл-құрал»(3-кітап )
Р.Әмір «Жай сөйлем синтаксисі»
50. «Қазіргі қазақ тілі грамматикасы,Синтаксис (Алматы: «Мектеп», 2000)оқулығының авторлары:
Н.Сауранбаев
А.Әбілқаев
Т.Қордабаев
О.Төлегенов
М.Балақаев
51.Сөйлемнің күрделену жолдарының бірі(Қ.Есенов бойынша)
Көмекші сөздер арқылы
Тұрлаусыз мүшелер арқылы
Шылау сөздер арқылы
Оқшау сөздер мен бірыңғай мүщелер
Тұрлаулы мүшелер арқылы
Есімше және көсемше оралымдар арқылы
52.Жайылма сөйлемді көрсетіңіз
Асқар-инженер
Алматы-астана
Бала-болашақ
Мал жайылды
Ол үйге кірді
53.Бұйрықты сөйлемді анықтаңыз
Қазақ жері кенге бай
Елдің бірлігі,ынтымағы нығая берсін
Қазақстан-тәуелсіз мемлекет
Күн қандай тамаша
Бұл қандай көл
54.Дара баяндауышы бар сөйлемді белгілеңіз
Ол барлық сыныпты тазалады
Келе жатқан үшеу екен
Машина баяу жүріп келе жатыр
Ол сурет өнерін жақсы көретін адам еді
Біздің сыныптағы оқу озаттары он бір
55.Дара бастауышы бар сөйлемді анықтаңыз
Астанада жаңа елшілік ашылды
Менің айтып отырғаным-ақыл
Қазақ халқы табиғатынан шешен халық
Қазақстан Республикасы Еуразия құрлығында орналасқан
Үй іші ұзақ жым-жырт болды
56.Мақсат пысықтауышы бар сөйлемді анықтаңыз
Жібек жолы қазақтың кең даласын басып өткен
Асан білімін жалғастыру үшін Алматыға барды
Марқакөл байлығының бірі-балық
Түркістан-көне қала
Қорықта көптеген орман,тоғайлар көп
57.Сөйлемді анықтаңыз,Көктем,Дала қараңғы
Жайылма сөйлем
Толымсыз сөйлем
Жақты сөйлем
Атаулы сөйлем
Жалаң сөйлем
58.Сұраулы сөйлемді анықтаңыз
Әр елдің салты басқа
Қазақстан-тәуелсіз мемлекет
Гүлдей бер,туған жерім
Елдің бірлігі,ынтымағы нығая берсін
Бұл қандай дәстүр
59.Берілген жай сөйлемнің түрін анықтаңыз.Мұғалім кеше ақылды оқушыларды мектепке шақырды
Толымды сөйлем
Атаулы сөйлем
Жақсыз сөйлем
Толымсыз сөйлем
Сұраулы сөйлем
60.Берілген жай сөйлемнің түрін анықтаңыз.Бұл жерде суға түсуге болмайды
Жалаң сөйлем
Жақты сөйлем
Сұраулы сөйлем
Атаулы сөйлем
Жақсыз сөйлем
61. Белгілі бір атау мағынасын білдіретін сөйлем түрін көрсетіңіз:
Мезгіл
Құрмалас
Атаулы
Жайылма
Жай
62. Толықтауышы бар сөйлемді тап
Сусыз өмір жоқ
Табиғатты қорғауды өзіңнее баста
Ғарыш ғылымының пайдасы бар
Қазақстанның көлдері ластанып жатыр
Жер бетінде таза су ресурстары көп емес
63. Үйірлі анықтауышты сөйлем:
Жанат Жантаспен ұзақ әңгімелесті
Бойы ұзын кісілер бұл үйге еңкейіп кіреді
Кітапты кітапханадан алдым
Екі адам күбір-күбір сөйлесіп тұр.
Ол көркем және байсалды жігіт
64.Жақсы сөйлем:
Ауылға кел
Олжабек шалқасынан түсе жаздады
Қорыққаннан жүрегім тас төбеме шықты
Үсен көп бөгелген жоқ
Қонақтар бірінен соң бірі келіп жатыр
65. Жай сөйлемді табыңыз
Жаз шыққанда демалысқа шығайын деп едім, бірақ болмады
Шалабай ұзақ жүре алмас, үкімет құрығы ұзын
Оны танығанмен, Сәуле сыр бермеді
Бұл әңгімені қайын жұрт білсе, ағайын алалығы туып кетуі мүмкін
Бізге көбірек оқу керек
66. Мүшеленетін сөйлемдер бас мүшелердің қатысына қарай қалай бөлінеді?
Толымды толымсыз
Жанама жақты, жалпылама жақты
Жалаң жайылма
Бір негізді, екі негізді
Белгілі жақты,.белгісіз жақты
67. Қосалқы айқындауышы бар сөйлемдер
Шөмішбай қарт орнынан тұрып кетті
Біздер, осы аудиториядағы бір топ студенттер, өздерімізді ең бақытты жандар санап отырмыз
Қазір инженер-технолог мамандарды даярлау қарқынды өсуде
Әйел-ана - барлық қиындықты жеңетін сарқылмайтын күш
Сөз жоқ тағы шайқасамыз
68. Жақсыз сөйлемді табыңыз
Ермек өте жақсы оқиды
Досанның тауға барғысы келді
Асан ұйқтап қалды
Ауылдың малы өсті
Бұл- үлкен сыйлық
69. Айқындауыш мұше қатысып тұрған сөйлем:
Содан бері бір қыс, екі жаз өтті
Біз, жастар, еңбекте, оқуда алда болуымыз керек
Айқыз ірілеу бір тасқа келіп, отыра кетті
Мүйізінен ұстады да, сол қалпы қатты жа қалды
Ұжым тамаша табыстарға жетіп келді
70. Берілген сөйлемдерден оңашаланған айқындауышты табыңыз
Адам баласына адам баласының бәрі- дос
Жазда, демалыс кезінде балық аулауға барамыз
Менің жеңгем- Қалиса
Бала кезімізде Абайдың көп өлеңін жатқа білетінбіз
Ауыр жол ерді сынайды
71. "Кең зал. Құжынаған халық." қандай сөйлем?
