Тақырыбы: Спорттық картадағы топографиялық белгілер

ҚББП Асқаров Маулен Тілекұлы (Долин НОМ «Көкжиек» спорттық бағдарлау үйірмесі)

Сабақтың ұзақтығы: 45 минут
Сабақтың түрі: Ашық сабақ
Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға спорттық картадағы топографиялық белгілердің маңызын түсіндіру.

2. Топографиялық белгілерді анықтау, түсіну және оларды қолдану дағдыларын дамыту.

3. Логикалық және креативті ойлау қабілеттерін арттыру.

4. Спорттық карталарды оқуға қызығушылық қалыптастыру.

Сабақтың жоспары

1. Ұйымдастыру кезеңі (5 минут)

• Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

• Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

Мұғалімнің әрекеті:

1. Оқушылармен сәлемдесу.

2. Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын қысқаша таныстыру:

   • Сұрақ: «Спорттық карталарды қолданудың қандай артықшылықтары бар деп ойлайсыздар?»

3. Тақырыпқа байланысты сабақтағы негізгі ұғымдарды түсіндіру. (Фазл)

Оқушылардың әрекеті:

• Сабақтың мақсатына назар аудару, пікірлерін ортаға салу.

2. Жаңа тақырыпты түсіндіру (10 минут)

Мақсаты:

• Спорттық карталардағы негізгі шартты белгілерді түсіндіру.

Мұғалімнің әрекеті:

Спорттық бағдарлау – бұл қатысушылардың арнайы карта мен компас арқылы белгіленген бақылау пункттерін (БП) тауып, тапсырмаларды орындау арқылы жарысатын спорт түрі. Ол физикалық белсенділік пен ақыл-ой қабілеттерін үйлестіретін қызықты әрі пайдалы спорт түрі.

Спорттық карта деген не?

• Спорттық карта — бағдарлау жарыстарында қолданылатын, арнайы белгіленген рельеф, су айдындары, өсімдік жамылғысы және жасанды объектілерді көрсететін карта.

• Масштаб: 1:10 000 немесе 1:15 000.

• Негізгі ерекшелігі — элементтердің нақты және жеңіл оқылуы.

Топографиялық шартты белгілер — карталар мен пландарда жергілікті жердің объектілерін, олардың сипаттамасын, орналасуын, формасын және басқа да қасиеттерін көрсету үшін қолданылатын арнайы графикалық таңбалар. Олар картаны түсінуді жеңілдетеді және географиялық ақпаратты ықшам түрде ұсынады.

Спорттық карталардың түстер схемасы

Жеңіл есте сақтау үшін әр топтағы объектілер белгілі бір түспен бейнеленеді:

• Қара түспен тастар мен жартастар және барлық жасанды құрылыстар бейнеленеді – жолдардан бастап үйлерге дейін.

• Қоңыр түспен жер бедерінің әртүрлі формалары бейнеленеді – төбешіктер, шұңқырлар, сайлар және жарлар.

• Көк түспен суға байланысты барлық нәрсе бейнеленеді – бұлақтардан батпақтарға дейін.

• Сары және жасыл түстермен өсімдіктер бейнеленеді – сары түспен ашық жерлер (алқаптар), жасыл түспен, керісінше, өтуге қиын жерлер (қалың орман).

• Ақ түспен ең қарапайым, жүгіруге жеңіл әрі ыңғайлы орман бейнеленеді.

• Қызыл (немесе күлгін) түспен жарыс қашықтығы бейнеленеді – старт, бақылау пункттері, мәреге дейінгі жол, сондай-ақ, жүгіруге тыйым салынған аймақтар сияқты қосымша ақпарат.

Шартты белгілер жеті түстен тұрады: қара, сұр, қоңыр, көк, жасыл, сары және қызыл (күлгін). Спорттық карталардың белгілері өте түсінікті және көп жағдайда бейнелейтін объектілердің (жоғарыдан немесе бүйірден) пішінін еске салады. Бұл белгілерді қосымша көмексіз-ақ түсінуге болады.

