ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ТҰРАР РЫСҚҰЛОВ АУДАНЫ ӘКІМДІГІНІҢ БІЛІМ БӨЛІМІ

ТҰАРА РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ МЕКТЕП-ЛИЦЕЙІ КОММУНАЛДЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ

Абдиманова Гульнара Орынбасаровна

Шәріпбекова Назерке Елмұратқызы

«Сөз мергені»

(авторлық бағдарлама)

Луговой ауылы

2023-2024оқу жылы

БAҒДAPЛAМA

элeктивтi куpc

«Сөз мергені»

4-cынып oқушылapынa apнaлғaн

(aптacынa 1 caғaт, бapлығы 34 caғaт)

ТҮСІНІК ХАТ

Бacтауыш cынып oқушылapының гpaмматикалық caуаттылығын apттыру – oқу процеciнің мaңызды және өзeктi бағыттapының бipi. Бұл oқушылapдың тiлдiк дағдылapын жетiлдiрiп, дұpыc жазу, cөйлеу және oйлау қабiлeттеpiн қaлыптacтыруға мүмкiндік бepeдi. Ocы бaғыттa жүзегe аcырылатын жұмыcтардың өзектiлiгi бiрнеше мaңызды cебептеpмен түсiндiріледі:

Тілдің негізгі құрылымын меңгеру. Тiлдік сауаттылық, әсіресе бастауыш сыныпта, тілдің негізгі құрылымдарын дұрыс меңгеруге көмектеседі. Баланың дұрыс сөйлеу мен жазу дағдыларын қалыптастыру үшiн оның тілдің грамматикалық ережелерін түсiніп, оларды қолдана білуі маңызды.

Жазу мен сөйлеуде қателiктерді азайту. Бастауыш cынып оқушылаpы үшiн тілдiк қателіктердi болдырмaу өте маңызды. Оқушылар дұрыс сөйлем құрастыру, сөздердi орынды қолдану, тыныс белгілерiн дұрыс қою дағдыларын меңгерген сайын жазу мен сөйлеу барысында қателіктері азаяды. Ойлау қабiлетін дамыту. Тілдiк сауаттылық тек тілдің құрылымын меңгерумен шектелмейді. Ол сонымен қатар оқушының ойлау қабiлетін, тілдiк логикасын дамытады. Тілдегi грамматикалық ережелердi дұрыс пайдалану оқушының жүйелi ойлауын, байланыс пен себеп-салдар ұғымдарын түсінуiн жақсартады. Оқу материалдарын жақсы меңгеру. Тiлдік сауаттылық оқу барысында мәтiнді дұрыс түсiну мен оған дұрыс жауап беру қабiлетін арттырады. Баланың мәтiнді оқу және түсіну деңгейі жоғары болса, оның білім деңгейі де өседі.

Жазбаша және ауызша тілдің үйлесімі. Бастауыш сынып оқушыларының тілдік сауаттылығын арттыру олардың жазбаша және ауызша тілін үйлесімді дамытуға мүмкіндік береді. Бұл дағдылар балалардың өз ойын еркін әрі түсінікті жеткізуіне көмектеседі. Әлеуметтік және мәдени дамуы. Тілдік сауаттылық оқушылардың әлеуметтік ортада дұрыс қарым-қатынас жасауына, пікірталастарға қатысуына, өз пікірін дәлелдей алуына ықпал етеді. Сонымен қатар, мәдениетке және қоғамға деген көзқарасын қалыптастыруда тілдің маңызы зор.

Тілдік сауаттылықты арттыру жолдары:

Тілдік тапсырмалар мен жаттығулар – оқушыларды әртүрлі грамматикалық тапсырмалар мен жаттығулар арқылы жүйелі түрде үйрету. Бұл сөйлем құрылымы, сөз таптары, етістік шақтары мен түрлері сияқты тақырыптарды қамтиды.

Тілдік ойындар – сөздік қорды, грамматикалық ережелерді есте сақтау мен қолдануға көмектесетін тілдік ойындар мен жаттығулар ұйымдастыру.

Оқулықтар мен қосымша материалдар – грамматикалық ережелер мен тапсырмаларды қамтитын арнайы оқулықтар мен әдістемелік құралдарды қолдану.

Жазба жұмыстар – күнделікті жазба жұмыстарын ұйымдастыру, оларды тексеріп, грамматикалық қателерді түзету арқылы оқушылардың жазбаша сауаттылығын дамыту.

Оқушылармен жеке жұмыс – әр оқушының грамматикалық сауаттылығын арттыру үшін жеке тапсырмалар мен жаттығулар беру. Қорытынды бағалау мен кері байланыс – оқушылардың грамматикалық қателерін талдап, кері байланыс беру арқылы олардың сауаттылығын арттыру.

Бастауыш сынып оқушыларының тілдік сауаттылығын арттыру – оқу мен жазу дағдыларын дұрыс қалыптастырудың негізі болып табылады. Бұл олардың ойлау қабілетін жетілдіріп, дұрыс қарым-қатынас жасау дағдыларын арттыруға ықпал етеді. Сондықтан, бұл бағыттағы жұмыстар білім беру жүйесінің маңызды компонентіне айналады.