Атаулы сөйлем
Жақты сөйлем
Жақсыз сөйлем
Жайылма сөйлем
Толымды сөйлем
72. Сұраулы сөйлемді табыңыз
Мектептің кең залы
Сен жазып келген шығарсың
Дала айдай жарық
Пай-пай, шабысының қаттысын ай
Қарағым, тоқтай тұршы
73. Жалаң сөйлемді табыңыз
Көп ұзамай жауын басылды
Атың әдемі екен
Оның өзі шеткерірек тұр екен
Бүгін сабақта Әмір жоқ
Өңі алабұрта күрең тартқан
74. Субстантивтенген зат есімді тап
Кешікпей Абайларда аттанды
Тұр орныңнан деп әмір етті
Орамалың бар ма?
Еркебұланның сөз- осы
Келгендер- осы ауылдың адамдары
75.Жанасуды табыңыз
Жарық бөлме
Алма алдырыпты
Әдейі сөйледі
Ғалымдардың пікірі
Ешкімге соқтықпау
91.Сөйлеуші істің орындалған -орындалмағанын білдіретін сөйлемдер
- [ ] Толымды, толымсыз
- [ ] Жай, күрделі
- [ ] Жалаң, жайылма
- [ ] Сұраулы, хабарлы
- [ ] Болымды, болымсыз ✅
92.Сөйлемде қандай синтаксистік байланыс түрі бар: Пайда ойлама-ар ойла.
- [ ] Меңгеру ✅
- [ ] Қиысу
- [ ] Қабысу
- [ ] Жанасу
- [ ] Матасу
93.Түйдекті тіркеске тән қасиет:
- [ ] Құрамындағы сөздер синтаксистік қатынаста жұмсалады
- [ ] Сөйлемде бір ғана мүшенің қызметін атқарады ✅
- [ ] Әр сыңарына жеке сұрақ қойылады
- [ ] Құрылымы мен мазмұны тиянақты
- [ ] Құрамындағы сыңарлары сабақтаса байланысады
94.Үйірлі баяндауышты белгілеңіз
- [ ] Есті адамдарда бар қасиет- уайым жеу ✅
- [ ] Адамдарда уайым жеу әрқашан кездеседі
- [ ] Жаман қасиеттің бірі-уайымсыздық
- [ ] Уайым жеу-есті адамдарда бар қасиет
- [ ] Уайым жеу кім-кімде де болады.
95.Қ.Жұбановтың еңбегін атаңыз
- [ ] “Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі”
- [ ] “Қазіргі қазақ тілі грамматикасы”
- [ ] “Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер”✅
- [ ] “Қазақ тілі. Лексика. Фонетика. Морфология. Синтаксис”
- [ ] “Синтаксис мәселелері”
96.Аналитикалық тәсіл
- [ ] Септік жалғаулары арқылы жасалады
- [ ] Жалғау арқылы жасалады
- [ ] Қосымшаны қажет етеді
- [ ] Төрт түрлі жалғау арқылы жасалады
- [ ] Қосымшаны қажет етпейді ✅
97.Синтаксистік байланыс қандай тәсілдер арқылы жасалады?
- [ ] Синтетикалық, аналитикалық, аналитика-синтетикалық ✅
- [ ] Лпксикалық, синтетикалық
- [ ] Лексика-семантикалық, аналитикалық
- [ ] Дұрыс жауабы жоқ
98.С.Аманжоловтың 1940 жылғы “Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсында” сөз тіркесі термині қалай аталған?
- [ ] Сөз тіркесінің құрылымы
- [ ] Сөздердің формалары
- [ ] Сөздердің байланысы
- [ ] Сөздердің қызметі
- [ ] Сөздердің тізбектері ✅
99.Сөйлем құрауға негіз болатын, өзара предикаттық қатынаста жұмсалатын сөйлем мүшелерін … дейміз
- [ ] Сөйлем мүшесі
- [ ] Бірыңғай мүшелер
- [ ] Тұрлаулы мүшелер ✅
- [ ] Тұрлаулыз мүшелер
- [ ] Жалпылауыш мүшелер
100.Сөйлемде синтаксистік қызметі бірдей, көбінесе өзара тұлғалас сөйлем мүшелері … деп аталады
- [ ] Бірыңғай мүшелер ✅
- [ ] Сөйлем мүшесі
- [ ] Тұрлаулы мүшелер
- [ ] Тұрлаусыз мүшелер
- [ ] Жалпылауыш мүшелер
101. Қазақ тілі білімінде күрделенген сөйлем идеясын ұсынған ғалым.
