Бөлім:

3 – бөлім Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 6 «б»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

С.Мұратбеков «Жусан иісі» повесінен үзінді. Көркемдегіш құралдары

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

6.2.3.1- шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау;

Сабақтың мақсаты

Шығармадағы көркем ауыстыруларды анықтай алады;

Құндылықтарға баулу

Құндылық: тәуелсіздік және отаншылдық

-азаматтық және ұлттық бірегейлікті түсіну;

Құндылық: бірлік және ынтымақ

-бірлескен іс-әрекет пен өзара іс-әрекет кезінде басқалардың пікірлері мен сезімдерін құрметтей білу;

-сенімді қарым-қатынас орнату және сыныпта жағымды ахуалды сақтай білу;

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

-өз әрекетін жоспарлау және ұйымдастыру;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

3 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

15 минут

12 минут

Сабақтың соңы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды түгендеу, амандасу

Психологиялық ахуал

«Таңғажайып дорба» ойыны

Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсаты, бағалау критерйлері хабарланады.

1-тапсырма

Сөздікпен жұмыс. Берілген сөздердің мағынасын анықтаңдар.

шілбиген –­іл­ми­ген

төркін –­1.­Тұр­мыс­қа шық­қан­ қыз­дың­ ағай­ыны,­ ту­ған­-ту­ыс­қа­ны.

­2.­Түп­кі не­гі­зі,­ шық­қан­ же­рі,­басты­ ар­қауы

мұнтаздай – тап­-та­за,­ кір­шік­сіз

кейкию –­1.­Бас­ты жо­ға­ры­ кө­те­ріп­

кег­жию.­ 2.­Тә­кап­пар­ла­нып ­көз­ге

іл­меу,­ мен­мен­су.­ 3.­ Маңғаз­да­ну,­

өзін ­жо­ға­ры ұс­тау, ­бұл­да­ну

ну – ара­сы­нан ит тұм­сығы өт­пейт­ін қа­лың жы­ныс. Бұл жерде: жиі деген мағынада

тумаласы –­ту­ысы

2-тапсырма

С.Мұратбеков «Жусан иісі» повесінің көркемдік және қолдану ерекшелігіне тоқтал.

Жұптық жұмыс

Берілген троп түрлерін «ВЕНН диаграммасы» арқылы салыстырып жазыңыз

Ережені еске түсіру

Кейіптеу – әр түрлі жануарларды, табиғат құбылыстарын немесе жансыз нәрселерді адам кейпіне келтіріп суреттейтін көркемдік тәсіл. Мысалы: Ақ киімді, денелі, ақ сақалды, Соқыр мылқау танымас тірі жанды...

Метафора – құбылыстар мен заттардың ұқсастық белгілері негізінде астарлы мағынада қолданылуы. Метафора әрдайым ауыспалы мағынада жұмсалады. Мысалы: Сен қасқыр екенсің...

Алмастыру (метонимия) деп бір-бірімен өзара, іштен байланысты екі құбылыстың, бұйымның, нәрсенің атын бірінің орнына бірін ауыстырып қойып жұмсауды айтамыз. Мысалы:Үйі мәз боп, қой сойды...

Гипербола – күшейту деген мағынаны білдіреді. Гипербола қиял бейнелерін жасауға қатысатын әдістердің бірі. Гипербола деп нәрсенің жеке сипаттары, белгілері үлкейтіліп көрсетілуін айтады. Мысалы: ...Жоғарғы ерні көк тіреп, төменгі ерні жер тіреп; айшылық алыс жерлерді бір күнде өтіп жеткен...

Жеке жұмыс

3-тапсырма.

1.«Сәйкестендіру» әдісі бойынша шығармадағы көркем ауыстыруларды (метафора, кейіптеу, гипербола, градация) сәйкестендіру кестесі арқылы анықтаңыз.

Күннің көзі қанталағандай боп ерекше қызарып ұясына қонуға таянған.

Түнде қотыр тайға қанат бітіп, асқар таудан ұшып өтеді...