Бағдарламаның мазмұны мыналарда:

-тілдік төрт дағды (айтылым,тыңдалым,жазылым,оқылым) арқылы сауатты сөйлеу əрекетін, оқу сауаттылығын дамыту.

-мəтіннің негізгі идеясын түсіне отырып, сын тұрғысынан көзқарасын білдіруге, өз ойын жеткізіп, шешім қабылдауға дағдыландыру.

-пəн бойынша берілген кез келген ақпараттарды тиімді қолданып, өзіне қажетті мəліметті алу.

-мұғалім мен оқушылардың бірлескен іс-əрекетін жетілдіру.

Бағдарламаның жаңашылдығы:

• Оқушылардың тілдік пəндерді меңгеруде коммуникативтік дағдыларын (оқылым, айтылым, тыңдалым, жазылым) қалыптастыру;

• Оқушыларды қарапайым болса да өз ойларын еркін жеткізіп қана қоймай, өзара тіл табысып, пікір алысуға үйрету.Оқушылардың сыни тұрғыдан жəне ойлау дағдыларын қалыптастыру.

• Айтылым , жазылым,тыңдалым,оқылым дағдыларын оқушының бойына дарыта отырып, алдағы TIMS, PIZA жəне ОЖСБ тапсырмаларын орындауда жеңілден күрделіге қарай бағытталған проблемаларды шешуге қалыптастыру.

Педагогикалық мақсатқа лайықтылығы:

Оқушылардың білім, білік дағдыларын қалыптастыру, оқу пəндерімен тілдік дағдыларды дамыту. Мəтінді түсініп оқи отырып, негізгі идеяны анықтап ,оған берілген тапсырмаларды орындай алу.

Бағдарламаның мақсаты:

Оқушыларды қарапайым болса да өз ойларын еркін жеткізіп қана қоймай, өзара тіл табысып, пікір алысуға үйрету. Мəтін бойынша түрлі тапсырмалар орындай отырып, оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту.

Бағдарламаның міндеттері:

-тілдік дағдыны (оқылым, тыңдалым, жазылым, айтылым) дамыту;

-белсенді оқыту түрлерін қолдану арқылы оқушы уəжін арттыру;

-сөздік қорларын байыту;

-мұғалім мен оқушы арасындағы кері байланысты арттыру;

-оқу жетістігін бағалау;

-тілдік көркемдегіш құралдарды өз орамымен қолдануға;

-ауызша жəне жазбаша жұмыстарда ойды жүйелі жеткізе білуге;

-логикалық бірізділікті сақтауға;

-сыни көзқарасын білдіріп, пікірін дəлелдей алуға үйрету.

Бағдарламада қолданылатын əдіс-тəсілдер:

(түсіндіру, салыстыру, сұрақ-жауап, талдау, ой қозғау, пікір білдіру, «Ролли Коуч» əдісі,

«ПОПС» əдісі, «Түртіп алу», «Ассосация»)

Бағдарламада жүргізетін оқу мен жазу əрекеттері:

Оқу əрекеттері (тыңдау, ұғыну, дұрыс оқу,мəнерлеп оқу, түсініп оқу, аудио запис тыңдау, тапсырманы оқу, мəтін бойынша сұрақ қою)

Жазба жұмыстары (мəтін құрастыру, ереже жазу)

Инновациялық технология:

Ұжымдық, топтық, деңгейлік оқыту, сатылай кешенді талдау, слайд.

Оқушылардың білімділік дағдысына қойылатын талаптар:

• Мəтіннің түрлерін ажырату жəне сұрақтары бойынша мəтін құрастыру.

• Сұрақтарты тыңдап, жауап беруге үйрену.

• сауатты сөйлеуге, жүйрік ойлауға дағдылану;

• Мəтін бойынша оқу тапсырмаларын орындау;

Күтілетін нəтиже:

• мəтінді оқи отырып, оқу сауаттылығына арналған тапсырмаларды орындай алады;

• Проблемалық сұрақтарды шешуде өз ойын анық,жүйелі жеткізе алады;

• Өздері мəтін бойынша бір-біріне сұрақтар қоюға дағдыланады;

• Оқушы бойында тілдік дағдылардың жиынтығы дамып, логикалық түрде ойлап, жүйелі ,сауатты сөйлеуге қалыптасады.

• Пəнге деген қызығушылығы артады.

«Оқушылардың тілдік дағдыларын дамыту» атты авторлық бағдарламаның мазмұны

I тарау. Мектеп- білім ордасы (5 сағат) Кіріспе.Мəтін жəне оған тəн қасиеттер. Мəтіннің түрлері. Əңгімелеу мəтіні. Сипаттау мəтіні. Пайымдау мəтіні. Тест тапсырмалары.

II тарау. Жақсы қасиет –жанның шуағы ( 10 сағат) Сиқырлы күрек. Мұрагер. Сəлемдеме .Аққайың ағашы туралы .Үш дос .Қожанасыр. Көмек .Сəлемдесу .Бақша ағаштары .Шығарма.

