Сыбайлас жемқорлық.

Сараптамалық мақала

Қабылдаған:Майкотова Ғалия

Орындаған:Панабаева Әсем

Сыбайлас жемқорлық– мемлекеттік құрылымдардың экономика аясында қылмысты құрылымдармен біте қайнасуы, сондай-ақ мемлекеттегі лауазымды адамдардың, қоғамдық және саяси қайраткерлердің сатылғыштығы, парақорлығы. ҚР Қылмыстық кодекісінің өкілеттіктерді теріс пайдалану (228-бап), коммерциялық сатып алу (231-бап), қызмет өкілеттігін теріс пайдалану (307-бап), билікті немесе қызметтік өкілеттікті асыра пайдалану (308-бап), пара алу (311-бап), қылмыстық жалғандық жасау (314-бап) туралы лауазымдық қылмыс нормалары ең алдымен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес нормалары болып табылады.

Қазақстан Республикасының "сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес" Заңы Сыбайлас жемқорлыққа мынандай анықтама береді - бұл мемлекеттік міндеттерді атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестірілген адамдардың лауазымдық өкілеттігін және соған байланысты мүмкіндіктерін пайдалана отырып не мүліктік пайда алу үшін олардың өз өкілеттіктерін өзгеше пайдалануы, жеке өзі немесе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мүліктік игіліктер мен артықшылықтар алуы, сол сияқты бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игіліктер мен артықшылықтарды құқыққа қарсы беруі арқылы оларды сатып алуы".

Сыйбайлас жемқорлық түрлері

•Жүйелік сыбайлас жемқорлық — жүйеге айналған ұйымдасқан сыбайлас жемқорлық - ұйымдасқан қазынашылық бопсалау және жүйелі қосымша табыс.

•Тұрмыстық сыбайлас жемқорлық қарапайым азаматтар мен шенеуніктердің өзара әрекеттесуінен туындайды. Оған азаматтардың түрлі сыйлықтары мен лауазымды тұлғаға және оның отбасы мүшелеріне көрсетілетін қызметтер кіреді. Непотизм (непотизм) де осы санатқа жатады.

•Іскерлік сыбайлас жемқорлық билік пен бизнестің өзара әрекеттесуі кезінде пайда болады. Мысалы, экономикалық дау туындаған жағдайда, Тараптар өз пайдасына шешім шығару үшін судьяның қолдауына жүгінуге тырысуы мүмкін.

Бұл әлеуметтік қауіпті құбылыспен күресудің өзектілігі бірқатар жағдайларға байланысты

- сыбайлас жемқорлық азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын Елеулі бұзушылықтарға алып келеді;

- сыбайлас жемқорлық қылмыстарының субъектілері, әдетте, жоғары қоғамдық жағдайға ие;

- бұл әрекеттен туындаған үлкен материалдық және моральдық залал;

- ерекше кідіріс-бұл құбылыс туралы толық мәліметтер немесе кем дегенде өкілдік дәлелдер жоқ, қылмыстық соттың алдында тұрған кінәлілер одан да аз және олардың тек бірнешеуіне нақты қылмыстық жаза тағайындалады;

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл:

1. заңдылық;

2. адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау басымдығы;

3. жариялылық пен ашықтық;

4. мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара іс-қимыл жасауы;

5. сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын жүйелі және кешенді пайдалану;

6. сыбайлас жемқорлықтың алдын алу шараларын басым қолдану;

7. сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға жәрдем көрсететін адамдарды көтермелеу;

8. сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды жасағаны үшін жазаның бұлтартпастығы қағидаттары негізінде жүзеге асырылады.