Су торғайы.

Білім беру саласы: Қатынас

Бөлімі:Сөйлеуді дамыту.

Тақырыбы: Су торғайы. (М.Зверевтің әңгімесі»). Мақсаты: «Ж» – «Ш» дыбыстарын таныстыру. Міндеттері: 1. Әңгімені оқып, сұраққа жауап беруге үйрету.

2. Құрастыру қабілеттерін, шығармашылығын, дыбыстарды дұрыс айта білуін дамыту.

3. Құстарға қамқорлық жасау мен қорғауға тәрбиелеу.

Қолданылатын көрнекі құралдар: Жұмыс дәптері, демонстрациялық материал, санағыш, кір қыстырғыш, үнтаспа.

Сөздік жұмыс: Шыбыш.

Билингвалды компонент: Мұз – ледь, жабайы құстар – дикие птицы.

ҰОҚ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

Жылулық шеңбері.

«Торғайлар мен мысық» ойыны. Педагог – «мысық», ал қалғандары «торғайлар» болады. Бөлмеде жағымды баяу әуен ойналады. «Торғайлар» алаңқайда секіріп, ұшып-қонып жүреді. Мысықтың дауысын естісімен «торғайлар» өз ұяларына ұша жөнеледі. Ұсталған

«торғай» «мысық» болып ауысады. Ойын осылай жалғаса береді.

2. Негізгі кезен

Педагог балаларды шеңбер жасап отырғызады да, қандай ойын ойнағандарын сұрайды.

• Балалар, біз бүгін торғайлар туралы ойынды бекер ойнаған жоқпыз. Өйткені сендерге қазір жазушысы М.Зверевтің «Су торғайы» атты әңгімесін мәнерлеп оқып беремін. Әңгімені мәнерлеп оқиды.

«Су торғайы»

Қыстыгүні қатты аязда таудан аққан өзеннен бу шығып жатады. Екі жағаға көкпеңбек жалтыр мұз қатады. Өзеннің тек ортасы ғана мұзсыз.

Осындай кезде шыр-шыр етіп, мұз үстінде жорғалап торғай жүреді. Ол – қайқы құйрық, кішкентай қара торғай. Торғай шолп етіп ағынды суға сүңгіп кетеді. Оның мөлдір судың түбінде жорғалап, тастардың ара-арасын шұқылап жүргенін анық көруге болады. Әне, ол пыр етіп қайтадан жағаға ұшып шықты. Тырнақтарының ұшына мұз қатып қалған. Оны да елең қылмастан зыр-зыр жорғалап, баяғысынша әндетумен болады.

Бұл қандай ғажап құс!

• Бұл құсты су торғайы дейді. Ол қысы-жазы бірдей жемін су түбінен табады.

Педагог балаларға әңгіме мазмұны бойынша сұрақтар қояды. 1.Әңгімеде жылдың қай мезгілі?

2. Әңгімеде не туралы?

3. Су торғайын кім сипаттап береді?

4. Су торғайы жемін қайдан табады?

5. Су торғайын не үшін ғажап құсқа теңей

Педагог әңгіме мазмұнын 5– 6 балаға қайталап айтқызады.

• Балалалар, құстар үй құстары және жабайы құстар болып екіге бөлінеді.

• Әңгімедегі су торғай қандай құсқа жатады деп ойлайсындар?

Қыстап қалатын құстар, жылы жаққа ұшып кететін құстар және жыртқыш құстар болып бөлінеді.

• Жыртқыш құстарға қандай құстар жатады? Педагог балаларға суретін көрсетеді Суретпен жұмыс.

Педагог жемсауытта отырған құстарды – торғай, қарға, көгершін, сауысқанды көрсетеді.

• Балалар, қазір аулаларыңнан қай құсты көріп жүрсіңдер? Оларға ерекше қамқорлық көрсетіп, жем, нан үгінділерін сеуіп жүру керектігін ұмытпаңдар.

Балалардың назарын екінші суретке аударады.

• Мына жерден өздерің білетін құстарды атаңдаршы, қандай құсты білесіңдер?.

• Балалар, құстардың қандай пайдасы бар? Тоқылдақты алатын болсақ, ол ағаштың арасынан құрттарды теріп жейді, сондықтан оны ағаш дәрігері деп те атайды екен.

• Ал қарлығаш болса, ол – адамға дос.

• Қарлығаш ұясын қандай жерлерге салады?

• Торғайдың ұясын бұзған баланы қандай бала дейміз? Педагог балалардан сұрақ қою арқылы жауап алады. Сергіту сәті:

(Сергіту жаттығуларын Х.Талғаровтың «Торғай» өлеңімен жасатуға болады.) Торғай, торғай, торғайсың,

Таяу келіп қонғайсың. Жем шашайын, тойып ал, Сонда аязға тонбайсың.

«Ж» – «Ш» дыбыстарының дұрыс артикуляциясы:

«Ш» – «Ж» дыбыстарын айтқанда ерін дөңгеленеді де алға қарай жиырылады.Тіл ұшы жалпақтанып, тістердің түбіне жуықтайды, бірақ тимейді.

«Ш» дыбысын дұрыс естіп, ажыратуға арналған жаттығулар:

1. Ша-ша-ша – шана. Шу-шу-шу – шуда. Шы-шы-шы – шыны. Ше-ше-ше – шелек. Ши-ши-ши – шие. Шө-шө-шө – шөп.

2. Аш-аш-аш – ашық. Ұш-ұш-ұш – ұшқыш. Ыш-ыш-ыш – қыш. Өш-өш-өш – көш.

Жаңылтпаш айтқызу – дыбысты дұрыс айтқызуда ұтымды тәсілдерінің бірі.

Шемішке шақсаң шақ,

Шапшаң шақ.

Шөбіңді шапсаң шап,

Шапшаң шап.

(Қ.Мырза Әли)

«Ж» дыбысын буын ішінде келтіру:

Жа-жа-жа – жалау.

Жо-жо-жо – жол.

Жу-жу-жу – жусан.

Жы-жы-жы – жылан.

Жи-жи-жи – жиек.

Же-же-же – жер.

Жә-жә-жә – жәшік.

Аж-аж-аж – гараж.

Жаңылтпаш айту.

Жоғалды бес шыбыш,

Жоқ әлі еш сыбыс.

Жоқ әлі еш сыбыс,

Жоғалды бес шыбыш.

(Қ.Мырза Әли)

Дидактикалық ойын: «Не жақсы, не жаман?»

Ойын шарты: Берілген суреттерден жақсы және жаман істерді тауып көрсету керек. Дәптермен жұмыс: Дәптердегі тапсырма бойынша орындалады.

3. Қорытынды бөлім. Рефлексия

Балаларды екі топқа бөліп, бірінші топқа санағыш қара торғайға ұя құрастыру тапсырылады. Екінші топқа кір қыстырғыштар таратылып, қарлығаш ұясын құрастыру тапсырылады. Балалардың жұмыстарының нәтижесін бағалау арқылы іс-әрекетті қорытындылау.

• Жабайы құстарды ата?

• Оларды неліктен жабайы құстар деп атаймыз?

-Жабайы құстар қайда мекендейді?

Күтілетін нәтиже:

Жасайды: әңгіменің тақырыбын және авторын біледі, мазмұнын түсініп сұраққа жауап береді;

Түсінеді: құстардың үй құстары мен жабайы құстар, жабайы құстардың жыл құстары, отырықшы құстары және жыртқыш құстары болып бөлінетінін.