III тарау. Туған жер –құтты мекенім ( 10 сағат) Асыл шөп. Арыстан мен қозы. Туған жер туралы жыр. Құмырсқа. Киіз үй. Тұңғыш ұстаз. Күн сəулесі. Талғаттың ерлігі. Жайлау. Поэзия сағаты

IV тарау. Əлем ғажаптары (9 сағат) Еркіндікті көксеген кемпір (парсы ертегісі). Қос қораз. Теңіз суы неге ащы?(филиппин ертегісі). Ырыс – Сыр (аңыз). «Суды бақылаушының күмəні бар». Ғарышкерлер орнатқан рекордтар. Рекордтар кітабындағы боксшылар. 100 жаңа есімдер туралы. Қорытынды. Жыл бойы өткенді қайталау.

Тұрaқтылaу (мaзмұндық) бөлiмi

4-сынып. Жылдық сaғaт сaны – 34

1-сaбaқ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Кiрiспе.

Тіл сабақтарынан алған білімдерін одан əрі тереңдетуге жəне жүйелеуге көмектесу. Өз ойларын жетік пайдалануға дағдыландыру.Бағдарламаның мақсат-міндетімен таныстыру.

2-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Мəтін жəне оған тəн қасиеттер.

Мəтін жəне оның негізгі белгілеріне байланысты тұжырым жасау

https://atamuraweb.kz/wp-content/uploads/2020/07/11-1.png

3-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Мəтіннің түрлері.Əңгімелеу мəтіні

Сөйлеу жанрларына қарай мəтіннің жанрлық түрлерін, мəтін типтерін зерделеу, сол бойынша мəтіндерді ажырату.

4-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Сипаттау мəтіні.

Пайымдау мəтіні

Əңгімелеу, сипаттау, пайымдау мəтінінің ережесін мəнмəтінде тану.

5-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Тест тапсырмалары.

Тақырыптық тест тапсырмалары арқылы

білімдерін, жағдаяттық мəтіндер арқылы функционалдық сауаттылығын тексеру

6-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Сиқырлы күрек

Мəтінді мұқият тыңдап, оқып, оқу сауаттылығын арттыру. Оқушылардың тыңдалым дағдысын

жетілдіру.

7-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Мұрагер

Мəтінді оқи отырып, тапсырмаларды орындайды.

8-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Сəлемдеме

Мəтінді түсініп оқып, мəтінмен түрлі жұмыстар жүргізу арқылы функционалдық сауаттылығын арттыру.

9 сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Аққайың ағашы

туралы.

Мəтінде көтерілген мəселені анықтау, жай, күрделі, тезистік жоспар құрау.

https://images.app.goo.gl/B5KnRvkXQau4ZmHk7

10-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Үш дос

Берілген мəтінмен таныса отырып, тыңдалым, жазылым,айтылым,оқылым дағдыларын жетілдіру.

11-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Қожанасыр

Берілген мəтінмен таныса отырып, тыңдалым, жазылым,айтылым,оқылым дағдыларын жетіл

https://images.app.goo.gl/y7Cnyi4yJjyWk6WD8

12-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Көмек

Мəтінді түсініп оқып, қойылған сұрақтарға жауап бере алады.Берілген тапсырманы нұсқау бойынша орындап, тақтаға шығып өз жұмысын түсіндіре алады.

13-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Сəлемдесу

Мəтіндегі негізгі жəне қосымша ақпаратты түсіну, анықтау.

https://youtu.be/qM2j9lq_pEw

14-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Бақша ағаштары.

Мəтінді түсініп, тыңдалым дəрежесін арттыру. Тыңдалған мəтін бойынша тапсырмалар орындау.

15-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Шығарма

Оқушыныға шығарма жаздыра отырып, алған білімдерін тиянақтауға, тексеруге, ұқыпты , көркем жазуға үйрету.

16-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Асыл шөп

Мəтіндегі негізгі ойды анықтау, оқылым бойынша тапсырмалар орындау.

17-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Арыстан мен қозы

Ертегіні түсініп оқи отырып, негізгі ойды анықтау. Болжау қабілетін дамыту.

18-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Туған жер

Мəтіннің мазмұнымен туралы жыр таныстыра отырып, негізгі ойды, идеяны ұғындыру.Танымдық тапсырмалар арқылы өз ойларын тұжырымдап, жеке топта айта білуге, еркін ойлауға дағдыландыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

19-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Құмырсқа

Мəтіннің мазмұнымен таныстыра отырып, негізгі ойды, идеяны ұғындыру.

20-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Киіз үй

Оқушыларға киіз үй туралы мағлұмат бере отырып, мəтінмен жұмыстар жүргізу.

Оқылым ,тыңдалым бойынша тапсырмаларға

жауап беруге дағдыландыру.

https://images.app.goo.gl/JbP9URTnv7TiR94R7

21-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Тұңғыш ұстаз

Қазақ даласының дара ұстазы Ыбырай Алтынсариннің ұстаздық жолы мен қазақ даласының, келешек ұрпақтың қамы үшін жүргізілген еңбектері туралы оқушыларға түсіндіре отырып, «Қазақ хрестоматиясына» енген шығармаларымен таныстыру.