Бұл түстер схемасы спорттық бағдарлау картасын оқу процесін жеңілдетуге көмектеседі және халықаралық стандарттарға сәйкес келеді.

1. Презентация көрсету:

   • Жер бедері (горизонталь сызықтар, биіктік нүктелері, сайлар, шұңқырлар).

   • Құздар және тастар.

   • Жасанды нысандар (жолдар, ғимараттар, көпірлер).

   • Өсімдіктер (орман, шөпті аймақтар, батпақтар).

   • Су нысандары (өзендер, көлдер).

   • Қашықтық нысандары (сөре, мәре, бақылау пункттері)

2. Мысал келтіру:

   • Спорттық картаның үлгісін экранда көрсету.

   • Әр белгіні бөлек түсіндіріп, олардың спорттық жарыстардағы рөлін айту.

3. Видеоролик көрсету:

   • Спорттық жарыстардың өткізілу барысы туралы қысқаша бейнеролик.

Оқушылардың әрекеті:

• Презентацияны тыңдап, сұрақтар қою.

• Картадағы белгілерді дәптерге жазып алу.

3. Логикалық тапсырма (15 минут)

Мақсаты:

• Оқушылардың логикалық және аналитикалық ойлауын дамыту.

Тапсырма:

1. Оқушыларға спорттық карта беріледі (принтерден басып шығарылған карта немесе QR код арқылы).

2. Берілген сұрақтар:

   • Түспен сәйкес келетін сипаттаманы табыңыз.

   • Тиісті санмен белгіленген шартты белгіні көрсетіңіз.

   • Бес шартты белгі жойылды. Жойылған шартты белгілерді табыңыз.

Оқушылардың әрекеті:

• Топпен жұмыс жасап, карта бойынша тапсырмаларды орындау.

• Жауаптарын қорғау және шешімдерін түсіндіру.

4. Жаңа идеяны дамыту (10 минут)

Мақсаты:

• Спорттық карта жасауға шығармашылық көзқарасты қалыптастыру.

Тапсырма:

1. Оқушыларға өздерінің шағын ауданының немесе мектеп ауласының қарапайым картасын жасау тапсырмасы беріледі.

2. Қажет элементтер:

   • Жолдар, ғимараттар, жасыл аймақтар және спорттық орындар.

   • Бір элементке өздерінің бір шартты белгісін ойлап табу (мысалы: конализация қақпағы, ауыз су алатын терминал, балалар ойнайтын алаң) .

Оқушылардың әрекеті:

• Картаға өз шартты белгілерін жасау.

• Өз карталарын сыныпқа көрсету.

5. Қорытынды және рефлексия (5 минут)

Мақсаты:

• Сабақтан алған білімді бекіту.

Мұғалімнің әрекеті:

1. Сабақты қорытындылау:

   • «QR код арқылы шартты белгілер ойынын ойнау».

   • Ең белсенді оқушыны мадақтау.

2. Оқушыларға рефлексия жаздыру: QR код арқылы кері байланыс сілтемесін жіберу

   • Бүгінгі сабақтан алған әсерлері мен ұсыныстарын жазу.

Оқушылардың әрекеті:

• Сабаққа байланысты өз ойларын ортаға салу.

Бағалау критерийлері:

1. Картадағы шартты белгілерді дұрыс түсіндіруі.

2. Логикалық тапсырмаларды орындауы.

3. Жаңа идеялар ұсыну қабілеті.

Үй тапсырмасы

Тапсырма:

1. Мектеп ауласында немесе үй маңында шартты белгілерді қолданып, шағын карта жасаңыз.

Ресурстар:

• Спорттық карталардың үлгілері.

• ChatGPT

• LearningApps.org

• Mentimetr

• Интерактивті тақта.

• Қағаз, қалам, түрлі-түсті маркерлер.

• Бейнероликтер (5 минуттық).