- [ ] Т.Қордабаев
- [ ] М.Балақаев
- [ ] Қ.Жұбанов
- [ ] Қ.Есенов ✅
- [ ] Т.Сайрамбаев
102.Толықтауыш қаоысып тұрған сөйлем
Ол шешесіне хат жазды ☑️
Алатау-әсемдіктің символы
Баласы тиянақты екен
Сәуле кеше келді
Сымбат-үлгілі қыз
103.Меңгеру арқылы байланысып тұрған тіркес
қызық кітап
тоқымы белбеу
оқушының жабдығы
балаға қара☑️
шарықтап тұр
104.Матасуды табыңыз
ашынған әйел
өзі келді
күн сайын кетті
жайын айтты
Төребек үйі☑️
105.Анықтауыш қатысып тұрған сөйлем
Тау жақтан жаяу жел еседі☑️
Жауын сіркіреп тұр екен
Мақсат ән айтты
Хат Әбіштен келген екен
Әздеген жетер мұратқа
106.Сұраулы сөйлемді көрсетіңіз
Балалар аманбысың шырақтарым☑️
Ол ол ма одан бетері бар
Жанат орын ұсынып еді, осырған жоқ
Ата қоныс атамекен
107.Бағыныңқы сыңары сілтеу есімдігінеен болған
тыста әңгімелесті
қартқожамен отыр еді
осынау жас шығады ☑️
көзімен көрді
қазақы болмыс
108.Көмекші есім арқылы жасалған күрделі бастауыш
Үлкендер жағы сыртқа шығып кетті☑️
Ауданд оқу бөлімі жұмысқа кірісті
Өнерлі өрге жүзер
жұман қара рақымды көргенде қуанып кеттім
ақын қыз ұзақ ойланып қалатын
109.Сөз тіркесі
он сегіз
әдемі көйлек☑️
сен туралы
Әбілқайырдан гөрі
көпір арқылы
110.Бастауыш қай сөз табынан екенін
Кейбіреулері сәл тоқтады.
сын есім
одағай
зат есім
етістік
есімдік☑️
111.Жалғаулықтар арқылы байланысқан біріңғай мүшелі чөйлемдер
Аштық пен жоқшылық тірлік қамын іздетеді☑️
Күні,түні жүріп келеді.
Өзі жоқшылықтан, жалшылықтан шықпаған атаның баласы
Тоғжанның жүзіне ,әрбір қимылына көз алмай қараймен болам
Меңтай аққұба, талдырмаш
112.Сөйлем мүшелеріне берілген сипаттама
Өзара тұлғалас келетін сөздер тобы
Сөйлемде грамматикалық мағынаға ие болып,синатксистік қызмен атқаратын сөздер☑️
жай чөйлемді жайылмаға айналдыратын сөздер
бастауыш пен баяндауыштық қатынас
толық мағыналы кемінде екі мағынаның жіктелуі
113.Бастауышқа тән белгі
Сөйлемдегі қимылдың обьектісі болу
Заттың сынын білдіру
субьектсінің қимылын бідіру
Сөйлемдегі модаль сөздерді анықтау
айтылған пікірдің субьіектісі болу☑️
114.Үйірлі мүше мәселесін қарастырған ғалым
С. Жиенбаев☑️
М.Балақаев
Т.Сайрамбаев
А.Байтұрсынұлы
Қ.Жұбанов
115.Шығыс жалғаулы сөз тіркесі
Қуанышты жұбата алмады
амантай келіп айтжанға ұрса бастады
жүсіп оның жайын Күншеден сұрап берді☑️
мың жылқыны үш ақ адам бағып жүр
Тоқсандағы Жамбылға Толқындатып сөз келді
116.Сөйлем синтакссисінің зерттеу нысаны
Сөздің дұрыс жазылуыы
тіркесі тәсілдері
сөйлемнің құрылу принциптері☑️
сөздің дұрыс айтылуы
сөзд өзара тіркесі қабілеттілігі
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
синтаксис
синтаксис
1.Сөйлемдегі тура толықтауыштың белгісі:
Қимылдың субьектісін білдіреді
Атрибуттық қатынаста тұрады
Жатыс септігінде тұрады
Салт етістікпен тіркеседі
Қимылдың обьектісін білдіретін сөз
Табыс септігіндегі сөз
Жанама толықтауыш болады
Сабақты етістіктермен тіркеседі
2.Сөйлемдегі пысықтауыштың ерекшеліктері:
Жанама септіктер арқылы байланысады
Қиыса байланысады
Үстеу сөз табынан жасалады
Атау септігінде тұрады
Айтылған ойдың иесі болады
Сөйлемге баяндауышпен тіркесіп енеді
3.Сұраулы сөйлемдердің мағынасына қарай жіктелуі:
Істі баяндау мақсатында айтылған сөйлемдер
Біршама аяқталған ойды білдіретін сөздер тізбегі
Түрткі сұрақты білдіретін сұраулы сөйлемдер
Альтернативтік сұрақты білдіретін сұраулы сөйлемдер
Ашық сұрақты білдіретін сұраулы сөйлемдер
Кісінің көңіл күйін,әр түрлі эмоциялық сезімін білдіру үшін жұмсалатын сөйлемдер
4.Сөз тіркесінің анықтамасы:
Қимыл,іс әрекеттің орнын білдіреді
Тиянақты аяқталған ойды білдіреді
Сөйлемнің бірыңғай мүшесі болады
Толық мағыналы,кемінде екі сөздің мағыналық,тұлғалық жағынан байланысуы
Екі жай сөйлемнен тұрады
Предикативтік емес қатынастағы сөздердің байланысуы
5.Синтетикалық тәсіл арқылы жасалған сөз тіркесі:
Жақсыдан шарапат
Адам өмірі
Ақ көңіл
Үйге қайтты
Қызыл алма
Алтын сағат
6.Синтаксистің негізгі ұғым-категориялары:
Лексикалық мағына
Синтаксистік тұлға-бірліктер
Сөз құрамы
Дыбыстар жіктелісі
Синтаксистік қатынастар
Синтаксистік мағына
7.Синтаксистік қатынас түрлері:
Негізгі морфема мен көмекші морфема
Предикативтік және предикативтік емес қатынастар
Жай және құрмалас
Толымды,толымсыз
Толықтауыштық,анықтауыштық,пысықтауыштық,предикативтік
Жалаң және жайылма
8.Синтаксисте зерттелетін обьектілер:
Сөз мағыналары
Сөздік құрам мен сөзжасам
Сөйлем типтері
Үндестік заңы
Сөз таптары
Сөз тіркесінің түрлері
Мәтін құрылымы
9.Өкіну мәніндегі лепті сөйлем:
Балам,тұршы,тұра қойшы
Мұнда сәл ертерек көшіп келгенде ғой!