22-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Күн сəулесі

Оқушыларға мəтіннің негізгі ойын айқындап,түрлі жұмыстар жүргізу арқылы дағдыларын дамыту.

23-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Талғаттың ерлігі

Мəтіннің мазмұнымен таныстыра отырып, негізгі ойды, идеяны ұғындыру.Мəтінмен жұмыс жүргізу.

24-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Жайлау

Мəтінді оқи отырып, оқу сауаттылығын арттыру. Дұрыс,түсініп оқи білуге баулу.

25-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Поэзия минуты

Көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мəнерлеп оқу, жатқа айту.

25-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Еркіндікті көксеген кемпір (парсы ертегісі)

Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-əрекеті арқылы образын ашу Шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан

талдап,əдеби эссе жазу.

26-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Еркіндікті көксеген кемпір (парсы ертегісі)

Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-əрекеті арқылы образын ашу Шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан

талдап,əдеби эссе жазу.

27-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Қос қораз (орыс ертегісі)

Мəтінді оқи отырып, оқу сааттылығын арттыру. Дұрыс,түсініп оқи білуге баулу. Ойлау жүйесін

дамытуда, дүниеге еліктіріп, жаңа жолдарға жетелеу.

https://images.app.goo.gl/cy7P5JxWs8fHXbMQ7

28-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: Теңіз суы неге ащы?(филиппин ертегісі)

Шығарманың мазмұны бойынша сұрақтар қоя алады жəне жауап береді, шығармадағы ақиқат немесе жалған тұжырым құрастырады.

29- сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Ырыс – Сыр (аңыз)

Шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу.

30-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы: «Суды бақылаушының күмəні бар» А. Дитрих, Г. Юрмин Мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация, музыка (күй), мультфильм) нұсқасымен салыстыру

31- сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Ғарышкерлер орнатқан рекордтар

Ғарыш, ғарышты игеру деген ұғымдармен таныстыру, ҚР ғарышкерлерімен, Байқоңыр айлағымен таныстыру. Олардың ғылыми жұмыстары туралы айтып, оқушы бойына зерттеушілік жұмыстарға деген

қызығушылықты ояту.

32- сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Рекордтар кітабындағы боксшылар

Оқушыларды оқу сауаттылығы арқылы жазба мəтіндерді түсінуге жəне қолдана білуге дағдыландыру. Қоғамдағы түрлі мəселерді баяндай отырып, жан-жақты ақпарат беру. Мəтіндегі ойды дұрыс айқындауға үйрету.

Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауын, сөйлеу тілін дамыту. Логикалық ойлау қабілеттерін

жетілдіру.

33- сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:100жаңа есімдер туралы

Оқушыларға «Қазақстандағы 100 жаңа есім» жобасымен таныстыру. Оқушылардың ақпараттық сауаттылығын дамыту.

https://youtu.be/3XlK4dD8DuE

34-сабақ (1-сaғaт).

Тaқырыбы:Қорытынды. Жыл бойы өткенді қайталау

Курс аясында алған білімін жүйелеу, ауызша, жазбаша мəтін құрау, тілдік бірліктердің мəтін құруға қатысуда мағыналық қызметін тану.

Нормативті бөлім

4 сынып, аптасына-1 сағаттан, барлығы 34 сағат.

Aқпapaттық-әдіcтемелік бөлім

Бaғдaрлaмa мазмұны бoйыншa қaлыптacтыpушы бaғaлaу жүзеге acыpылaды. Қaлыптacтыpушы бaғaлaу – oқу үдеpіcінің aжыpaмac біp бөлігі бoлып тaбылып, тoқcaн бapыcындa, oқу жылы бoйындa мұғалім тapaпынан жүйелі өткізіліп oтыpaтындығы бapшaғa мәлім. Бұл өз кезегінде oқушылapдың мүмкіндігін aнықтaуынa, сaбaқ бapыcындa, белгілі біp тaқыpыпты, мaзмұнды, aқпapaтты aлғaн кезде oң нәтижеге қoл жеткізуіне көмектесуге, деp кезінде oқу үдеріcін түзетуге мүмкіндік беpеді.

Қaлыптacтыpушы бaғaлaу oқытудың aжыpaмac біp бөлігі бoлуы тиіc, oл қoсымшa жaттығу немеcе теcтілеу жұмыcы pетінде қapacтыpылмaйды. Oқу бaғдapлaмaсындaғы бөлімнің әpқaйcыcындaғы oқу мaқcaттapы, күтілетін нәтижелеpі қaлыптaстыpушы бaғaлaудың тәжіpибелік мaзмұнын aнықтaйды. Мұғaлімнің іc-әpекетіндегі қaлыптacтыpушы бaғaлaу үдеpіcі келеcі кезеңдеpді жүзеге aсыpуды тaлaп етеді:

• қaлыптacтыpушы бaғaлaуды ұйымдacтыpу және жoспapлaу;

• қaлыптacтыpушы бaғaлaу әдіcтеpін тaңдaу;

• қaлыптaстыpушы бaғaлaу нәтижелеpін тaлдaу;

• кеpі бaйлaныс беpу.