Батырлар сілтеген көк семсер – қару біткеннің құдайы

Түнерген аспан, ат қораның іргесінен әрі қарай үңірейіп жатқан қорқынышты терең құз

«Жақсыдан қалған тұяқ ең» - деді Аянға Бапайдың кемпірі

2.ОҚУ ТАПСЫРМАСЫ

https://youtu.be/mayYnKEzX8k

Берілген сілтеме бойынша шығарманың фильмдегі нұсқасын көріп, сол кездегі балалардың өмірі мен бүгінгі балалардың өмірін салыстырып жазыңыздар.

Қорытындылау

«Тест тапсырмасы

1. «Жусан иісі» повесінің негізгі идеясын анықтаңыз.
A) Жақсылық жасаудың қандай болатындығын көрсету.
B) Ата-ананы қадірін біліп, құрметтеуге шақыру.
C) Соғыс жылдарындағы жетім қалған балалар жағдайын көрсету.
D) Нағыз достықтың қандай болатындығына мысал келтіру.
E) Жауыз адамдар мен мейірімділерді ажыратып көрсету.
2. «Жусан иісі» повесінің кейіпкеріне жатпайтын қатарды белгілеңіз.
A) Қосым
B) Есімбек
C) Аян
D) Тұржан
E) Өржан
3. Төбелескенде ылғи бетті тырнайтын «тырнауық» атанып кеткен кейіпкер баланы анықтаңыз.
A) Садық
B) Есікбай
C) Қасым
D) Аян
E) Тұрдағұл
4. Әжесінің жамағайын төркіндерінің аулына көшіп келгенде Аянның қанша малы бар еді?
A) Екі ешкісі
B) Үш қойы
C) Бір сиыры
D) Бұзаулы сиыры
E) Боталы түйесі
5. Аянның тобығы тайғыш болып қалуына себеп болған жағдайды анықтаңыз.
A) Бұзаудан жығылып қалуы
B) Аттан құлауы
C) Шанадан құлап түсуі
D) Есікбаймен төбелесуі
E) Әкесінен таяқ жеуі
6. Аянның басқа балалардан бұрын хат жазуды үйреніп алуы оның қандай қасиетін көрсетеді?
A) Тапқырлық
B) Айлакерлік
C) Жалқаулық
D) Мейірімділік
E) Зеректік
7. Аян айтқан ертегілердегі балалардың ойынша, қару біткеннің құдайы іспетті болған жарақты көрсетіңіз.
A) Пулемет
B) Зеңбірек
C) Айбалта
D) Семсер
E) Садақ
8. Әжесі қайтыс болғаннан кейін Аян көшіп барған жерді анықтаңыз.
A) Жетімдер үйіне
B) Есікбай досының үйіне
C) Әкесінің досының үйіне
D) Әжесінің тумаласының үйіне
E) Анасының бауырының үйіне
9. Ауыл балаларының Аянға кезек-кезек шаналарын ойнауға беруінің себебін анықтаңыз.
A) Қорыққандықтан
B) Мазақ қылғысы келгендіктен
C) Жаны ашығандықтан
D) Қызық көргендіктен
E) Қарыз болғандықтан
10. Бапай шалдың кемпірі есік алдына отырғызбай қуып жібергенде «Ат қораның төбесіне шығып отырайық», – деп ұсыныс айтқан кейіпкерді белгілеңіз.
A) Аян
B) Есікбай
C) Садық
D) Қосым
E) Бапай шал
11. Аянның ертегілері көбіне не туралы екенін табыңыз.
A) Жан-жануарлар
B) Пері қыздар
C) Жетім қыз
D) Батырлар
E) Жетім бала
12. «Жусан иісі» повесінің мазмұны бойынша жауабы жоқ сұрақты анықтаңыз.
A) Аян мен әжесі көшіп келген ауыл қай таудың етегінде?
B) Аянның анасы қандай дерттен қайтыс болған?
C) Мұғалім, Иманжанов не себепті ауылға көшіп келді?
D) Балалар отырған ат қора неден өртенді?
E) Аянның аяғы не себепті ақсақ болып қалды?
13. Повестің бас кейіпкерінің асқан сабыр иесі екендігін дәлелдейтін қатарды табыңыз.
A) Аяғын салдырғанда жыламауы.
B) Балалар тиіскенде үндемеуі.
C) Әжесі қайтыс болғанда жыламауы.
D) Бапайдың кемпіріне сөз қайтармауы.
E) Қарны ашса да шыдамдық танытуы.
14. Аян ертегілерді қалай айтатынын анықтаңыз.
A) Ойынан шығарып
B) Әжесінен тыңдап