Айсыз,бұлтсыз қараңғы түн.
Осылай боларын ертерек ұқсамшы!
Түу…у,ұмытып кетіппін ғой!
10.Қыстырма сөз қатысқан сөйлем:
Оны ұлдары әкеткелі отыр.
Мүмкін,кешке кіріп шығармын.
Әкем Балжандарға туыстарын таныстырып жүр.
Еңбек етсең,емерсің.
Біздің әңгімеміз аяқталды.
Дегенмен,мейманхана дұрыс ау…
Айтпақшы,осында ағаң тұрмай ма?
11.Құрама баяндауышты сөйлем:
Олар екеу екен.
Ақ құба жігіт алдымыздан шықты.
Құс қанатымен ұшып,құйрығымен қонады.
Біз де студент болғанбыз.
12.Қосалқы айқындауышы бар сөйлемдер:
Ұлпан ана Абайды құшақтай алды.
Жолаушылар бес шақырым жүрді.
Шәмшібай қарт орнынан тұрып кетті.
Аспандағы бозторғай қырық құбылды.
Оқта текте аттың дүбірі естіледі.
Жел дүрілдейді,ысқырады.
Мен енді қорықпаймын.
Тәкежан болыс Базаралыны жамандаса да,біз болысты қостамаймыз.
13.Жанасу:
Шапқан сайын үдейді
Ақылға салу
Нұргүлге бару
Омардың аты
Анасымен сөйлесу
14.Жалпылауыш мүше қатысқан сөйлем:
Олар кешкі тамақты ішіп әңгімеге кірісті.
Отан үшін аттанамыз.
Шоқша сақалды кісі арбадан түсті.
Жақында бәріміз ата әжем,әке шешем және бауырларым бас қосамыз.
Жаманға жан жуымас.
Бағдат Баршагүлге күле сөйлеп келеді.
Ағам,әпкем,өзім үшеуіміз қалада оқудамыз.
15.Жайылма сөйлем:
Біз осы қала тұрғынымыз
Мереке күндері оларда әр түрлі шаралар өтеді
Әкем айтты
Көрермендер тарай бастады
Концерт аяқталды
Мен көрдім
Жүргізуші күтіп тұр екен
Зәулім үйлер көп
16.Есім баяндауышты сөйлем:
Мәжіліске ғалымдар қатысқан жоқ
Әпкем - университет студенті
Көрмес- түйені де көрмес
Әкем - сәулетші
Өмір сүру - еңбек ету
Бір көрген - таныс, екі көрген - біліс
17.Еркін сөз тіркестері:
Зат көру
Салы суға кету
Бағы ашылу
Ат шаптырым жер
Қабағынан қар жауу
Сүт пісірім уақыт
Етпетінен жату (
18.Болымды сөйлемдер
Суға кеткен тал қармайды
Байқамай айтып қойғаным бар емес пе
Біз де енді сол кездегідей жас емеспіз
Ителгінің баласы ілмей қалмас
Аңдыған жау алмай қоймас
Мен мұны тағдыр деп ойламаймын
19.Баяндауышы етістіктің күрделі тұлғасынан болған сөйлем:
Құнанбай қасына жиырма-отыз атты жиыылып қалды.