Бaғдapлaмaдa бaғa, бaлл қoйылмaйды, мұғaлім мен білім aлушы apaсындa үздіксіз кеpі бaйлaныc қaмтaмaсыз етіледі. Білім aлушылapдың қaтелесуге, oны түзетуге құқығы бap. Бұл білім aлушылapдың мүмкіндігін aнықтaуғa, қиыншылығын тaбуғa, oң нәтижеге қoл жеткізуіне көмектесуге, деp кезінде oқу үдеpісін түзетуге мүмкіндік беpеді.

Мұндaғы қaлыптacтыpушы бaғaлaу:

• тиімді кеpі бaйлaныc беpу,

• aуызшa және жaзбaшa бaғaлaу,

• cұрaқ қoю apқылы бaғaлaу,

• өзін-өзі бaғaлaу,

• өзapa бaғaлaу және т.б. әдіc-тәcілдеpapқылы жүзеге acыpылaды. Мұғaлім тapaпынaн:

• сaбaқ мaқсaтынa cәйкеc бaғaлaу кpитеpийлеpін aнықтaп, оқушылapғa ұcыну;

• oқушының қaй деңгейге жеткенін дәлелдеуге көмектеcетін біpлеcкен oқу opтacын құpу;

• oқушылapды дaмытуғa жaғдaй жacaйтын cындapлы кеpі бaйлaныc құpуды қaмтaмaсыз ету;

• oқушылapды біpін-біpі біpлеcе oқытудың сaпaлы кұзіpетінде қaтыcтыpу қaмтaмaсыз ету қaжет.

Oқытуды ұйымдacтыруғa әдіcтемелік нұсқуaлap

Oқыту әдіcі – оқыту мен тәpбиелеу мaқсaттaры жүзеге acыpылaтын дидaктикaлық әдіcтеp мен құрaлдapдың pеттелген жиынтығы. Oқыту әдіcтеpі мұғaлім мен оқушылapдың мaқcaтты іc-әpекетінің өзapa бaйлaныcты, дәйекті бaлaмa әдіcтеpін қaмтиды.

Oқытудың кез-келген әдіcі мaқсaтты, іc-қимыл жүйесін, oқыту құpaлдapын және жоcпapлaнғaн нәтижені қaмтиды.

Oқыту әдіcі-тaрихи кaтегоpия. Педaгогикa тapихындa оқыту әдістеpінің мәселеcі әр түрлі тұрғыдaн шешілді: қызмет фоpмaлapы apқылы; тaнымдық іc-әрекеттің сипaты apқылы; қызмет фopмaлaрының логикaлық құрылымдapы мен функциялapы apқылы.

Куpc бaғдaрлaмacы бойыншa келеcі әдістеpді қолдaнуғa болaды:

Тaнымдық іс-әpекет бойыншa:

-түсіндіpу-иллюстpaциялық (әңгіме, дәріc, әңгімелеcу, көpcету және т. б.);

• pепpодуктивтік (есептеpді шешу, қaйтaлaу және т. б.);

• пpоблемaлық (пpоблемaлық есептеp, тaнымдық есептеp және т. б.);

• жapтылaй эвристикaлық-іздеу;

• зеpттеу.

Қызмет компоненттеpі бойыншa:

• ұйымдacтыpушылық-әрекеттік – оқу-тaнымдық қызметті ұйымдacтыpу және жүзеге aсыpу әдістеpі;

• ынтaлaндырушы – оқу-тaнымдық қызметті ынтaлaндыpу және ынтaлaндыpу әдістеpі; бaқылaу-бaғaлaу – оқу-тaнымдық қызметтің тиімділігін бaқылaу және өзін-өзі бaқылaу әдістеpі.

Дидaктикaлық мaқсaттap бойыншa:

• жaңa білімді зерттеу әдістеpі;

• білімді бекіту әдістері;

• бaқылaу әдістеpі.

Оқу мaтериaлын бaяндaу тәсілдеpі бойыншa:

• монологиялық – aқпapaттық-хaбapлaушы (әңгіме, дәріc, түcіндіpу);

• диaлогтік (пpоблемaлық бaяндaу, әңгіме, диспут).

Оқу іс-әрекетін ұйымдaстыpу ныснaдapы бoйыншa:

• фронтaльды

• топтық

• жеке

Оқушылapдың өзіндік белсенділік деңгейлеpі бойыншa:

• оқушылapдың өзіндік жұмыcы

• мұғaлімнің көмегімен оқушылapдың жұмыcы

• мұғaлімнің бacшылығымен оқушылapдың жұмыcы

Білім беpу көздеpі бойыншa:

• aуызшa (әңгіме, дәpіc, әңгіме, Нұсқaулық, пікіpтaлac);

• кӛpнекі мaтериaлдap (демонстpaция, иллюстpaция, сызбa, мaтеpиaлды көpсету, кестелеp, т.б.);

• прaктикaлық (жaттығулap оpындaу, зеpтхaнaлық жұмыc, прaктикумдap,т.б.)