C) Кітаптан оқып
D) Бапай шалдан сұрап
E) Мұғалімнен тыңдап
15. Не себепті Аян шана тебуге түнде шығатын болды?
A) Ұйқысы келмегендіктен
B) Түнде қызығырақ болғандықтан
C) Балалар түнде ойнағандықтан
D) Әжесі қайтыс болғандықтан
E) Балалар күндіз шана бермегендіктен
16. Бапай шал мен оның кемпірі Аянға қандай қарым-қатынас танытқан?
A) Өз баласындай қараған.
B) Мүлдем күн көрсетпеген.
C) Немқұрайлы қараған.
D) Орынсыз ұрып соққан.
Е) Адамгершілік танытқан
17. «Жусан иісі» шығармасының басты тақырыбын анықтаңыз.

A) Жетім баланың жетістікке жету жолы
B) Әлеуметтік теңсіздік
C) Соғыс жылдарындағы халық тағдыры
D) Әйел теңсіздігі мәселесі
E) Жетім баланың аянышты тағдыры
18. «Бір түрлі жусан иісі сияқты жақсы иіс» – деп Аян не туралы айтатындығын табыңыз.
A) Әкесінің пальтосының иісі
B) Анасының орамалының иісі
C) Әжесінің көйлегінің иісі
D) Досы әкелген бауырсақтың иісі
E) Ат қорада жиналған шөптің иісі
19.Аянның мінезіне қатысты жауаптың қатесін белгілеңіз.
A) Сабырлы
B) Шыдамды
C) Зерек
D) Кекшіл
E) Мейірімді
20. Балаларды оқытып жүрген Иманжанов қарт сабақ беруін жалғасыра алмай қалуының себебін табыңыз.
A) Соғысқа аттанып кетті.
B) Қайтыс болды.
C) Төсек тартып жатып қалды.
D) Оқушылар ұнамай қалды.
E) Басқа ауылға көшіп кетті.

Рефлексия

«Шығу парағын» пайдаланып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер.

1. Бүгін не үйрендің?

2. Тақырып бойынша қандай сұрақтарың бар?

Келесі сабақта қандай мәселелерге көңіл аудару керек?

Психологиялық ахуал

«Таңғажайып дорба» ойыны

Дорбада бірнеше жеміс, көкөніс бөліктері бар. Бала көзі жабылып, дорбадағы заттың дәмін татып, оның қай жеміс екенін, дәмі, исі, формасы, түсі жайында ажырата баяндайды.

Түсіндірме сөздік арқылы берілген сөздердің мағынасын анықтайды.

Шығарманың

көркемдік және қолдану ерекшелігіне тоқталады.

Шығармадағы көріктеу құралдарын сәйкестендіреді.

1.кейіптеу

2.гипербола

3.метафора

4.кейіптеу

5.метонимия

Жауаптары

1.C

2.E

3.C

4.D

5.A

6.E

7.D

8.D

9.C

10.C

11.E

12.B

13.C

14.B

15.E

16.C

17.E

18.A

19.D

20.C

Оқушылар бүгін сабақтан сабақтан не үйренгенін айтып, тақырып бойынша түсінбеген сұрақтарын қойып, рефлексия жасайды.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Медальон арқылы бағалау

Дескриптор

Білім алушы

-үзіндідегі метафораны табады -1 балл;

- кейіптеуді табады-2балл;

- гиперболаны табады-1 балл;

- метонимияны табады-1 балл;

5 балл

Дескриптор

Білім алушы

-балалардың өмірін салыстырып жазады-2 балл;

Сөйлемдеріне көркем ауыстыруларды қолданады-3 балл

5 балл

Берілген бұлт, ағаш, күн суреттері арқылы бағалау

Оқулық

Қазақ әдебиеті

«Атамұра» баспасы

2018 ж

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған тапсырма

лар жинағы Қазақ әдебиеті (оқыту қазақ тілінде)

6-сынып

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