Жақында мен де барармын
Бала кітап алғалы келіпті
Ботакөз Алексейге қатты ұнады
Студенттер емтиханға дайындалып жүр
Бұл маңда ел жоқ
20.Бастауыш дегеніміз
Айқындауыш мүше
Сөйлемдегі бас мүше
Сөйлемдегі ойды тиянақтау
Қимылдың субьектісі болатын мүше
Субьектінің қимылы, сапасы болу
Предикаттықты білдіреді
Тұрлаусыз мүше
Айтылатын ойға негіз болатын мүше
21.Бағыныңқы сыңары етістіктен жасалған сөз тіркесі:
Айтылған ән
Күбірлескен әңгіме
Үлкен үй
Сыбырласқан сөз
Қалың дәптер
22.Атрибуттық қатынасты сөз тіркесі:
Биік тау
Ағаш есік
Мектепке барды
Әйел-ана
Жұмыстан қайтты
23.Атаулы сөйлемнің ерекшелігі:
Жазушы тіліне ықшамдық, көркемдік нәр береді
Оқиғаны хабарлайды
Сөйлемнің тірегі атау сөз болады
Лепті сөйлем болады
Сұрау мақсатында айтылады
24.Анықтауыштық қатынастағы тіркестердің байланысу формасы:
Қабысу
Барыс, табыс, шығыс жалғаулары
Ілік және тәуелдік жалғаулары
Жанасу
Меңгеру
25.Анықтауыш қызметіндегі сөздер:
Заттың мөлшерін білдіреді
Заттың мекенін, мезгілін білдіреді
Көмекші сөздерден тұрады
Модаль сөздер арқылы жасалады
Заттың қимылын білдіреді
Заттың атын білдіреді
Заттың сынын білдіреді
Заттың түр-түсін білдіреді
26.Айқындауыш қатысқан сөйлем:
Бозбаламын мен де енді
Түн жым-жырт
Мен саған өзімше, жүргізушіше айтайын
Ұялмас бетке талмас жақ береді
Үлкен пышақ ұялғаннан өтер
Шешеннің тілі артық, шебердің қолы артық
Сейдехан болыс Құрбан ұстаны әулетімен осы шеңгелдіге асырып көшірген
Баян бәйбіше аң таң
27.Айқындауышы бар сөйлемдер:
От жағуға қураған ағашты пайдалан
Сөйтіп, балам, біз сол шапқыншылықтан аман қалдық
Тоқтардың естелігін түгел оқыдық
Абай бұл сырды досына, Ерболға, сездірді
Төреқұл ежелгі жұртында, Ұзын бұлақтың басында, отыр екен
Айжан өз құқығын дәлелдей алмады
28.Қосарлы айқындауыш
Құрт-құмырсқа
Табиғат-ана
Бір қайнатым
Көк ала
Телефон-автомат
Ата-анасы
29.Матаса байланысқан есімді сөз тіркесі:
Әдепті бала
Оның ойы
Кітап мұқабасы
Ертең келеді
Жақсы айтты
30.Етістіктен болған бастауышты табыңыз:
Тіршілік атаулы жанданады
Іздеген мұратына жетеді
Өлке өзгеше бір күйге енді
Оқыған қашанда алда жүреді
Төбеден күн күлімдеп тұр
Құралай туа күн жылынады
31.Матаса байланыскан сөз тіркесі бар сөйлемдер:
1.Ол анасына телефонмен хабар берді.
2. Баласының қателігін анасы түсінеді
3. Олар секілді отбасы көп келіпті.
4. Сол ушін тукандары реніш білдірді.
5. Агайын-туыссыз калсан, киын екен.
6. Адамнын жаксылығы умытылмайды.
32. Жайылма сөйлемдер:
1. Ауылдын халкы көп.
2. Малдары жайылып жур.
3. Бала-шага ойнап жатыр.
4. Апаларымыз көлеңкеде отыр.
5. Шұбар ауылы көңілді.
6. Карттары әнгімелесуде.
33.Профессор К. Есенов жай сөйлемнін курделенуінің неше жолын карастырды?
1. синтаксистік тұтастық аркылы
2. синтаксистік тұлғалар арқылы
3.синтаксистік оралымдар арқылы
4. сөйлем мүшелері арқылы
5. айқындауыштық-қосалқы сөздер арқылы(дұрыс)
6.сөз тіркесі арқылы
34.Айтылу максатына карай сөйлемдер:
1.жалаң, жайылма
2.хабарлы сұраулы
3.жай күрделі
4.толымды толымсыз
5.атаулы
6.бұйрықты, лепті
35. Сөйлемге тән белгілер:
1. тиянақты интонация
2.танымдық қарым-қатынастық
3.модальдық,предикативтілік
4.құрастыру, біріктіру
5.құрылымдық, мағыналық
6.сөйлеу, ойлау
36. Аналитикалык тәсіл
1.шылау арқылы жасалады
2.төрт түрлі жалғау арқылы жасалады
3.септік жалғауы арқылы жасалады
4.сөздердің орын тәртібі арқылы жасалады
5.қосымшаны қажет етеді
6.қосымшаны қажет етпейді
37. Түйдекті тіркесті табыңыз:
1.жай сөйлем
2.кітапты беру
3.қабырғаңмен кеңес
4.мазмұнды шығарма
5.оқып келе жатыр
6.қызығып оқу
38. Аналитикалык жолмен байланысып турган сөз тіркесін тап.
1.Темір жол (дұрыс )
2..Арманның кітабы
3.Жібек орамал
4.Досымен сырласты
5.Кітапханаға барды
6.Екеуі жолға шықты
39. Жайылма сөйлемдң аныктаныз.
1.Күн шықты
2.Уақыт жоқ
3.Уақыт бітті
4.Алма сақ-сақ күліп жіберді
5.Денсаулық керек
6.Мен мектепке тез жиналдым
40. Сұраулы сөйлемдердін мағынасына қарай түрі:
1.болымсыз
2.еліктеуішті
3.бұйрықты
4.риторикалық
5.қарсылықты
41. Қабысуды табыңыз:
1.Еңбек ет
2.Еңбекке баулу
3.Жақсы адам
4.Еңбексіз табыс
5.Еңбектен соң
6.Еңбектің түбі зейнет
42. Күрделі анықтауышты табыңыз
1.Аласалау үйден түтін шығып жатыр
2.Көк ала бұлт аспанды қаптады
3.Шалғай ауылда жарық сөніп қалды
4.Біраздан кейін іштен қара торы жігіт шықты
5.Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
6.Далада кішкентай балалар ойнап жүр
43. Аныктауышы бар сөйлемді көрсет.