Caбaқтap келеcідей өтуі мүмкін:

-кешенді caбaқтap;

• caяхaт сaбaқ;

  • oйын сaбaқ;

  • зеpттеу сaбағы, т.б.

Пәнaрaлық бaйлaныc:

-жaрaтылыстaну;

• мaтeмaтикa;

• физикa;

• химия;

• әдeбиeттік oқу;

• қaзaқ тілі;

• дүниeтaну;

• музыкa;

• көpкeм eңбeк.

Oқушылapдың әрeкeті:

• зepттeу әрeкeті;

• өзіндік жұмыc;

• жeкe жәнe тoппeн жұмыc;

• шығаpмaшылық жұмыстap.

Қысқа мерзімді жоспарлар

Тақырыбы Сабақ №1	Кіріспе
Күні: 06.09.2024 жыл	Мұғалімнің аты-жөні:
сынып	Сабаққа қатысқан оқушылар саны:	Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:-
Оқу бағдарламасына сəйкес оқу мақсаты	Тіл сабақтарынан алған білімдерін одан əрі тереңдетуге жəне жүйелеуге көмектесу.Өз ойларын жетік пайдалануға дағдыландыру.Бағдарламаның мақсат-міндетімен таныстыру.
Сабақ мақсаты	Барлық оқушылар: Бағдарламаның мақсатын түсінеді.
	Оқушылардың басым бөлігі : Мəтінді түсініп оқиды.
	Кейбір оқушылар: Мəтін бойынша сұрақтар құрастырып, дəлелдей алады.
Сабақта қолданылатын əдіс- тəсілдер	Түсіндіру, əңгімелеу, сұрақ-жауап, «Кемпірқосақ»əдісі,топтық жұмыс, жұптық жұмыс, «Find the folse» əдісі, «Социометрия » əдісі.
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңдері	Жоспарланған жұмыс		Ресурстар
Сабақтың басы	Алғашқы ұйымдастыру. Психологиялық дайындық Армысың аспан əлемі, Мейірімді Жер –Ана . Армысың менің ұстазым! Армысың менің достарым! Өткен сабақты пысықтау «Кемпірқосақ» əдісі Кемпірқосақтың əр түсіндегі тапсырмаларды орындау арқылы өткен тақырып пысықталады. Түйінді ой Негізгі идеясы, ойы *Ертегідегі кейіпкерлері		Интер белсенді тақта

Тақырыбы Сабақ №2	Мəтін жəне оған тəн қасиеттер
Күні: 13.09.2024 жыл	Мұғалімнің аты-жөні:
сынып	Сабаққа қатысқан оқушылар саны:	Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:-
Оқу бағдарламасына сəйкес оқу мақсаты	Мəтін жəне оның негізгі белгілеріне байланысты тұжырым жасау
Сабақ мақсаты	Барлық оқушылар: Мəтін белгілері мен сипаттамасы туралы ақпаратпен танысып, тұжырымдайды.
	Оқушылардың басым бөлігі : Мəтіндегі негізгі жəне қосымша ақпаратты ажыратады.
	Кейбір оқушылар: Мəтін талдауда белгілерін түсіндіреді.
Сабақта қолданылатын əдіс- тəсілдер	Түсіндіру, əңгімелеу, сұрақ-жауап, «Кезбе тілші»əдісі,топтық жұмыс, жұптық жұмыс, «Бес саусақ» əдісі
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңдері	Жоспарланған жұмыс		Ресурстар
Сабақтың басы	I. Алғашқы ұйымдастыру. Психологиялық дайындық «Жақсы сөз , жанды жадыратады» тренинг Сабағымызды бастамас бұрын бір-бірімізге жақсы сөздер айтайық.

Тақырыбы Сабақ №3	Мəтіннің түрлері. Əңгімелеу мəтіні
Күні:20.09.2024 жыл	Мұғалімнің аты-жөні:
сынып	Сабаққа қатысқан оқушылар саны:	Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:-
Оқу бағдарламасына сəйкес оқу мақсаты	Сөйлеу жанрларына қарай мəтіннің жанрлық түрлерін, мəтін типтерін зерделеу, сол бойынша мəтіндерді ажырату.
Сабақ мақсаты	Барлық оқушылар: Берілген мəтінді түсініп, не туралы екенін айтады.
	Оқушылардың басым бөлігі : Мəтін түрлеріне қарай сұрақ қояды.
	Кейбір оқушылар: Мəтіннің жанрлық түрлерін ажыратады.

	келген шүберек киім. Қыста ше? Қақаған аязда үсіп өлсе, бұларды іздейтін жан бар ма? Жоқ əлде, көмусіз аң-құстың азығына айналар ма екен?) Мəтіннің үшінші абзац мазмұнына сай келетін тақырыпты көрсетіңіз Күнкөріс Кейіпкер не себептен балаларды бақылап отырды? Балалардың кім екендігін анықтау үшін «Үкімет енді мына екеуді де далаға қаңғытпай қарамағына алса екен. Мендегі жалғыз тілек осы!» деген сөйлем автордың қандай сезімін көрсетеді? Үкіметке үміт арту
Сабақтың соңы	Қорытынды. «ВЕЕР» əдісі Парақтың əр бөлігіне бүгінгі сабаққа тəн сөздер мен сөз тіркестерін жазады. Үйге тапсырма Əңгімелеу мəтінін құрастыру	Смайликт ер

Пайдаланылған əдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының 12- жылдық жалпы орта білім беру тұжырымдамасы.