1.Тұздың емдік қасиеті бар
2.Қақаған аязда аң аулауға кетті
3.Асан биыл мектепке барады
4.Мұрат ақын үндемеді
5.Аспанда найзағай ойнады
44.Қиысуды көрсетіңіз:
1.Әдейі бармау
2.Ермек үшін жазу
3.Сіздер жеткінщексіздер
4.түнімен жүрді
5.жолда жатты
45. Жалаң сөйлем
1.Бізде есекке қарай аяңдадық
2.Концерт аяқталды
3.Көлікке отырды
4.Енді біреулер тезірек шығуға асығып барады.
5.Бала ойнады
46.Есімді сөз тіркесі
1.Шыбын-шіркей
2.Әдемі көйлек
3.Құрт-құмырсқа
4.Жақсы адам
5.Күннен күнге
47. Предикатттық қатынас:
1.Тұрлаулы мүшелердің қатынасы
2.атрибуттық қатынас
3.синтаксистік компоненттердің өзара дәрежедегі қатынасы
4.қимылдың мезгілін,мекенін білдіретін қатынас
5.қимыл иесінің белгілі бір обьектімен қатынасы
48.Қыстырма сөз қатысып тұрған сөйлемді табыңыз
Жамбыл,Дина-өнердің қос қазығы
Домбыра,сырнай,сыбызғы-қазақтың көне аспаптары
Ол математиканы,физиканы,әдебиетті жақсы оқитын
Сол арада,шынын айту керек,аздап қуанып та қалдым
Ой,Ардақ,сен ақ қоян қырдан қашқан
49.Синтаксиске қатысты алғашқы зерттеулер мен еңбектер:
М.Балақаев,Т.Қордабаев «Қазіргі қазақ тілі грамматикасы»
Т.Ермеков «Құрмалас сөйлем жүйесі»
С.Аманжолов «Қазақ әдеби тіілі синтаксистінің қысқаша курсы»
Қ.Жұбанов «Жаңа грамматиканың жаңалықтары»
А.Байтұрсынұлы «Тіл-құрал»(3-кітап )
Р.Әмір «Жай сөйлем синтаксисі»
50. «Қазіргі қазақ тілі грамматикасы,Синтаксис (Алматы: «Мектеп», 2000)оқулығының авторлары:
Н.Сауранбаев
А.Әбілқаев
Т.Қордабаев
О.Төлегенов
М.Балақаев
51.Сөйлемнің күрделену жолдарының бірі(Қ.Есенов бойынша)
Көмекші сөздер арқылы
Тұрлаусыз мүшелер арқылы
Шылау сөздер арқылы
Оқшау сөздер мен бірыңғай мүщелер
Тұрлаулы мүшелер арқылы
Есімше және көсемше оралымдар арқылы
52.Жайылма сөйлемді көрсетіңіз
Асқар-инженер
Алматы-астана
Бала-болашақ
Мал жайылды
Ол үйге кірді
53.Бұйрықты сөйлемді анықтаңыз
Қазақ жері кенге бай
Елдің бірлігі,ынтымағы нығая берсін
Қазақстан-тәуелсіз мемлекет
Күн қандай тамаша
Бұл қандай көл
54.Дара баяндауышы бар сөйлемді белгілеңіз
Ол барлық сыныпты тазалады
Келе жатқан үшеу екен
Машина баяу жүріп келе жатыр
Ол сурет өнерін жақсы көретін адам еді
Біздің сыныптағы оқу озаттары он бір
55.Дара бастауышы бар сөйлемді анықтаңыз
Астанада жаңа елшілік ашылды
Менің айтып отырғаным-ақыл
Қазақ халқы табиғатынан шешен халық
Қазақстан Республикасы Еуразия құрлығында орналасқан
Үй іші ұзақ жым-жырт болды
56.Мақсат пысықтауышы бар сөйлемді анықтаңыз
Жібек жолы қазақтың кең даласын басып өткен
Асан білімін жалғастыру үшін Алматыға барды
Марқакөл байлығының бірі-балық
Түркістан-көне қала
Қорықта көптеген орман,тоғайлар көп
57.Сөйлемді анықтаңыз,Көктем,Дала қараңғы
Жайылма сөйлем
Толымсыз сөйлем
Жақты сөйлем
Атаулы сөйлем
Жалаң сөйлем
58.Сұраулы сөйлемді анықтаңыз
Әр елдің салты басқа
Қазақстан-тәуелсіз мемлекет
Гүлдей бер,туған жерім
Елдің бірлігі,ынтымағы нығая берсін
Бұл қандай дәстүр
59.Берілген жай сөйлемнің түрін анықтаңыз.Мұғалім кеше ақылды оқушыларды мектепке шақырды
Толымды сөйлем
Атаулы сөйлем
Жақсыз сөйлем
Толымсыз сөйлем
Сұраулы сөйлем
60.Берілген жай сөйлемнің түрін анықтаңыз.Бұл жерде суға түсуге болмайды
Жалаң сөйлем
Жақты сөйлем
Сұраулы сөйлем
Атаулы сөйлем
Жақсыз сөйлем
61. Белгілі бір атау мағынасын білдіретін сөйлем түрін көрсетіңіз:
Мезгіл
Құрмалас
Атаулы
Жайылма
Жай
62. Толықтауышы бар сөйлемді тап
Сусыз өмір жоқ
Табиғатты қорғауды өзіңнее баста
Ғарыш ғылымының пайдасы бар
Қазақстанның көлдері ластанып жатыр
Жер бетінде таза су ресурстары көп емес
63. Үйірлі анықтауышты сөйлем:
Жанат Жантаспен ұзақ әңгімелесті
Бойы ұзын кісілер бұл үйге еңкейіп кіреді
Кітапты кітапханадан алдым
Екі адам күбір-күбір сөйлесіп тұр.
Ол көркем және байсалды жігіт
64.Жақсы сөйлем:
Ауылға кел
Олжабек шалқасынан түсе жаздады
Қорыққаннан жүрегім тас төбеме шықты
Үсен көп бөгелген жоқ
Қонақтар бірінен соң бірі келіп жатыр
65. Жай сөйлемді табыңыз
Жаз шыққанда демалысқа шығайын деп едім, бірақ болмады
Шалабай ұзақ жүре алмас, үкімет құрығы ұзын
Оны танығанмен, Сәуле сыр бермеді
Бұл әңгімені қайын жұрт білсе, ағайын алалығы туып кетуі мүмкін
Бізге көбірек оқу керек
66. Мүшеленетін сөйлемдер бас мүшелердің қатысына қарай қалай бөлінеді?
Толымды толымсыз
Жанама жақты, жалпылама жақты
Жалаң жайылма
Бір негізді, екі негізді
Белгілі жақты,.белгісіз жақты
67. Қосалқы айқындауышы бар сөйлемдер
Шөмішбай қарт орнынан тұрып кетті
Біздер, осы аудиториядағы бір топ студенттер, өздерімізді ең бақытты жандар санап отырмыз
Қазір инженер-технолог мамандарды даярлау қарқынды өсуде
Әйел-ана - барлық қиындықты жеңетін сарқылмайтын күш
Сөз жоқ тағы шайқасамыз
68. Жақсыз сөйлемді табыңыз
Ермек өте жақсы оқиды
Досанның тауға барғысы келді
Асан ұйқтап қалды
Ауылдың малы өсті
Бұл- үлкен сыйлық
69. Айқындауыш мұше қатысып тұрған сөйлем:
Содан бері бір қыс, екі жаз өтті
Біз, жастар, еңбекте, оқуда алда болуымыз керек
Айқыз ірілеу бір тасқа келіп, отыра кетті
Мүйізінен ұстады да, сол қалпы қатты жа қалды
Ұжым тамаша табыстарға жетіп келді
70. Берілген сөйлемдерден оңашаланған айқындауышты табыңыз
Адам баласына адам баласының бәрі- дос
Жазда, демалыс кезінде балық аулауға барамыз
Менің жеңгем- Қалиса
Бала кезімізде Абайдың көп өлеңін жатқа білетінбіз
Ауыр жол ерді сынайды
71. "Кең зал. Құжынаған халық." қандай сөйлем?
Атаулы сөйлем
Жақты сөйлем
Жақсыз сөйлем
Жайылма сөйлем
Толымды сөйлем
72. Сұраулы сөйлемді табыңыз
Мектептің кең залы
Сен жазып келген шығарсың
Дала айдай жарық
Пай-пай, шабысының қаттысын ай
Қарағым, тоқтай тұршы
73. Жалаң сөйлемді табыңыз
Көп ұзамай жауын басылды
Атың әдемі екен
Оның өзі шеткерірек тұр екен
Бүгін сабақта Әмір жоқ
Өңі алабұрта күрең тартқан
74. Субстантивтенген зат есімді тап
Кешікпей Абайларда аттанды
Тұр орныңнан деп әмір етті
Орамалың бар ма?
Еркебұланның сөз- осы
Келгендер- осы ауылдың адамдары
75.Жанасуды табыңыз
Жарық бөлме
Алма алдырыпты
Әдейі сөйледі
Ғалымдардың пікірі
Ешкімге соқтықпау
91.Сөйлеуші істің орындалған -орындалмағанын білдіретін сөйлемдер
- [ ] Толымды, толымсыз
- [ ] Жай, күрделі
- [ ] Жалаң, жайылма
- [ ] Сұраулы, хабарлы
- [ ] Болымды, болымсыз ✅
92.Сөйлемде қандай синтаксистік байланыс түрі бар: Пайда ойлама-ар ойла.
- [ ] Меңгеру ✅
- [ ] Қиысу
- [ ] Қабысу
- [ ] Жанасу
- [ ] Матасу
93.Түйдекті тіркеске тән қасиет:
- [ ] Құрамындағы сөздер синтаксистік қатынаста жұмсалады
- [ ] Сөйлемде бір ғана мүшенің қызметін атқарады ✅
- [ ] Әр сыңарына жеке сұрақ қойылады
- [ ] Құрылымы мен мазмұны тиянақты
- [ ] Құрамындағы сыңарлары сабақтаса байланысады
94.Үйірлі баяндауышты белгілеңіз
- [ ] Есті адамдарда бар қасиет- уайым жеу ✅
- [ ] Адамдарда уайым жеу әрқашан кездеседі
- [ ] Жаман қасиеттің бірі-уайымсыздық
- [ ] Уайым жеу-есті адамдарда бар қасиет
- [ ] Уайым жеу кім-кімде де болады.
95.Қ.Жұбановтың еңбегін атаңыз
- [ ] “Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі”
- [ ] “Қазіргі қазақ тілі грамматикасы”
- [ ] “Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер”✅
- [ ] “Қазақ тілі. Лексика. Фонетика. Морфология. Синтаксис”
- [ ] “Синтаксис мәселелері”
96.Аналитикалық тәсіл
- [ ] Септік жалғаулары арқылы жасалады
- [ ] Жалғау арқылы жасалады
- [ ] Қосымшаны қажет етеді
- [ ] Төрт түрлі жалғау арқылы жасалады
- [ ] Қосымшаны қажет етпейді ✅
97.Синтаксистік байланыс қандай тәсілдер арқылы жасалады?