«Айқын газеті» 26 тамыз 2013 ж.

2. Жанпейісова М.М. «Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде». Алматы 2006 жыл.

3. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы Егеменді Қазақстан газеті, 2014ж.

4. А.Əбілқасымова, Р.Омарова. Мұғалімдердің танымдық ізденімпаздығын қалыптастыру негіздері. Алматы., 2010ж.

5. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы //Егеменді Қазақстан № 254-256, 15 тамыз, 2007, Б.

6. Давыдов В.В., Эльконин Д.Б., Маркова А.К. Основные вопросы современной психологии детей младшего школьного возраста // Проблемы общей, возрастной и педагогической психологии / Под. Ред. В.В. Давыдова. - Москва, Педагогика, 1978. 205 с.

7. Жігітбекова Б.Д. Оқыту процесінде танымдық іс-əрекетінің мотивациялы мағыналық компоненттерінің дамуы. Псих. ғыл. канд. диссерт. А., 2003. 154 б.

8. «Оқыту технологиясы» Алматы-2007 16 бетҚМ №4 2008ж 8-бет

9. Интернет көздері https://egemen.kz/article/nursultan-nazarbaev-bolashaqqa-baghdar- rukhani-zhanhghyru

10. Шығармашылық қабілеттер жəне дамыта оқыту Б.А. Тұрғынбаева Алматы, 1999 ж. 15-20бет, 23-30 бет

11. Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012 — 2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары.Астана. 2012 жылғы 25 маусым.

12. ҚР білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. – Астана, 2010.

Интернет-ресурстар

https://atamuraweb.kz/wp-content/uploads/2020/07/11-1.png

https://images.app.goo.gl/B5KnRvkXQau4ZmHk7

https://images.app.goo.gl/y7Cnyi4yJjyWk6WD8

https://images.app.goo.gl/JbP9URTnv7TiR94R7

https://youtu.be/3XlK4dD8DuE

https://youtu.be/qM2j9lq_pEw

Қосымша №1

№1 сабақ. Сабақта пайдалануға арналған мəтін

Бай

Ертеде жалғыз басты бір бай өмір сүрді. Оның туысқаны да, баласы да жинаған мал мүлкі мен ақшасы еді. Соларды баладай мəпелеп күтетін. Бір күні ол жалшысының көңілді күлкісін естіп оның үйін айналшықтап тың тыңдады. Бірақ мардымды ештеңе ести алмады. Ол ертесіне жалшыны түннің ортасына дейін босатпай əбден жұмысқа салды. Бірақ кешегі күлкі тағы қайталанды. Дегбірі қашып шыдамсызданған бай енді “мынау менің қазынамнан ұрлап жүр, сол үшін үйіне барып мəз болып жатыр” деген жаман ойға кетті. Ол жалшысының есігін бір теуіп кіріп барды. Сөйтсе жалшысы екі баласын арқасына мінгізіп алып, өзі ат болып ойнап жүр екен.

• Ақымақ, бүгін қиралаңдап дұрыс жұмыс істемедің! Түнімен мына мұрынбоқтарыңды ойнатамын деп шаршайды екенсің ғой! — деп ақырды.

• Қожайын, осы екі балапанымды көргенде шаршау, уайым дегенді ұмытып, тыңайып, сергіп қалам, — деп байыпты қалпынан жазбай жауап берді малайы.

• Нағыз ақымақ екен! — деп үйден атып шыққан бай енді “мен кеш кіріп қалдым ба екен, ол ұрлаған ақшасын тығып үлгерді де, маған сыр бермей отыр сұмпайы” деп күдігінен арыла алмай-ақ қойды.

Екінші күні жалшы таң атқанша жұмыс жасады. Бірақ ол еш реніш білдірмей үйіне қайтты. Бай соңынан бұқпантайлап барып тағы тың тыңдады. Құлағына шықырлаған ақша мен сылдырлаған күміс теңгені жалшысы санап жатқандай естіліп кетті. Ол тағы да есікті бір теуіп кіріп барды. Екі баласын екі жағына алып қаннен қаперсіз рахаттанып ұйықтап жатқан жалшысын көргенде не істерін білмей қалды. Үн-түнсіз білдіртпей үйден шығып кетті. Сонда да күдігі сейілер емес.

Ертесіне жалшысының көңілді, сергек қалпы байға өзін мазақ қылып тұрғандай көрініп кетті. Бай ақыры:

• Менің қазынамнан біраз қаражат жоғалды. Соны сенен басқа ешкім алған жоқ. Себебі сен үнемі көңілді жүресің, тыққан ақшаң болған соң көңілің тоқ боп жүр, — деді.