- [ ] Синтетикалық, аналитикалық, аналитика-синтетикалық ✅
- [ ] Лпксикалық, синтетикалық
- [ ] Лексика-семантикалық, аналитикалық
- [ ] Дұрыс жауабы жоқ
98.С.Аманжоловтың 1940 жылғы “Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсында” сөз тіркесі термині қалай аталған?
- [ ] Сөз тіркесінің құрылымы
- [ ] Сөздердің формалары
- [ ] Сөздердің байланысы
- [ ] Сөздердің қызметі
- [ ] Сөздердің тізбектері ✅
99.Сөйлем құрауға негіз болатын, өзара предикаттық қатынаста жұмсалатын сөйлем мүшелерін … дейміз
- [ ] Сөйлем мүшесі
- [ ] Бірыңғай мүшелер
- [ ] Тұрлаулы мүшелер ✅
- [ ] Тұрлаулыз мүшелер
- [ ] Жалпылауыш мүшелер
100.Сөйлемде синтаксистік қызметі бірдей, көбінесе өзара тұлғалас сөйлем мүшелері … деп аталады
- [ ] Бірыңғай мүшелер ✅
- [ ] Сөйлем мүшесі
- [ ] Тұрлаулы мүшелер
- [ ] Тұрлаусыз мүшелер
- [ ] Жалпылауыш мүшелер
101. Қазақ тілі білімінде күрделенген сөйлем идеясын ұсынған ғалым.
- [ ] Т.Қордабаев
- [ ] М.Балақаев
- [ ] Қ.Жұбанов
- [ ] Қ.Есенов ✅
- [ ] Т.Сайрамбаев
102.Толықтауыш қаоысып тұрған сөйлем
Ол шешесіне хат жазды ☑️
Алатау-әсемдіктің символы
Баласы тиянақты екен
Сәуле кеше келді
Сымбат-үлгілі қыз
103.Меңгеру арқылы байланысып тұрған тіркес
қызық кітап
тоқымы белбеу
оқушының жабдығы
балаға қара☑️
шарықтап тұр
104.Матасуды табыңыз
ашынған әйел
өзі келді
күн сайын кетті
жайын айтты
Төребек үйі☑️
105.Анықтауыш қатысып тұрған сөйлем
Тау жақтан жаяу жел еседі☑️
Жауын сіркіреп тұр екен
Мақсат ән айтты
Хат Әбіштен келген екен
Әздеген жетер мұратқа
106.Сұраулы сөйлемді көрсетіңіз
Балалар аманбысың шырақтарым☑️
Ол ол ма одан бетері бар
Жанат орын ұсынып еді, осырған жоқ
Ата қоныс атамекен
107.Бағыныңқы сыңары сілтеу есімдігінеен болған
тыста әңгімелесті
қартқожамен отыр еді
осынау жас шығады ☑️
көзімен көрді
қазақы болмыс
108.Көмекші есім арқылы жасалған күрделі бастауыш
Үлкендер жағы сыртқа шығып кетті☑️
Ауданд оқу бөлімі жұмысқа кірісті
Өнерлі өрге жүзер
жұман қара рақымды көргенде қуанып кеттім
ақын қыз ұзақ ойланып қалатын
109.Сөз тіркесі
он сегіз
әдемі көйлек☑️
сен туралы
Әбілқайырдан гөрі
көпір арқылы
110.Бастауыш қай сөз табынан екенін
Кейбіреулері сәл тоқтады.
сын есім
одағай
зат есім
етістік
есімдік☑️
111.Жалғаулықтар арқылы байланысқан біріңғай мүшелі чөйлемдер
Аштық пен жоқшылық тірлік қамын іздетеді☑️
Күні,түні жүріп келеді.
Өзі жоқшылықтан, жалшылықтан шықпаған атаның баласы
Тоғжанның жүзіне ,әрбір қимылына көз алмай қараймен болам
Меңтай аққұба, талдырмаш
112.Сөйлем мүшелеріне берілген сипаттама
Өзара тұлғалас келетін сөздер тобы
Сөйлемде грамматикалық мағынаға ие болып,синатксистік қызмен атқаратын сөздер☑️
жай чөйлемді жайылмаға айналдыратын сөздер
бастауыш пен баяндауыштық қатынас
толық мағыналы кемінде екі мағынаның жіктелуі
113.Бастауышқа тән белгі
Сөйлемдегі қимылдың обьектісі болу
Заттың сынын білдіру
субьектсінің қимылын бідіру
Сөйлемдегі модаль сөздерді анықтау
айтылған пікірдің субьіектісі болу☑️
114.Үйірлі мүше мәселесін қарастырған ғалым
С. Жиенбаев☑️
М.Балақаев
Т.Сайрамбаев
А.Байтұрсынұлы
Қ.Жұбанов
115.Шығыс жалғаулы сөз тіркесі
Қуанышты жұбата алмады
амантай келіп айтжанға ұрса бастады
жүсіп оның жайын Күншеден сұрап берді☑️
мың жылқыны үш ақ адам бағып жүр
Тоқсандағы Жамбылға Толқындатып сөз келді
116.Сөйлем синтакссисінің зерттеу нысаны
Сөздің дұрыс жазылуыы
тіркесі тәсілдері
сөйлемнің құрылу принциптері☑️
сөздің дұрыс айтылуы
сөзд өзара тіркесі қабілеттілігі
шағым қалдыра аласыз