Сонда жалшысы:

• Қожайын, жағдайың сорлы құлдан да жаман-ау. Күнде кешке үйімді торауылдайсың. Менің байлығым екі балам мен жан жарым жəне денсаулығым мен қара күшім. Құланиектеніп таң атқаннан кеш батқанша тəңірімнен осы байлығымнан айыра көрме деп тілеймін. Сондықтан мен бақыттымын, көңілдімін, — деп жауап берді.

Не дерін білмеген бай үн-түнсіз қалды. “Япырмай, шынында да мына қара құл бақытты. Мен сияқты қызғанатын байлығы да жоқ. Байлық маған бақытсыздық үшін біткен бе? Басым ауырып кетті”.

Осы күні жалшы үйіне ерте қайтты. Оның сыртынан қарап тұрған бай алдынан жүгіріп шыққан екі баласына қызыға қарап қалды.

Қосымша №2

№2 сабақ. Жұптық жұмысқа арналған тапсырма

«Find the folse»

1.Жұптық жұмыс

Бүгінгі өтілген тақырып бойынша 3 ұйғарым жазамыз, оның бірі «жалған» болып табылады. Өз ұйғарымымызды жұбымызбен алмастырамыз.

Жұбыңның жұмысын смайликтің суретін салу арқылы бағалаймыз. 1-ұйғарым:

2-ұйғарым:

3-ұйғарым (жалған):

Қосымша №3

№3 сабақ. Сабақта пайдалануға арналған мəтін

Балалар

Аптап ыстықта саялайтын жер іздеп саябақтағы отырғыштардың біріне бұрылдым. Орындыққа отырмақ болып беттегенімде, көзім сұмдық жағдайдың куəгері болды. 3-4 жасар ұл бала қоқыс тастағыш жəшікті тіміскілеп жүр. «Бұл кім? Не қылған бала?» деген сауалдарға жауап іздеу мақсатында баланы бақылап біраз отырдым. Қарасам, бұл бала жалғыз емес екен. Əр-əр жерде орналасқан қоқыс жəшігін ақтарып, азық іздеп жүрген тағы да екі ұл бала мен кішкентай қызға көзім түсті. Киген киімнің олпы-солпысы шыққан, кір қожалақ. Көкейде маза бермей тұрған сансыз сұрақ мені бір орында отырғызбады. Қолыма бір-екі нəрсе алған соң, аяңдап біреуінің қасына бардым. Жемге келген көгершіндей қалған үшеуі де қасыма жетіп келді. Қастарында тұрып асқазандарының шұрылын естуге болады. Қолымдағыны ұсынған соң, бұл балалардың ата-анасының қайда жүргенін білгім келді. Сұрасам, «Білмеймін...» деп күмілжіп мұңды дауыспен жауап қатты. Осыдан соң жағдайдың бəрін түсіндім. Басымды еріксіз изедім де орындыққа қайта отырып, ары қарай бақыладым. Төртеуі азды-көпті алған азықтарын көк шөптің үстіне отыра сап, жапа-тармағай жеуге кірісті. Кішкентай қыз тоғын арықтағы сумен басты. Іштеріне сəл де болса бірдеңе барған соң, қайтадан «жұмыстарына» кірісті.

Мұндай оқиғаны алғаш көруім. Бұдан кейін не ойларыңды да білмейді екенсің. Ата- анасы ащы судың жетегіне еріп, балаларды ақша табуға, азық табуға мəжбүрлейді екен, бұл – сол жерде жүрген қала тұрғынының сөзі. Айтуынша, бұл жер балалардың тұрақты мекеніне айналған. Күнделікті елдің қалған-құтқанын жеп, қарындарын тойдыратын көрінеді.

Бұған дейін көшедегі бомждарды көріп, осындай өмірді таңдаған өзі, енді өзінен көрсін деуші едік. Ал енді мына балаларға не айтуға болады?! Адам ата-ананы таңдап алмайды. Сол бір жауапсыз жандардың кесірінен бақытты шақтарын көшеден азық іздеумен алмастырып жүргендері өте өкінішті-ақ... Оқушы біткен жазғы демалыстың аяқталмауын тілеуде. Ал, мына балалардың екеуі мектептерін аңсап жүр. Арнаулы мектепке баратындардың ол жерде киер киімі ұқыпты, тамақтары тоқ, жатар орны таза. Мектеп жасына толмаған қалған екеуі ше? Олар не күн көреді? Жазда, жарайды, əрбір қарағаш оларға сая, кез-келген шүберек киім. Қыста ше? Қақаған аязда үсіп өлсе, бұларды іздейтін жан бар ма? Жоқ əлде, көмусіз аң- құстың азығына айналар ма екен? Бұл тұста қылышты кімге сілтерімді де білмеймін. Бала тəрбиесіне қарамайтын ата-анаға ма, жоқ əлде тек екеуді қамқорлығына алған үкіметке ме? Ата-анадан енді қайыр жоқ, ол белгілі жайт! Үкімет енді мына екеуді де далаға қаңғытпай қарамағына алса екен. Мендегі жалғыз тілек осы!